Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Gierak-Podsiadły, Sędzia WSA Tadeusz Nowak (spr.), Sędzia WSA Elżbieta Zielińska-Śpiewak, Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Piątek-Macugowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 listopada 2014 r. sprawy ze skargi M. G. na postanowienie Ministra Zdrowia z dnia [...] czerwca 2014 r. znak: [...] w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia skargę oddala

Minister Zdrowia, postanowieniem z dnia [...] czerwca 2014 r. znak: [...] , na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity, Dz. U. 2013 r., poz. 267 ze zm., zwanej dalej w skrócie – k.p.a.) i art. 119 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2012 r. , poz. 1015 ze zm., zwanej dalej ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji), utrzymał w mocy postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] marca 2014 r. znak : [...] o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia na M. G., z powodu uchylania się od poddania syna M. G. obowiązkowym szczepieniom ochronnym.

Zaskarżone postanowienie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Postanowieniem z dnia [...] marca 2014 r. znak: [...]Wojewoda [...] nałożył na M. G., grzywnę w celu przymuszenia w wysokości 420 zł (czterystu dwudziestu złotych) z powodu uchylania się od poddania syna M. G., ur. 28.09.2003 r., obowiązkowym szczepieniom ochronnym zgodnie z tytułem wykonawczym nr [...] z dnia [...].01.2014 roku, wystawionym przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w [...] i wezwał do jej uiszczenia w terminie do 30 marca 3014 r.

Wojewoda [...] wezwał stronę do wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym nr [...] z dnia [...].01.2014 roku w terminie do dnia 30 marca 2014 r., informując również, że w przypadku dalszego uchylania się zobowiązanych od wykonania wskazanego obowiązku, nakładane będą grzywny w tej samej lub wyższej kwocie. Wezwał także do uiszczenia opłaty za wydanie postanowienia o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia w wysokości 68 zł (sześćdziesięciu ośmiu złotych) w terminie do 30 marca 2014 r. (podstawą pobrania opłaty jest przepis art. 64a § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Z w/w tytułu wykonawczego wynika, że na stronie ciąży obowiązek o charakterze niepieniężnym wynikający z art. 5 ust.1 lit. b) w związku z art. 17 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1086, zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych) Obowiązek ten nie został wykonany mimo upomnienia z dnia 21 maja 2013r.

Upomnienie wystosował Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w [...] wzywając Skarżącego do poddania dziecka M. urodzonego 28.09.2003r. obowiązkowym szczepieniom ochronnym, przewidzianym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych. W upomnieniu organ wskazał, że obowiązek poddania dziecka szczepieniom wynika z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 5.12.2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz przepisów Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18.08.2011r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.

Skarżący mimo upomnienia nie wykonał ciążącego na nim z mocy prawa obowiązku, również nie zgłosił się i nie poddał dziecka badaniu kwalifikacyjnemu do szczepień z uwagi na zagrożenie wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych u dziecka.

W tej sytuacji wystawiony został w dniu [...] stycznia 2014 r. tytuł wykonawczy przeciwko ojcu małoletniego stwierdzający wymagalność wskazanego w nim obowiązku wynikającego z ww. ustawy i jego podległość egzekucji administracyjnej, który został doręczony stronie w dniu 13 marca 2014 r. wraz z postanowieniem nr [...] z dnia [...] marca 2014 r. o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia w wysokości 420 zł.

Skarżący zaskarżył postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] marca 2014 r. znak: [...] o nałożeniu grzywnę w celu przymuszenia do Ministra Zdrowia, zarzucając postanowieniu wadę nieważności - art. 156 § 1 pkt. 5 k.p.a., art. 124 § 2 k.p.a. oraz art. 119 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Minister Zdrowia, utrzymując w mocy zaskarżone postanowienie odniósł się w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia do zarzutów zażalenia stwierdzając, że podstawą prawną do nałożenia obowiązku szczepień przeciw wybranym chorobom zakaźnym jest art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, (Dz.U. z 2013 r. poz. 947), który zobowiązuje osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym na zasadach określonych w ustawie, przy czym zgodnie z art. 5 ust. 2 ww. ustawy w odniesieniu do osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych (m.in. dziecko) odpowiedzialność za wypełnienie tego obowiązku ponosi osoba sprawująca nad tą osobą prawną pieczę albo jej opiekun faktyczny (zwykle są to rodzice). Organ jednocześnie zauważył, iż nie ma podstaw do uznania postanowienia Wojewody [...] z dnia [...] marca 2014 r. znak: [...] za dotknięte wadą nieważności wynikającą z przepisu art. 156 § 1 pkt 5 kpa.

Minister wyjaśnił, że według ww. ustawy szczepienie ochronne jest świadczeniem zdrowotnym w rozumieniu art. 5 pkt 40 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.): "świadczenie zdrowotne - działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania". Procedura podania się szczepieniu ochronnemu jest działaniem profilaktycznym, wymaganym realizacją w podmiocie leczniczym przez personel uprawniony, na którą składają się nierozerwalnie dwie czynności: badanie lekarskie poprzedzające kwalifikację do szczepienia oraz podanie szczepionki doustne lub wykonanie iniekcji u pacjenta. Art. 17 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń oraz chorób zakaźnych u ludzi wskazuje, że wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego. O kwalifikacji do szczepienia dziecka zdecyduje każdorazowo lekarz, po uprzednim wykonaniu szczegółowego badania obecnego stanu zdrowia dziecka oraz zebrania potrzebnych informacji podczas wywiadu z rodzicem lub prawnym opiekunem. Dzieci, u których istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań poszczepiennych, są zwolnione z obowiązku poddawania się szczepieniom ochronnym. Wykonanie szczepienia może zostać odroczone przez lekarza do czasu ustania przeciwwskazań zdrowotnych. W przypadkach przeciwwskazań budzących wątpliwości, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej kwalifikuje dzieci do konsultacji specjalistycznej. Na podstawie § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1086) lekarz przeprowadzający konsultację specjalistyczną osoby, u której lekarskie badanie kwalifikacyjne daje podstawy do długotrwałego odroczenia obowiązkowego szczepienia, odnotowuje w dokumentacji medycznej wynik konsultacji specjalistycznej z uwzględnieniem okresu przeciwwskazania do wykonania szczepienia, rodzaju szczepionek przeciwwskazanych do stosowania.

Przepisy określające obowiązek poddawania dzieci szczepieniom ochronnym ustanawiają prawną powinność poddania dziecka szczepieniu ochronnemu. Przepisy te określają wszystkie istotne cechy danego obowiązku, tj. podmiot na którym ten obowiązek ciąży, okoliczności, w których obowiązek ten się aktualizuje oraz jego zakres i czas realizacji na podstawie aktualnych zaleceń publikowanych w Programie Szczepień Ochronnych. Wykaz obowiązkowych szczepień ochronnych i grupy osób obowiązanych do poddania się tym szczepieniom zostały określone w art. 17 ust. 1 ww. ustawy i rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w art. 17 ust. 10 ww. ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

W skardze skierowanej do Sądu, M. G. wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Wojewody Wielkopolskiego i utrzymującego go w mocy postanowienia Ministra Zdrowia, w całości.

Zarzucił skarżonemu postanowieniu następujące naruszenia prawa:

1. dotknięcie postanowienia wadą nieważności w postaci niewykonalności obowiązku w rozumieniu art. 156 § 1 p.5 k.p.a. z uwagi ma to, że wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego. Z uwagi na to spełnienie obowiązku określonego w tytule wykonawczym jest niemożliwe gdyż przeprowadzenie szczepienia bez wykonania badania byłoby niezgodne z prawem. Strona wskazała, że w dniu wystawienia tytułu wykonawczego, a także w dniu wydania przedmiotowego postanowienia dziecko M. G. nie miało wykonanego ważnego badania kwalifikacyjnego.

2. naruszenie art. 119 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji poprzez nieistnienie obowiązku w dniu wydania postanowienia.

Strona wskazała, że zgodnie z przepisem Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych w § 2 i § 3 określa rodzaj, zakres i terminy szczepień ochronnych. Terminy te są wyznaczone wiekiem dziecka. Np. szczepienie przeciwko błonicy obejmuje dzieci i młodzież od 7 tygodnia życia do ukończenia 19 roku życia, (pkt 1a)

W dniu wydania postanowienia dziecko M. G. miało 10 lat. Z tego jednoznacznie wynika że nie przekracza podanego przedziału wiekowego dla żadnego ze szczepień wymienionych w tytule wykonawczym. Zatem, zdaniem strony, nie ma podstawy do twierdzenia, że termin wykonania obowiązku upłynął i stał on się wymagalny.

3. naruszenie art. 124 § 2 k.p.a.

Skarżone postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia do wykonania szczepienia wydane przez Wojewodę [...] nie spełnia wymagań art. 124 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z tym przepisem, postanowienie, na które służy zażalenie, powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. W myśl art. 107 § 3 kodeksu postępowania administracyjnego uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmów ił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

4. naruszenie art. 77 § 1 k.p.a. polegające na nie zbadaniu istotnego dla sprawy faktu tj. przyczyny dla której szczepienie nie zostało wykonane.

5. naruszenie art. 10 § 1 oraz art. 81 k.p.a. poprzez niepowiadomienie strony o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów, materiałów i przedstawionych stanowisk oraz o możliwości zgłoszenia żądań i wniosków.

W odpowiedzi na skargę Minister Zdrowia podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie , zważył co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. W myśl zaś art. 1 § 2 wymienionej ustawy kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Na podstawie art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz.U. z 2012 r. poz. 270), zwanej dalej: ustawą ppsa, sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Oznacza to, że przedmiotem kontroli Sądu jest zgodność zaskarżonego aktu lub czynności z przepisami prawa materialnego, które mają zastosowanie w sprawie oraz z przepisami prawa procesowego, regulującymi tryb jego wydania lub podjęcia czynności będącej przedmiotem zaskarżenia. Wiążące przy tym są przepisy obowiązujące w dacie wydania zaskarżonego aktu, zaś jego usunięcie z obrotu prawnego może nastąpić tylko wtedy, gdy postępowanie sądowe dostarczy podstaw do uznania, że przy jego wydaniu organy administracji publicznej naruszyły prawo w zakresie wskazanym w art. 145 § 1 ustawy ppsa. tj. w przypadku istnienia istotnych wad w postępowaniu lub naruszenia przepisów prawa materialnego, mających istotny wpływ na wynik sprawy.

Mając na uwadze wskazane wyżej kryterium legalności, Wojewódzki Sąd Administracyjny, po poddaniu ocenie ustalonych w toku postępowania okoliczności faktycznych i istniejących wówczas okoliczności prawnych stwierdził, że wniesiona skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż skarżone postanowienie odpowiada wymogom prawa.

Przedmiotem skargi w niniejszej sprawie jest postanowienie Ministra Zdrowia utrzymujące w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji, na mocy którego uznano prawidłowość nałożenia na skarżących grzywny w celu przymuszenia, którego celem było wyegzekwowanie od skarżących jako opiekunów prawnych małoletniego dziecka obowiązku jego zaszczepienia.

Podstawę prawną skarżonego postanowienia stanowią przepisy art. 119 i nast. ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a w szczególności środki egzekucyjne zmierzające do przymuszenia do spełnienia obowiązku o charakterze niepieniężnym. Zaznaczyć przy tym należy, że w tym postępowaniu sądowo-administracyjnym Sąd kontroluje jedynie legalność rozstrzygnięcia w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia. Stosownie do art. 119 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji grzywnę w celu przymuszenia nakłada się, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo obowiązku wykonania czynności, a w szczególności czynności, której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego. Grzywnę nakłada się również, jeżeli nie jest celowe zastosowanie innego środka egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Wysokość grzywny w celu przymuszenia, w zależności od charakteru egzekwowanego obowiązku została uregulowana w art. 121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Zgodnie z art. 122 tej ustawy, grzywnę w celu przymuszenia nakłada organ egzekucyjny, który doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego zgodnie oraz postanowienie o nałożeniu grzywny, które powinno zawierać:

1) wezwanie do uiszczenia nałożonej grzywny w oznaczonym terminie z pouczeniem, że w przypadku nieuiszczenia grzywny w terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych,

2) wezwanie do wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym w terminie wskazanym w postanowieniu, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku w terminie, będą nakładane dalsze grzywny w tej samej lub w wyższej kwocie, a w przypadku obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego lub z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, będzie orzeczone wykonanie zastępcze.

Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego - art. 33 i 34 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, . - oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny - art. 122 § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z którego to prawa Skarżący skorzystał. Powyższe oznacza, że w sytuacji gdy zobowiązany skorzystał z przyznanego jemu uprawnienia do złożenia zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia, to ten środek podlegał rozpoznaniu.

W tym miejscu należy wyjaśnić, ze niedopuszczalne jest zgłaszanie w zażaleniu na powyższe postanowieniu o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia okoliczności wskazanych w art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji , gdyż zażalenie takie stanowiłoby w istocie zarzut do postępowania egzekucyjnego (zob. M. Mincer - Jaśkowska: Glosa do postanowienia NSA Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 28 grudnia 1990 r. sygn. SA/Wr 1180/90, OSP 1992, nr 4, poz. 92, też P. Przybysz, Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2006, s. 381).

Nałożenie grzywny jest ustawowym środkiem egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Jak już wskazano wyżej art. 119 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowi o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo wykonania czynności, a w szczególności czynności której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego. Te przesłanki zaistniały w realiach niniejszej sprawy. Obowiązku szczepienia dziecka nie może bowiem wykonać inna osoba, poza tą której ten obowiązek dotyczy. Poza sporem pozostaje w tej sprawie okoliczność, że Skarżący sprawuje osobistą opiekę nad synem Mateuszem i na Nim spoczywa odpowiedzialność wynikająca z art. 5 ust. 2 ustawy o zapobieganiu zakażeniom.

Odnosząc się więc do tej części skargi w której Skarżący kwestionuje istotę obowiązkowych szczepień, jak i dopuszczalność stosowania przez państwo przymusu w razie ich niezrealizowania, czy też wskazując na niewykonalność obowiązku szczepień ochronnych oczekując uwzględnienia wskazanych argumentów w niniejszym postępowaniu, stwierdzić należy ,że jest to niemożliwe. Jak już bowiem wyjaśniono tego rodzaju zarzuty mogły znaleźć uzasadnienie w przedmiocie zarzutów do postępowania egzekucyjnego i jak zauważono to w orzecznictwie sądów (por. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 marca 2012 r., sygn. II SA/Go 61/12, wyrok WSA w Krakowie z dnia 22 sierpnia 2012 r., sygn. II I SA/Kr 1099/11, dostępne CBOSA) niedopuszczalne jest zgłaszanie w zażaleniu na postanowienie w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia okoliczności wskazanych w art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, gdyż zażalenie takie w istocie byłoby zarzutem.

Nadmienić należy, że w razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym nałożone a nieuiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia ulegają umorzeniu - art. 125 § 1 ustawy o postępowaniu administracyjnym w administracji.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 7, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 3 w zw. z art. 124 § 2 k.p.a., wady nieważności zaskarżonego postanowienia oraz art. 119 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Sąd zauważa, że w istocie dotyczy on rozumienia art. 17 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zgodnie z tym przepisem wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego. Z dalszych przepisów powołanej ustawy (art. 17 ust. 3 i 4) wynika, że lekarskie badanie kwalifikacyjne bezpośrednio poprzedza szczepienie ochronne. Tego przepisu nie można więc odczytywać tak jak Skarżący, czyli, że badanie to jest przesłanką, od której zależy powstanie obowiązku poddania się szczepieniu ochronnemu.

Badając zgodność z prawem postępowania w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia należy wyjaśnić odnosząc te przepisy do ujętego w tej sprawie obowiązku, że stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o zwalczaniu zakażeń osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych, co należy rozumieć zgodnie z art. 2 pkt 26 tej ustawy jako podanie szczepionki przeciw chorobie zakaźnej w celu sztucznego uodpornienia przeciwko tej chorobie. Przy czym w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków, o których mowa w ust. 1, ponosi osoba, która sprawuje pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, albo opiekun faktyczny w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poza. 417) zwana dalej: ustawą o prawach pacjenta (art. 5 ust. 2).

Pod pojęciem "obowiązkowych szczepień ochronnych" rozumie się szczepienia ochronne przeciwko chorobom zakaźnym określone na dzień wydania skarżonego postanowienia w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1086), w którym określone zostały choroby zakaźne objęte tym obowiązkiem, określono grupy osób - dzieci, które podlegają takim szczepieniom wraz ze stwierdzeniem przedziału wieku w jakim należy dokonywać wskazanych szczepień w stosunku do dzieci i młodzieży, przy czym wobec wskazanych chorób zakaźnych ten przedział wieku kształtuje się od 7 tygodnia życia do ukończenia 19 roku życia.

Zgodnie zaś z art. 17 ust. 11 ustawy o zwalczaniu zakażeń Główny Inspektor Sanitarny ogłasza w formie komunikatu, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, Program Szczepień Ochronnych na dany rok, ze szczegółowymi wskazaniami dotyczącymi stosowania poszczególnych szczepionek, wynikającymi z aktualnej sytuacji epidemiologicznej, przepisów wydanych na podstawie art. 17 ust. 10 oraz art. 19 ust. 10 tej ustawy oraz zaleceń, w terminie do dnia 31 października roku poprzedzającego realizacje tego programu. Wypełnienie powyższej delegacji ustawowej stanowi Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 26 października 2011 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2012.

Reasumując ustawowy obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym w rozporządzeniu wynika zatem wprost z ustawy i nie wymaga konkretyzacji w postaci decyzji administracyjnej, ma ścisły związek z zapobieganiem szerzenia się chorób zakaźnych u osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Profilaktyka przed chorobami epidemicznymi jest konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych - art. 68 ust. 4 Konstytucji ( wyrok NSA z 6 kwietnia 2011 r., sygn. akt II OSK 32/11).

Minister Zdrowia w sposób wyczerpujący wyjaśnił, że o kwalifikacji do szczepienia dziecka zdecyduje każdorazowo lekarz, po uprzednim wykonaniu szczegółowego badania obecnego stanu zdrowia dziecka oraz zebrania potrzebnych informacji podczas wywiadu z rodzicem lub prawnym opiekunem. Jedynie dzieci, u których istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań poszczepiennych, są zwolnione z obowiązku poddawania się szczepieniom ochronnym. Wykonanie szczepienia może zostać odroczone przez lekarza do czasu ustania przeciwwskazań zdrowotnych. W przypadkach przeciwwskazań budzących wątpliwości, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej kwalifikuje dzieci do konsultacji specjalistycznej. Na podstawie § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1086) lekarz przeprowadzający konsultację specjalistyczną osoby, u której lekarskie badanie kwalifikacyjne daje podstawy do długotrwałego odroczenia obowiązkowego szczepienia, odnotowuje w dokumentacji medycznej wynik konsultacji specjalistycznej z uwzględnieniem okresu przeciwwskazania do wykonania szczepienia, rodzaju szczepionek przeciwwskazanych do stosowania.

Minister wskazał, że nieprzeprowadzenie badania kwalifikacyjnego spowodowana była niestawieniem się rodziców wraz z dzieckiem M. G. na badanie kwalifikacyjne i szczepienie we wskazanym przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w Kaliszu, podmiocie leczniczym tj. Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Gminnym Ośrodku Zdrowia, ul. [...]w [...]. Strona nie dostarczyła również, zgodnie z pouczeniem zwartym w powiadomieniu Państwowego Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego w [...] z dnia [...] marca 2013 r., zaświadczenia lekarskiego o przeciwwskazaniach medycznych do wykonania szczepienia obowiązkowego u M. G.

Minister wyjaśnił również, że wykaz obowiązkowych szczepień ochronnych i grupy osób obowiązanych do poddania się tym szczepieniom zostały określone w art. 17 ust. 1 ww. ustawy i rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w art. 17 ust. 10 ww. ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zgodnie z $ 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych obowiązkowe szczepienia ochronne są prowadzone z uwzględnieniem Programu Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Program Szczepień Ochronnych (PSO) jest ogłaszany w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia corocznie przez Głównego Inspektora Sanitarnego w drodze komunikatu. Szczepienia obowiązkowe są realizowane przez osoby upoważnione, będące realizatorami obowiązkowych szczepień ochronnych w terminach i zgodnie ze szczegółowymi wskazaniami dotyczącymi stosowania poszczególnych szczepionek i zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. Terminy realizacji obowiązku wykonania poszczególnych szczepień są uwarunkowane zaleceniami jakie definiuje PSO w zależności od kalendarzowego wieku dziecka.

Dziecko M. G. ur. 28.09.2003 r. nie otrzymało, zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, drugiej dawki szczepionki skojarzonej przeciwko odrze - śwince - różyczce. Po upłynięciu terminu szczepień wynikającego z obowiązującego PSO na dany rok, obowiązek zaszczepienia dziecka stał się wymagalny. Do dnia 11 marca 2014 r. strona nie dostarczyła wskazanego przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w [...], lekarskiego zaświadczenia potwierdzającego czasowe lub stałe przeciwwskazanie do realizacji powyższych szczepień u dziecka.

Organ wskazuje, że zachowanie wyznaczonych odstępów między podaniem poszczególnych dawek w schemacie szczepienia ma istotne znaczenie dla wytworzenia odporności oraz zapewnienia ochrony pacjenta i bliskiego otoczenia. Nieuzasadnione przerwanie ciągłości szczepień lub odraczanie może również spowodować wymierne skutki np. osłabienie odporności, zwiększenie podatności na zachorowanie.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi o realizacji szczepień obowiązkowych i kwalifikacji do ich podania u dziecka decyduje każdorazowo lekarz, po uprzednim wykonaniu szczegółowego badania obecnego stanu zdrowia dziecka oraz zebraniu potrzebnych informacji podczas wywiadu z rodzicem, a nie rodzic, który ze względu na swoje przekonania sprzeciwia się wykonaniu szczepień ochronnych w okresach uzasadnionych medycznie i epidemiologicznie. Organ wskazuje, że nadzór nad realizacją obowiązku szczepień ochronnych u osób do 19 r.ż sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, które w zakresie swoich właściwości wykorzystują, zgodnie z uprawnieniami, przysługujące im środki prawne.

Sąd w pełni podziela powyższe wyjaśnienia Ministra Zdrowia. Sąd rozważał również, czy tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji zmierzający do przymusowego wykonania obowiązku poddania małoletniego dziecka szczepieniu ochronnemu musi być wystawiony przeciwko obojgu rodziców (o ile oczywiście obojgu przysługuje pełnia władz rodzicielskich), czy też może być wystawiony tylko przeciwko jednemu z rodziców. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązku m.in. poddania się szczepieniu ochronnemu ponosi osoba, która sprawuje prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, albo opiekun faktyczny w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2012 r. poz. 159 ze zm.). Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom (art. 93 § 1 k.r. i o.) i obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 95 § 1 k.r. i o.). Ponadto rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską i jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, to każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy (art. 98 § 1 k.r. i o.). W świetle tych przepisów to rodzice, którym przysługuje władza rodzicielska, są odpowiedzialni za wypełnienie obowiązku poddania się szczepieniu ochronnemu przez ich dziecko. To oni bowiem sprawują prawną pieczę nad małoletnim dzieckiem. Jednakże skoro każde z rodziców może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka, to tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji zmierzający do przymusowego wykonania obowiązku poddania dziecka szczepieniu ochronnemu może być wystawiony przeciwko jednemu z rodziców. Niemniej taki tytuł wykonawczy może być wystawiony także przeciwko drugiemu z rodziców, jeżeli okaże się, że istnieje potrzeba przełamania jego oporu wobec poddania dziecka szczepieniu ochronnemu.

Biorąc więc pod uwagę wyjaśnienia Ministra Zdrowia oraz fakt, że przestrzeganie ustawowego obowiązku poddania się przymusowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym zabezpieczone jest przymusem administracyjnym skarga na postanowienie Ministra Zdrowia z dnia [...] czerwca 2014 r. znak: [...] utrzymujące w mocy postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] marca 2014 r. znak: [...] jest niezasadna.

Sąd nie stwierdził w kontrolowanym postępowaniu uchybień przepisów prawa materialnego i procesowego dotyczących podstawy prawnej nałożenia grzywny w celu przymuszenia, zachowania gwarancji procesowych skarżących oraz argumentacji organów. Mając powyższe na uwadze podniesione zarzuty nie mogły odnieść skutku i skarga jako niezasadna podlegała na zasadzie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oddaleniu.