drukuj    zapisz    Powrót do listy

6110 Podatek od towarów i usług, Prawo pomocy, Dyrektor Izby Celnej, Oddalono zażalenia, I FZ 270/08 - Postanowienie NSA z 2008-07-31, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I FZ 270/08 - Postanowienie NSA

Data orzeczenia
2008-07-31 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2008-06-23
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Krzysztof Stanik /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne
Prawo pomocy
Sygn. powiązane
I SA/Po 62/08 - Postanowienie WSA w Poznaniu z 2008-09-10
I FZ 271/08 - Postanowienie NSA z 2008-07-31
Skarżony organ
Dyrektor Izby Celnej
Treść wyniku
Oddalono zażalenia
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art 246 par 1 pkt 2
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący : Sędzia NSA Krzysztof Stanik po rozpoznaniu w dniu 31 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia T. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 23 kwietnia 2008 r. sygn. akt I SA/Po 62/08 w przedmiocie oddalenia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia dodatkowych materiałów do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych oraz oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi T. K. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w P. z dnia 7 grudnia 2007 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia: oddalić zażalenie w części dotyczącej oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

Uzasadnienie

Postanowieniem dnia z 24.04.2008 r., sygn. I SA/Po 62/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił wniosek T. K. o zwolnienie od kosztów sądowych oraz oddalił jego wniosek o przywrócenie terminu do złożenia dodatkowych materiałów do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

W ocenie Sądu pierwszej instancji skarżący nie wykazał niemożności poniesienia kosztów postępowania w zakresie częściowym, albowiem z treści jego oświadczenia, dotyczącego stanu majątkowego, wynikają sprzeczności. Skarżący twierdzi, że od wielu miesięcy nie osiąga żadnych dochodów i nie posiada oszczędności, a zarazem oświadcza, że miesięcznie wydaje ok. 3.000 zł. Zdaniem Sądu, rodzi to wątpliwości co do wiarygodności oświadczeń w zakresie uzyskiwanych dochodów.

Sąd stwierdził ponadto, że w oświadczeniu skarżący ograniczył się jedynie do przedstawienia takich danych, które mogły świadczyć o jego złym stanie majątkowym. Skarżący podał, że wraz z małżonką nie posiadają żadnego majątku, środków finansowych ani przedmiotów wartościowych. Nie wskazał żadnych dodatkowych informacji pozwalających wyjaśnić nietypową sytuację, w której małżonkowie nie osiągający jakichkolwiek dochodów wydają miesięcznie na utrzymanie swoje i swoich dzieci 3.000 zł. Ponadto twierdzenia skarżącego o udzielanej mu przez najbliższą rodzinę pomocy finansowej nie znajdują potwierdzenia w dokumentach,

Skarżący wniósł zażalenie na powyższe postanowienie i domagał się jego zmiany przez przyznanie mu praw pomocy w zakresie częściowym, ewentualnie o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W jego uzasadnieniu wskazał, że wykonał wszelkie polecenia Sądu i wykazał ponad wszelką wątpliwość, że nie jest w stanie dokonać wpisu sądowego.

Zdaniem T. K., Sąd pierwszej instancji, oceniając jego sytuację majątkową, oparł się wyłącznie na hipotezie o nieprawdziwości oświadczeń przez niego złożonych.

Skarżący zaznaczył, że utrzymanie jego rodziny zapewniają środki darowane mu przez ojca i teściów w ściśle określonym celu.

T. K. wskazał ponadto, że jego żona jest osobą bezrobotną, a on sam od kwietnia do września 2006 r. przebywał w areszcie tymczasowym, co powodowało, że nie osiągał żadnego dochodu.

W konkluzji skarżący podniósł, że nie przyznanie mu prawa pomocy pozbawi go możliwości zrealizowania jego podstawowego prawa, jakim jest prawo do sądu. Byłoby to sprzeczne nie tylko z Konstytucją RP, ale również z orzecznictwem Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości dotyczącym prawa do sądu.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne odnośnie rozstrzygnięcia w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych.

W pierwszej kolejności przypomnieć wypada, że zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) – zwanej dalej "popsa" przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie częściowym następuje, gdy ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z treści tego przepisu wynikają dwa wnioski mające ogromny wpływ na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Po pierwsze, Sąd, w przypadku wykazania przez stronę niemożności pokrycia kosztów postępowania bez spowodowania uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i swojej rodziny, jest zobligowany do przyznania stronie prawa pomocy. Przesądza o tym zwrot "przyznanie prawa pomocy następuje". Po drugie jednak, oczekiwany przez stronę efekt nastąpi, o ile "wykaże" ona, że wymagana przez przepis niemożność pokrycia kosztów postępowania w rzeczywistości istnieje. Jest to oczywiste, zważywszy, że postępowanie w przedmiocie przyznania prawa pomocy jest wszczynane wyłącznie na wniosek (zasada bezwzględnej skargowości). W związku z tym ustawodawca w art. 252 § 1 popsa wskazał obligatoryjne elementy wniosku o przyznanie prawa pomocy. W odniesieniu do osób fizycznych wniosek powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym.

Biorąc pod uwagę powyższe wywody, nie powinno budzić wątpliwości, że Sąd rozstrzygający kwestię przyznania prawa pomocy, orzeka przede wszystkim w oparciu o informacje zawarte przez stronę w złożonym wniosku, w tym na podstawie jej oświadczeń co do stanu majątkowego i rodzinnego (osoby fizyczne). Dlatego jest ważne, aby wnioskodawca w miarę jak najdokładniej przedstawił swoją (i swojej rodziny) aktualną sytuację życiową. Podkreślić bowiem trzeba, że Sąd może uzupełnić "obraz" sytuacji bytowej strony jedynie o informacje znane mu z urzędu lub dane wynikające z akt sprawy (np. informacje dotyczące postępowania egzekucyjnego).

Nie zawsze jednak informacje zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy będą na tyle kompletne, aby Sąd mógł po ich lekturze orzec o zasadności żądań strony. Jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinne lub budzi wątpliwości, to w świetle art. 255 popsa, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

W rozpatrywanym przypadku skarżący oprócz wniosku, był dwukrotnie wzywany o nadesłanie dodatkowych informacji i oświadczeń. W obu przypadkach udzielił odpowiedź. Sąd, dokonując oceny zebranych danych, doszedł do przekonania, że nie są one wiarygodne. Skarżący natomiast uważa, że stanowisko Sądu nie jest należycie uargumentowane i opiera się wyłącznie na hipotezach o nieprawdziwości złożonych przez stronę oświadczeń.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego nie można zarzucić Sądowi pierwszej instancji dowolności w ocenie zebranego materiału dowodowego. W rozdziale dotyczącym postępowania w przedmiocie prawa pomocy nie umieszczono wprawdzie przepisu, który określałby, jakimi względami ma kierować się Sąd przy ocenie informacji i oświadczeń strony. Należy przyjąć więc, że Sąd jest nimi związany. Nie oznacza to jednak, że nie może oceniać ich wiarygodności. Powstaje jedynie problem, co uwidacznia niniejsza sprawa, do jakich granic i przy zastosowaniu jakich kryteriów Sąd może zakwestionować przedstawione przez stronę dane. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd pierwszej instancji ma prawo uznać za niewiarygodne informacje i oświadczenia strony jeżeli jego ocena będzie opierała się na logicznej i przejrzystej argumentacji, wspartej doświadczeniem życiowym, z której jasno będzie wynikało, jakie twierdzenia strony Sąd uznał za nieprawdziwe i z jakich powodów. Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia spełnia powyższe wymogi.

Sąd pierwszej instancji w sposób usystematyzowany wypunktował okoliczności przedstawione przez stronę, które uznał za niewiarygodne. Wyjaśnił również powody, dla których odmówił wiarygodności niektórym twierdzeniom strony. Krytyka Sądu nie była gołosłowna. Na poparcie swoich argumentów Sąd odwołał się do informacji znanych mu z urzędu. Dla przykładu twierdzenie skarżącego o nie osiąganiu żadnych dochodów Sąd zwalczył informacją o zawarciu przez skarżącego w ramach prowadzonej działalności handlowej umowy o pracę na ¼ etatu z osobą fizyczną (informacje z akt sprawy o sygn. I SA/Po 124/08). Argumentacja Sądu pozostawała również w zgodzie z zasadami doświadczenia życiowego. Trudno bowiem twierdzić, na co Sąd zwrócił uwagę, ażeby skarżący z jednej strony prowadzący wspólnie z żoną gospodarstwo domowe, nie orientował się mimo istniejącej między nimi rozdzielności majątkowej, o aktualnych dochodach swojej żony, a z drugiej strony twierdził, iż jego żona jako osoba bezrobotna nie uzyskuje żadnych dochodów. W tym zakresie oświadczenia skarżącego były wewnętrznie sprzeczne.

W zażaleniu skarżący podnosi również, że Sąd nie powinien czynić mu zarzutów z powodu nie przedstawienia wszystkich żądanych informacji, gdyż w świetle obowiązujących przepisów, skarżący nie ma takiego obowiązku. Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić. Z wcześniej zaprezentowanych wywodów trzeba wywieść, iż Sąd pierwszej instancji nie jest zobowiązany do prowadzenia dochodzeń w sytuacji, gdy dane umożliwiające pełną ocenę stanu majątkowego nie są znane mimo istniejącego po stronie skarżącego ciężaru wykazania przesłanek przyznania prawa pomocy. W tym miejscu Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że do wyłącznej oceny Sądu należy uznanie czy strona ubiegająca się o takie zwolnienie wykazała, że spełnia stosowne przesłanki. Skoro zatem strona uchyliła się od przedstawienia wskazanej dokumentacji, bądź też przedstawiła niepełne bądź sprzeczne ze sobą dane – co miało miejsce w niniejszej sprawie - to powinna liczyć się z tym, że Sąd nie będzie miał wystarczających podstaw do przyznania jej prawa pomocy. Należy zatem uznać, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo ocenił, że strona nie wykonała w całości wezwania, a tym samym nie wykazała okoliczności uzasadniających udzielenie jej prawa pomocy.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 popsa, orzekł jak w sentencji.



Powered by SoftProdukt