Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

I SA/GO 37/08 P O S T A N O W I E N I E Dnia 19 maja 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym : asesor WSA Barbara Rennert po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 maja 2008 r. na skutek wniesienia sprzeciwu wniosku Syndyka Masy Upadłości Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "A" sp. z o.o. o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie klasyfikacji taryfowej p o s t a n a w i a 1. przyznać prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od wpisu sądowego od skargi , 2. oddalić wniosek w pozostałym zakresie. ( - ) Barbara Rennert

I SA/GO 37/08

U Z A S A D N I E N I E

W skardze złożonej z zachowaniem terminu Syndyk Masy Upadłości Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "A" sp. z o.o. złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości. W uzasadnieniu wniosku podniósł, że środki masy upadłości nie są wystarczające do poniesienia kosztów sądowych. Wskazał, iż ponosi koszty prowadzonych postępowań sądowych, zamierza wytoczyć dalsze liczne powództwa przeciwko dłużnikom masy upadłości oraz, że przychody masy upadłości są wydawane na bieżące koszty związane z prowadzeniem postępowania upadłościowego. Z oświadczenia o majątku i dochodach masy upadłości wynika, że na rachunku bankowym do dyspozycji syndyka znajdowało się 32.649,76zł (na 23 listopada 2007 r.).

Rozpoznając wniosek referendarz sądowy, w trybie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) wezwał wnioskodawcę do złożenia dodatkowo wyciągów z rachunków bankowych dokumentujących stan środków znajdujących się w masie upadłości oraz oświadczenia wskazującego łączną wysokość wpisów sądowych, do uiszczenia których wezwano Syndyka. Z uzyskanych dokumentów wynikało, że Syndyk został wezwany do uiszczenia wpisów sądowych w łącznej wysokości 12.658 zł oraz że zamierza wytoczyć powództwa na kwotę ponad 400.000 zł. Z wyciągów z rachunku bankowego wynikało natomiast, że na 17 grudnia 2007 r. saldo było dodatnie i wynosiło 42.000 zł.

Postanowieniem z dnia 18 lutego 2008 r. referendarz sądowy odmówił przyznania prawa pomocy. W uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. prawo pomocy w zakresie częściowym przysługuje osobie prawnej w razie wykazania, że nie posiada ona dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Treść tego przepisu wskazuje zatem, że przy ocenie istnienia przesłanek prawa pomocy, w sytuacji, gdy ubiega się o nie osoba prawna, badaniu podlega obiektywny stan posiadania tej osoby, a przyznanie prawa pomocy przez zwolnienie od kosztów sądowych może nastąpić jedynie wtedy i tylko w takiej części, w jakiej środki znajdujące się w posiadaniu wnioskodawcy nie wystarczą na pokrycie kosztów sądowych.

Ta sama zasada dotyczy syndyka masy upadłości. Zwolnienie go od kosztów sądowych byłoby możliwe w razie wykazania, że znajdujące się w masie upadłości efektywne aktywa (gotówka, towary, itp.) nie wystarczają na pokrycie tych kosztów (post. SN z 14 czerwca 1966 r. , I CZ 53/66). Z dokumentów i oświadczeń syndyka nie wynikają tak rozumiane przesłanki prawa pomocy. Wręcz przeciwnie, wskazują one, że w masie upadłości znajdują się środki wystarczające do poniesienia wpisu od skargi we wszystkich sprawach toczących się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gorzowie Wlkp.

Od powyższego postanowienia, doręczonego w dniu 26 lutego 2008 r., w dniu 4 marca 2008 r. skarżący złożył sprzeciw. W jego treści, w sposób dorozumiany, domagał się uwzględnienia wniosku i zwolnienia od kosztów sądowych podnosząc, że stan majątkowy upadłego został oceniony nieprawidłowo. Zdaniem skarżącego nie jest zasadne stanowisko, by koszty sądowe korzystały z pierwszeństwa. Nadto wskazał, że ekonomiczne jest połączenie spraw w celu zmniejszenia kosztów sądowych. Podał, że środki pozyskane z masy upadłości nie wystarczają na pokrycie roszczeń pracowniczych i wycenę masy. Według oświadczenia Syndyka uzyskiwane środki są wydatkowane na bieżące kontynuowanie postępowania upadłościowego. Ze względu na obowiązek dochodzenia należności od dłużników upadłego oraz zagrożenie przedawnieniem Syndyk nie może oczekiwać na zgromadzenie środków na koszty sądowe lecz powinien wytaczać powództwa.

Z dokumentów, które przedłożone zostały na wezwanie tutejszego Sądu wynika, że łącznie przychody masy upadłości w okresie od 1 grudnia 2006 r. do 31 grudnia 2007 r. wyniosły 470.065,08 zł, a rozchody łącznie 419.690,31 zł. W kasie znajdowało się 7.200 zł, na rachunku bankowym 1.174,07 zł. Wysokość środków zablokowanych przez FGŚP wynosiła 42.000 zł.

Sąd zważył:

Prawo pomocy obejmuje na podstawie art. 244 § 1 p.p.s.a., między innymi zwolnienie od kosztów sądowych. Jego zakres częściowy, zgodnie z art. 245 § 3 i § 4 p.p.s.a., może obejmować zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części. Sąd, oceniając przedmiotowy wniosek jest zobowiązany badać aktualną sytuację materialną skarżącego.

Przepis art. 246 § 2 pkt 1 i 2 p.p.s.a. wskazuje przesłanki, na podstawie których następuje przyznanie prawa pomocy osobie prawnej. W zakresie całkowitym następuje ono, gdy osoba ta wykaże, iż nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym, gdy wykaże, iż nie ma dostatecznych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania,

Sprzeciw skarżącego należy uznać za zasadny, choć nie w całym zakresie. Podzielając stanowisko, że instytucja prawa pomocy powinna być traktowana jako wyjątek od ogólnej zasady ustanowionej w art.199 p.p.s.a, zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania, związane ze swoim udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (post. NSA z dnia 21 grudnia 2006r., II FSK 741/06) należy wskazać, iż analiza środków masy upadłości potwierdza słuszność twierdzeń skarżącego.

Choć podstawa prawna przywołana w postanowieniu referendarza sądowego jest trafna, przy analizie przesłanek zwolnienia od kosztów nie sposób pominąć szczególnego usytuowania postępowania upadłościowego oraz roli syndyka masy upadłości. Postępowanie upadłościowe służy prawnej regulacji uniwersalnej egzekucji w przypadkach niewypłacalności przedsiębiorców. Ze względu na ekonomiczne, społeczne i prawne skutki postępowanie upadłościowe prowadzone jest zatem zarówno w interesie publicznym oraz prywatnym ogółu wierzycieli. Syndyk masy upadłości jest w tym postępowaniu organem państwa zobowiązanym do realizacji celu danego postępowania upadłościowego. W szczególności dotyczy to tzw. likwidacji masy upadłości, związanej między innymi z dochodzeniem roszczeń lub uregulowaniem, także na drodze sądowej, sytuacji spornych.

Z tych względów ocena przesłanek art. 246 § 2 p.p.s.a. wymaga odniesienia do funduszów masy upadłości oraz aktualnego stanu postępowania upadłościowego. Ze złożonego sprawozdania obejmującego okres od grudnia 2006 r. do końca roku 2007 wynika, że syndyk masy dysponuje niewielką ilością gotówki i środków zgromadzonych na rachunkach bankowych. Trafnie przy tym podnosi, że w sytuacji, gdy pozostają bez zaspokojenia roszczenia pracownicze lub inne korzystające z uprzywilejowania, nie ma uzasadnienia, by kosztom sądowym przypisywać pierwszeństwo pokrycia.

Niewątpliwie uznać należy, że obowiązek poniesienia tych kosztów w kilkudziesięciu sprawach zawisłych przed tutejszym Sądem, nie tylko nie jest możliwy w obecnej sytuacji masy upadłości, lecz zagraża kontynuacji postępowania upadłościowego.

Z tych względów zasadne jest zwolnienie skarżącego od wpisu od skargi w sprawie. Ten zakres zwolnienia gwarantuje skarżącemu możliwość dochodzenia ochrony przed sądem administracyjnym. Jeśli chodzi o dalsze zwolnienie jest ono na tym etapie postępowanie przedwczesne. Zdolności wnioskodawcy do pokrycia innych, następczych i ewentualnych kosztów sądowych będzie można ocenić w odniesieniu do występującej w przyszłym czasie sytuacji majątkowej masy, która może ulec poprawie.

Jeśli chodzi o wniosek dotyczący połączenia spraw, to przy zwolnieniu skarżącego od wpisu od skargi jest on nieaktualny. Dodać tylko można, że nie miałoby to znaczenia dla wysokości wpisów. Te bowiem ustalane są w odniesieniu do wartości przedmiotu zaskarżenia, to jest od wysokości objętej zaskarżonym aktem (decyzją). Nie podlegają zatem kumulacji.

Z powyższych względów, na podstawie art. 246 § 2 pkt 1 i 2 w zw. z art. 255, 254 §1 oraz art. 260 p.p.s.a. , orzeczono jak w sentencji.

( - ) Barbara Rennert