Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Zdzisław Kostka Sędziowie: sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.) sędzia del. WSA Piotr Korzeniowski Protokolant: starszy asystent sędziego Anita Lewińska-Karwecka po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2016 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 listopada 2014 r. sygn. akt VII SA/Wa 1480/14 w sprawie ze skargi M. G. na postanowienie Ministra Zdrowia z dnia [...] czerwca 2014 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od M. G. na rzecz Ministra Zdrowia kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 25 listopada 2014r. sygn. akt VII SA/Wa 1480/14, po rozpoznaniu sprawy ze skargi M. G. na postanowienie Ministra Zdrowia z [...] czerwca 2014r. znak : [...] w przedmiocie nałożenia grzywny, oddalił skargę.

Wyrok zapadł w następującym stanie sprawy.

Postanowieniem z dnia [...] marca 2014 r. znak: PS-IV.967.4.2014.4 Wojewoda W. nałożył na M. G. grzywnę w celu przymuszenia w wysokości 420 zł (czterystu dwudziestu złotych) z powodu uchylania się od poddania syna M. G., ur. [...].09.2003 r., obowiązkowym szczepieniom ochronnym zgodnie z tytułem wykonawczym nr [...] z dnia [...].01.2014 roku, wystawionym przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w K. i wezwał do jej uiszczenia w terminie do 30 marca 3014 r.

Wojewoda W. wezwał stronę do wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym nr [...] z dnia [...].01.2014 roku w terminie do dnia 30 marca 2014 r., informując również, że w przypadku dalszego uchylania się zobowiązanych od wykonania wskazanego obowiązku, nakładane będą grzywny w tej samej lub wyższej kwocie. Wezwał także do uiszczenia opłaty za wydanie postanowienia o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia w wysokości 68 zł (sześćdziesięciu ośmiu złotych) w terminie do 30 marca 2014 r. (podstawą pobrania opłaty jest przepis art. 64a § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

Z w/w tytułu wykonawczego wynika, że na stronie ciąży obowiązek o charakterze niepieniężnym wynikający z art. 5 ust.1 lit. b) w związku z art. 17 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1086). Obowiązek ten nie został wykonany mimo upomnienia z dnia 21 maja 2013r.

Upomnienie wystosował Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w K. wzywając Skarżącego do poddania dziecka M. urodzonego [...] .09.2003r. obowiązkowym szczepieniom ochronnym, przewidzianym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych. Skarżący mimo upomnienia nie wykonał ciążącego na nim z mocy prawa obowiązku, również nie zgłosił się i nie poddał dziecka badaniu kwalifikacyjnemu do szczepień z uwagi na zagrożenie wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych u dziecka. W tej sytuacji wystawiony został w dniu [...] stycznia 2014 r. tytuł wykonawczy przeciwko ojcu małoletniego stwierdzający wymagalność wskazanego w nim obowiązku wynikającego z ww. ustawy i jego podległość egzekucji administracyjnej, który został doręczony stronie w dniu 13 marca 2014 r. wraz z postanowieniem nr [...] z dnia [...] marca 2014 r. o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia w wysokości 420 zł.

Skarżący zaskarżył postanowienie Wojewody W. z dnia [...] marca 2014 r. znak: [...] o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia do Ministra Zdrowia, zarzucając postanowieniu wadę nieważności - art. 156 § 1 pkt. 5 k.p.a., art. 124 § 2 k.p.a. oraz art. 119 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Minister Zdrowia postanowieniem z [...] czerwca 2014r. znak: [...], wydanym na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 i art. 144 kodeksu postępowania administracyjnego i art. 119 § 1 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( tj. Dz. U. z 2012r. poz. 1015 ze zm.) utrzymał w mocy postanowienie Wojewody W. z dnia [...] marca 2014r. znak : [...] o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia na M. G. z powodu uchylania się od poddania syna M. G. obowiązkowym szczepieniem ochronnym. W uzasadnieniu odnosząc się do zarzutów zażalenia stwierdził, że podstawą prawną do nałożenia obowiązku szczepień przeciw wybranym chorobom zakaźnym jest art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, (Dz.U. z 2013 r. poz. 947), który zobowiązuje osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym na zasadach określonych w ustawie, przy czym zgodnie z art. 5 ust. 2 ww. ustawy w odniesieniu do osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych (m.in. dziecko) odpowiedzialność za wypełnienie tego obowiązku ponosi osoba sprawująca nad tą osobą prawną pieczę albo jej opiekun faktyczny (zwykle są to rodzice). Organ jednocześnie zauważył, iż nie ma podstaw do uznania postanowienia Wojewody Wielkopolskiego za dotknięte wada nieważności z art. 156 § 1 pkt 5 kodeksu postępowania administracyjnego.

Rozpoznając sprawę Sąd wskazał, że zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów oraz prawo zażalenia na postanowienie. Skarżący skorzystał z prawa zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia, a zatem to było przedmiotem kontroli sądu w postępowaniu sądowoadminsitracyjnym. Inną drogą ochrony jest wniesienie zarzutu, z którego skarżący nie skorzystał, a ma to znaczenie dla zakresu rozpoznania sprawy przez Sąd.

Nałożenie grzywny jest ustawowym środkiem egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Artykuł 119 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowi o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo wykonania czynności, a w szczególności czynności której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego. Te przesłanki zaistniały w sprawie. Obowiązku szczepienia dziecka nie może bowiem wykonać inna osoba, poza tą której ten obowiązek dotyczy. Poza sporem pozostaje w tej sprawie okoliczność, że Skarżący sprawuje osobistą opiekę nad synem M. i na Nim spoczywa odpowiedzialność wynikająca z art. 5 ust. 2 ustawy o zapobieganiu zakażeniom.

Odnosząc się więc do tej części skargi w której Skarżący kwestionuje istotę obowiązkowych szczepień, jak i dopuszczalność stosowania przez państwo przymusu w razie ich niezrealizowania, czy też wskazując na niewykonalność obowiązku szczepień ochronnych oczekując uwzględnienia wskazanych argumentów w niniejszym postępowaniu, Sąd stwierdził, że jest to niemożliwe. Jak już bowiem wyjaśniono tego rodzaju zarzuty mogły znaleźć uzasadnienie w przedmiocie zarzutów do postępowania egzekucyjnego i jak zauważono to w orzecznictwie sądów niedopuszczalne jest zgłoszenie w zażaleniu na postanowienie w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia okoliczności wskazanych w art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, gdyż zażalenie takie w istocie byłoby zarzutem.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 7, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 3 w zw. z art. 124 § 2 k.p.a. wady nieważności zaskarżonego postanowienia oraz art. 119 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Sąd zauważył, że w istocie dotyczy on rozumienia art. 17 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zgodnie z tym przepisem wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego. Z dalszych przepisów powołanej ustawy (art. 17 ust. 3 i 4) wynika, że lekarskie badanie kwalifikacyjne bezpośrednio poprzedza szczepienie ochronne. Tego przepisu nie można więc odczytywać tak jak Skarżący, czyli że badanie to jest przesłanką, od której zależy powstanie obowiązku poddania się szczepieniu ochronnemu.

Kontrolując zgodność z prawem postępowania w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia należy stosować te przepisy do ujętego w tej sprawie obowiązku nałożonego w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o zwalczaniu zakażeń osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Realizacja tego obowiązku zgodnie z art. 2 pkt 26 tej ustawy jako podanie szczepionki przeciw chorobie zakaźnej w celu sztucznego uodpornienia przeciwko tej chorobie. Przy czym w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków, o których mowa w ust. 1, ponosi osoba, która sprawuje pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, albo opiekun faktyczny w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poza. 417).

Pod pojęciem "obowiązkowych szczepień ochronnych" rozumie się szczepienia ochronne przeciwko chorobom zakaźnym określone na dzień wydania skarżonego postanowienia w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1086), w którym określone zostały choroby zakaźne objęte tym obowiązkiem, określono grupy osób - dzieci, które podlegają takim szczepieniom wraz ze stwierdzeniem przedziału wieku w jakim należy dokonywać wskazanych szczepień w stosunku do dzieci i młodzieży, przy czym wobec wskazanych chorób zakaźnych ten przedział wieku kształtuje się od 7 tygodnia życia do ukończenia 19 roku życia.

Zgodnie zaś z art. 17 ust. 11 ustawy o zwalczaniu zakażeń Główny Inspektor Sanitarny ogłasza w formie komunikatu w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, Program Szczepień Ochronnych na dany rok, ze szczegółowymi wskazaniami dotyczącymi stosowania poszczególnych szczepionek, wynikającymi z aktualnej sytuacji epidemiologicznej, przepisów wydanych na podstawie art. 17 ust. 10 oraz art. 19 ust. 10 tej ustawy oraz zaleceń, w terminie do dnia 31 października roku poprzedzającego realizacje tego programu. Wypełnienie powyższej delegacji ustawowej stanowi Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 26 października 2011 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2012.

Reasumując ustawowy obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określony w rozporządzeniu wynika zatem wprost z ustawy i nie wymaga konkretyzacji w postaci decyzji administracyjnej, ma ścisły związek z zapobieganiem szerzenia się chorób zakaźnych u osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Profilaktyka przed chorobami epidemicznymi jest konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych - art. 68 ust. 4 Konstytucji ( wyrok NSA z 6 kwietnia 2011 r., sygn. akt II OSK 32/11).

Minister Zdrowia w sposób wyczerpujący wyjaśnił, że o kwalifikacji do szczepienia dziecka zdecyduje każdorazowo lekarz, po uprzednim wykonaniu szczegółowego badania obecnego stanu zdrowia dziecka oraz zebrania potrzebnych informacji podczas wywiadu z rodzicem lub prawnym opiekunem. Jedynie dzieci, u których istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań poszczepiennych, są zwolnione z obowiązku poddawania się szczepieniom ochronnym. Wykonanie szczepienia może zostać odroczone przez lekarza do czasu ustania przeciwwskazań zdrowotnych. W przypadkach przeciwwskazań budzących wątpliwości, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej kwalifikuje dzieci do konsultacji specjalistycznej. Na podstawie § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1086) lekarz przeprowadzający konsultację specjalistyczną osoby, u której lekarskie badanie kwalifikacyjne daje podstawy do długotrwałego odroczenia obowiązkowego szczepienia, odnotowuje w dokumentacji medycznej wynik konsultacji specjalistycznej z uwzględnieniem okresu przeciwwskazania do wykonania szczepienia, rodzaju szczepionek przeciwwskazanych do stosowania.

Minister wskazał, że nieprzeprowadzenie badania kwalifikacyjnego spowodowane było niestawieniem się rodziców wraz z dzieckiem M. G. na badanie kwalifikacyjne i szczepienie we wskazanym przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w K. podmiocie leczniczym tj. Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Gminnym Ośrodku Zdrowia, ul. K. [...] w O. Strona nie dostarczyła również, zgodnie z pouczeniem zwartym w powiadomieniu Państwowego Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego w K. z dnia [...] marca 2013 r., zaświadczenia lekarskiego o przeciwwskazaniach medycznych do wykonania szczepienia obowiązkowego u M. G.

Minister wyjaśnił również, że wykaz obowiązkowych szczepień ochronnych i grupy osób obowiązanych do poddania się tym szczepieniom zostały określone w art. 17 ust. 1 ww. ustawy i rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w art. 17 ust. 10 ww. ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych obowiązkowe szczepienia ochronne są prowadzone z uwzględnieniem Programu Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Program Szczepień Ochronnych (PSO) jest ogłaszany w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia corocznie przez Głównego Inspektora Sanitarnego w drodze komunikatu. Szczepienia obowiązkowe są realizowane przez osoby upoważnione, będące realizatorami obowiązkowych szczepień ochronnych w terminach i zgodnie ze szczegółowymi wskazaniami dotyczącymi stosowania poszczególnych szczepionek i zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. Terminy realizacji obowiązku wykonania poszczególnych szczepień są uwarunkowane zaleceniami jakie definiuje PSO w zależności od kalendarzowego wieku dziecka.

Dziecko M. G. ur. [....].09.2003 r. nie otrzymało, zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, drugiej dawki szczepionki skojarzonej przeciwko odrze - śwince - różyczce. Po upłynięciu terminu szczepień wynikającego z obowiązującego PSO na dany rok, obowiązek zaszczepienia dziecka stał się wymagalny. Do dnia 11 marca 2014 r. strona nie dostarczyła wskazanego przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w K., lekarskiego zaświadczenia potwierdzającego czasowe lub stałe przeciwwskazanie do realizacji powyższych szczepień u dziecka.

Organ wskazuje, że zachowanie wyznaczonych odstępów między podaniem poszczególnych dawek w schemacie szczepienia ma istotne znaczenie dla wytworzenia odporności oraz zapewnienia ochrony pacjenta i bliskiego otoczenia. Nieuzasadnione przerwanie ciągłości szczepień lub odraczanie może również spowodować wymierne skutki np. osłabienie odporności, zwiększenie podatności na zachorowanie.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi o realizacji szczepień obowiązkowych i kwalifikacji do ich podania u dziecka decyduje każdorazowo lekarz, po uprzednim wykonaniu szczegółowego badania obecnego stanu zdrowia dziecka oraz zebraniu potrzebnych informacji podczas wywiadu z rodzicem, a nie rodzic, który ze względu na swoje przekonania sprzeciwia się wykonaniu szczepień ochronnych w okresach uzasadnionych medycznie i epidemiologicznie. Organ wskazuje, że nadzór nad realizacją obowiązku szczepień ochronnych u osób do 19 roku życia sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, które w zakresie swoich właściwości wykorzystują, zgodnie z uprawnieniami, przysługujące im środki prawne.

Sąd w pełni podzielił powyższe wyjaśnienia Ministra Zdrowia. Sąd rozważał również, czy tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji zmierzający do przymusowego wykonania obowiązku poddania małoletniego dziecka szczepieniu ochronnemu musi być wystawiony przeciwko obojgu rodziców (o ile oczywiście obojgu przysługuje pełnia władz rodzicielskich), czy też może być wystawiony tylko przeciwko jednemu z rodziców. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązku m.in. poddania się szczepieniu ochronnemu ponosi osoba, która sprawuje prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną albo opiekun faktyczny w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2012 r. poz. 159 ze zm.). Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom (art. 93 § 1 k.r. i o.) i obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 95 § 1 k.r. i o.). Ponadto rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską i jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, to każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy (art. 98 § 1 k.r. i o.). W świetle tych przepisów to rodzice, którym przysługuje władza rodzicielska, są odpowiedzialni za wypełnienie obowiązku poddania się szczepieniu ochronnemu przez ich dziecko. To oni bowiem sprawują prawną pieczę nad małoletnim dzieckiem. Jednakże skoro każde z rodziców może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka, to tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji zmierzający do przymusowego wykonania obowiązku poddania dziecka szczepieniu ochronnemu może być wystawiony przeciwko jednemu z rodziców. Niemniej taki tytuł wykonawczy może być wystawiony także przeciwko drugiemu z rodziców, jeżeli okaże się, że istnieje potrzeba przełamania jego oporu wobec poddania dziecka szczepieniu ochronnemu.

Biorąc więc pod uwagę wyjaśnienia Ministra Zdrowia oraz fakt, że przestrzeganie ustawowego obowiązku poddania się przymusowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym zabezpieczone jest przymusem administracyjnym skarga na postanowienie Ministra Zdrowia z dnia [...] czerwca 2014 r. znak: [...] utrzymujące w mocy postanowienie Wojewody W. z dnia [...] marca 2014 r. znak: [...] jest niezasadna.

Sąd nie stwierdził w kontrolowanym postępowaniu uchybień przepisów prawa materialnego i procesowego dotyczących podstawy prawnej nałożenia grzywny w celu przymuszenia, zachowania gwarancji procesowych skarżących oraz argumentacji organów. Mając powyższe na uwadze podniesione zarzuty nie mogły odnieść skutku i skarga jako niezasadną Sąd na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, oddalił.

M. G. wniósł od wyroku skargę kasacyjną, na podstawie art. 173 i art. 174 pkt 1 i 2 ustawy z 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( dalej PPSA), zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

a) art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) PPSA w zw. z art. 7, 77 § 1 oraz 80 oraz art.107 § 3 KPA w zw. z art. 124 § 2 KPA w zw. z art. 121 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w związku z art. 7 § 2 UPEA, polegające na braku dostrzeżenia przez Sad I instancji, że brak jest w uzasadnieniu skarżonych decyzji wskazania motywów, którymi kierował się organ, w szczególności brak jest analizy możliwości finansowych skarżącego, ani analizy czy zastosowany środek jest niezbędny do realizacji na skarżącym zobowiązania, przez co nie jest możliwe dokonanie kontroli racjonalności zastosowania grzywny, ani okoliczności, którymi się kierował ustalając wysokość grzywny w celu przymuszenia,

b) art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) PPSA w zw. z art. 7, 77 § 1 oraz 80 oraz art. 107 § 3 KPA w zw. z art. 124 § 2 KPA, polegające na braku dostrzeżenia przez Sąd I instancji, że obowiązek, którego domaga się wykonania organ nie jest jeszcze wymagalny,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a) art.17 ust.2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, poprzez błędną wykładnię i nietrafne przyjęcie, że obowiązek poddania dziecka szczepieniu jest wymagalny, podczas gdy warunkiem wymagalności jest poddanie dziecka badaniu kwalifikacyjnemu,

b) art. 93 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zw. z art. 97 § 2 KRO poprzez niezastosowanie, mimo że skarżąca decyzję o poddaniu swojego dziecka szczepieniu podejmuje wspólnie i łącznie z drugim rodzicem,

Na tych podstawach wnosił o:

1. uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji, celem ponownego rozpoznania,

2. zasądzenie od organu na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego,

3. w trybie art. 61 § 3 w zw. z art. 193 PPSA o wstrzymanie wykonania skarżonego postanowienia.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Minister Zdrowia wniósł o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Z tego względu, przy rozpoznaniu sprawy Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach. Zarzut naruszenia art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 80, art. 107 § 3, art. 124 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego oraz w związku z art. 121 i art. 7 § 2 – ustawy z 17 czerwca 1966 o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( tj. Dz.U. z 2012r. poz. 1015) nie jest zasadny. Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sąd stosuje środek wobec zaskarżonego postanowienia ( art. 3 § 1 tej ustawy ) uchylenia w razie stwierdzenia naruszenia przepisów postępowania, których naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naruszenie przepisów postępowania może zostać zakwalifikowane do naruszenia mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jeżeli powoduje wpływ na treść przyjętego rozstrzygnięcia. Postawiony zarzut naruszenia art. 121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie uwzględnia, że w art. 121 zawartych jest szereg jednostek redakcyjnych, które normują różną przedmiotowo materię. Sąd związany granicami skargi kasacyjnej nie może domniemywać podstaw kasacyjnych. W art. 121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji unormowano zasady nakładania grzywny w celu przymuszenia przez dopuszczenie nakładania kilkakrotnie, wysokość nakładanej grzywny w celu przymuszenia, odrębność nakładania grzywny w celu przymuszenia w przedmiocie spełnienia obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego. W skardze kasacyjnej stawiając zarzut naruszenia art.121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie określono, która z tych odrębnych regulacji została naruszona. Jeżeli wywieść, że w podniesionej w skardze kasacyjnej argumentacji zawartej w uzasadnieniu co do możliwości finansowej skarżącej strony, to zarzut ten nie jest zasadny. Zgodnie z art. 121 § 2 tej ustawy, każdorazowo nałożona grzywna w celu przymuszenia wobec osób fizycznych nie może przekroczyć10.000,- zł. Nałożono grzywnę w wysokości 420,- zł, a zatem w granicach minimalnej wysokości. Zastosowanie grzywny w celu przymuszenia zarówno wobec jednego przedstawiciela ustawowego, jak i drugiego przedstawiciela ustawowego w wysokości, która mieści się w dolnym wymiarze jej wysokości nie przekraczając w łącznej sumie granic dolnego jej wymierzenia nie stanowi naruszenia przepisów prawa, które daje podstawę do ustalenia ich naruszenia.

Nie jest zasadny zarzut kasacyjny naruszenia art. 121 w związku z art. 7 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Artykuł 7 § 2 ustanawia dwie zasady stosowania środków egzekucyjnych: zasadę celowości oraz zasadę środka najmniej uciążliwego dla zobowiązanego. W skardze kasacyjnej nie postawiono zarzutu naruszenia art. 119 § 1 i § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w których został unormowany przedmiot obowiązku wobec, którego nie wykonania stosuje się środek egzekucyjny: grzywnę w celu przymuszenia. Z tej regulacji przedmiotu obowiązku wynika, że w razie gdy czynność ma charakter osobisty to drugim środkiem egzekucyjnym może być przymus bezpośredni. Wybór grzywny w celu przymuszenia, która ma skłonić przedstawiciela ustawowego do wykonania przez zobowiązanego obowiązku jest wyborem zastosowania najłagodniejszego środka egzekucyjnego i to w wymiarze dolnej granicy kwoty maksymalnej wysokości grzywny w celu przymuszenia.

Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 7, art.77 § 1, art. 80, art. 107 § 3, art.124 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego postawiony jako brak dostrzeżenia, że obowiązek nie jest wymagalny. Zasadnie w zaskarżonym wyroku Sąd wywiódł różnicę w stosowanych środkach zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym. Środkiem obrony przed egzekucja jest zarzut . Zarzut jako środek obrony przed egzekucją może być złożony tylko w stadium wszczęcia postępowania egzekucyjnego ( art. 27 §1 pkt 9 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Jedną z podstaw złożenia zarzutu jest, zgodnie z art.33 § 1 pkt 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji: " brak wymagalności obowiązku z innego powodu". Zarzut jest rozpoznawany w procedurze unorrmowanej w art. 34 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Złożenie zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia ogranicza przedmiot rozpoznania tylko do regulacji przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w przedmiocie grzywny w celu przymuszenia. Sąd kontrolując zgodność z przepisami prawa postanowienia o nałożeniu grzywny nie mógł wywieść naruszenia przepisów regulujących rozpoznanie zarzutu, skoro strona skarżąca w postępowaniu egzekucyjnym z tego środka obrony nie skorzystała.

Tym samym nie jest zasadny zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego przez błędna wykładnię i nietrafne przyjęcie, na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy z 5 grudnia 2003r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ( tj. Dz.U. z 2013r. poz. 947 ze zm.), wymagalności obowiązku poddania szczepieniu dziecka. Pomimo, że zarzut braku wymagalności obowiązku jest odrębnym środkiem obrony, to aspekt ten znalazł ocenę Sądu przez wskazanie, że to przedstawiciele ustawowi dziecka maja możliwość obrony przez poddanie badaniu dziecka, w wyniku którego zostanie ustalone przeciwskazanie szczepienia. Nie można zatem skutecznie wywodzić naruszenia przepisów prawa.

Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 93 § 1 w związku z art. 97 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z art. 120 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, gdy zobowiązanym jest osoba fizyczna działająca przez przedstawiciela ustawowego, grzywnę nakłada się na ustawowego przedstawiciela. Nie stanowi naruszenia powołanej regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, skoro zgodnie z art. 97 § 3 kodeksu każde z rodziców jest obowiązane do jej wykonania, a zatem i w zakresie sprawowania władzy rodzicielskiej wykonania przez dziecko obowiązku publicznoprawnego. Nałożenie grzywny w celu przymuszenia odrębnie na przedstawicieli ustawowych ale w wysokości nie przekraczającej kwoty maksymalnej grzywny, nie stanowi naruszenia przepisów prawa, skoro każdy z przedstawicieli ustawowych obowiązany był do czuwania nad wykonaniem obowiązku szczepienia przez dziecko.

W tym stanie rzeczy, skoro skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach, na mocy art. 184 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania kasacyjnego Naczelny Sąd Administracyjny orzekł na podstawie art. 204 pkt 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.