Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 27 kwietnia 2006 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Irena Krzemieniewska, Sędziowie Sędzia NSA Janusz Furmanek (spr.),, Sędzia WSA Małgorzata Łuczyńska, Protokolant Asystent sędziego Agata Brolik-Appel, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2006 roku przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej J. W. P. sprawy ze skargi H. W. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Ł. z dnia [...] Nr [...] znak [...] w przedmiocie choroby zawodowej uchyla zaskarżoną decyzję

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w B. decyzją Nr [...] z dnia [...], znak: [...], wydaną po ponownym rozpoznaniu sprawy w związku z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy w Ł. z dnia 25 kwietnia 2003 r. (sygn. akt II SA/Łd 417/00) orzekł o nieuznaniu u H. W., urodzonej 26 kwietnia 1948 r., stwierdzonego odbiorczego ubytku słuchu typu pozaślimakowego ucha lewego niewielkiego stopnia i odbiorczego ubytku słuchu typu ślimakowego niewielkiego stopnia ucha prawego – za chorobę zawodową.

W odwołaniu od tej decyzji H. W. podniosła, że występujący u niej ubytek słuchu spowodowany jest przebywaniem w dużym hałasie, w okresie świadczenia pracy od 8 maja 1972 r. do 28 lutego 1994 r. Kwestionując zaś orzeczenie lekarskie nr [...] z dnia [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej wskazała, iż orzeczenie to nie spełnia wymogów rzetelnej, spójnej, logicznej i fachowej opinii specjalistycznej.

Po rozpatrzeniu odwołania, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Ł. decyzją Nr [...] z dnia [...] utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji z dnia [...], znak: [...].

W motywach swego rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał m.in., iż podstawą zaskarżonej decyzji organu I instancji było orzeczenie lekarskie uprawnionej do rozpoznawania chorób zawodowych placówki medycznej I-go szczebla orzekającego (WOMP-u) oraz informacje o narażeniu zawodowym uwidocznione w formularzu postępowania wyjaśniającego dot. środowiska pracy, czynników szkodliwych (hałas) i okresu zatrudnienia. Zgodnie z § l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych (wg którego rozpatrywana jest niniejsza sprawa) za choroby zawodowe uważa się choroby określone w wykazie chorób zawodowych, jeżeli zostały spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy. Podkreślił przy tym, że została udokumentowana 22 letnia praca w narażeniu na hałas H. W., ale jest to jedynie pierwszy z niezbędnych warunków do stwierdzenia choroby zawodowej. Natomiast nie został spełniony drugi podstawowy warunek do rozpoznania choroby zawodowej, a mianowicie - zaistniałe schorzenie nie wykazało klinicznego obrazu głuchoty, jaki jest charakterystyczny dla uszkodzenia słuchu spowodowanego działaniem hałasu i wskazane zostało, że jego etiologia jest pozazawodowa. Oznacza to zatem, iż wymóg zawarty w § l ust. l rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych nie został wypełniony, co uzasadnia wydanie decyzji o nieuznaniu choroby zawodowej narządu słuchu u H. W..

Jednocześnie organ odwoławczy podniósł, że w trakcie ponownego rozpatrywania sprawy organ l instancji zwrócił się pismem z dnia 22 sierpnia 2003 r. do Przychodni Konsultacyjno-Diagnostycznej WOMP w Ł., ul. A 61/63 z prośbą o powtórne badanie w kierunku ubytku słuchu u H. W. w aspekcie przebiegu pracy zawodowej w narażeniu na hałas w latach 1972-1994 i wydanie opinii lekarskiej, w której uwzględnione zostaną wszystkie wątpliwości wskazane przez Sąd w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 kwietnia 2003 roku. Przychodnia Chorób Zawodowych WOMP w oparciu o uzyskane wyniki badań audiologicznych i analizę całości dokumentacji stwierdziła brak podstaw do rozpoznania choroby zawodowej - uszkodzenia słuchu spowodowanego hałasem. Z orzeczenia WOMP nr [...] z dnia [...] wynikało, że obraz kliniczny nie jest typowy dla przewlekłego urazu akustycznego oraz stwierdzona wielkość ubytku słuchu i jego rodzaj nie spełniają kryterium diagnostyczno-orzeczniczego. Zaistniały u H. W. niedosłuch określa się zaś jako audiometryczny ubytek słuchu, jest niewielkiego stopnia, nie upośledza wydolności społecznej słuchu i powstał z przyczyn pozazawodowych (np. fizjologicznego starzenia się narządu słuchu).

Wskazał przy tym, że w trybie odwoławczym od orzeczenia WOMP H. W. została zbadana w Przychodni Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy w Ł. ul. A 8. Wyniki przeprowadzonych badań uwidoczniono w orzeczeniu lekarskim nr [...] z dnia [...] Potwierdzony został brak podstaw do rozpoznania choroby zawodowej, ponieważ stwierdzony ubytek słuchu jest typu mieszanego i nie jest charakterystyczny dla obrazu klinicznego uszkodzeń słuchu spowodowanego hałasem. Zachodzi bowiem brak klinicznego obrazu uszkodzenia komórek słuchowych narządu Cortiego zlokalizowanych w ślimaku, co prowadzi do obustronnego odbiorczego ubytku słuchu typu ślimakowego oraz badaniami potwierdzone zostały zmiany w układzie przewodzącym dźwięk tj. w uchu środkowym, a nie w ślimaku. Tym samym wyklucza się hałas jako przyczynę niedosłuchu. Powodem pogorszenia się słuchu u H. W. są zmiany uwarunkowane wiekiem i schorzeniami ogólnoustrojowymi. Powyższe ustalenia potwierdził Instytut Medycyny Pracy czterokrotnie w pismach z dnia [...] nr [...], z dnia [...] nr [...], z dnia [...] nr [...] oraz z dnia [...] nr [...] jako odpowiedzi na prośbę Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Ł. o udzielenie dodatkowych wyjaśnień wskutek zarzutów stawianych przez H. W. orzeczeniu IMP.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny organ odwoławczy stwierdził, iż nie znajduje podstaw do zmiany decyzji organu I instancji i uznając, iż wszelkie wątpliwości związane ze stwierdzonym u H. W. ubytkiem słuchu zostały wyjaśnione w sposób wyczerpujący, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

Nie zgadzając się z powyższą decyzją, H. W. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, wywodząc jak odwołaniu.

W odpowiedzi na skargę Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Ł., wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Podczas rozprawy przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Łodzi w dniu 20 kwietnia 2006 r. skarżąca wyjaśniła, iż całe życie pracowała tylko na krosnach. Złożyła przy tym do akt sprawy audiogram z 1986 r. z okresu, kiedy pracowała jeszcze przy krosnach.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Jednakże na wstępie rozważań wskazać przyjdzie, iż zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) oraz w związku art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm.) - dalej jako p.p.s.a., kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów wymienionych w art. 3 § 2 p.p.s.a., sprawowana jest w oparciu o kryterium zgodności z prawem.

Przeprowadzając taką kontrolę, stosownie do treści art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, gdyż obowiązkiem sądu jest rozpoznanie sprawy rozstrzygniętej zaskarżoną decyzją ostateczną z punktu widzenia zgodności z prawem całego toku postępowania i zastosowania przepisów prawa materialnego. Uwzględnienie skargi poprzez wyeliminowanie z obrotu prawnego zaskarżonego aktu następuje zaś wówczas, gdy Sąd stwierdzi, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit.a-c p.p.s.a.), a także gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte jest wadą nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny rozpoznając sprawę w tak zakreślonej kognicji stwierdził, że zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W tym względzie przede wszystkim podnieść należy, iż organy administracji publicznej, w tym także organy orzekające w sprawach o stwierdzenie choroby zawodowej, obowiązuje zasada dochodzenia prawdy obiektywnej, w następstwie której płynie nakaz podejmowania przez te organy wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (art. 7 k.p.a.), przy czym w odniesieniu do organów orzekających w drugiej instancji, granice tego obowiązku zakreślone zostały w art. 136 k.p.a.

W rozpoznawanej sprawie podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia organów administracji stanowiły przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 65, poz. 294 ze zm.). Zgodnie z § 1 ust. 1 tego rozporządzenia, za choroby zawodowe uważa się choroby określone w wykazie chorób zawodowych stanowiących załącznik do rozporządzenia, jeżeli zostały spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy. Przy ocenie działania czynnika szkodliwego uwzględnia się: rodzaj, stopień i czas narażenia zawodowego, sposób wykonywania pracy, bezpośredni kontakt z chorymi zakaźnie lub z materiałem pochodzącym od tych chorych oraz z czynnikami powodującymi choroby inwazyjne, uczuleniowe i nowotworowe (ust. 2 § 1 powołanego rozporządzenia). W myśl zaś § 10 ust. 1 tego rozporządzenia, na podstawie orzeczenia, o którym mowa w § 8 (orzeczenia lekarskiego w sprawie choroby zawodowej), oraz wyników dochodzenia epidemiologicznego właściwy ze względu na siedzibę zakładu pracy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzję o braku podstaw do jej stwierdzenia.

Wynika stąd, że definicja prawna choroby składała się z dwóch elementów, z których jeden jest formalnie wskazany w określonym wykazie, a drugi dotyczy sytuacji określonego związku przyczynowego objętej wykazem choroby z warunkami wykonywanej pracy, których bardziej szczegółowe określenie zawarte jest w ustępie 2 wymienionego wyżej przepisu.

Z materiału dowodowego wynika, że skarżąca pracowała ok.20 lat na stanowisku tkacza w narażeniu na ponadnormatywny hałas.

W przypadku pozytywnego ustalenia, że stwierdzona u pracownika choroba była wymieniona w Wykazie chorób zawodowych i praca była wykonywana w warunkach narażających na jej powstanie, istnieje domniemanie związku przyczynowego między chorobą zawodową a warunkami narażającymi na jej powstanie //por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 3 lutego 1999 r. III RN 110/98, Prokuratura i Prawo z 1999 r./.

Oczywiście nie wyklucza to możliwości udowodnienia, że mimo pracy w warunkach narażających na daną chorobę - powstanie jej w konkretnym wypadku nastąpiło z innych przyczyn, nie związanych z wykonywaniem zatrudnienia. Ciężar dowodu spoczywa jednak wówczas na organach inspekcji sanitarnej, przy czym nie dające się usunąć wątpliwości nie mogą być tłumaczone na niekorzyść pracownika zatrudnionego w warunkach narażających na zachorowanie na chorobę zawodową.

W sprawie organ inspekcji sanitarnej nie wykazał, w ocenie Sadu, że choroba jest skutkiem innych pozazawodowych przyczyn.

Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że u skarżącej występuje obustronny ubytek słuchu typu mieszanego, w uchu lewym przewaga komponentu odbiorczego, a w uchu prawym komponentu przewodzeniowego, przy czym komponent odbiorczy jest charakterystyczny dla uszkodzeń słuchu spowodowanego hałasem.

Należy więc podkreślić, że w obu uszach istnieje o różnym natężeniu ubytek słuchu typu odbiorczego, co może oznaczać, że warunki pracy w zakładzie pracy skarżącej mogły spowodować chorobę zawodową. Trzeba dodać, że stopień uszkodzenia słuchu wywołanego działaniem hałasu nie miał znaczenia dla uznania choroby za zawodową.

Oceniając zaskarżoną decyzję z perspektywy powołanych przepisów stwierdzić należy, iż organ orzekający nie wyjaśnił wszystkich okoliczności sprawy w stopniu pozwalającym na jej prawidłowe rozstrzygnięcie. Analiza uzasadnienia zaskarżonej decyzji i orzeczeń właściwych jednostek służby zdrowia dowodzi bowiem, iż ustalenia w zakresie spełnienia przesłanek wymienionych w powołanym § 10 ww. rozporządzenia organ odniósł do okresu po ustaniu zatrudnienia skarżącej w zawodzie tkacza, do okresu poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji. Wskazując w tym względzie, iż zaistniały u skarżącej niedosłuch określa się jako audiometryczny ubytek słuchu, jest niewielkiego stopnia, nie upośledza wydolności społecznej słuchu i powstał z przyczyn pozazawodowych (np. fizjologicznego starzenia się narządu słuchu).

Tymczasem prawidłowe ustalenie okoliczności sprawy, celem podjęcia rozstrzygnięcia w zakresie zakwalifikowania ubytku słuchu do kategorii choroby zawodowej określonej w ww. rozporządzeniu, wymagało w pierwszej kolejności, by organ dokonał ustaleń w sprawie odnosząc je do okresu, w którym skarżąca pracowała jako tkacz – w narażeniu na hałas, przekraczający normę natężenia, tj. od 8 maja 1972 r. do 28 lutego 1994 r. Dopiero jednoznaczne wykluczenie możliwości powstania u skarżącej uszkodzenia słuchu w tym okresie dawało podstawę do niestwierdzenia choroby zawodowej i przyjęcia, że niedosłuch powstał z przyczyn pozazawodowych, wywołanych np. starzeniem się narządu słuchu, czy też schorzeniami ogólnoustrojowymi.

Brak powyższych ustaleń dowodzi ponadto, że zaskarżona decyzja w zakresie uzasadnienia faktycznego nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 107 § 3 k.p.a.

W oparciu o powyższe ustalenia, stwierdzić należy, iż sprawa odmowy stwierdzenia choroby zawodowej u H. W. nie została należycie wyjaśniona, a tym samym w toku postępowania doszło do naruszenia przepisów art. 7, art. 77 i art. 80 oraz art. 107 § 3 k.p.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Ponownie rozpoznając niniejszą sprawę organ rozważy wszystkie elementy stanu faktycznego sprawy w kontekście § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 65, poz. 294 ze zm.), zgodnie z dyrektywą art. 7 i 77 k.p.a., a swoje stanowisko uzasadni zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a.

Mając na uwadze powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c uchylił zaskarżoną decyzję.

Uwzględniając przy tym treść art. 152 p.p.s.a., z uwagi na brak przymiotu wykonalności zaskarżonej decyzji, Sąd uznał za bezprzedmiotowe orzekanie w kwestii wstrzymania wykonania tejże decyzji.