Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jolanta Rudnicka po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia P. K. na pkt II postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 12 lutego 2015 r., sygn. akt II SAB/Ke 45/14 w przedmiocie oddalenia wniosku o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego w sprawie ze skargi P.K. na bezczynność Wójta Gminy S. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej postanawia: uchylić pkt II zaskarżonego postanowienia i przekazać sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Kielcach.

P. K., reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach skargę na bezczynność Wójta Gminy S. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej, domagając się jednocześnie zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania sądowego.

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2014 r. Sąd umorzył postępowanie sądowoadministracyjne (pkt I) oraz oddalił wniosek skarżącego o zasądzenie kosztów postępowania (pkt II). W uzasadnieniu wskazano, że obie strony zgodnie wniosły o umorzenie postępowania na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), zwanej dalej ustawą p.p.s.a., jako bezprzedmiotowego, a to w związku z udostępnieniem skarżącemu żądanej przez niego informacji.

Zażalenie na pkt II ww. orzeczenia wniósł P. K., reprezentowany przez radcę prawnego, domagając się zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania.

Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2015 r., sygn. akt I OZ 27/15 Naczelny Sąd Administracyjny uchylił pkt II ww. orzeczenia i sprawę w tym zakresie przekazał tut. Sądowi – do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu podjętego orzeczenia wskazano, że wbrew wyrażonemu przez Sąd I instancji stanowisku nie sposób przyjąć, że poniesionych przez skarżącego kosztów nie można było uznać za celowe – w sytuacji gdy skarżący poniósł je w celu sporządzenia skargi na bezczynność w dniu

1 września 2014 r., a więc w dniu, kiedy – zdaniem Sądu Wojewódzkiego - nie upłynął jeszcze 14 – dniowy termin do udostępnienia informacji, o jakim mowa w art. 13 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Odnosząc się do wniosku skarżącego w zakresie zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że brak jest podstaw prawnych do orzekania o zwrocie kosztów postępowania między stronami w innych orzeczeniach kończących postępowanie w danej instancji, niż wymienione w art. 209 p.p.s.a. Kwestia zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, jako kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw (art. 200 p.p.s.a.), będzie rozstrzygana przy orzekaniu przez Sąd I instancji o kosztach postępowania sądowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach postanowieniem z dnia 12 lutego 2015 r. zasądził od Wójta Gminy S. na rzecz P. K. kwotę 357 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego (pkt I) oraz oddalił wniosek o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego (pkt II).

Sąd wskazał, że w niniejszej sprawie skarżący był reprezentowany przez radcę prawnego z wyboru oraz zgłosił żądanie zwrotu kosztów postępowania. Zatem złożony przez P. K. wniosek należy uznać za uzasadniony w części – za wyjątkiem żądania zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

Sąd podał, że na zasądzone koszty postępowania sądowego składa się: uiszczony wpis sądowy od skargi – 100 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł oraz wynagrodzenie radcy prawnego, na które składa się kwota 240 zł – na podstawie § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490) – z tytułu występowania w imieniu skarżącego przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Kielcach.

Ze względu na powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach orzekł jak w pkt I sentencji postanowienia – na podstawie art. 201 § 1 w zw. z art. 200, art. 201 § 1 oraz art. 205 § 1, 2 ustawy p.p.s.a.

Odnosząc się do wniosku skarżącego o przyznanie kosztów postępowania zażaleniowego Sąd wskazał, że ustawa p.p.s.a. nie daje podstaw do zasądzenia kosztów tego postępowania. Rozwiązania takie przewidziano jedynie w odniesieniu do postępowania kasacyjnego (art. 203 ustawy p.p.s.a.). Jeśli chodzi natomiast o regulację zawartą w § 14 ust. 2 pkt 2 lit. d ww. rozporządzenia (120 zł za udział radcy prawnego w postępowaniu zażaleniowym przed Naczelnym Sądem Administracyjnym), to przepis ten odnosi się jedynie do sytuacji, gdy dla strony ustanowiono radcę prawnego z urzędu w ramach przyznanego prawa pomocy. Sytuacja taka nie miała miejsca w niniejszej sprawie, jako że skarżącego reprezentuje pełnomocnik z wyboru – wobec czego Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach orzekł jak w pkt II sentencji postanowienia.

P. K. złożył zażalenie na pkt II powyższego postanowienia o oddaleniu wniosku o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego, wnosząc o jego uchylenie i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie przepisów postępowania, które polegało na niewłaściwej wykładni oraz niezastosowaniu w sprawie art. 201 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a. oraz § 2 ust. 1 i 2, § 14 ust. 2 pkt 2 lit. d rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Zdaniem wnoszącego zażalenie naruszenie wskazanych przepisów miało istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ doprowadziło do niezasądzenia od organu zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać trzeba, że skarżący zaskarżył pkt II postanowienia z dnia

12 lutego 2015 r., co oznacza, że Naczelny Sąd Administracyjny przedmiotem oceny objął tylko rozstrzygnięcie oddalające wniosek o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego. Należy jednak zwrócić uwagę, że koszty postępowania zażaleniowego są niewątpliwie częścią kosztów postępowania sądowego i Sąd pierwszej instancji powinien orzec w tym przedmiocie łącznie z kosztami zasądzonymi w pkt I.

Zaskarżone postanowienie zostało wydane na skutek postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 stycznia 2015 r., który uznał, że w postanowieniu z dnia 5 listopada 2014 r. kończącym postępowanie wydanym na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 w zw. z 54 § 3 p.p.s.a. Sąd pierwszej instancji powinien zasądzić od organu na rzecz skarżącego zwrot kosztów postępowania sądowego. Odnośnie zaś poniesionych kosztów postępowania zażaleniowego NSA stwierdził, że kwestia ta będzie rozstrzygana przy orzekaniu przez Sąd I instancji o kosztach postępowania sądowego. Zatem zaskarżone postanowienie wydane w wyniku ponownego rozpoznania wniosku o zwrot kosztów postępowania sądowego (oddalonego wcześniej w postanowieniu kończącym postępowanie) jest częścią rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 209 p.p.s.a., w myśl którego wniosek strony o zwrot kosztów sąd rozstrzyga w każdym orzeczeniu uwzględniającym skargę oraz orzeczeniu, o którym mowa w art. 201, art. 203 i art. 204.

W orzecznictwie sądów administracyjnych i w literaturze przyjmuje się, że koszty postępowania zażaleniowego podlegają zaliczeniu do kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw, o czym stanowi art. 200 p.p.s.a (por. postanowienia NSA: z dnia 3 grudnia 2009 r., II OZ 1075/09, z dnia 11 stycznia 2010 r., II OZ 1160/09, z dnia 14 lipca 2011 r., II OZ 615/11). Oznacza to, że koszty te powinny być zasądzone w orzeczeniu kończącym postępowanie, stosownie do art. 209 p.p.s.a. (por. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, s. 510). Taka sytuacja miała miejsce w rozpoznawanej sprawie. Wobec ponownego rozpoznawania wniosku o zwrot kosztów postępowania sądowego (oddalonego wcześniej w postanowieniu kończącym postępowanie), Sąd powinien był w zaskarżonym postanowieniu zawrzeć rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania zażaleniowego, zaliczając je do kosztów postępowania sądowego, jako kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw (art. 201 § 1 w zw. z art. 205 p.p.s.a.). W tym zakresie wniesione zażalenie okazało się zasadne.

Ponownie rozpoznając sprawę w przedmiocie wniosku skarżącego o zasądzenie kosztów postępowania sądowego, Sąd pierwszej instancji w pierwszej kolejności powinien rozważyć, czy istniały podstawy do uiszczenia wpisów od zażaleń na punkty II postanowień z dnia 5 listopada 2014 r. i z dnia 12 lutego 2015 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 227 zażalenie przysługuje na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego w przedmiocie kosztów, jeżeli strona nie składa środka odwoławczego co do istoty sprawy (§1). Od zażaleń, o których mowa w § 1, nie pobiera się opłat sądowych (§2).

Niezrozumiałe ponadto pozostają twierdzenia Sądu pierwszej instancji, że § 14 ust. 2 pkt 2 lit. d rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu odnosi się jedynie do sytuacji, gdy dla strony ustanowiono radcę prawnego z urzędu w ramach przyznanego prawa pomocy. Już bowiem sama nazwa rozporządzenia wskazuje, że dotyczy ono opłat za czynności radców prawnych oraz kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Taki zakres przedmiotowy określa również § 1 rozporządzenia, w którym wskazano dodatkowo, że rozporządzenie reguluje również kwestię stawek minimalnych opłat za czynności radców prawnych. Przepisy dotyczące kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ustawodawca zawarł w Rozdziale 5 rozporządzenia, zaś § 14 ust. 2 pkt 2 lit. d znajduje się w Rozdziale 4 zatytułowanym "Stawki minimalne w innych sprawach". Zgodnie z tym przepisem, stawki minimalne w postępowaniu zażaleniowym przed wojewódzkim sądem administracyjnym wynoszą 120 zł. Zatem wbrew twierdzeniom Sądu, cytowany przepis stanowi podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym, w sytuacji, gdy stronę reprezentuje pełnomocnik w wyboru.

Odnosząc się natomiast do zawartego w zażaleniu wniosku o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, stwierdzić należy, iż nie może on być uwzględniony przez Naczelny Sąd Administracyjny, albowiem przepisy art. 203 i 204 p.p.s.a., które regulują kwestie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego, nie mają zastosowania do postępowania toczącego się na skutek wniesienia zażalenia na postanowienie Sądu pierwszej instancji. Kwestia zwrotu kosztów niniejszego postępowania zażaleniowego będzie również rozstrzygana przy ponownym orzekaniu przez Sąd pierwszej instancji w przedmiocie wniosku skarżącego o zwrot kosztów postępowania sądowego z uwzględnieniem poczynionych wyżej uwag.

Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny na zasadzie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 p.p.s.a., postanowił jak w sentencji.