Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 27 lutego 2008 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi - Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Sławomir Wojciechowski po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 lutego 2008 roku wniosku J.J. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego w sprawie ze skargi J.J. na bezczynność Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Ł. w przedmiocie wydania decyzji o niezbędności wejścia na teren sąsiedniej nieruchomości p o s t a n a w i a: przyznać J.J. prawo pomocy w zakresie całkowitym przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego. AR

II SAB/Łd 59/07

UZASADNIENIE

J.J. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na bezczynność Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Ł. w przedmiocie wydania decyzji o niezbędności wejścia na teren sąsiedniej nieruchomości.

W odpowiedzi na wezwanie Przewodniczącego Wydziału II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi do uiszczenia wpisu od skargi skarżąca wystąpiła o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego. W uzasadnieniu wniosku podała, że jest osobą schorowaną, przez 10 lat pozostawała na rencie inwalidzkiej, po śmierci męża pobiera rentę rodzinną i nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania. Ze złożonego przez skarżącą oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, że prowadzi ona samodzielne gospodarstwo domowe, nie posiada żadnych zasobów pieniężnych, jedyne jej źródło dochodów stanowi renta rodzinna w wysokości 859 złotych, jest współwłaścicielką nieruchomości o powierzchni 758 m2, na której posadowiony jest budynek mieszkalny o powierzchni 61 m2.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, w osobie referendarza sądowego, postanowieniem z dnia 19 grudnia 2007 roku, przyznał skarżącej prawo pomocy w zakresie całkowitym przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego.

Sprzeciw od powyższego postanowienia złożyła uczestniczka postępowania K.K., podnosząc iż na nieruchomości, której współwłaścicielką jest skarżąca oprócz budynku mieszkalnego posadowione są jeszcze budynek mieszkalny, ciąg garaży wzdłuż wschodniej granicy nieruchomości oraz nowo wybudowany garaż przy południowej granicy posesji przy ul. A 5. Budowa tego ostatniego budynku była prowadzona przez skarżącą, która posiadała odpowiednie środki na ten cel. Na nieruchomości skarżącej parkuje kilka samochodów nie będących jej własnością, co dowodzi, że może ona czerpać dodatkowe dochody z wynajmu miejsc parkingowych. W ocenie uczestniczki postępowania J.J. jest osobą pełną energii i sił życiowych o czym świadczy fakt noszenia i układania przez nią płyt chodnikowych w lecie 2007 roku.

W odpowiedzi na sprzeciw J.J. wyjaśniła, że przedmiotowa nieruchomość jest współwłasnością jej i jej dwóch synów. Budynek mieszkalny wskazany w sprzeciwie stanowi przedmiot wyłącznej własności jej syna i jego żony. W tylnej części działki usytuowane są garaż i budynek gospodarczy, a nie ciąg garaży. Nowo wybudowany obiekt gospodarczy posadowiony przy południowej granicy ul. A 5 jest budynkiem drewnianym, bez fundamentów, mediów, postawiony został systemem gospodarczym z materiału pochodzącego z odzysku, a więc bez potrzeby ponoszenia dodatkowych wydatków. Skarżąca nie zgodziła się z zarzutem uzyskiwania dochodu z wynajmu miejsc parkingowych, podnosząc, że jej działka jest na to zbyt mała i zabudowana, a parkują na niej wyłącznie mieszkańcy nieruchomości i członkowie rodziny. W ocenie skarżącej zawarte w sprzeciwie informacje na temat jej stanu zdrowia są nieprawdziwe.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, zważył, co następuje:

Prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, która ma na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego. Stanowi ono realizację uprawnień wynikających z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie prawa człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 roku (Dz.U. z 1993 roku, Nr 61, poz. 284 ze zm). Wskazać jednak należy, iż prawo dostępu do sądu nie ma charakteru absolutnego i może być przedmiotem uzasadnionych prawnie ograniczeń. W przypadku, gdy dostęp jednostki do sądu jest ograniczony czy to przez działanie prawa, czy faktycznie, ograniczenie tego prawa nie będzie sprzeczne ze wskazanymi wyżej przepisami Konstytucji i Konwencji, gdy ograniczenie dostępu do sądu nie narusza samej istoty tego prawa i gdy zmierza do realizacji uzasadnionego prawnie celu oraz gdy zachowana została rozsądna relacja proporcjonalności pomiędzy stosowanymi środkami a celem, do realizacji którego stosowane środki zmierzały. Stąd ograniczona ilość funduszy publicznych dostępna na udzielanie pomocy prawnej sprawia, że koniecznością systemu wymiaru sprawiedliwości jest przyjęcie procedury selekcji, a sposób, w jaki ta procedura funkcjonuje w poszczególnych sprawach, winien być pozbawiony arbitralności lub dysproporcjonalności i nie powinien rzutować na istotę prawa dostępu do sądu (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 16 lipca 2002 roku w sprawie P., C. i S. vs. Wielka Brytania nr 56547/00, opubl. Lex nr 75481).

W myśl przepisu art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – dalej zwanej p.p.s.a., w razie wniesienia sprzeciwu postanowienie przeciwko któremu został on wniesiony traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

Zgodnie z treścią art. 243 §1 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Jednocześnie ustawodawca w treści art. 246 §1 p.p.s.a. uzależnił przyznanie prawa pomocy od wykazania przez stronę, że nie ma ona środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania (przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym) lub, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym).

Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania, a wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku musi uprawdopodobnić, w sposób bardzo rzetelny, okoliczności przemawiające za uwzględnieniem wniosku.

Prawo pomocy jest instytucją stanowiącą wyjątek od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony postępowania. Z tego względu przesłanki zastosowania tej instytucji winny być interpretowane w sposób ścisły. Udzielenie prawa pomocy jest formą dofinansowania strony postępowania z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe.

W rozpoznawanej sprawie skarżąca uprawdopodobniła, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Uzyskuje ona dochód z tytułu renty rodzinnej w wysokości 859 złotych. Nie ulega wątpliwości, iż kwota ta nie pozwala na jednoczesne pokrycie kosztów utrzymania skarżącej oraz poczynienie oszczędności wystarczających do pokrycia kosztów sądowych oraz kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika. Na powyższą konstatację nie mogą wpływać okoliczności podnoszone przez uczestniczkę postępowania. Nawet jeśli uznać, iż skarżąca nie wykazała w swym oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wszystkich budynków posadowionych na nieruchomości, której jest współwłaścicielem, to nie można uznać, iż wpływa to w jakikolwiek sposób na jej zdolność do poniesienia kosztów postępowania. Nie można bowiem oczekiwać od strony postępowania aby wyzbyła się środków majątkowych o charakterze trwałym wyłącznie w celu pokrycia kosztów postępowania w sprawie. Tym bardziej, że sprzedaż, czy obciążenie nieruchomości w terminie do uzupełniania braków fiskalnych skargi jest w praktyce niemożliwe.

Odnosząc się do pozostałych okoliczności podniesionych w sprzeciwie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi stwierdza, iż nie zasługują one na przymiot wiarygodności. Uczestniczka postępowania przedstawiła okoliczności mające wskazywać na osiąganie przez skarżącą dodatkowych dochodów (wynajem miejsc parkingowych) oraz podważać oświadczenie skarżącej o stanie zdrowia (układanie płyt chodnikowych), nie przedstawiając w tym zakresie żadnych dowodów. Zdaniem Sądu wyłącznie z faktu parkowania samochodów na czyjejś nieruchomości nie można wywodzić, iż właściciel nieruchomości osiąga dochody z tytułu wynajmu miejsc parkingowych. W tożsamy sposób należy się odnieść do okoliczności wskazujących na stan zdrowia skarżącej. Już potoczna wiedza o stanie majątkowym przeciętnej rodziny i organizmie człowieka pozwala przyjąć, iż możliwym jest posiadanie przez członków rodziny więcej niż jednego samochodu, a nie wszystkie choroby skutkujące uznaniem inwalidztwa i wysokimi kosztami leczenia oraz rehabilitacji wykluczają prace fizyczne.

Z tych wszystkich względów Sąd na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 w związku z art. 245 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.

AR