Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Zygmunt Niewiadomski Sędziowie Andrzej Gliniecki Bożena Walentynowicz ( spr.) Protokolant Monika Czyżewska po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2007 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 27 kwietnia 2006 r. sygn. akt III SA/Łd 110/06 w sprawie ze skargi H. W. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi z dnia [...] stycznia 2006 r. nr [...] znak [...] w przedmiocie choroby zawodowej 1) uchyla zaskarżony wyrok i skargę oddala, 2) odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.

Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawie III SA/Łd 110/06 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylił decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi z dnia [...] stycznia 2006 r.

w przedmiocie odmowy uznania choroby zawodowej.

Podstawę wyroku stanowiły następujące ustalenia i rozważania prawne Sądu:

Po ponownym rozpoznaniu sprawy wskutek orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi z dnia 25 kwietnia 2003 r. Powiatowy Inspektor Sanitarny w B. decyzją z dnia [...] czerwca 2004 r. nie stwierdził u H. W. choroby zawodowej pod postacią ubytku słuchu.

Po rozpoznaniu odwołania Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi decyzją nr [...] z dnia [...] stycznia 2006 r. utrzymał w mocy decyzję

organu I instancji. Organ odwoławczy podniósł, że podstawą orzeczenia pierwszoinstancyjnego było orzeczenie lekarskie uprawnionej placówki medycznej z zakresu medycyny pracy I-stopnia oraz wywiad o narażeniu zawodowym dotyczącym środowiska pracy, czynników szkodliwych i okresu zatrudnienia.

Organ ustalił, że skarżąca pracowała 22 lata w warunkach natężenia hałasu, jako tkaczka w zakładach włókienniczych. Wyniki badania lekarskiego

z 1998 r. nie wykazały jednak upośledzenia słuchu charakterystycznego dla działania hałasu. Badani eto organ I instancji powtórzył w czasie ponownego prowadzenia wyjaśniającego p wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. wykonano je w Przychodni Chorób Zawodowych Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Łodzi.

Orzeczeniem nr [...] z dnia 17 maja 2004 r. stwierdzono: odbiorczy ubytek słuchu typu pozaślimakowego ucha lewego niewielkiego stopnia

i odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego niewielkiego stopnia ucha prawego.

We wnioskach orzeczenia podano, iż zarówno wielkość ubytku słuchu,

jak i rodzaj ubytku w lewym uchu nie spełniają kryterium orzeczniczego choroby zawodowej.

Instytut Medycyny Pracy – Przychodnia Chorób zawodowych w Łodzi orzeczeniem odwoławczym z dnia 4 stycznia 2005 r. także stwierdziła brak podstaw do rozpoznania choroby zawodowej u H. W.

W badaniach medycznych-laryngologicznych stwierdzono obustronny ubytek słuchu typu mieszanego, z dużym komponentem czynnościowym (symulacji niedosłuchu). W uzasadnieniu orzeczenia podkreślono, że hałas wywołuje wyłącznie uszkodzenie komórek słuchowych narządu Cortiego zlokalizowanym w ślimaku ucha powodując ubytek słuchu obustronny typu ślimakowego.

Stwierdzony u H. W. ubytek słuchu typu mieszanego nie może być spowodowany hałasem. W świetle ww. materiałów sprawy organ odwoławczy utrzymał w mocy decyzję Powiatowego Inspektora Sanitarnego w B. Rozstrzygnięcie to organ wydał po dodatkowych wyjaśnieniach Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, złożonych w związku z zarzutami skarżącej W.

Rozpoznając skargę H. W. na decyzję odwoławczą Wojewódzki Sąd Administracyjny uzna, że decyzję wydano z naruszeniem przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, czyli z naruszeniem

art. 7 i art. 136 kpa.

Przytaczając treść § 1 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia

18 listopada 1983 r., mającego zastosowanie "w sprawie chorób zawodowych" – Sąd stwierdził, iż organ inspekcji sanitarnej nie wykazał, że choroba skarżącej jest wynikiem innych pozazawodowych przyczyn. Ponadto, zdaniem Sądu, organ powinien dokonać ustaleń w sprawie, odnosząc się do okresu, w którym skarżąca pracowała jako tkacz w narażeniu na hałas przekraczający normę natężenia, tj. od maja 1972 r. do 18 lutego 1994 r.

Zaskarżona decyzja nie spełnia wymogów z art. 107 § 3 kpa.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku w całości złożył Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi, reprezentowany przez radcę prawnego.

Skarżący zarzucił na podstawie art. 174 pkt 2:

1) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 141 § 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przez błędną ocenę materiału dowodowego zebranego w sprawie;

2) na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a. naruszenie prawa materialnego polegające na błędnej wykładni § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r.

w sprawie chorób zawodowych przez niezasadne domniemanie związku przyczynowego miedzy pracą skarżącej w hałasie

a stwierdzonym ubytkiem słuchu.

Skarżący domagał się uchylenia wyroku i przekazana sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenia kosztów postępowania kasacyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do regulacji art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270

ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu biorąc pod rozwagę okoliczności dotyczące nieważności postępowania o których stanowi art. 183 § 2 ww. ustawy.

Stwierdziwszy, iż w sprawie niniejszej okoliczności te nie miały miejsca, Sąd przystąpił do oceny zarzutów skargi kasacyjnej.

Zdaniem Sądu słuszne są zarzuty podniesione w pkt 2 skargi o naruszeniu przepisów prawa materialnego polegające na błędnej wykładni przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. "w sprawie chorób zawodowych" poprzez wyprowadzenie nieuprawnionego domniemania istnienia związku przyczynowego pomiędzy pracą skarżącej w hałasie a rozpoznanym

u niej uszkodzeniem słuchu typu mieszanego.

Należy zauważyć, iż sprawa dotycząca ustalenia choroby zawodowej

w postaci utraty słuchu H. W. była dwukrotnie rozpoznawana

w postępowaniu administracyjnym przed organami jak i dwukrotnie już kontrolowana przez sąd administracyjny.

Obszerny jest materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, bowiem został on uzupełniony w zakresie medycznym zgodnie z pierwotnymi zaleceniami Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi, który wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2003 r. sygn. akt II SA/Łd 417/00 uchylił decyzje organów obu instancji.

Podkreślić też należy, że do ustaleń faktycznych niniejszej sprawy znajdują zastosowanie przepisy rozporządzenia, prawidłowo powołanego przez Sąd orzekający, tj. z dnia 18 listopada 1983 r. "w sprawie chorób zawodowych"

(Dz. U. z dnia 6 grudnia 1983 r.) § 1 ust. 1 wskazanego aktu prawnego stanowi, że "za choroby zawodowe uważa się choroby określone w wykazie chorób zawodowych stanowiącym załącznik do rozporządzenia, jeżeli zostały spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących

w środowisku pracy".

Z niekwestionowanych ustaleń dotychczasowego postępowania sądowoadministracyjnego wynika, że skarżąca H. W. pracowała jako tkaczka na krosnach w okresie 1972-1994 w warunkach wzmożonego ponad dopuszczalną wysokość hałasu.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa i doktryny praca

w warunkach występujących czynników szkodliwych dla zdrowia stanowi okoliczność niezbędną do stwierdzenia choroby zawodowej po ustaleniu,

że wystąpił związek przyczynowy między stwierdzoną utratą zdrowia

a warunkami pracy.

Dlatego właśnie zgodnie z § 7 ust. 4 ww. rozporządzenia "jednostki organizacyjne właściwe do rozpoznania chorób zawodowych wydają orzeczenia w sprawie choroby zawodowej na podstawie informacji o zagrożeniach zawodowych, wyników dochodzenia epidemiologicznego w środowisku pracy, dokumentacji dotyczącej przebiegu zatrudnienia, wyników przeprowadzonych badań klinicznych i dokumentacji lekarskiej.

§ 7 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że jednostkami organizacyjnymi właściwymi do rozpoznania chorób zawodowych są: poradnie chorób zawodowych, kliniki chorób zawodowych, oddziały chorób zawodowych wchodzące w skład odpowiednich zakładów społecznej służby zdrowia, akademii medycznych lub instytutów naukowo-badawczych.

Z załączonego do rozporządzenia Rady Ministrów wykazu chorób zawodowych w poz. 15 istnieje zapis choroby zawodowej pod postacią: "uszkodzenie słuchu wywołane działaniem hałasu".

Przeprowadzone badania słuchu u H. W. w ponownym postępowaniu przez jednostki organizacyjne pierwszego i drugiego stopnia wykluczają powstanie choroby zawodowej słuchu wywołanej hałasem,

czyli w warunkach pracy w jakich pracowała skarżąca.

Z uzasadnienia obu orzeczeń lekarskich, a szczególnie orzeczenia odwoławczego Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi poszerzonego dodatkowymi wyjaśnieniami na żądanie Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego

w uzupełniających pismach z dnia 7 marca 2005 r., 5 sierpnia 2005 r.,

16 września 2005 r.. i 26 października 2005 r. wynika jednoznacznie,

że u skarżącej rozpoznano obustronny ubytek słuchu typu mieszanego (przewodzeniowo-odbiorczy) i nie stwierdzono u niej cech uszkodzenia komórek słuchowych narządu Cortiego. Hałas zaś powoduje "wyłącznie" uszkodzenie tych komórek zlokalizowanych w ślimaku, co powoduje ubytek słuchu typu ślimakowego. U badanej stwierdzono ubytek słuchu typu pozaślimakowego

w jednym uchu, co wyklucza hałas jako przyczynę ubytku słuchu. Stwierdzony

u badanej obraz kliniczny nie pochodzi od hałasu. Hałas bowiem może powodować typowe uszkodzenia słuchu narządu Cortiego umiejscowionych

w ślimaku, co wyżej zaznaczono.

Tak sformułowane orzeczenie Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi

i wyjaśnienie różnicy między stanem zdrowia stwierdzonym u skarżącej W.

a typowymi skutkami działania czynnika hałasu na słuch – jest ewidentnym dowodem, że ocena lekarska odnosi się właśnie do okresu wykonywania pracy

w warunkach hałasu przekraczającego dopuszczalny poziom i braku związku przyczynowego między hałasem a stwierdzonym stanem słuchu.

Okoliczności te potwierdzają słuszność zarzutu skargi kasacyjnej

o naruszeniu prawa materialnego przez wadliwą wykładnię § 1 ust. 1 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych.

Wnikliwa ocena całości materiału dowodowego zebranego w sprawie

a przede wszystkim treść orzeczeń lekarskich nie pozwalają na żadne odmienne wnioski, niż brak stwierdzenia choroby zawodowej utraty słuchu u H. W. skoro żadne z badań nie wykazało uszkodzenia narządu słuchu typowego przy działaniu hałasu a polegającego na ślimakowym uszkodzeniu narządu Cortiego. Wbrew stanowisku Sadu I instancji trzeba stwierdzić, że orzeczenia lekarskie wskazują na możliwe inne przyczyny, nieznacznego ubytku słuchu stwierdzonego u skarżącej powstałe w warunkach pozazawodowych – zaliczając do przyczyn tych wiek i schorzenia ogólnoustrojowe. Zarówno w orzeczeniach lekarskich po specjalistycznych i rozszerzonych badaniach, jak i w wyjaśnieniach uzupełniających podkreśla się symulacyjną i agrawacyjną postawę pacjentki

(k. 22, k 30, k. 37, k.39).

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjmuje się, ze zaliczenie schorzenia do choroby zawodowej uzależnione jest od treści specjalistycznego orzeczenia lekarskiego. Równocześnie przyjmowany jest pogląd o związaniu organów inspekcji sanitarnej rozpoznaniem podanym w orzeczeniu lekarskim wydanym w trybie przepisów rozporządzenia "o chorobach zawodowych" i braku podstaw do samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej prowadzącej do odmiennego rozpoznania schorzenia (vide wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 marca 2000 r. I SA 2334/99, z dnia 8 listopada 2000 r. I SA 664/00, z dnia 11 grudnia 2001 r. I SA 746/99).

W powyższej sytuacji, gdy jak wcześniej zaznaczono orzeczenia lekarskie w sposób szczegółowy wyjaśniły, że u skarżącej W. nie stwierdza się

w ogóle upośledzenia słuchu spowodowanego hałasem, gdyż nie stwierdzono uszkodzenia ślimakowego komórek Cortiego, charakterystycznego przy działaniu hałasu jako czynnika chorobowego – to nie można podzielić oceny Sądu

I instancji, iż organ nie odniósł ustaleń swych do okresu pracy skarżącej

w warunkach panującego hałasu. Organ związany treścią orzeczeń lekarskich nie jest uprawniony do ich oceny, jak to zasugerował Sąd mimo jasności orzeczeń.

Ponieważ Naczelny Sąd Administracyjny nie potwierdził słuszności zarzutu skargi kasacyjnej o naruszeniu przepisów postępowania mającego wpływ na wynik sprawy (art. 174 ust. 2 p.p.s.a.) – oceniając, iż zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, co zostało wykazane w powyższych rozważaniach,

Sad uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi i rozpoznał skargę. Z mocy art. 188 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł jak

w wyroku.

Mając na uwadze szczególną sytuację w jakiej znalazła się skarżąca H. W. Sąd uznał za zasadne odstąpienie od orzekania o kosztach postępowania kasacyjnego w całości w myśl art. 207 § 2 p.p.s.a.