Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Przepis art. 15 ust. 1 Prawa prasowego wyłącza obowiązek ujawnienia danych osobowych dziennikarza - autora artykułu prasowego w takiej sytuacji, gdy zastrzegł on anonimowość swojego nazwiska, inaczej mówiąc posłużył się przy sygnowaniu artykułu prasowego pseudonimem. W takiej sytuacji administrator danych powinien kategorycznie odmówić ujawnienia danych osobowych takiego dziennikarza, wskazując, iż posługiwał się on pseudonimem. Odmowa taka będzie mieściła się w ramach art. 29 ust. 2 i 3 w związku z art. 5 ustawy o ochronie danych osobowych, albowiem art. 15 ust. 1 Prawa prasowego przyznaje dziennikarzowi prawo anonimowości, zaś ustawa o ochronie danych osobowych nie może pozostawać w sprzeczności z innymi ustawami.

Dziennikarz - autor artykułu prasowego, ujawniający swoje imię i nazwisko odpowiada wobec osób trzecich za naruszenie ich dóbr osobistych solidarnie z redaktorem naczelnym periodyku publikującego dany artykuł. Zasada powyższa wynika z treści art. 38 ust. 1 Prawa prasowego i nie wyłącza ona odpowiedzialności wydawcy tytułu prasowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bronisław Szydło, Sędziowie WSA Sławomir Antoniuk, Adam Lipiński (spr.), Protokolant Dorota Kwiatkowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lutego 2009 r. sprawy ze skargi P. Sp. z o.o. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] września 2008 r. nr [...] w przedmiocie udostępnienia danych osobowych: - oddala skargę.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją nr [...] z dnia [...] września 2008 r., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kpa oraz art. 12 pkt 2, art. 22, art. 18 ust.1 pkt 2 w zw. z art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ustawy o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), utrzymał w mocy swoją poprzedzającą decyzję z dnia [...] czerwca 2008 r., nakazującą "P." Sp. z o.o. udostępnienie K. W. danych osobowych A. R., M. J. oraz Z. Z., w zakresie miejsca ich zamieszkania.

Organ ustalił następujący stan faktyczny i prawny:

Do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych wpłynął wniosek K. W. o nakazanie "P." Sp. z o.o. (zwanej dalej także Spółką) – wydawcy dziennika "R." udostępnienie danych osobowych A. R., M. J. oraz Z. Z., w zakresie: daty urodzenia, imion rodziców i miejsca zamieszkania ww. osób. W uzasadnieniu ww. wniosku Skarżący podniósł, iż dane te są mu niezbędne do pozwania ww. w postępowaniu cywilnym o naruszenie jego dóbr osobistych, do którego doszło poprzez opublikowanie w dzienniku ".R." w dniu [...] sierpnia 2007 r. artykułu autorstwa wyżej wymienionych dziennikarzy pt. "[...]". K. W. dwukrotnie wystąpił do Spółki z wnioskiem o udostępnienie danych ww. osób, jednakże Spółka nie udostępniła tych danych. Zainteresowany złożył w Sądzie Okręgowym w W. pozew przeciwko osobom odpowiedzialnym za naruszenie jego dóbr osobistych (sprawa o sygn. akt [...]). Sąd wezwał go do wskazania adresów zamieszkania wszystkich pozwanych. Wówczas nie mając sposobu ustalenia adresów A. R., M. J. oraz Z. Z., złożył wniosek o ustanowienie dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych kuratora, jednakże Sąd wezwał go do uzupełnienia tego wniosku o podanie dat urodzenia pozwanych, imion ich rodziców oraz miejsc stałego ostatniego miejsca zamieszkania. Wobec nieuzupełnienia ww. braków Sąd postanowieniem wniosek oddalił. Z kolei następnym postanowieniem Sąd oddalił ponowny wniosek K. W. w tym przedmiocie, zaś w dniu 3 kwietnia 2008 r. ww. Sąd zarządził zwrot pozwu.

W piśmie z dnia 18 kwietnia 2008 r., skierowanym do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, K. W. podtrzymał swój wniosek o udostępnienie danych osobowych wymienionych wyżej dziennikarzy i poinformował, iż ze względu na zarządzenie o zwrocie pozwu żądane dane osobowe są niezbędne do prawidłowego wytoczenia powództwa przeciwko ww. osobom o ochronę dóbr osobistych.

Organ ustalił, iż Spółka odmówiła udostępnienia zainteresowanemu wnioskowanych danych z uwagi na tajemnicę dziennikarską wynikającą z art. 15 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 ze zm.). Nadto Spółka twierdziła, iż brak adresów zamieszkania dziennikarzy nie pozbawia zainteresowanego jego praw przed sądem z uwagi na możliwość tzw. doręczenia zastępczego (w miejscu pracy pozwanego) wynikającą z art. 135 Kpc.

Na podstawie powyższych ustaleń Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wydał w dniu [...] czerwca 2008 r. decyzję, nakazującą "P." Sp. z o.o. udostępnienie K. W. adresów zamieszkania A. R., M. J. oraz Z. Z. - dziennikarzy Gazety "R.", a w pozostałym zakresie odmówił uwzględnienia wniosku zainteresowanego.

"P." Sp. z o.o. wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy w wyniku czego Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] września 2008 r. utrzymał swoją decyzję poprzedzającą decyzję w mocy.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że Spółka "P." jest administratorem danych osobowych A. R., M. J. oraz Z. Z. - dziennikarzy gazety "R.", bowiem decyduje o celach i środkach przetwarzania tych danych (art. 7 pkt 5 ustawy). Żądanie K. W. o udostępnienie danych osobowych wspomnianych dziennikarzy wypełnia dyspozycję art. 29 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych, gdyż zainteresowany wiarygodnie uzasadnił potrzebę ich pozyskania w zakresie adresów zamieszkania, wskazując, że są mu one niezbędne do prawidłowego wytoczenia powództwa przeciwko ww. osobom z zakresu ochrony dóbr osobistych. Powyższe ustalenie wynika zarówno z treści pism zainteresowanego jak i z przedstawionych dokumentów z postępowania przed Okręgowym Sądem w W. w sprawie o sygn. akt [...]. Jednakże do wytoczenia powództwa o ochronę dóbr osobistych nie są konieczne dane pozwanych dotyczące dat urodzenia oraz imion ich rodziców, stąd też, w ocenie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wniosek zainteresowanego w tym zakresie nie zasługiwał na uwzględnienie.

Polemizując z argumentacją Spółki, że sądy w procesach przeciwko dziennikarzom przyjmują pozwy ze wskazanym adresem wyłącznie miejsca pracy (redakcji) i jest to praktyka powszechna, są całkowicie chybione, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wskazał, iż zwrot pozwu dokonany przez Okręgowy Sąd w W.w sprawie o sygn. akt [...] zasady tej nie potwierdza. Natomiast dla skutecznego wytoczenia powództwa o naruszenie dóbr osobistych niezbędne jest wniesienie pozwu, który spełniać musi warunki określone w art. 187 § 1 Kpc. Zgodnie z tym przepisem pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego. Natomiast, w myśl art. 126 § 2 Kpc, gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno między innymi zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych. Na poparcie takiego stanowiska organ wskazał na postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 10 października 1989 r. (sygn. akt II CZ 167/89 niepublikowane) stwierdzające, iż "w sprawie o ochronę dóbr osobistych i opublikowanie odpowiedzi stosownie do art. 31 pkt 2 i 39 ust. 1 prawa prasowego, żądanie pozwu musi być skierowane przeciwko konkretnej osobie oznaczonej z imienia i nazwiska ze wskazaniem miejsca jej zamieszkania, a nie siedziby redakcji" oraz na orzecznictwo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (wyrok z dnia 30 listopada 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 71/07; wyrok z dnia 5 października 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 975/07).

Odnosząc się z kolei do zarzutu Spółki dotyczącego naruszenia przez Generalnego Inspektora art. 5 ustawy o ochronie danych osobowych, w związku z art. 15 ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3 Prawa prasowego, organ stwierdził, iż tajemnica dziennikarska, o której mowa w tym przepisie nie obejmuje swym zakresem samego dziennikarza, lecz osobę, która przekazuje dziennikarzowi pewne informacje, podlegające następnie publikacji. Tym samym jest oczywistym, iż udostępnienie danych osobowych dziennikarza nie może naruszać przepisu art. 15 ust. 2 Prawa prasowego.

Reasumując, w ocenie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych Spółka "P." bezpodstawnie odmówiła udostępnienia K. W. danych adresowych wskazanych dziennikarzy, przez co dopuściła się naruszenia art. 29 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych. Naruszenie ww. przepisu ustawy w pełni uzasadniało skorzystanie przez organ z kompetencji określonej w art. 12 pkt 2 w zw. z art. 18 ust. l pkt 2 ustawy i nakazanie Spółce w drodze decyzji administracyjnej udostępnienie tych danych.

Decyzja z dnia [...] września 2008 r. Generalnego Inspektora Danych Osobowych została przez "P." Sp. z o.o. zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skarżąca Spółka zarzuciła organowi naruszenie art. 5 ustawy o ochronie danych osobowych w zw. z art. 15 ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3 Prawa prasowego oraz naruszenie art. 23 ust. 1 pkt 5 oraz art. 29 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych w związku z art. 27 § 2, art. 126 § 2 i art. 135 Kpc. Wskazując na powyższe zarzuty Spółka wnosiła o uchylenie zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odnośnie pierwszego zarzutu, "P." Sp. z o.o. wskazywała na naruszenie przez organ zasad "tajemnicy dziennikarskiej", twierdząc, iż art. 15 Prawa prasowego przyznaje dziennikarzowi prawo do nieujawniania swoich danych osobowych i bez zgody danego dziennikarza, ani redaktor naczelny periodyku, ani żaden z zatrudnionych innych dziennikarzy oraz pracowników redakcji nie może ujawnić danych osobowych tego dziennikarza, zwłaszcza gdy posługuje się on pseudonimem. Jeżeli dana publikacja narusza czyjeś dobra osobiste, odpowiedzialność cywilną ponosi, zgodnie z treścią art. 38 ust. 1 Prawa prasowego, redaktor naczelny, natomiast posługujący się pseudonimem autor artykułu nie może zostać ujawniony. Na poparcie swojego stanowiska "P." wskazała na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2002 r. sygn. akt I KZP 26/02.

W zakresie zarzutu drugiego, Spółka wskazywała na powszechną praktykę, iż sądy w procesach przeciwko dziennikarzom przyjmują pozwy ze wskazanym adresem wyłącznie miejsca pracy dziennikarza (redakcji). K. W. dysponował adresem redakcji i dlatego mógł z takiej możliwości skorzystać. W ocenie skarżącej Spółki niesłusznie ponosi ona konsekwencje nieprawidłowego rozstrzygnięcia problemu doręczenia pozwu dziennikarzowi. Istotna jest tu, w ocenie skarżącej, teza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1969 r. sygn. akt II CZ 244/79 publikowana w OSN 1979, nr 11, poz. 244 a także teza zawarta w Komentarzu do Kpa Wydawnictwa Beck, Warszawa 1996, tom I str. 486.

W odpowiedzi na skargę Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wnosił o jej oddalenie, wskazując na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Uczestnik postępowania przyłączył się do stanowiska organu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 13 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona.

Natomiast zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania.

Dokonując kontroli zgodności z prawem zaskarżonej decyzji stwierdzić należy, że nie narusza ona prawa ani w stopniu powodującym jej uchylenie, ani stwierdzenie jej nieważności, natomiast skarga nie jest uzasadniona.

Podstawą materialnoprawną zaskarżonej decyzji jest art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r., Nr 101, poz. 926 ze zm.). Przepis art. 29 ust. 1 i ust. 2 stanowi podstawę do żądania udostępnienia danych osobowych przez osoby trzecie w celach innych niż włączenie do zbioru. Wskazać należy, że przepis ten w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 maja 2004 r. nie dawał podstaw do żądania udostępnienia danych, jeżeli administratorem danych były podmioty z sektora prywatnego. Sytuacja uległa zasadniczej zmianie po nowelizacji ust. 2 tego artykułu ustawą z dnia 22 stycznia 2004 r. o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych oraz ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. Nr 33, poz. 285), która to nowelizacja daje obecnie prawo do żądania udostępnienia danych osobowych przez osoby trzecie w celach innych niż włączenie do zbioru, również, jeżeli administratorem danych są podmioty z sektora prywatnego. Art. 29 powołanej ustawy stanowi, iż w przypadku udostępniania danych osobowych w celu innym niż włączenie do zbioru, administrator danych udostępnia posiadane w zbiorze dane osobom lub podmiotom uprawnionym do ich otrzymania na mocy przepisów prawa (ust. 1). Dane osobowe, z wyłączeniem danych, o których mowa w art. 27 ust. 1 mogą być także udostępniane w celach innych niż włączenie do zbioru, innym osobom i podmiotom niż wymienione w ust. 1, jeżeli w sposób wiarygodny uzasadnią potrzebę posiadania tych danych, a ich udostępnienie nie naruszy praw i wolności osób, których dane dotyczą (ust. 2). Dane osobowe udostępnia się na pisemny wniosek chyba, że przepis ustawy stanowi inaczej. Wniosek powinien zawierać informacje umożliwiające wyszukanie w zbiorze żądanych danych osobowych oraz wskazywać ich zakres i przeznaczenie (ust. 3). Udostępnione dane osobowe można wykorzystać wyłącznie zgodnie z przeznaczeniem, dla którego zostały udostępnione (ust. 4).

Wniosek o udostępnienie danych osobowych może złożyć dowolny podmiot (osoba fizyczna, dowolna jednostka organizacyjna, zarówno publiczna jak i prywatna). Ważne jest, aby posiadanie danych osobowych było konieczne dla osiągnięcia zamierzonych celów, a wniosek o udostępnienie danych był wiarygodny i uzasadniony. Złożenie takiego wniosku nie zobowiązuje administratora do udostępnienia danych osobowych, ponieważ musi on ocenić, czy zostały spełnione przesłanki udostępnienia danych osobowych zawarte w art. 29 powołanej ustawy. Uznaniowość administratora nie może jednak oznaczać dowolności. W przypadku bezzasadnej odmowy udostępnienia danych osobowych stosownie do wniosku z art. 29 ust. 2 ustawy, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych ma prawo - zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy - nakazać udostępnienie danych osobowych. Za uzasadnione żądanie udostępnienia danych osobowych uznaje się ich uzyskanie w celu dochodzenia swoich praw przed sądem czy wykonywania orzeczeń np. prowadzenia postępowania egzekucyjnego, gdy dane te dotyczą pozwanego lub dłużnika. Wskazać w tym miejscu należy, że pogląd ten jest niekwestionowany i znalazł swoje odbicie w doktrynie (A. Drozd, Ustawa o ochronie danych osobowych, Komentarz, Wzory pism i przepisy "Wydawnictwo prawnicze Lexis Nexis", Warszawa 2004, s. 185) jak i w orzecznictwie (np. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie: z dnia 30 listopada 2007 r. sygn. akt II SA/Wa 71/07; z dnia 5 października 2007 r. sygn. akt II SA/Wa 975/07 - w LEX-ie ten ostatni wyrok figuruje pod nieprawidłową sygn. akt II SA/Wa 1225/07; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 5 marca 2008 r. sygn. akt II SA/Bd 67/08).

Reasumując, ustawa o ochronie danych osobowych określa zasady postępowania przy przetwarzaniu danych osobowych oraz prawa osób fizycznych, których dane są lub mogą być przetwarzane w zbiorach danych osobowych (art. 2 ust. 1 ustawy). Stosownie do brzmienia art. 7 pkt 2 ustawy, pod pojęciem przetwarzania danych rozumieć należy jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych. Ustawa traktuje zatem udostępnianie danych jako jeden z przejawów "przetwarzania danych". Art. 29 ust. 1 ustawy przewiduje możliwość udostępnienia danych przez administratora danych osobowych w celach innych niż włączenie do zbioru, na rzecz osób lub podmiotów uprawnionych do ich otrzymania na mocy przepisów prawa. Stosownie natomiast do art. 29 ust. 2 ustawy, dane osobowe, z wyłączeniem jednak danych szczególnie chronionych, mogą zostać udostępnione osobom i podmiotom innym niż wskazane w ust. 2 tego przepisu, jeżeli w sposób wiarygodny uzasadnia potrzebę posiadania tych danych, a ich udostępnienie nie naruszy praw i wolności osób, których dane dotyczą.

W niniejszej sprawie zagadnienie uzasadnionego interesu K. W. do żądania ujawnienia danych osobowych w zakresie miejsca zamieszkania dziennikarzy, których zamierza pozwać do sądu z powództwa o ochronę dóbr osobistych, jest oczywiste i zostało prawidłowo wykazane przez samego zainteresowanego i Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Istota sprawy rozpoznawanej przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie sprowadza się do dwóch aspektów wyrażonych w skardze. Czy ujawnieniu danych adresowych dziennikarzy może stać na przeszkodzie "tajemnica dziennikarska", określona w art. 15 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz. U. z 1984 r. Nr 5, poz. 24 ze zm.) i drugi aspekt, czy ujawnienie tych danych jest procesowo niezbędne do wytoczenia powództwa o ochronę dóbr osobistych przeciwko tym dziennikarzom.

Treść art. 15 Prawa prasowego stanowi:

ust.1. Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swego nazwiska.

ust. 2. Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy: 1) danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych, 2) wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.

ust. 3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, dotyczy również innych osób zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 Prawa prasowego, dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy: 1) danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych, 2) wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.

Na wstępie powyższych rozważań należy potwierdzić tezę wyrażoną przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 listopada 2002 r. sygn. akt I KZP 26/02, OSNKW 2003, nr 1-2, poz. 6, iż "Ochrona tajemnicy dziennikarskiej idzie dalej niż ochrona tajemnicy adwokackiej, radcowskiej i lekarskiej, gdyż w odniesieniu do tych trzech ostatnich tajemnic możliwe jest całościowe zwolnienie od ich zachowania (...), podczas gdy w odniesieniu do tajemnicy dziennikarskiej zwolnienie to nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikacji osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie tych danych. (...) tajemnica dziennikarska w odniesieniu do jej zasadniczego trzonu ma charakter bezwzględny. Niemożliwe jest bowiem przesłuchanie dziennikarza zarówno przez sąd, jak i tym bardziej za zezwoleniem sądu co do okoliczności, które pozwalałyby na ujawnienie danych umożliwiających identyfikację zarówno informatorów dziennikarzy, jak i autorów materiałów prasowych oraz listów do redakcji".

Omawiany przepis art. 15 Prawa prasowego reguluje trzy istotne materie. Po pierwsze, prawo autora materiału prasowego do zachowania w tajemnicy swojego nazwiska. Po drugie, określa zakres podmiotowy i przedmiotowy tajemnicy dziennikarskiej, wskazując, na to, że dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych. Po trzecie: wskazano w treści tego przepisu, że dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich. W zakresie dwóch ostatnich materii instytucja tajemnicy dziennikarskiej jest uregulowana podobnie jak instytucja tajemnicy autorskiej (art. 84 Prawa autorskiego) sprowadzając się w istocie do zachowania w tajemnicy źródeł informacji wykorzystanych w danym utworze (publikacji) oraz nieujawniania związanych z tym dokumentów czy osób.

W doktrynie i judykaturze zwraca się przy tym uwagę na dwie pierwsze materie. Szczególnie szeroko rozważa się przy tym treść drugiej z nich. Sformułowane w treści art. 15 ust. 1 Prawa prasowego prawo do zachowania w tajemnicy swojego nazwiska jest prawem, które przysługuje nie tylko dziennikarzowi, lecz każdej osobie, która jest autorem materiału prasowego - i to niezależnie od tego, czy materiał ten zostanie zakwalifikowany do publikacji czy też nie. Przyznanie autorowi materiału prasowego prawa do zachowania w tajemnicy swojego nazwiska rodzi po stronie dziennikarzy, zwłaszcza redaktorów i redaktorów naczelnych, obowiązek chronienia anonimowości takiej osoby, nieujawnienia jej nazwiska. Obowiązek ten z mocy art. 15 ust. 3 Prawa prasowego dotyczy nie tylko dziennikarzy, lecz wszelkich osób zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych. Spoczywa on więc także na pracownikach technicznych, a nawet na pracownikach obsługi, w równym stopniu ciążąc na sekretarkach, archiwistach, informatykach, co na sprzątaczkach, gońcach, portierach i windziarzach (vide: Jacek Sobczak, Komentarz do Prawa prasowego, LEX, 2008) .

W sytuacji, gdy opublikowany materiał prasowy autorstwa dziennikarza posługującego się pseudonimem naruszył dobra osobiste osób trzecich, autor tego tekstu nie może być również wskazany przez redakcję i odpowiedzialność cywilną na zasadach przewidzianych w art. 38 ust. 1 Prawa prasowego, poniesie redaktor naczelny, co oczywiście nie wyłącza odpowiedzialności wydawcy (op. cit.).

Powyższa analiza przepisu art. 15 ust. 1 Prawa prasowego prowadzi do wniosku, iż przepis ten wyłącza obowiązek ujawnienia danych osobowych dziennikarza – autora artykułu prasowego w takiej sytuacji, gdy zastrzegł on anonimowość swojego nazwiska, inaczej mówiąc, posłużył się przy sygnowaniu artykułu prasowego pseudonimem. W takiej sytuacji administrator danych powinien kategorycznie odmówić ujawnienia danych osobowych takiego dziennikarza, wskazując, iż posługiwał się on pseudonimem. Odmowa taka będzie mieściła się w ramach art. 29 ust. 2 i 3 w związku z art. 5 ustawy o ochronie danych osobowych, albowiem art. 15 ust. 1 Prawa prasowego przyznaje dziennikarzowi prawo anonimowości, zaś ustawa o ochronie danych osobowych nie może pozostawać w sprzeczności z innymi ustawami. Pozostałe regulacje tajemnicy dziennikarskiej zawarte w przepisie art. 15 Prawa prasowego dotyczą ochrony innych osób, a nie dziennikarza. Zatem dziennikarz - autor artykułu prasowego, ujawniający swoje imię i nazwisko, odpowiada wobec osób trzecich za naruszenie ich dóbr osobistych solidarnie z redaktorem naczelnym periodyku publikującego dany artykuł. Zasada powyższa wynika z treści art. 38 ust. 1 Prawa prasowego i nie wyłącza ona odpowiedzialności wydawcy tytułu prasowego.

Przechodząc do przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, iż autorzy artykułu prasowego pt. "[...]", zamieszczonego w numerze "R." z dnia [...] sierpnia 2007 r., zostali ujawnieni jako A. R., M. J. i Z. Z. (k. 16 akt administracyjnych – wydruk internetowy z archiwum "R."). Nadto ani wydawca – skarżąca Spółka, ani redaktor naczelny publikatora nie wskazał podczas całego przebiegu postępowania administracyjnego, aby wyżej wskazane imiona i nazwiska były pseudonimami autorów publikacji, na taką okoliczność nie powołał się także pełnomocnik skarżącego podczas rozprawy. Twierdzenie Spółki "P.", iż samo ujawnienie imion i nazwisk autorów publikacji nie jest jednoznaczne z identyfikacją autora, jest błędne. Takie określenie autora jest w zupełności wystarczające dla przypisania danego utworu jego twórcy w odczuciu czytelników, chyba, że podane imię i nazwisko jest pseudonimem.

Analiza dalszych postanowień przepisu art. 15 Prawa prasowego nie ma w niniejszej sprawie znaczenia, albowiem odnoszą się one do ochrony osób trzecich przy pomocy, których dziennikarz uzyskał określone informacje, albo do ochrony autora posługującego się pseudonimem. Problematyka ta nie dotyczy stricte ochrony dziennikarza, ale zasad etyki dziennikarskiej wobec osób ujawniających pewne informacje, zaś sprawa takich osób nie dotyczy.

Dokonując subsumcji art. 15 Prawa prasowego z powyżej ustalonym stanem faktycznym, stwierdzić należy, iż Główny Inspektor Danych Osobowych prawidłowo ocenił zarówno stan faktyczny i prawny sprawy, stwierdzając brak rzeczywistego związku, w tej konkretnej sprawie, pomiędzy regulacją zawartą w art. 15 Prawa prasowego a treścią art. 29 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych. Wyżej przytoczone okoliczności faktyczne wskazują na brak w niniejszej sprawie zbiegu art. 15 Prawa prasowego z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych, o której stanowi art. 5 ustawy. Dodać do tej argumentacji należy, iż zgodnie z treścią art. 38 ust. 1 Prawa prasowego, odpowiedzialność dziennikarza sygnującego imieniem i nazwiskiem artykuł prasowy jest solidarna wraz z redaktorem naczelnym publikatora, w którym artykuł ten zamieszczono. W niniejszym stanie faktycznym ujawnienie miejsca zamieszkania takiego dziennikarza, dla potrzeb postępowania o ochronę dóbr osobistych, wynikać będzie wprost z zasady odpowiedzialności solidarnej wskazanej w powyższym przepisie.

Z tych też przyczyn zarzut zawarty w skardze, polegający na naruszeniu art. 5 ustawy o ochronie danych osobowych w zw. z art. 15 ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3 Prawa prasowego jest chybiony, albowiem nie dotyczy stanu faktycznego niniejszej sprawy i nadto autor skargi myli zasady tajemnicy dziennikarskiej wobec osób ujawniających dziennikarzowi określone informacje z ochroną samego dziennikarza, która, jak wyżej wspomniano, uzależniona od sposobu sygnowania publikacji.

Pismo procesowe w sprawie cywilnej winno spełniać warunki określone w art. 187 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto zawierać: dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna; przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu. Natomiast, w myśl art. 126 § 1 pkt 1 Kpc, każde pismo procesowe powinno zawierać m.in. oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników. W literaturze przedmiotu jednoznacznie wskazuje się, że każde pierwsze pismo procesowe w sprawie (np. pozew) powinno zawierać bliższe dane dotyczące stron (uczestników) postępowania i wskazywać dokładnie ich adresy tak, aby sąd mógł się zawsze z tymi osobami porozumieć (M. Jędrzejewska, T. Ereciński, J. Gudowski Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające Warszawa 2007 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie II, ss. 1897).

Z powyższego wynika, iż niezbędnym elementem pozwu o naruszenie dóbr osobistych jest oznaczenie w nim osoby, przeciwko której żądanie określone w pozwie jest skierowane (tj. przyszłej strony procesowej w sporze z tytułu naruszenia dóbr osobistych) w zakresie jej adresu zamieszkania. Dlatego też K. W., chcąc pozwać w sprawie o ochronę dóbr osobistych, obok wydawcy i redaktora naczelnego czasopisma także i autorów artykułu prasowego, musi znać nie tylko ich imiona i nazwiska, ale również i miejsca ich zamieszkania.

Oczywiście powyższy proces mógłby się toczyć bez udziału po stronie pozwanej autorów artykułu prasowego, jednakże takie ograniczenie pozwanych – jedynie do wydawcy tytułu prasowego i redaktora naczelnego danego periodyku - powinno wynikać albo wprost z przepisu prawa (np. wyłączenie możliwości pozwania autora z uwagi na jego anonimowość – art. 15 ust. 1 Prawa prasowego, o czym wyżej), albo z woli powoda. W niniejszej sprawie nie występuje żadna z tych okoliczności. Nie można zatem ograniczać praw osobie, czującej się pokrzywdzoną, do ochrony dóbr osobistych, ograniczać jej prawo do sądu i prawo do zgodnego z procedurą prowadzenia procesu cywilnego przeciwko wszystkim pozwanym.

Przyjęcie natomiast tezy, że przetwarzanie (udostępnianie) danych osób, wobec których zainteresowany chce zainicjować postępowanie sądowe, miałoby godzić w prawa i wolności tych osób (pozwanych), prowadziłoby do nieuzasadnionej ochrony tych osób przed ewentualną odpowiedzialnością za swoje działania, zwłaszcza że mogą one w trakcie postępowania sądowego w pełni korzystać ze swoich praw zagwarantowanych przepisami Kodeksu postępowania cywilnego i dowodzić niezasadności powództwa. Podkreślić tu należy, iż w demokratycznym i praworządnym państwie właśnie droga postępowania sądowego powinna być środkiem zarówno dochodzenia swoich praw w zakresie ochrony dóbr osobistych, jak i potwierdzania rzetelności dziennikarskiej.

Skarżąca Spółka podnosi, iż zainteresowany mógł wskazać adres redakcji jako adres, pod którym można doręczyć pozew trzem pozwanym przez niego dziennikarzom, co wyłączałoby potrzebę uzyskiwania dla potrzeb postępowania cywilnego miejsc zamieszkania tych dziennikarzy, wskazując na taką praktykę postępowania w tego typu sprawach. W ocenie Sądu, takie rozumowanie nie jest zasadne. Po pierwsze, pozostaje ono w sprzeczności z wyżej przytoczonymi przepisami procedury cywilnej, a także narusza zasady solidarnej odpowiedzialności autora artykułu prasowego i redaktora naczelnego, wynikającej z treści art. 38 ust. 1 Prawa prasowego. Po drugie, umożliwia uniknięcie wdania się w spór przez takiego dziennikarza, który zaprzestanie współpracy z daną redakcją. Po trzecie, w przypadku uzyskania przez zainteresowanego korzystnego dla niego orzeczenia może uniemożliwić jego wykonanie, albowiem miejsce zamieszkania pozwanego (dłużnika) w przypadku uwzględnienia powództwa będzie niezbędne do ewentualnego prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Z tych też względów zarzut skargi naruszenia art. 23 ust. 1 pkt 5 oraz art. 29 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych w związku z art. 27 § 2, art. 126 § 2 i art. 135 Kpc jest chybiony.

Sąd dostrzega pewną nieporadność zainteresowanego w prowadzeniu sprawy o ochronę dóbr osobowych, uwidoczniającą się w niezrozumieniu instytucji kuratora dla osoby o nieznanym miejscu zamieszkania i niewykorzystywaniu wszystkich możliwości zawartych w przepisach procedury cywilnej. Jednakże zagadnienie to nie ma w niniejszej sprawie żadnego znaczenia, gdyż K. W. w sposób niebudzący wątpliwości wykazał się wolą pozwania wymienionych dziennikarzy i jednocześnie przepisy prawa umożliwiają mu realizację jego woli, stąd też nieuprawnione jest twierdzenie skarżącej Spółki, iż obecnie ponosi ona konsekwencje nieprawidłowego rozstrzygnięcia problemu doręczenia pozwu dziennikarzowi.

K. W. domaga się udostępnienia danych adresowych dziennikarzy na potrzeby postępowania o ochronę dóbr osobistych. Fakt ten nie uprawnia do powoływania się na orzecznictwo w sprawach karnych, dotyczących innych zasad procesowych. Również nieuprawnione jest przytaczanie na użytek niniejszej sprawy orzeczeń Sądu Najwyższego z okresu istnienia Biur Adresowych, a więc stanów faktycznych i prawnych istniejących przed uchwaleniem ustawy o ochronie danych osobowych.

Sąd dostrzega dyskomfort dziennikarzy, mogących z uwagi na publiczny charakter ich pracy, w każdej chwili być narażonymi na procesy sądowe, jednakże jest to konsekwencja publicznej misji, jaką pełnią dziennikarze. Z drugiej strony podkreślić należy, iż w demokratycznym i praworządnym państwie właśnie droga postępowania sądowego powinna być środkiem zarówno dochodzenia swoich praw w zakresie ochrony dóbr osobistych, jak i potwierdzania rzetelności dziennikarskiej, zaś polska procedura cywilna umożliwia stronom procesu cywilnego dowodzenie prawidłowości swoich twierdzeń.

Z powyższych względów, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na mocy art. 151 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.