Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Dariusz Dudra Sędziowie: Sędzia WSA Teresa Liwacz Asesor WSA Ewa Kruppik – Świetlicka ( spr.) Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Winiecka po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 2 września 2008r. sprawy ze skargi E. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia ulgi w postaci umorzenia zaległego zobowiązania z tytułu II raty podatku od środków transportowych za 2005r. 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości, 3. orzeka zwrócić z Kasy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy na rzecz pełnomocnika skarżącego kwotę [...] zł ( [...] ) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

I SA/Bd 109 /08

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w T. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta T. z dnia [...] znak [...] odmawiającą udzielenia E.G. ulgi, w postaci umorzenia zaległego zobowiązania z tytułu II raty podatku od środków transportowych za 2005 rok w kwocie 510,80 zł. Organ przywołał stan faktyczny sprawy i wskazał, że skarżący zwrócił się do organu o udzielenie ulgi z uwagi na brak zasadności obciążania go obowiązkiem podatkowym, argumentując, iż legitymuje się licencją na prowadzenie usług transportowych.

Decyzją z dnia 10 listopada 2005 r. Prezydent Miasta T. stwierdził zasadność rozłożenia na raty spornego zobowiązania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w T., w wyniku odwołania uchyliło w dniu 4 stycznia 2007 r. niniejszą decyzję, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania.

Organ I instancji pismem z dnia 5 lutego 2007r. wezwał skarżącego do złożenia oświadczenia w przedmiocie możliwości płatniczych, który pismem z dnia 20 lutego 2008r. wyjaśnił , iż właściwe dokumenty złożył w dniu 30 września 2005 r.

Organ wobec niemożności dokonania oceny sytuacji materialnej wnioskodawcy, prowadzącego w sposób profesjonalny działalność gospodarczą, jak i z uwagi możliwość czasowego wyrejestrowania pojazdu z ruchu - odmówił umorzenia zaległego zobowiązania

W odwołaniu strona zarzuciła organowi bezczynność wskazując, iż wniosek o umorzenie zaległości składała w roku 2005, co oznacza, że sprawa ta leżała dwa lata w Urzędzie Miasta. Jednocześnie skarżący podniósł sprawę nieuczciwej konkurencji przewoźników, z jaką się spotyka przy prowadzonej działalności.

Kolegium Odwoławcze w T., po rozpoznaniu odwołania, utrzymało w mocy kwestionowane rozstrzygnięcie. Negatywnie odniosło się do przewlekłego rozpatrywania wniosku strony. W uzasadnieniu przywołano art. 67 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa ( Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) – dalej Op. stanowiący podstawę, przy zastosowaniu instytucji uznania administracyjnego, do umorzenia zaległości w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Zdaniem Kolegium odwołujący nie wykonał wezwania z dnia 5 lutego 2007 r., a złożone wyjaśnienie z dnia 20 lutego 2008 r. nie stanowi dowodu przemawiającego za zastosowaniem wnioskowanej ulgi. Organ wskazał, że z informacji Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w T. z marca 2007 r. wynika, iż podatnik za 2006 r. osiągnął dochód za 2006 r. także z innych źródeł w wysokości 3793,38 zł, wykazując przychód w kwocie 54.975 zł. Żona osiągnęła dochody : ze stosunku pracy 18495 zł, z umowy o dzieło 1076 zł. Nadto oboje są współwłaścicielami domu o pow. 224,5 m² oraz samochodu ciężarowego rok produkcji 1977. Organ odwoławczy zwrócił uwagę, iż kwestia braku reakcji Prezydenta Miasta T. na działania nieuczciwych przewoźników pozostaje bez znaczenia dla rozpoznawanej sprawy.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy strona wskazała na rażące naruszenie prawa, w tym art.2, art.32 Konstytucji RP. Skarżący twierdzi, iż w konsekwencji złożenia odwołania został poddany kontroli przez Inspekcję Transportu Samochodowego w zakresie instalowania tachografu. W opinii strony informacja przekazana przez organ skarbowy nie zawiera kosztów przychodu jako przychód brutto wraz z dochodem chorobowym. Skarżący wskazał, że ordynacja podatkowa, jak i brak wiążącej interpretacji podatkowej stanowią o bezzasadności uwzględniania dochodu współmałżonka. Dodatkowo wskazał na okoliczność poniesienia strat z inwestycji giełdowych. Posiadanie domu to efekt pracy i wyrzeczeń rodziny. Podniósł, że zawodowo pracuje od 32 lat, dziennie od 12 do 16 godzin. Jego żona pracuje w szpitalu, na 12 godzinne zmiany. Dlatego protestuje i stanowczo się nie zgadza z uzasadnieniem zaskarżonego aktu. W końcowej części skargi wyraził swój pogląd na temat szarej strefy w usługach przewozowych i wydarzeń z przeszłości.

Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, utrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Skarżący, wezwany do uiszczenia wpisu od skargi wniósł o zwolnienie go z kosztów i o ustanowienie pełnomocnika. Sąd przyznał prawo pomocy w całości mając, na uwadze sytuację finansowo – rodzinną i stan zdrowia skarżącego, na podstawie przedłożonych przez stronę oświadczeń, potwierdzonych załączonymi dokumentami.

Pełnomocnik skarżącego w piśmie z dnia 31 lipca 2007r. nazwanym " pismo przygotowawcze skarżącego" w uzupełnieniu skargi wskazał na naruszenie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, w szczególności art. 107 § 3, art. 75 § 1 poprzez nie dopuszczenie do przeprowadzenia dowodu z protokołu z roku 2002 , znajdującego się w urzędzie miejskim , który sporządzono ze spotkania pomiędzy strajkującymi transportowcami a Urzędem Miejskim w T., gdzie według wiedzy skarżącego znalazło się przyrzeczenie władz miejskich o obniżeniu od roku 2003 podatku od środków transportowych. Zdaniem strony żądanie przeprowadzenia ww. dowodu ma decydujące znaczenie dla sprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje :

Stosownie do treści art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm./ sąd administracyjny kontroluje zaskarżone decyzje administracyjne w zakresie ich legalności, rozumianej jako zgodność tych aktów z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, zaś na podstawie art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm./ nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. W oparciu zaś o treść art. 133 § 1 powołanej wyżej ustawy sąd administracyjny orzeka na podstawie akt sprawy tzn. na podstawie stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dniu wydania zaskarżonego aktu.

W zakresie tak określonej kognicji Sąd stwierdza, że skarga jest zasadna, bowiem skarżona decyzja organu II instancji tj. Samorządowego Kolegium Odwoławczego narusza prawo w stopniu nie dającym się zaakceptować.

Przedmiotem sprawy jest odmowa udzielenia ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego z tytułu II raty podatku od środków transportowych za 2005r. w kwocie 510,80 zł.

Kwestię ulg w spłacie zobowiązań podatkowych reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa /tekst jedn. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm./, dalej Op. Z treści przepisu art. 67a § 1 ww. ustawy powołanego jako podstawa materialnoprawna zaskarżonego rozstrzygnięcia wynika, że organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych :

• ważnym interesem podatnika

• lub interesem publicznym, może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Takie sformułowanie przepisu przesądza o jego uznaniowości, co oznacza, że organ może a nie musi umorzyć zaległości podatnika.

Nie można zatem z umorzenia zaległości czynić powszechnie stosowanego środka prowadzącego do zwolnienia od zapłaty podatku. Podkreślenia wymaga, iż nawet w wypadku zaistnienia przypadków uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym organ podatkowy może, lecz nie musi umorzyć należnych kwot.

Skoro bowiem umorzenie zaległości podatkowej jest instytucją nadzwyczajną a zasadą jest płacenie podatków, to przypadki, wskazane w art. 67a Ordynacji podatkowej, powinny posiadać tę samą cechę.

W związku z powyższym obowiązkiem organu, w takich sprawach jest zebranie pełnego materiału dowodowego w zakresie ustalenia sytuacji materialnej podatnika,

Jak wynika z treści cyt. przepisu ocenę, czy w konkretnym przypadku zachodzą wyjątkowe okoliczności, wymienione w tym przepisie pozostawiono organowi podatkowemu. Tak rozumiany przepis prawa skutkuje ograniczeniem kontroli sprawowanej przez Sąd Administracyjny.

Kontrola legalności decyzji w ramach tzw. uznania administracyjnego sprowadza się do badania, czy w procesie dowodowym do tej decyzji organ podatkowy :

1. uwzględnił całokształt okoliczności faktycznych, mających wskazywać na ważny interes podatnika lub ważny interes publiczny uzasadniający udzielenie ulgi podatkowej;

2. czy w ramach swego uznania nie naruszył zasady swobodnej oceny dowodów.

Rolą Sądu w tej sprawie było zatem zbadanie, czy wydanie decyzji zostało poprzedzone prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem wyjaśniającym, tzn. czy organy prawidłowo zebrały materiał dowodowy i rozważyły wszystkie okoliczności , mogące mieć wpływ na wybór możliwości rozstrzygnięcia w zakresie udzielenia bądź odmowy udzielenia wnioskowanej ulgi.

Sąd co należy zaznaczyć, nie ocenia wydanej decyzji z punktu widzenia jej słuszności, stwierdzenie zatem, że w sprawie występują okoliczności odpowiadające takiej lub innej kierunkowej dyrektywie wyboru, może, lecz nie musi prowadzić do rozstrzygnięcia pozytywnego dla strony skarżącej. (por. wyrok NSA z 31.01.2003r. Biul. Skarb. 2004/6/30), gdzie zawarto tezę:

"Sąd Administracyjny nie jest więc kolejnym organem w postępowaniu administracyjnym i nie może poddawać ocenie, czy dokonany przez organ administracji państwowej wybór jest słuszny, co oznacza, że Sąd nie jest uprawniony do badania merytorycznej zasadności (celowości) decyzji administracyjnej. "

Reasumując należy podkreślić, że organ orzekający w takiej sprawie ma obowiązek działać według zasad wynikających z obowiązywania przepisów cyt. ustawy Ordynacja podatkowa i ocenić wyniki postępowania wyjaśniającego w granicach swobodnej oceny dowodów na podstawie wiedzy i zasad doświadczenia życiowego, wysnuwając z zebranego materiału dowodowego wnioski, logicznie uzasadnione.

Ustalenia dotyczące spełnienia przesłanek umorzenia, odnosić się przy tym winny do okoliczności istniejących w czasie podejmowania decyzji. Co oznacza, że ocenie winna zostać poddana sytuacja skarżącego w okresie podejmowania decyzji przez organ I instancji, w tym wypadku jest to koniec roku 2007.

Wnioskowanie organu winno być poparte zebraniem pełnego, wyczerpującego materiału dowodowego. Jak wynika z akt sprawy, organ nie zebrał wystarczających dowodów, pozwalających na ocenę, czy w sprawie zachodzą ustawowe przesłanki uzasadniające udzielenie wnioskowanej ulgi w postaci umorzenia zaległości podatkowej. Organ :

• nie wezwał strony do udziału w sporządzeniu protokołu o stanie majątkowym - istotnego dla ustalenia zdolności płatniczych strony i posiadanych przez niego zaległościach pieniężnych wobec innych wierzycieli.

• poprzestał na wypowiedzi strony, że oświadczenie takie składał w 2005r. pomimo, że decyzję w sprawie wydał w październiku 2007 r. a sytuacja majątkowa i rodzinna skarżącego mogła ulec zmianie.

• nie ustalił wysokości ponoszonych wydatków i osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe.

Organ I instancji wnioskował jedynie w oparciu o ograniczone informacje, pochodzące z organów, do których się zwrócił i o wycinkowe i niepełne informacje pochodzące od skarżącego. Pomimo, ze sytuacja skarżącego mogła ulec zmianie i zaszły okoliczności uzasadniające umorzenie . (Por. wyrok NSA z 4 lutego 1998 r. III SA 1854/96 doktryna Guzek. L., Umorzenie zaległości podatkowej a kognicja NSA, MP 2002 Nr 2 str. 28). Podkreślenia wymaga fakt, że wniosek o umorzenie zaległości podatnik może składać nawet po uzyskaniu decyzji odmownej( która stała się prawomocna) , gdy w międzyczasie zaszły okoliczności uzasadniające umorzenie (III SA 398/99 wyrok NSA w warszawie z dnia 18 lutego 2000 r. Lex nr 40399 z tezą : "Odmowa umorzenia zaległości podatkowych (art. 31 ustawy o zobowiązaniach podatkowych, czy art. 67 ordynacji podatkowej) nie stwarza stanu res iudicata i na podstawie powołanych przepisów można żądać umorzenia zaległości podatkowej tak długo, jak długo zaległość ta istnieje"

Ponadto podkreślenia wymaga fakt, że skarżący na etapie postępowania wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentu znajdującego się w urzędzie miasta .

Organ pominął ten wniosek nie ustosunkowując się do niego, pomimo, że miał taki obowiązek, wynikający z przepisów art. 180 cyt. ustawy Op. , gdzie w § 1 Ustawodawca postanowił :

"Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. "

Organ zgodnie z przepisem art. 188 cyt. ustawy Op. winien : " żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba, ze okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem " .

Ponadto organ zgodnie z obowiązkiem do udzielania informacji, winien wyjaśnić skarżącemu z jakiej przyczyny żąda informacji o jego aktualnym stanie majątkowym a nie poprzestawać na informacjach niekompletnych. (Por. teza z wyroku WSA w Warszawie z dnia 9 sierpnia 2006r. sygn. akt III SA/Wa 1423/06 LEX nr 276573. "Ustalenia dotyczące spełnienia przesłanek umorzenia zaległości podatkowych, odnosić się winny do okoliczności istniejących w czasie podejmowania decyzji).

Dlatego Sąd stwierdza, że organ I instancji nie podjął wszystkich czynności wyjaśniających sytuację materialną, gospodarczą i życiową podatnika w odniesieniu do

przesłanek tj. " ważnego interesu podatnika i interesu publicznego".

Takie działanie organu I instancji naruszyło zasady ogólne postępowania podatkowego, w szczególności zasady wynikające z obowiązywania cyt. ustawy Ordynacja podatkowa : art. 120 ( podstawa działania ), art. 121 § 1 i § 2 (zasada zaufania do organów podatkowych),art. 122 ( zasada prawdy obiektywnej), art. 125 ( zasada szybkości postępowania ) i wreszcie art. 187 ( obowiązek zebrania i w sposób wyczerpujący rozpatrzenia całego materiału dowodowego).

Tych wszystkich nieprawidłowości, wyżej wskazanych, a popełnionych przez organ I instancji nie dostrzegł organ II instancji w prowadzonym postępowaniu odwoławczym.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy winny powyższe zalecenia wziąć pod uwagę i wyjaśnić prawidłowo sytuację podatnika , ustosunkowując się do przedstawionych przez niego dowodów ( art. 180 cyt. powyżej ustawy Ordynacja podatkowa) - aby zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzeć cały materiał dowodowy w odniesieniu do przesłanek, o których mowa w art. 67 a ustawy Op. Argumentacja organu winna się koncentrować się na wnikliwej ocenie sytuacji materialnej, gospodarczej i życiowej podatnika w odniesieniu do ważnego interesu podatnika i interesu publicznego - jako ustawowych przesłanek umorzenia zaległości z art. 67 a § 1 pkt 3 ordynacji podatkowej.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 145 § 1 ust. 1 lit. a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. ) orzeczono, jak w sentencji orzeczenia. O wykonalności orzeczono w oparciu o art. 152 , o kosztach na postawie art. 205 § 2 i § 3 cyt. ustawy.