Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 17 kwietnia 2019 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Robert Sawuła Sędziowie: sędzia NSA Małgorzata Masternak-Kubiak (spr.) sędzia del. WSA Agnieszka Wilczewska-Rzepecka Protokolant: starszy sekretarz sądowy Agnieszka Chustecka po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2019 roku przy udziale Rzecznika Praw Obywatelskich oraz przy udziale P. S. - Prokuratora Prokuratury Okręgowej w [...] delegowanego do Prokuratury Krajowej na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 października 2016 r. sygn. akt IV SA/Wa 1784/16 w sprawie ze skargi M. Z. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] maja 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wpisania do akt stanu cywilnego zagranicznego aktu urodzenia postanowił przedstawić składowi siedmiu sędziów następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: Czy przepis art. 104 ust. 5 i art. 107 pkt 3 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. 2014 r. poz. 1741 ze zm.) w związku z art. 7 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 1792), dopuszcza transkrypcję zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci.

Przedstawione w sentencji postanowienia zagadnienie prawne powstało w toku rozpoznania skargi kasacyjnej M. Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 października 2016 r., sygn. IV SA/Wa 1784/16, wydanego w sprawie ze skargi M. Z. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] maja 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wpisania do akt stanu cywilnego zagranicznego aktu urodzenia, którym Sąd pierwszej instancji oddalił ww. skargę.

Wyrok ten zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych: Decyzją z dnia [...] kwietnia 2016 r. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w [...] – dalej: "Kierownik USC" odmówił wpisania do polskiego rejestru stanu cywilnego (polskich ksiąg USC), brytyjskiego aktu urodzenia na nazwisko: V. Z., urodzony w dniu [...] października 2015 r. w [...], w dzielnicy [...] (Wielka Brytania), w którym widnieje jako matka dziecka: M. Z., natomiast S. W., urodzona w Polsce, wpisana jest, jako rodzic dziecka. Organ uznał, że transkrypcja tego aktu byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Przeniesienie do rejestru stanu cywilnego zagranicznego aktu urodzenia, w którym jako matka i jako "rodzic" figurują dwie kobiety, byłoby sprzeczne z polskim porządkiem prawnym, m.in. z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 2082 ze zm.) – dalej: "k.r.o." oraz z ustawą z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1741 z późn. zm.) – dalej "Prawo o aktach stanu cywilnego.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. Z. wniosła o jej uchylenie. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie art. 104 ust. 4 Prawa o aktach stanu cywilnego, art. 14 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie (Dz. U. z 2012 r., poz. 161 ze zm.), art. 6 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej w zw. z art. 21 Traktatu o Funkcjonowaniu UE, art. 7 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 1792) poprzez błędne jego zastosowanie, art. 8 w zw. z art. 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 7 oraz art. 8 Konwencji o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991. Nr 120, poz. 526 ze zm.).

Decyzją z dnia [...] maja 2016 r. Wojewoda [...] utrzymał w mocy decyzję Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w [...]. Organ II instancji wskazał, że przepis art. 619 k.r.o. jednoznacznie wskazuje, że matką dziecka jest kobieta, która dziecko urodziła. Z kolei przepisy zawarte w Oddziale 2 k.r.o. zatytułowanym: "Ojcostwo" (art. 62-86 k.r.o.) zawsze, jako ojca dziecka, wymieniają mężczyznę - niezależnie od sposobu ustalenia ojcostwa. Z tymi uregulowaniami koresponduje również przepis art. 61 Prawa o aktach stanu cywilnego, który przewiduje możliwość wpisania danych mężczyzny jako ojca dziecka, nawet w przypadku, gdy nie nastąpiło uznanie ojcostwa albo sądowe ustalenie ojcostwa. Zdaniem organu odwoławczego, z powyższego wynika, że w polskim akcie urodzenia obok matki dziecka, jako drugiego rodzica - wpisuje się zawsze osobę płci męskiej.

Wojewoda [...] zwrócił uwagę, że w myśl art. 104 ust. 2 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, Kierownik USC, dokonując przeniesienia zagranicznego aktu stanu cywilnego do rejestru stanu cywilnego, nie może podać innych danych, niż wynikające z dokumentu zagranicznego. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego, co do zasady nie bada przedstawionego dokumentu pod względem merytorycznym, ale zawsze obowiązany jest do oceny, czy treść polskiego aktu stanu cywilnego, która miałaby powstać w wyniku transkrypcji nie naruszy podstawowych zasad porządku prawnego obowiązujących na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie bowiem z art. 7 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe prawa obcego nie stosuje się, jeżeli jego zastosowanie miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Wskazał też, że zagraniczny akt stanu cywilnego, jako dokument urzędowy, ma na terenie Polski taką samą moc jak polski akt stanu cywilnego. Jego moc dowodowa nie zależy bowiem od wpisania go do polskich ksiąg stanu cywilnego na podstawie art. 104 Prawa o aktach stanu cywilnego.

M. Z. wniosła skargę na ostateczną decyzję Wojewody [...], domagając się jej uchylenia oraz uchylenia decyzji ją poprzedzającej. Zaskarżonej decyzji skarżąca zarzuciła m.in. naruszenie art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego polegające na odmowie dokonania transkrypcji, podczas gdy dokonanie tej czynności miało w okolicznościach przedmiotowej sprawy charakter obligatoryjny, bowiem wnioskodawczyni zainicjowała to postępowanie by otworzyć drogę do ubiegania się o polski dokument tożsamości (w postaci paszportu) dla swojego dziecka (będącego obywatelem polskim, którego dotyczył akt urodzenia), zaś organy administracji miały obowiązek zastosować przedmiotowy przepis; art. 107 pkt 3 Prawa o aktach stanu cywilnego w zw. z art. 7 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe w zw. z art. 2 ust. 6 Prawa o aktach stanu cywilnego polegające na błędnym uznaniu, że w przedmiotowej sprawie dokonanie transkrypcji byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej, które to zasady zostały zrekonstruowane w oparciu o art. 18 Konstytucji, art. 61 ust. 1 oraz ust. 2 Prawa o aktach stanu cywilnego oraz przepisy ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy i uzasadniało odmowę dokonania transkrypcji, podczas gdy w rzeczywistości dokonanie transkrypcji nie prowadziłoby do naruszenia klauzul porządku publicznego, a przez to nie uzasadniało zastosowanie przedmiotowych przepisów i odmowy dokonania transkrypcji. W ocenie skarżącej, wskazane wyżej zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego skutkowały jednocześnie naruszeniem art. 72 Konstytucji polegającym na braku należytego uwzględnienia w toku postępowania obowiązku poszanowania przez organy państwa zasady ochrony praw dziecka (w kontekście powyższej sprawy w szczególności prawa do uzyskania dokumentu tożsamości); art. 8 w zw. z art. 14 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegającym na naruszeniu prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego skarżącej, jej partnerki oraz dziecka skarżącej poprzez uwzględnienie przy rozpatrywaniu wniosku o transkrypcję okoliczności pozostającej bez znaczenia dla rozpatrywanego wniosku (w postaci orientacji seksualnej rodziców wskazanych w akcie urodzenia) oraz wyciągnięcie z tej okoliczności niekorzystnych konsekwencji prawnych dla skarżącej, jej partnerki oraz jej dziecka (w postaci odmowy dokonania transkrypcji), które skutkowały dopuszczeniem się w tym postępowaniu przez organy obu instancji dyskryminacji bezpośredniej (w odniesieniu do skarżącej i jej partnerki pozostających ze sobą w związku jednopłciowym) oraz dyskryminacji bezpośredniej poprzez asocjacje (w odniesieniu do dziecka skarżącej); art. 2 ust. 1 oraz ust. 2, art. 3 ust. 1, art. 7 ust. 1 oraz ust. 2, art. 8 ust. 1 i 2 Konwencji o prawach dziecka poprzez brak zapewnienia ochrony dziecka skarżącej przed dyskryminacją ze względu na status prawny rodziców dziecka w Polsce (będących osobami pozostającymi w związku o charakterze konkubinatu nieheteroseksualnego), jak również brak uwzględnienia – w wystarczającym stopniu – w toku niniejszego postępowania zasady jak najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka; uniemożliwienie sporządzenia polskiego aktu urodzenia dziecka skarżącej; doprowadzenie do sytuacji, w której z uwagi na brak możliwości sporządzenia transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka skarżącej, de facto znalazło się ono w położeniu tożsamym z położeniem bezpaństwowca; brak poszanowania prawa dziecka skarżącej do zachowania jego tożsamości na terytorium Polski (w tym w szczególności w zakresie jego stosunków rodzinnych); bezprawne pozbawienie wszystkich elementów tożsamości dziecka skarżącej na terytorium Polski oraz brak okazania przez organy administracji właściwej pomocy i ochrony w celu jak najszybszego przywrócenia tożsamości dziecka skarżącej na terytorium Polski; art. 20 ust. 2 lit. a oraz art. 21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej poprzez ograniczenie dziecka skarżącej prawa do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich (z uwagi na pozbawienie skarżącej możliwości skutecznego wszczęcia procedury zmierzającej do uzyskania dokumentu tożsamości dla jej dziecka, który stanowiłby jednocześnie niezbędny warunek do niezakłóconego korzystania ze swobody przemieszczania się) z przedmiotowym ograniczeniem (będący przejawem niewykonywania przez oba organy prawa Unii Europejskiej) związane jest jednocześnie naruszenie art. 7, art. 21 ust. 1, art. 24 ust. 2 oraz ust. 3 Karty Praw Podstawowych UE poprzez naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego skarżącej, jej partnerki i dziecka skarżącej, dopuszczenie się przez organy obu instancji dyskryminacji bezpośredniej (w odniesieniu do skarżącej, jej partnerki pozostających ze sobą w związku jednopłciowym) oraz dyskryminacji bezpośredniej przez asocjację (w odniesieniu do dziecka skarżącej), brak zabezpieczenia w wystraczającym stopniu, zasady jak najlepszego uwzględnienia interesów dziecka, bezzasadne ograniczenie prawa dziecka skarżącej do utrzymywania stałego, osobistego związku i bezpośredniego kontaktu z obojgiem rodziców (w szczególności w razie przyjazdu na terytorium Polski).

W odpowiedzi na skargę Wojewoda [...] wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do zarzutów skargi dotyczących braku możliwości ubiegania się o wydanie dokumentu paszportowego dla małoletniego V. Z., Wojewoda stwierdził, że przedmiotem postępowania była kwestia transkrypcji aktu urodzenia sporządzonego w innym państwie, a nie trudności z uzyskaniem dokumentu paszportowego. Kwestia transkrypcji nie może być w żadnym stopniu uzależniona od braku możliwości wydania polskiego dokumentu tożsamości dla małoletniego dziecka.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę zaznaczył, że rozpatrujące wniosek o transkrypcję organy administracyjne prawidłowo przyjęły, że podstawą prawną rozstrzygnięcia jest ustawa Prawa o aktach stanu cywilnego. Przytaczając brzmienie art. 104 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy Sąd pierwszej instancji wskazał, że w ramach transkrypcji Kierownik USC opisuje jedynie akt podlegający transkrypcji przytaczając jego treść bez żadnych zmian. W wyniku transkrypcji powstaje polski akt stanu cywilnego, który nie różni się treścią od aktu transkrybowanego, a pod względem formy, mocy dowodowej oraz zasad korekty, nie różni się od aktów stanu cywilnego rejestrujących zdarzenia krajowe. Co do zasady więc, Kierownik USC nie bada przedstawionego dokumentu pod względem merytorycznym. Zawsze jednak zobowiązany jest do dokonania oceny, czy treść polskiego aktu stanu cywilnego, który miałby powstać w wyniku transkrypcji nie naruszy podstawowych zasad porządku prawnego obowiązujących na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie bowiem z treścią art. 107 pkt 3 Prawa o aktach stanu cywilnego kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia dokonania transkrypcji, jeżeli transkrypcja byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Również art. 7 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe stanowi, że prawa obcego nie stosuje się, jeżeli jego stosowanie miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto w art. 1146 § 1 pkt 7 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101) – dalej: "k.p.c." ustawodawca powołał się na klauzulę porządku publicznego, jako podstawę odmowy uznania zagranicznego orzeczenia. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, nie może budzić wątpliwości, że wpisanie do polskich ksiąg stanu cywilnego treści zagranicznego aktu urodzenia, który obok matki dziecka jako drugiego rodzica wymienia kobietę, w konsekwencji czego rodzicami dziecka są osoby tej samej płci, stanowiłoby pogwałcenie podstawowych zasad polskiego porządku prawnego. Nie zmieniają tego powołane przez skarżącą przepisy szeroko pojętego prawa międzynarodowego, jak i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, czy też Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przepisy te nie nakazują stanowienia w krajowym porządku prawnym regulacji innego kraju dotyczących związków jednopłciowych, czy regulacji uwzględniających jako rodziców dziecka dwóch osób tej samej płci.

W ocenie Sądu meriti w niniejszej sprawie przy ustalaniu podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej - na użytek klauzuli porządku publicznego, należało brać przede wszystkim pod uwagę przepisy zawarte w ustawie k.r.o. Ustawa ta w Tytule II zatytułowanym "Pokrewieństwo i powinowactwo", Dział Ia "Rodzice i dzieci", Rozdział I "Pochodzenie dziecka", jednoznacznie określa kwestie związane z pochodzeniem dziecka. Przepis art. 619 k.r.o stanowi, że matką dziecka jest kobieta, która je urodziła. Z kolei przepisy dotyczące ojcostwa (Oddział 2 "Ojcostwo") niezależnie od sposobu jego ustalenia zawsze jako ojca dziecka wymieniają mężczyznę. Z tymi rozwiązaniami pozostają w zgodności uregulowania ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, która w art. 60 przewiduje tylko możliwość wpisania mężczyzny, jako ojca dziecka. Nawet w przypadku, gdy nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki, brak podstaw do wpisania ojca dziecka na podstawie uznania dziecka lub sądowego ustalenia ojcostwa, do akt urodzenia dziecka jako imię ojca wpisuje się imię wskazane przez osobę zgłaszającą urodzenie, a w braku takiego wskazania imię wybrane przez kierownika urzędu stanu cywilnego. Zawsze, więc obok matki dziecka w akcie urodzenia wpisuje się jako drugie z rodziców osobę płci męskiej.

W ocenie Sądu Wojewódzkiego pojęcia: "rodzicielstwo" i "rodzice" zawsze odnoszą się do osób różnej płci, tj. kobiety i mężczyzny, co wprost wynika także z konstytucyjnej zasady ochrony małżeństwa wyrażonej w przepisie art. 18. Wedle tej zasady małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny.

Sąd zauważył także, że dla rozstrzygnięcia sprawy nie bez znaczenia pozostaje również sprzeczność pomiędzy zewnętrzną formą brytyjskiego wzoru aktu urodzenia a wzorem jego polskiego odpowiednika. Wpisując do polskiej księgi urodzeń sporządzony za granicą akt urodzenia Kierownik USC musiałby wpisać dwie kobiety, przy czym jedną z nich w rubryce: "ojciec". Wskazał, że w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie wzorów dokumentów wydawanych z zakresu rejestracji stanu cywilnego (Dz. U. z 2015 r. poz. 194) określono m.in. wzór odpisu zupełnego aktu urodzenia. Wedle załącznika nr 1 do tego rozporządzenia do aktu urodzenia należy wpisać matkę i ojca (a nie jak w Wielkiej Brytanii "rodzica").

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 20 ust. 2 lit a oraz art. 21 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej: TFUE), które stanowią, że: "...Obywatele unii korzystają z praw i podlegają obowiązkom przewidzianym w Traktatach. Mają między innymi prawo do: swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich ..." oraz, że: "Każdy Obywatel unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w Traktatach i środkach przyjętych w celu ich wykonania.", Sąd zauważył, iż odmowa transkrypcji aktu urodzenia dziecka w żaden sposób nie wpływa na prawo dziecka do ani jego matki do swobodnego przemieszczania się w ramach Unii Europejskiej, w tym prawa do swobodnego pobytu na terytorium Polski lub państwie właściwym według miejsca urodzenia się dziecka. Sąd przypomniał, że od dnia 13 października 2006 r. obowiązuje (z uwzględnieniem daty akcesji danego kraju do Unii Europejskiej) kraje członkowskie Unii Europejskiej rozporządzenie (WE) Nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy Kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (Kodeks graniczny Schengen), które ogranicza prawo swobodnego poruszania się po obszarze krajów członkowskich UE, ale wyłącznie przez obywateli państw nie będących członkami Unii. Obywatele krajów członkowskich Unii Europejskiej mają zaś zagwarantowaną swobodę przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich na podstawie układu między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz. UrzUEL.2000.239.13 WydSpec.UE.19.02.3) zwanego: "Układem z Schengen". Zgodnie z tym Układem, począwszy od dnia 5 czerwca 1985 r. zniesione zostały w praktyce formalności przewidziane dla obywateli Państw Członkowskich Unii na wspólnych granicach miedzy państwami Unii, co oznacza obecnie pełną swobodę przemieszczania się i pobytu obywateli każdego z państw Unii Europejskiej na terenie innego państwa UE i to niezależnie od treści wpisu w księdze urodzeń właściwego urzędu stanu cywilnego.

Sąd Wojewódzki uznał, że w przedmiotowej sprawie nie miały zastosowania przepisy art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego. Przepis ten stanowi, że transkrypcja jest obligatoryjna, jeżeli obywatel polski, którego dotyczy zagraniczny dokument stanu cywilnego, posiada akt stanu cywilnego potwierdzający zdarzenia wcześniejsze sporządzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i żąda dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego lub ubiega się o polski dokument tożsamości lub nadanie numeru PESEL. Sprawa niniejsza nie dotyczy bowiem wydania polskiego dokumentu tożsamości, czy nadania numeru PESEL.

Jak wskazał Sąd pierwszej instancji odmowa wpisania do polskich ksiąg stanu cywilnego zagranicznego aktu urodzenia w żaden sposób nie narusza prawa skarżącej, jej dziecka i jej partnerki do poszanowania ich życia prywatnego i rodzinnego. Decyzje odmowne nie kwestionują i nie naruszają wskazanych praw, lecz wskazują na brak podstaw prawnych w prawie krajowym, umożliwiających dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem.

W omawianej sprawie, zdaniem Sądu Wojewódzkiego, nie można także dopatrzyć się orzeczenia zapadłego z pobudek dyskryminacyjnych "ze względu na orientację seksualną" lub naruszenia zasady równości obywateli wobec prawa. Przepis art. 7 ust. 1 Konwencji o prawach dziecka stanowi, że niezwłocznie po urodzeniu dziecka zostanie sporządzony akt jego urodzenia, a dziecko od momentu urodzenia będzie miało prawo do otrzymania imienia, uzyskania obywatelstwa oraz, jeśli to możliwe, prawo do poznania swoich rodziców i pozostawania pod ich opieką. W sprawie niniejszej sporządzony został przedstawiony do transkrypcji akt urodzenia małoletniego syna skarżącej.

W skardze kasacyjnej M. Z. zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, to jest art. 3 § 1 w zw. z art. 141 § 4 w zw. z art. 133 § 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. w zw. z art. 7 oraz art. 77 § 1 K.p.a., polegające na nieprawidłowej kontroli procesu ustalania stanu faktycznego sprawy przez Kierownika USC oraz Wojewodę w odniesieniu do oświadczeń składanych przez skarżącą w trakcie postępowania przed organami oraz WSA, wskazujących na przyczynę wystąpienia przez skarżącą z wnioskiem o dokonanie transkrypcji aktu urodzenia (tj. niezbędność transkrypcji aktu urodzenia dla możliwości zainicjowania efektywnego postępowania o uzyskanie paszportu dla dziecka skarżącej): niedostrzeżenie przez WSA braku dokładnego wyjaśnienia tego aspektu stanu faktycznego sprawy przez organy doprowadziło do utrzymania w mocy wadliwej decyzji Kierownika USC i decyzji Wojewody; dostrzeżenie tego braku skutkować powinno zaś uchyleniem decyzji obu organów w celu umożliwienia wyjaśnienia przedmiotowej okoliczności: ustalenie tej okoliczności miałoby istotny wpływ na wynik sprawy albowiem aktualizowałoby obowiązek dokonania przez organy transkrypcji na podstawie art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego i uchyleniem obu decyzji;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest:

a) błędnej wykładni art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego polegającej na uznaniu, że posiadanie aktu stanu cywilnego potwierdzającego zdarzenia wcześniejsze sporządzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest przesłanką, której spełnienie warunkuje dopiero możliwość ubiegania się o polski dokument tożsamości lub nadanie numeru PESEL (i jednocześnie aktualizuje obowiązkowy charakter transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego); w rzeczywistości uprzednie posiadanie aktu stanu cywilnego potwierdzającego zdarzenia wcześniejsze (i sporządzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) nie stanowi tego rodzaju przesłanki; przepis art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego przewiduje bowiem trzy odrębne od siebie okoliczności skutkujące obligatoryjnym charakterem transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego, który dotyczy obywatela polskiego: 1) posiadanie aktu stanu cywilnego potwierdzającego zdarzenia wcześniejsze sporządzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i żądanie dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego, 2) ubieganie się o polski dokument tożsamości, 3) ubieganie się o nadanie numeru PESEL; błędna wykładnia tego przepisu prowadziła jednocześnie do jego niezastosowania i odmowy dokonania transkrypcji Aktu Urodzenia, podczas gdy dokonanie tej czynności miało w okolicznościach przedmiotowej sprawy charakter obligatoryjny, albowiem skarżąca zainicjowała to postępowanie, aby otworzyć drogę do ubiegania się o polski dokument tożsamości (w postaci polskiego paszportu) dla swojego dziecka (będącego obywatelem polskim, którego dotyczył akt urodzenia), zaś organy administracji miały obowiązek zastosować przedmiotowy przepis;

b) błędnym zastosowaniu art. 107 pkt 3 Prawa o aktach stanu cywilnego w zw. z art. 7 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe polegającym na uznaniu, że w przedmiotowej sprawie dokonanie transkrypcji aktu urodzenia byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, (które to zasady zostały zrekonstruowanie w oparciu o art. 18 Konstytucji), art. 61 ust. 1 oraz ust. 2 Prawa o aktach stanu cywilnego, przepisy k.r.o., regulujące zagadnienie pochodzenia i przysposobienia dziecka), a także przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie wzorów dokumentów wydawanych z zakresu rejestracji stanu cywilnego (Dz.U. z 2015, poz. 194 ze zm.) i uzasadniało odmowę dokonania transkrypcji aktu urodzenia, podczas gdy w rzeczywistości dokonanie przedmiotowej transkrypcji nie prowadziłoby do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, a przez to nie uzasadniało zastosowania klauzuli porządku publicznego i odmowy dokonania transkrypcji.

Oba wskazane powyżej zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego skutkowały jednocześnie:

3. naruszeniem przepisów prawa materialnego (poprzez ich niezastosowanie), tj.:

a) art. 72 ust. 1 w zw. z art. 47 w zw. z art. 34 ust. 1 Konstytucji, polegającym na braku należytego uwzględnienia w toku postępowania obowiązku poszanowania przez organy państwa zasady ochrony praw dziecka, co prowadziło do odmowy dokonania transkrypcji aktu urodzenia (skutkującej brakiem możliwości uzyskania polskiego paszportu dla dziecka skarżącej), a pośrednio również potwierdzenia posiadania polskiego obywatelstwa, jak również więzi filiacyjnych ze swoimi rodzicami;

b) art. 8 w zw. z art. 14 EKPCz, polegającym na naruszeniu prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego skarżącej, jej partnerki oraz dziecka skarżącej poprzez uwzględnienie przy rozpatrywaniu wniosku o dokonanie transkrypcji aktu urodzenia, okoliczności pozostającej bez znaczenia dla rozpatrzenia przedmiotowego wniosku (w postaci orientacji seksualnej rodziców wskazanych w akcie urodzenia) oraz wyciągnięcie z tej okoliczności niekorzystnych konsekwencji prawnych dla skarżącej, jej partnerki oraz jej dziecka (w postaci odmowy dokonania transkrypcji), które skutkowały dopuszczeniem się w tym postępowaniu przez oba organy dyskryminacji bezpośredniej (w odniesieniu do skarżącej i jej partnerki, pozostających ze sobą w związku jednopłciowym) oraz dyskryminacji bezpośredniej przez asocjację (w odniesieniu do dziecka skarżącej);

c) art. 2 ust. 1 oraz ust. 2, art. 3 ust. 1, art. 7 ust. 1 oraz ust. 2, art. 8 ust. 1 oraz ust. 2 Konwencji o prawach dziecka poprzez: 1) brak zapewnienia ochrony dziecka skarżącej przed dyskryminacją ze względu na status prawny i orientację seksualną rodziców dziecka w Polsce (będących osobami pozostającymi w związku o charakterze konkubinatu nieheteroseksualnego), 2) brak uwzględniania - w wystarczającym stopniu - w toku przedmiotowego postępowania zasady jak najlepszego zabezpieczenia interesów dziecka, 3) uniemożliwienie sporządzenia polskiego aktu urodzenia dziecka skarżącej, potwierdzenia obywatelstwa 4) doprowadzenie do sytuacji, w której z uwagi na brak możliwości dokonania transkrypcji aktu urodzenia dziecka skarżącej, dziecko skarżącej de facto znalazło się w położeniu tożsamym z położeniem bezpaństwowca, 5) brak poszanowania prawa dziecka skarżącej do zachowania jego tożsamości, w tym korzystania z obywatelstwa polskiego oraz w zakresie jego stosunków rodzinnych (w razie pobytu na terytorium Polski), 6) brak okazania przez organy administracji oraz WSA właściwej pomocy i ochrony w celu jak najszybszego przywrócenia tożsamości dziecka skarżącej;

d) art. 20 ust. 2 lit. a oraz 21 ust. 1 TFUE poprzez ograniczenie prawa dziecka skarżącej do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich (z uwagi na pozbawienie skarżącej możliwości skutecznego wszczęcia procedury zmierzającej do uzyskania dokumentu tożsamości dla jej dziecka, który to dokument stanowi jednocześnie niezbędny warunek do niezakłóconego korzystania ze swobody przemieszczania się); z przedmiotowym ograniczeniem, (które stanowi przejaw niewykonywania przez oba organy oraz WSA prawa Unii Europejskiej) związane jest jednocześnie naruszenie art. 7, art. 21 ust. 1, art. 24 ust. 2 oraz ust. 3 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U.UE.C z 2007 r. Nr 303, poz. 1 ze zm.), poprzez: 1) naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego skarżącej, partnerki skarżącej i dziecka skarżącej, 2) dopuszczenie się przez oba organy dyskryminacji bezpośredniej (w odniesieniu do skarżącej i jej partnerki, pozostających ze sobą w związku jednopłciowym) oraz dyskryminacji bezpośredniej przez asocjację (w odniesieniu do dziecka skarżącej), 3) brak uwzględnienia - w wystarczającym stopniu - w toku przedmiotowego postępowania zasady jak najlepszego uwzględnienia interesów dziecka, 4) bezzasadne ograniczenie prawa dziecka skarżącej do utrzymywania stałego, osobistego związku i bezpośredniego kontaktu z obojgiem rodziców (w szczególności w razie przyjazdu na terytorium Polski).

W oparciu o powyższe zarzuty wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, rozpoznanie skargi i wydanie orzeczenia rozstrzygającego, co do istoty sprawy, zasądzenie na rzecz skarżącej niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie, na podstawie art. 185 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, ze zm.) – dalej: "P.p.s.a." oraz art. 203 P.p.s.a. o wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości wraz decyzją Wojewody w całości oraz poprzedzającą ją decyzją Kierownika USC, w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na rzecz skarżącej niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pismem z dnia 28 marca 2019 r. skarżąca przesłała dodatkowe uzasadnienie przywołanych w skardze kasacyjnej podstaw kasacyjnych.

Pismem z dnia 8 kwietnia 2019 r. swój udział w sprawie zgłosił Rzecznik Praw Obywatelskich, który wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi. Podniósł, że odmowa dokonania transkrypcji ze względu na klauzulę porządku publicznego nie jest zgodna z przepisami prawa, gdyż prowadzi do naruszenia zasady transkrypcji obligatoryjnej, tj. obowiązku wynikającego z art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego. Podkreślił, że ocena skuteczności zastosowania klauzuli porządku publicznego, jako uzasadnienia odmowy dokonania transkrypcji zagranicznego aktu stanu cywilnego wymaga indywidualnego rozważenia konkretnych skutków takiej transkrypcji.

Udział w sprawie zgłosił również Prokurator Generalny. Na rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym Prokurator wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej podnosząc, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, gdyż organy orzekające w sprawie prawidłowo uwzględniły klauzulę porządku publicznego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 187 § 1 P.p.s.a. jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. W orzecznictwie sądowym dominuje pogląd, że zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości obejmuje taką kwestię prawną, której wyjaśnienie nastręcza znaczne trudności głównie z powodu możliwości różnego rozumienia przepisów prawnych. Podstawą do przyjęcia, że wystąpiła przesłanka określona w art. 187 § 1 P.p.s.a. będzie przede wszystkim pojawienie się w danej kwestii prawnej rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (zob. wyrok NSA z dnia 5 lipca 2017 r. sygn. akt II OSK 2670/16, LEX nr 2340919; wyrok NSA z 2 marca 2016 r. sygn. akt II FSK 412/15, LEX nr 1994048). W ocenie składu orzekającego Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiotowej sprawie występują poważne rozbieżności w kwestii prawnej dopuszczalności transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym, jako rodzice, wpisane zostały osoby tej samej płci.

Skład orzekający ma na uwadze, że rejestracja, w polskich aktach stanu cywilnego, pochodzenia dziecka od dwóch osób tej samej płci, ma doniosłe znaczenie z punktu widzenia statusu jednostki w państwie – jej praw i wolności, ich przestrzegania oraz ochrony, jak również spójności (koherentności) polskiego systemu prawnego ze standardami prawa międzynarodowego i prawa Unii Europejskiej. Dostrzec przy tym trzeba, że zagadnienie dopuszczalności umieszczenia w polskich księgach stanu cywilnego wpisu osób tej samej płci, jako rodziców dziecka, ma ważkie znaczenie w kontekście kształtowania stosunków społecznych i relacji rodzinnych oraz roli prawa pozytywnego, jako ich regulatora.

Na tle problemu przedstawionego przez skład orzekający, w judykaturze ukształtowały się dwa nurty orzecznicze. Pierwszy wyraża się w poglądzie, że wpisanie do polskich ksiąg stanu cywilnego treści zagranicznego aktu urodzenia, który obok matki (ojca) dziecka, jako drugiego rodzica wymienia osobę tej samej płci, stanowiłoby pogwałcenie podstawowych zasad polskiego porządku prawnego. Zgodnie bowiem z art. 7 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe prawa obcego nie stosuje się, jeżeli jego stosowanie miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Stanowisko takie znalazło odzwierciedlenie w wyrokach NSA: z dnia 17 grudnia 2014 r., sygn. akt II OSK 1298/13 i z dnia 20 czerwca 2018 r. sygn. akt II OSK 1808/16 oraz wyrokach WSA: w Gliwicach z dnia 6 kwietnia 2016 r., sygn. akt II SA/Gl 1157/15; w Krakowie z dnia 10 maja 2016 r., sygn. akt III SA/Kr 1400/15, w Warszawie z dnia z dnia 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt IV SA/Wa 182/16.

W tej grupie poglądów prezentowanych w orzecznictwie sądowym przyjęto, że przepisy obowiązujące na terenie Rzeczypospolitej Polskiej nie przewidują, ani możliwości usankcjonowania związku osób tej samej płci, ani możliwości przysposobienia dziecka przez osoby tej samej płci (zgodnie z art. 115 § 1 k.r.o. przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie). Pojęcia "rodzicielstwo", "rodzice" zawsze odnoszą się do osób różnej płci, tj. kobiety i mężczyzny, na co wskazuje także jednoznacznie art. 18 Konstytucji, który stanowi, że małżeństwo, jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej.

Sądy zwracają uwagę, że dla rozstrzygnięcia sprawy transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci, nie bez znaczenia pozostaje również dostrzegalna sprzeczność pomiędzy zewnętrzną formą zagranicznego wzoru aktu urodzenia, a wzorem jego polskiego odpowiednika. Biorąc pod uwagę, na podstawie art. 104 Prawa o aktach stanu cywilnego: "transkrypcja polega na wiernym i literalnym przeniesieniu treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego zarówno językowo, jak i formalnie, bez żadnej ingerencji w pisownię imion i nazwisk osób wskazanych w zagranicznym dokumencie stanu cywilnego" to wpisując do polskiej księgi urodzeń tak sporządzony za granicą akt urodzenia Kierownik USC musiałby wpisać dwie osoby tej samej płci, przy czym jedną z nich w rubryce "matka" a drugą "ojciec". Przypomnieć należy, że zgodnie z §1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania aktów stanu cywilnego, sposobu prowadzenia ksiąg stanu cywilnego, ich kontroli, przechowywania i zabezpieczenia oraz wzorów aktów stanu cywilnego, ich odpisów, zaświadczeń i protokołów (Dz. U. Nr 136, poz.884) "Akty urodzenia, małżeństwa i zgonu sporządza się według wzorów stanowiących odpowiednio załączniki nr 1, 2 i 3 do rozporządzenia". Wedle załącznika nr 1 stanowiącego wzór aktu urodzenia należy wpisać matkę i ojca. NSA w wyroku z dnia 17 grudnia 2014 r. sygn. akt II OSK 1298/13 podniósł, że nie chodzi przy tym wyłącznie o wzory druków, gdyż nawet gdyby druki miały rubrykę "rodzic", to przez "rodziców" rozumie się w Polsce w sposób jednoznaczny ojca i matkę, stąd też w aktualnym stanie prawnym niedopuszczalne jest wpisanie do aktu stanu cywilnego dwóch osób tej samej płci, jako ojca i matki lub jako rodziców, i to niezależnie od sposobu oznaczenia poszczególnych rubryk we wzorze aktu. Taka wykładnia pojęcia rodzicielstwa nie narusza przepisów TFUE i Karty Praw Podstawowych. W orzecznictwie ETPCz przyjmuje się, że państwom wolno ograniczać dostęp do związków małżeńskich parom osób tej samej płci (tak m.in. w wyroku ETPCz z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie Schalk i Kopf przeciwko Austrii). Odnosi się to również do związków partnerskich. Nie można również przyjąć, że odmowa transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym wpisani są, jako rodzice, osoby tej samej płci, nie narusza art. 7 i 21 ust. 1 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Przepis art. 21 ust. 1 dotyczy bowiem jedynie dyskryminacji ze strony instytucji i organów Unii w wykonywaniu kompetencji przyznanych im na mocy Traktatów oraz ze strony Państw Członkowskich, wyłącznie gdy wykonują one prawo Unii (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 kwietnia 2016 r., sygn. akt II SA/Gl 1157/15). Z kolei w wyroku z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. II OSK 1808/16, NSA, odnosząc się do zarzutu naruszenia zasady równego traktowania oraz naruszenia zasady ochrony praw dziecka przez jego nieuzasadnioną dyskryminację, wprost uznał, że nie miały zastosowania w sprawie przepisy dotyczące obywatelstwa, prawa posiadania dokumentu tożsamości, ustawy o dokumentach paszportowych. W ocenie NSA: "Wymaga podkreślenia, że do właściwości sądu administracyjnego nie należy orzekanie w sprawach równego traktowania.".

Zgodnie z przepisem art. 6 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz.U.2004.90.864/30) "Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 r., w brzmieniu dostosowanym 12 grudnia 2007 roku w Strasburgu, która ma taką samą moc prawną jak Traktaty". We wskazanych wyrokach sądy administracyjne stoją na stanowisku, że w sprawie odmowy wpisania do akt stanu cywilnego zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice są wpisane osoby tej samej płci, nie można dopatrzyć się orzeczenia, zapadłego z pobudek dyskryminacyjnych: "ze względu na orientację seksualną" lub naruszenia zasady równości obywateli wobec prawa. Nie podzielają poglądu, że odmowa dokonania transkrypcji miała uniemożliwić dziecku skutecznie wykazanie i ustalenie, przed polskimi organami i sądami, podstawowego elementu swojej tożsamości w postaci relacji z jednym ze swoich rodziców. W tym zakresie należy mieć na uwadze przepis art. 1138 k.p.c., który przyznaje zagranicznym dokumentom urzędowym moc dowodową na równi z polskimi dokumentami urzędowymi, nie wprowadzając w tym zakresie jakichkolwiek dodatkowych wymogów, w szczególności w postaci transkrypcji tych dokumentów.

Odmienny nurt orzeczniczy zapoczątkowany został wyrokiem NSA z dnia 10 października 2018 r., sygn. akt II OSK 2552/16. W tym wyroku NSA stwierdził, że odmowa transkrypcji aktu urodzenia jest naruszeniem praw dziecka w kontekście gwarancji zapewnianych przez Konwencję o prawach dziecka. W instytucji transkrypcji obligatoryjnej, NSA dopatrzył się kluczowego źródła obowiązku przeniesienia do polskiego rejestru stanu cywilnego zagranicznego aktu urodzenia małoletniego obywatela polskiego, niezależnie od tego, że w akcie tym, jako rodziców wskazano dwie kobiety. Podkreślił przy tym, że odmowa dokonania transkrypcji ze względu na klauzulę porządku publicznego nie jest zgodna z przepisami prawa, gdyż prowadzi do naruszenia zasady transkrypcji obligatoryjnej, tj. obowiązku wynikającego z art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego. Obowiązek ten, jak zauważył NSA, został celowo wprowadzony przez ustawodawcę do obecnie obowiązującej ustawy Prawo o aktach cywilnego, mimo że nie funkcjonował na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów. W tym kontekście, NSA zwrócił również uwagę na okoliczność, że ustawodawca w art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego wprowadził instytucję transkrypcji obligatoryjnej, m.in. po to, aby uniemożliwić sytuacje, w których obywatelowi Rzeczypospolitej Polskiej nie zostaną wydane dokumenty poświadczające jego tożsamość. NSA podkreślił, że: "nie jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa takie działanie, aby poprzez klauzulę porządku publicznego, odmawiać transkrypcji ze względu na porządek publiczny (transkrypcja fakultatywna z art. 107 pkt 3 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego) i tym samym nie realizować obowiązku wynikającego z ustawy (transkrypcja obligatoryjna z art. 104 ust. 5 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego). (...) Jeżeli ustawodawca nie chciałby specjalnego trybu do sytuacji wymienionych w art. 104 ust. 5, nie wprowadzałby zmian do rozwiązań istniejących na gruncie poprzedniej ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego (...), które nie przewidywały tego rodzaju transkrypcji obligatoryjnej." Tego rodzaju odmowa stanowi naruszenie praw dziecka w kontekście gwarancji zapewnianych przez EKPC. Zdaniem NSA: "ustawowy obowiązek transkrypcji zagranicznego aktu stanu cywilnego, prowadzący do poświadczenia tożsamości dziecka, wpisuje się w cały system ochrony praw dziecka.". ETPCz w wielu swoich orzeczeniach podkreślał, że w przypadku, w którym wchodzi w grę sytuacja dziecka, to interes dziecka musi przeważać. Dokonując, więc oceny sytuacji również pod względem prawym, to poszanowanie praw dziecka powinno stanowić główną wytyczną decyzji (wyrok ETPCz z 26 czerwca 2014 r. w sprawie Mennesson przeciwko Francji, skarga nr 65192/11 i przywołane tam orzecznictwo). Dziecko, któremu odmówiono transkrypcji aktu urodzenia, znajduje się w sytuacji niepewności, co do swojego statusu prawnego, a jego związek z rodzicami, ustalonymi w zagranicznym akcie urodzenia, jest nierozpoznany przez porządek prawny (wyrok ETPCz z 26 czerwca 2014 r. w sprawie Labassee przeciwko Francji, skarga nr 65941/11).

Poza wskazanym powyżej wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 października 2018 r., należy przywołać wyrok WSA w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2018 r., sygn. akt II SA/Po 1169/17, w którym Sąd również stwierdził, że transkrypcja zagranicznego aktu jest obligatoryjna na mocy art. 104 ust. 5 Prawa o aktach stanu cywilnego oraz ze względu na obowiązek ochrony praw dziecka, a sądy powinny dokonywać wykładni przepisów tak, aby jej rezultat był zgodny z Konstytucją RP, wiążącymi Polskę przepisami prawa międzynarodowego, a także ich aksjologicznym uzasadnieniem. Odmowa dokonania transkrypcji powoduje zaś: "niemożność nadania numeru PESEL oraz uzyskania polskiego dokumentu tożsamości, a to z kolei wywołuje skutek w postaci ograniczenia dostępu do polskiego systemu oświaty, czy też polskiego systemu opieki zdrowotnej. Ponadto polski obywatel nieposiadający dokumentu tożsamości nie ma możliwości podróżowania do innych państw. Powyższe ograniczenia niewątpliwie stanowią naruszenie podstawowych praw związanych z posiadaniem obywatelstwa polskiego. Niewątpliwie natomiast dziecko, którego rodzicami są polscy obywatele, także posiada obywatelstwo polskie."

Należy zwrócić uwagę także na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego przedstawione w wyroku z dnia 29 sierpnia 2018 r., sygn. akt II OSK 2129/16, wydanym w sprawie dotyczącej transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka urodzonego przy wykorzystaniu procedury in vitro i umowy o macierzyństwo zastępcze (tzw. surogacji). NSA uchylił zaskarżone orzeczenie i poprzedzające je decyzje organów administracji, odmawiające transkrypcji ze względu na klauzulę porządku publicznego, podnosząc, że stały one w sprzeczności z obowiązkiem ochrony praw dziecka, wyrażonych zarówno w Konstytucji, jak i Konwencji o prawach dziecka. Odniósł się we wskazanym wyroku także do szczególnych praw podmiotowych przysługujących osobom posiadającym obywatelstwo polskie podkreślając, że odmowa dokonania transkrypcji aktu urodzenia skutkowałaby niemożnością uzyskania przez małoletniego obywatela polskiego dokumentu potwierdzającego tożsamość, a tym samym uniemożliwiłaby mu korzystanie z wynikających z obywatelstwa praw. W tym wyroku NSA przywołał również postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2015 r. (sygn. akt III CSK 296/14), które szczegółowo analizuje nie tylko techniczny, ale także funkcjonalny wymiar umiejscawiania zagranicznego aktu stanu cywilnego. Zgodnie z tym postanowieniem Sądu Najwyższego "wierne oraz literalne odtworzenie treści zagranicznego aktu stanu cywilnego w polskiej księdze stanu cywilnego musi być dokonywane z uwzględnieniem znaczenia poszczególnych elementów jego treści. Powinny one być przenoszone do polskich ksiąg stanu cywilnego zgodnie nie tylko z ich brzmieniem, ale także funkcją, którą pełnią. Wpisy zawarte w zagranicznym akcie stanu cywilnego powinny więc być przenoszone w taki sposób, aby w polskich księgach stanu cywilnego i w powstałym w wyniku transkrypcji polskim akcie stanu cywilnego zachowały swoją tożsamość nie tylko pod względem ich brzmienia, ale także funkcji". NSA odniósł się także do przepisów prawa unijnego, wskazując, że odmowa transkrypcji aktu urodzenia uniemożliwia uzyskanie paszportu, co z kolei może ograniczać lub wręcz uniemożliwiać podróżowanie do innych państw. Ma to szczególne znaczenie w kontekście przynależności Polski do Unii Europejskiej i wynikających z tego faktu uprawnień dla osób posiadających polskie obywatelstwo: "niewątpliwie zatem polski dokument paszportowy zaświadcza o posiadaniu polskiego obywatelstwa, a w konsekwencji także obywatelstwa UE, w wyniku czego jego posiadacz może korzystać m.in. ze swobody przepływu osób zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że skarżący będący obywatelem polskim, wskutek odmowy transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia, nie może korzystać z praw podmiotowych przysługujących innym osobom posiadającym polskie obywatelstwo."

W analizowanej materii konieczność podjęcia uchwały na podstawie art. 187 § 1 P.p.s.a. jest wynikiem pojawienia się poważnych wątpliwości interpretacyjnych związanych z dopuszczalnością, na gruncie krajowego porządku prawnego, transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym to akcie, jako rodzice, zostały wpisane osoby tej samej płci. Trzeba mieć na uwadze, że jednolitość orzecznictwa jest wartością działalności judykacyjnej, zwłaszcza, gdy to ujednolicenie ma odnosić się do kwestii fundamentalnych w kontekście respektowania wartości i standardów konstytucyjnych, międzynarodowych i europejskich w zakresie ochrony praw człowieka i obywatela oraz spójności i niesprzeczności systemu prawa powszechnie obowiązującego. W rozpoznawanym przypadku potrzeba takiego działania nie budzi wątpliwości, bo tylko w ten sposób można zapobiec pogłębieniu rozbieżności orzeczniczych.

Z tych powodów Naczelny Sąd Administracyjny postanowił, przedstawić składowi siedmiu sędziów następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości:

Czy przepis art. 104 ust. 5 i art. 107 pkt 3 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. 2014 r. poz. 1741 ze zm.) w związku z art. 7 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 1792), dopuszcza transkrypcję zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice wpisane są osoby tej samej płci.