Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Łukaszewska - Macioch po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia J. N. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 16 kwietnia 2008 r., sygn. akt IV SA/Wr 451/07 odmawiające przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata z urzędu w sprawie ze skargi J. N. na decyzję Wojewody D. z dnia [...], Nr [...] w przedmiocie utraty statusu osoby bezrobotnej postanawia: oddalić zażalenie

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2008 r. odmówił J. N. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata. W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, iż zgodnie z informacjami podanymi przez skarżącego we wniosku o przyznanie prawa pomocy, prowadzi on wspólne gospodarstwo domowe z żoną i dwojgiem dzieci w wieku [...] i [...] lat, przy czym żona pracuje i przebywa za granicą, skarżący zaś od [...] października 2007 r. jest zarejestrowany jako bezrobotny bez prawa do zasiłku. Celem udokumentowania dochodów rodziny skarżący przedstawił zaświadczenie o wynagrodzeniu żony za miesiąc maj 2007 r., z którego wynika, że zarabia ona [...] euro brutto, co stanowi kwotę netto [...] euro. Skarżący nadesłał również sporządzoną notarialnie umowę o rozdzielności majątkowej małżonków. Oświadczył ponadto, że nie posiada nieruchomości, a także oszczędności, przedmiotów i papierów wartościowych. Po wezwaniu skarżącego przez Sąd do nadesłania dodatkowych ściśle wskazanych dokumentów, do sprawy nadesłano oświadczenie skarżącego, że z uwagi na pracę żony za granicą nie jest w stanie przedłożyć aktualnego zaświadczenia o jej wynagrodzeniu obejmującego okres ostatnich czterech miesięcy. W tej mierze dysponuje jedynie przesłanym wydrukiem o wysokości podatku i wynagrodzenia żony za rok 2007, z którego wynika, że jej roczny dochód wyniósł [...] euro brutto. Wskazał ponadto, że z tych pieniędzy żona utrzymuje czteroosobową rodzinę i dom w Polsce, żadne z nich nie posiada konta bankowego, jak też nie składali zeznań podatkowych za 2006 i 2007 rok, ponieważ nie byli zatrudnieni w Polsce. Jak podkreślił skarżący, dom w którym aktualnie mieszka jest własnością żony, z którą ma rozdzielność majątkową i która nie jest w stanie i nie ma ochoty wspierać go finansowo. Udokumentował również stałe miesięczne opłaty związane z utrzymaniem rodziny w wysokości [...]zł.

Postanowieniem referendarza sądowego z dnia 20 marca 2008 r. odmówiono przyznania J. N. prawa pomocy w żądanym zakresie. W sprzeciwie od tego postanowienia skarżący podniósł, iż ani on, ani jego żona nie są w stanie ponieść żadnych kosztów postępowania bez uszczerbku dla utrzymania rodziny. Zaznaczył też, że w tej mierze przesłał już wszystkie posiadane dokumenty.

Rozpatrując złożony sprzeciw, Sąd I instancji stwierdził, że w niniejszej sprawie - mimo szczegółowego pouczenia zawartego w wezwaniu z dnia 4 marca 2008 r. - skarżący nie przedstawił dokumentów pozwalających na dokonanie oceny jego sytuacji materialnej, w szczególności nie nadesłał kopii aktualnego zaświadczenia o wynagrodzeniu żony obejmującego okres ostatnich czterech miesięcy. W oparciu więc o przedstawione dokumenty niemożliwe było dokonanie przez Sąd pełnej oceny obecnej sytuacji materialnej jego i jego żony w kontekście możliwości zapłaty wynagrodzenia profesjonalnemu pełnomocnikowi. Niemniej jednak nadesłane zaświadczenie o wynagrodzeniu żony skarżącego za maj 2007 r. pozwoliło Sądowi ustalić, że wskazany w nim dochód wyrażony w euro wynoszący w przeliczeniu na polskie złote [...] zł. brutto ([...] zł. netto) znacznie przekracza kwotę [...] zł stanowiącą kryterium dochodowe dla czteroosobowej rodziny określone w art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2003 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), uprawniające do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej, które przysługują m.in. osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej. Z tego faktu, jak również przyjmując, iż wynagrodzenie żony skarżącego przekracza znacznie kwotę 936 zł brutto stanowiącą wysokość przewidzianego minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku 2007, Sąd I instancji odmówił J. N. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata z urzędu.

W zażaleniu do Naczelnego Sądu Administracyjnego na postanowienie Wojewódzkiego Sądu we Wrocławiu z dnia 16 kwietnia 2008 r. J. N. podniósł, iż Sąd I instancji odmawiając mu przyznania prawa pomocy w żądanym zakresie nie wziął pod uwagę wszystkich nadesłanych dokumentów, opierając rozstrzygnięcie jedynie na przesłanym pierwotnie zaświadczeniu o dochodach żony w miesiącu maju 2007 r. Tymczasem w odpowiedzi na wezwanie Sądu o przesłanie innych dokumentów skarżący przedstawił m.in. zaświadczenie o osiągniętych przez żonę dochodach z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o przyznanie prawa pomocy, z którego wynika, że miesięczne dochody żony skarżącego wynosiły [...] euro brutto ([...] euro netto). W zażaleniu skarżący podnosi, że zarobki żony są stałe i wynikają z zawartej przez nią umowy, którą przesyła w załączeniu. Odnosząc, wzorem Sądu I instancji, kwotę dochodu żony – [...] zł do kwoty [...] zł stanowiącej kryterium dochodowe dla czteroosobowej rodziny wynikające z art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej uprawniające do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej należałoby, zdaniem skarżącego, uwzględnić konieczne wydatki związane z utrzymaniem wspólnego gospodarstwa domowego. Po uwzględnieniu bowiem udokumentowanych wydatków w kwocie [...] zł. żonie skarżącego pozostaje zaledwie [...] zł. na utrzymanie siebie i rodziny, co bezsprzecznie świadczy o spełnieniu przesłanki z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej "P.p.s.a.".

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania sądowoadministracyjnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Powyższy przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy. Należy zauważyć, że przepis art. 255 P.p.s.a. stanowi, że jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. W niniejszej sprawie J. N. nie zastosował się do wezwania Sądu I instancji i nie przedstawił zaświadczenia o dochodach żony z ostatnich czterech miesięcy, koniecznego dla zbadania jego sytuacji finansowej w postępowaniu z wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Niemniej biorąc pod uwagę sytuację finansową skarżącego wynikającą z przedstawionych dokumentów i oświadczeń należy stwierdzić, że nie znajduje się on w sytuacji materialnej kwalifikującej go do przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym. Skarżącego nie można bowiem uznać za osobę, która rzeczywiście znalazła się w trudnej sytuacji materialnej uniemożliwiającej pokrycie we własnym zakresie kosztów profesjonalnej pomocy prawnej. Z treści oświadczenia skarżącego o przyznanie prawa pomocy wynika, iż sytuacja dochodowa jego rodziny, nawet przy braku dochodów samego skarżącego, pozwala na poniesienie przez niego kosztów zastępstwa procesowego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Pozwalają na to dochody czteroosobowej rodziny skarżącego, które kształtują się na poziomie [...] zł. netto miesięcznie. Kwota ta niewiele różni się od wysokości dochodu, jaką podaje skarżący w zażaleniu, tj. [...] zł. wynikającego z wyliczeń skarżącego opartych na rocznym zestawieniu dochodów jego żony.

Oceniając zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy, należy wziąć pod uwagę z jednej strony uzyskiwane dochody i wysokość obciążeń finansowych w danym postępowaniu, z drugiej szeroko rozumiane możliwości finansowe strony. Chodzi nie tylko o realną sytuację finansową, ale również przyczyny takiego stanu rzeczy. Nie można bowiem obciążać kosztami postępowania Skarbu Państwa, jeżeli strona nie wykorzystała wszystkich możliwości pozyskiwania środków na ich poniesienie. W tym względzie nie bez znaczenia pozostaje fakt niewykorzystywania możliwości zarobkowych przez skarżącego odmawiającego przyjęcia szeregu ofert z urzędu pracy.

W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, prawidłowo ocenił stan majątkowy skarżącego, uznając, iż nie wynika z niego, że skarżącego nie stać na koszty postępowania sądowego.

W związku z powyższym zaskarżone postanowienie jest zgodne z prawem, a zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.