Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Sędzia NSA Krystyna Zaremba po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 października 2007 r. wniosku P.A. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym w sprawie z jego skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2002 r. od dochodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzących za źródeł nieujawnionych p o s t a n a w i a: odmówić wnioskodawcy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

Skarżący, P. A. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w S. z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2002 r. od dochodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzących za źródeł nieujawnionych. Zarządzeniem z dnia 25 maja 2007 r. skarżący został wezwany do uiszczenia wpisu sądowego w kwocie 500 zł. W odpowiedzi na to wezwanie skarżący złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.

Skarżący wskazał, że okolicznością uzasadniającą złożenie w/w wniosku jest to, że znaczna część jego dochodów przeznaczana jest na kredyt mieszkaniowy oraz na opłacenie studiów na Uniwersytecie Szczecińskim na dwóch kierunkach. Oświadczył także, że pozostała kwota zaledwie wystarcza na bieżące utrzymanie.

W odpowiedzi na wezwanie z 17 lipca 2007 r. P. A. przedłożył:

- zestawienie miesięcznych wydatków w łącznej wysokości 3.269,00 zł,

- decyzję w sprawie łącznego zobowiązania pieniężnego na rok 2007 r. w wysokości 658 zł (IV raty po 164 zł z terminami płatności do dnia 15.03, 15.05, 15.09, 15.11 2007 r.),

- dowód uiszczenia w dniu 22.03.2007 r. w/w podatku – zobowiązania pieniężnego

w całości, t.j. w wysokości 658 zł,

-fakturę za energię za okres od 06.05.2007 r. do 04.07.2007 r. w kwocie 137,72 zł,

- fakturę za telefon komórkowy za okres od 21.03.2007 r. do 20.04.2007 r. w kwocie 83,92 zł,

- zawiadomienie banku o najbliższej spłacie kredytu – termin 01.08.2007 r.

w wysokości 1.475,64 zł, termin 30.07.2007 r. w wysokości 588,92 zł,

- dowód wpłaty w dniu 10.07.2007 r. tytułem łącznego zobowiązania pieniężnego kwoty 329,80 zł,

- upomnienie Burmistrza Gminy G. z 15.06.2007 r. dotyczące zapłaty kwoty 115,80 zł tytułem podatku,

- polisę ubezpieczenia samochodu osobowego w kwocie 937 zł,

- zaświadczenie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego

z 01.08.2007 r. o uiszczeniu w dniu 18 czerwca 2007 r. kwoty 2.028,00 zł tytułem czesnego za rok akademicki 2006/07,

- umowę mieszkaniowego kredytu budowlano – hipotecznego, zawartą w dniu 31.03.2006 r. na kwotę 250.000,00 zł na okres 30 lat,

-umowę pożyczki zawartą na kwotę 25.000,00 zł na okres od dnia 29.09.2005 r. do 30.09.2010 r.,

- zaświadczenie pracodawcy o zatrudnieniu w Biurze Poselskim M. K. i wysokości wynagrodzenia w okresie od lutego do lipca w wysokości 2047,50 zł brutto,

- oświadczenie skarżącego z 2 sierpnia 2007 r. o nieposiadaniu statusu przedsiębiorcy w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego,

- zaświadczenie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o nadanym numerze identyfikacyjnym,

- decyzję o przyznaniu płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2005 rok,

- decyzję o przyznaniu płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2006 rok,

- oświadczenie skarżącego z 2 sierpnia 2007 r. o tym, że dopłaty za 2007 rok nie zostały jeszcze przyznane,

- PIT-37 skarżącego za 2006 rok,

- wyciąg z jednego rachunku bankowego za okres od 01.04.2007 r. do 30.06.2007 r.

Ze złożonego przez skarżącego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach oraz dodatkowych dokumentów wynika, iż prowadzi on gospodarstwo domowe samodzielnie, nie ma na utrzymaniu innych osób. Posiada dwa źródła dochodu – pracę w biurze poselskim oraz prowadzenie gospodarstwa rolnego, uzyskując miesięczny dochód w wysokości średnio ok. 4.000 zł brutto.

Odnosząc się do posiadanego majątku skarżący wskazał na dom w budowie

o powierzchni 178 m² (budynek mieszkalny jednorodzinny położony w miejscowości K. przy ul. S. oraz nieruchomość rolną o powierzchni 31,80 ha fizycznych. Z przedłożonych dokumentów wynika, że na lata 2005 i 2006 uzyskał płatności z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej oraz Uzupełniającej Płatności Obszarowej w łącznej wysokości 29.686,99 zł. W pkt 7.2.2. formularza – "przedmioty wartościowe" skarżący oświadczył w dniu 12 lipca 2007 r., że posiada samochód peugeot 207 z roku 2002 r. o wartości ok. 12.000 zł, natomiast z przedłożonej 4 sierpnia 2007 r. polisy ubezpieczenia OC wynika, że skarżący jest właścicielem samochodu marki peugeot 307 (2002 r.).

P. A. oświadczył, że miesięczne wydatki na utrzymanie wynoszą 3.269,00 zł, a składają się na nie:

- kredyt mieszkaniowy 1475,00 zł,

- pożyczka 588 zł,

- szkoła 169 zł,

- energia elektryczna 70 zł,

- gaz 40 zł,

- woda i ścieki 40 zł,

- wywóz nieczystości 26 zł,

- opłaty telefoniczne 80 zł,

- leki i środki higieny 30 zł,

- środki czystości 50 zł,

- ubezpieczenie OC 78 zł,

- ubezpieczenie Alianz 53 zł,

- dojazdy na uczelnię 80 zł,

- prasa plus książki 50 zł,

- podatek od nieruchomości 90 zł,

- inne wydatki ( naprawy urządzeń, odzieży, obuwia, itp. ) 50 zł,

- żywność około 300 zł.

Postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2007 r. referendarz sądowy odmówił P. A. uwzględnienia jego wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W uzasadnieniu postanowienia podniesiono, iż skarżący posiada dwa źródła utrzymania, nie ma innych osób na utrzymaniu, zaś łączna wysokość uzyskiwanych przez skarżącego dochodów stanowi kwotę ok. 4.000 zł brutto. Powyższa kwota pozwala zatem, aby po poczynieniu oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania swojej osoby, skarżący mógł zgromadzić środki na poniesienie kosztów sądowych w sprawie, sprowadzających się na obecnym etapie postępowania do wpisu od skargi w kwocie 500 zł.

W ustawowym terminie skarżący prawidłowo wniósł sprzeciw od postanowienia referendarza podnosząc, iż nie zgadza się z powyższym rozstrzygnięciem

i wnosi o uwzględnienie wniosku o udzielenie pomocy sądowej. Zdaniem skarżącego nie posiada on możliwości do uiszczenia wpisu o skargi w kwocie 500 zł bowiem wpłata tej kwoty zacznie obciążyłaby jego wydatki, powodując realne zagrożenie dla spłaty zaciągniętych przez niego kredytów.

Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie, przeciwko któremu został wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd.

Przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym jest zależne od wykazania przez stronę, będącą osobą fizyczną, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 w/w ustawy).

Podnieść należy, iż co do zasady strona jest zobowiązana do ponoszenia kosztów związanych z jej udziałem w sprawie (art. 199 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych dotyczy osób, które z uwagi na bardzo trudną sytuację materialną nie są w stanie ponieść kosztów postępowania sądowego, a odmowa udzielenia im pomocy doprowadziłaby do zamknięcia przed nimi możliwości dochodzenia praw przed sądem. Udzielenie prawa pomocy jest bowiem formą dofinansowania strony z Budżetu Państwa. Powinno mieć miejsce jedynie w wyjątkowych sytuacjach, w których zdobycie środków finansowych na udział w postępowaniu sądowym jest obiektywnie niemożliwe.

Przepisy art. 245 § 3 i art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zatem rzeczą wnioskodawcy, jako zainteresowanego, jest wykazanie, iż jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie, o którym mowa w przytoczonych przepisach. Tym samym to na nim spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie sądu w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę udowodnione.

Po przeanalizowaniu przedstawionej przez P. A. sytuacji majątkowej i rodzinnej, Sąd stwierdził, że taka sytuacja w niniejszej sprawie nie zachodzi.

Zdaniem Sądu skarżący posiada wystarczające dochody by uiścić kwotę 500 zł tytułem wpisu od skargi. Z przedłożonych przez niego dokumentów oraz oświadczenia o stanie majątkowym wynika, iż posiada on miesięczny dochód w wysokości około 3.750 zł, utrzymuje się sam, posiada nieruchomość oraz grunty rolne. Posiada również samochód, studiuje na dwóch kierunkach studiów, w chwili obecnej jest w trakcie budowy domu. Skoro zatem stać było go na zaciągnięcie pożyczki i kredytu w banku w związku z budową budynku mieszkalnego oznacza to, iż skarżący posiadał zdolność kredytową, czy zabezpieczenie majątkowe, pozwalające na przyjęcie na siebie długoterminowych zobowiązań. Ocena sytuacji finansowej i majątkowej skarżącego prowadzi zatem do wniosku, że nie można go zaliczyć do osób ubogich. Ponadto nawet po odjęciu wyliczonej przez skarżącego kwoty ponoszonej na miesięczne wydatki w wysokości 3.269 zł od uzyskiwanego dochodu w kwocie około 3.750 zł daje to kwotę 481 zł, co pozwala przyjąć, iż dokonując oszczędności w minimalnym zakresie (np. rezygnując z prasy i książek, na które przeznacza 50 zł miesięcznie) skarżący jest w stanie uiścić kwotę 500 zł tytułem wpisu we wszczętej przez siebie sprawie.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 ustawy – Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, wobec niewykazania, że skarżący nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego, należało odmówić przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.