Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Marcinkowska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Izabela Głowacka - Klimas Asesor WSA Małgorzata Grzelak Protokolant Patrycja Wrońska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 lutego 2007 r. sprawy ze skarg S. S.A. z siedzibą w [...] na decyzje Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] kwietnia 2006 r. nr Sp. [...] i nr Sp. [...] w przedmiocie oddalenia wniosków o stwierdzenie wygaśnięcia praw ochronnych oddala skargi

VI SA/Wa 1998/06

Uzasadnienie

S. S.A. z siedzibą w [...] wniosła skargi na decyzje Urzędu Patentowego RP z dnia [...] kwietnia 2006 r. nr Sp. [...] i nr Sp. [...] oddalające wnioski o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znaki towarowe "ION" o nr R-110244 oraz "ION WEST" o nr R-110202.

Z przedstawionych przez organ akt administracyjnych wynika, iż znaki towarowe słowne "ION" nr R-110244 i "ION WEST" nr R-110202 zostały zgłoszone do rejestracji w Urzędzie Patentowym RP w dniu 26 czerwca 1996 r. dla towarów w klasach 29 i 30 przez I. z siedzibą w [...]. Urząd Patentowy dokonał rejestracji na rzecz zgłaszającego znaku towarowego "ION" decyzją z dnia [...] marca 1999 r., natomiast znaku towarowego "ION WEST" decyzją z dnia [...] marca 1999 r.

W dniu 30 marca 2005 r., do Urzędu Patentowego RP wpłynęły wnioski S. S.A. z siedzibą w [...] o stwierdzenie wygaśnięcia w całości praw ochronnych na znaki towarowe "ION" R-110244 i "ION WEST" R- 110202, udzielonych na rzecz I. z siedzibą w [...] z powodu ich nieużywania.

Jako podstawę prawną swego żądania wnioskodawca wskazał art. 255 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo własności przemysłowej.

W uzasadnieniu wniosków wnioskodawca podniósł, iż sporne znaki towarowe są podobne do dwóch zarejestrowanych na jego rzecz oznaczeń ("LION" R- 67558 oraz "LION" R- 71363) przeznaczony do oznaczania towarów tego samego rodzaju co przeciwstawione mu znaki, w klasach 29 i 30.

Uprawniony z rejestracji ustosunkowując się w pismach z dnia 12 września 2005 r. do wniosków o stwierdzenie wygaśnięcia praw ochronnych zarzucił brak interesu prawnego po stronie wnioskodawcy podnosząc, iż w świetle art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo własności przemysłowej tylko osoba fizyczna lub prawna, która ma w tym interes prawny jest legitymowana do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy. Wnioskodawca nie wskazał natomiast żadnej konkretnej normy prawa materialnego, z której wywodzi swój interes prawny, a podana podstawa interesu prawnego nie uzasadnia w żaden sposób złożenia wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia tych praw ochronnych. Podkreślił przy tym, że sporne znaki towarowe "ION" i "ION WEST" zostały zgłoszone z późniejszym pierwszeństwem niż znaki towarowe wnioskodawcy "LION" R- 67558 oraz "LION" R- 71363, a więc nie mogą zakłócać możliwości korzystania ze znaków przeciwstawionych. Rejestracja znaków towarowych "ION" i "ION WEST" nie może być w żadnym wypadku podstawą dla wystąpienia przez uprawnionego z jakimikolwiek roszczeniami o zakazanie używania przez wnioskodawcę zarejestrowanych na jego rzecz z wcześniejszym pierwszeństwem znaków towarowych, a więc rejestracja spornych znaków nie stanowi przeszkody dla prowadzenia przez wnioskodawcę działalności gospodarczej z wykorzystaniem należących do niego znaków "LION" R- 67558 oraz "LION" R- 71363. Podkreślono też, że znaki te koegzystują bezkonfliktowo w Polsce od ponad 6 lat. Brak w związku z tym na chwilę obecną konkretnej, obiektywnej, bezpośredniej i realnej potrzeby ochrony praw przysługujących wnioskodawcy, a decyzje stwierdzające wygaśnięcie praw ochronnych na znaki "ION" i "ION WEST" nie miałyby jakiegokolwiek wpływu na sferę praw i obowiązków wnioskodawcy. Wskazywane przez wnioskodawcę podobieństwo między należącymi do niego oznaczeniami a spornymi znakami mogłoby natomiast stanowić raczej podstawą do wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie praw ochronnych na podstawie art. 9 ust.1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych, a nie o stwierdzenie wygaśnięcia tych praw z powodu nieużywania. Sam fakt ewentualnego pozostawania stron w stosunku konkurencji nie jest, w ocenie uprawnionego, wystarczający do stwierdzenia interesu prawnego po stronie S. S.A. .

Wnioskodawca w pismach z dnia 16 marca 2006 r., uzasadniając swój interes prawny wskazał, iż z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy może skutecznie wystąpić podmiot, który wykaże, że rejestracja znaku towarowego ingeruje w sferę przysługujących mu praw lub uniemożliwia mu tych praw wykonywanie. W jego ocenie posiada więc interes prawny w przedmiotowej sprawie, gdyż sporne prawa ochronne ingerują w sferę przysługujących mu uprawnień do znaków towarowych LION m.in. poprzez "rozwadnianie" ich zdolności odróżniającej. Interes prawny we wszczęciu postępowania o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego przysługuje bowiem każdemu przedsiębiorcy, któremu istniejące prawo uniemożliwia uzyskanie rejestracji podobnego znaku na swoją rzecz oraz przedsiębiorcy stosującemu podobny znak w zakresie istniejącego prawa. Zakwestionowanie przez Urząd Patentowy interesu prawnego po stronie wnioskodawcy prowadziłoby w efekcie do przyznania dalszej ochrony znakom towarowym "ION" i "ION WEST", mimo faktycznego wygaśnięcia praw z rejestracji tych znaków, to zaś kłóciłoby się z celami instytucji stwierdzenia wygaśnięcia prawa.

Na rozprawie przed Urzędem Patentowym w dniu [...] kwietnia 2006 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Wnioskodawca w uzasadnieniu swojego interesu prawnego powołał się na przepisy art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych oraz art. 132 ust. 2 pkt 2 i 3 i art. 296 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo własności przemysłowej stwierdzając jednocześnie, iż w jego ocenie subiektywne odczucie wnioskodawcy wystarczy do przyjęcia posiadania interesu prawnego. Uprawniony z rejestracji twierdził natomiast, że interes prawny musi opierać się na przepisach prawnych, a także zakwestionował podobieństwo przeciwstawionych oznaczeń.

Urząd Patentowy decyzjami z dnia [...] kwietnia 2006 r. oddalił wnioski o stwierdzenie wygaśnięcia praw ochronnych na znaki towarowe "ION" R-110244 oraz "ION WEST" R-110202.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż wnioskodawca wystąpił z żądaniem stwierdzenia wygaśnięcia praw ochronnych w dniu 30 marca 2005 r., a więc pod rządami ustawy Prawo własności przemysłowej, która weszła w życie w dniu 22 sierpnia 2001 r., a zatem zastosowanie w rozpatrywanej sprawie mają przepisy tej ustawy, a zwłaszcza art. 169. Zgodnie zaś z art. 169 ust. 1 pkt 1 prawo ochronne na znak towarowy wygasa w sytuacji nieużywania zarejestrowanego znaku towarowego w sposób rzeczywisty dla towarów objętych rejestracją w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat, chyba że istnieją ważne powody jego nieużywania, natomiast art. 169 ust. 2 stanowi, że prawo ochronne na znak towarowy może zostać uznane za wygasłe na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny.

Urząd Patentowy uznał, iż wnioskodawca nie wykazał posiadania interesu prawnego w domaganiu się stwierdzenia wygaśnięcia kwestionowanych praw ochronnych. Podkreślił przy tym, że pojęcie interesu prawnego nie zostało zdefiniowane w ustawie o znakach towarowych ani w ustawie Prawo własności przemysłowej, ale przyjmuje się, że jest ono tożsame z interesem prawnym o którym mowa w art. 28 k.p.a. W doktrynie i orzecznictwie upatruje się zaś istotę interesu prawnego w jego związku o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa materialnego, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu, polegającym na tym, że akt stosowania normy (decyzja administracyjna) może mieć wpływ na sytuację tego podmiotu w zakresie prawa materialnego. W ocenie Urzędu Patentowego wnioskodawca nie wskazał żadnej normy prawa materialnego, która uzasadniałaby jego działanie w niniejszej sprawie. Powołane przez pełnomocnika wnioskodawcy przepisy art. 132 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy Prawo własności przemysłowej oraz art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o znakach towarowych dotyczą bowiem kwestii zdolności rejestrowej tzn. ustawowych warunków wymaganych do udzielenia prawa ochronnego, a więc mogłyby ewentualnie mieć zastosowanie w sprawie o unieważnienie, natomiast samodzielnie żaden z nich nie może zapewniać statusu strony. Nie ma również znaczenia, z punktu widzenia rozpatrywanego interesu prawnego, art. 296 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy Prawo własności przemysłowej, gdyż przepis ten nie ma zastosowania w postępowaniu przed Urzędem Patentowym działającym w trybie spornym, lecz może raczej być uwzględniony przy dochodzeniu roszczeń na drodze cywilnej, o czym przesądza treść art. 283 i 284 pkt 6 w/w ustawy.

Także podnoszone przez wnioskodawcę okoliczności, że istnienie spornych znaków powoduje rozwadnianie zdolności odróżniającej znaków LION R-67558 oraz LION R-71363 i godzi w ich renomę nie mogą przesądzać interesu prawnego wnioskodawcy w sprawie o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego.

Urząd Patentowy stwierdził jednocześnie, iż nie podziela stanowiska wnioskodawcy, że interes prawny w przypadku unieważnienia i wygaśnięcia jest tożsamy wskazując, iż różne są funkcje i cel stosowania obu instytucji. Usunięciu z obrotu praw ochronnych, które od samego początku były dotknięte wadą (np. naruszających prawa innych podmiotów do znaków renomowanych), służy wniosek o unieważnienie prawa wyłącznego. W przypadku uwzględnienia takiego wniosku, decyzja o udzieleniu prawa wyłącznego nie wywołuje żadnych skutków, bowiem unieważnienie prawa wyłącznego działa wstecz od chwili zgłoszenia znaku towarowego. Tymczasem stwierdzenie wygaśnięcia służy usunięciu z obrotu prawa ochronnego na znak towarowy, które zostało udzielone prawidłowo, jednakże na skutek zaistnienia ściśle określonych okoliczności (np. upływu czasu) jego ochrona nie powinna być utrzymywana. Uznawanie więc tożsamości interesu prawnego w obu porównywanych instytucjach, poprzez wywodzenie we wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia braku przesłanek warunkujących udzielenie prawa ochronnego, jest sprzeczne z istotą i przeznaczeniem obu instytucji. Wnioskodawca występując zaś o stwierdzenie wygaśnięcia spornego prawa ochronnego, niejako przyjmuje, że prawo to zostało udzielone prawidłowo, co pozostaje w sprzeczności ze skutkiem jakie powinny wywołać powoływane w sprawie przesłanki unieważnienia prawa. Uwzględnienie wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia praw ochronnych, w oparciu o przedstawione przesłanki (unieważnienia), prowadziłoby w efekcie do obejścia art. 165 ustawy Prawo własności przemysłowej, ograniczającego w czasie możliwość wzruszania praw ochronnych. Dążenie do stwierdzenia wygaśnięcia kwestionowanych praw wyłącznych jest więc w ocenie organu zastępczą próbą obalenia tych praw, bez konieczności spełnienia dodatkowych wymogów określonych w powołanym wyżej art. 165 ustawy Prawo własności przemysłowej.

Według Urzędu Patentowego wnioskodawca nie wykazał, że rejestracja spornych znaków miała konkretny i negatywny wpływ na jego sytuację prawną. Znaki te koegzystowały bowiem bezkonfliktowo przez okres około 6 lat, a wnioskodawca nie uzasadnił w żaden sposób, w jaki sposób utrzymywanie ochrony spornych znaków może zakłócać korzystanie przez niego z zarejestrowanych na jego rzecz znaków, skoro sporne znaki towarowe zostały zgłoszone z późniejszym pierwszeństwem niż przeciwstawione im oznaczenia, a jednocześnie nie udowodniono, by w oparciu o kwestionowane znaki podejmowane były (lub są) próby ograniczania praw wnioskodawcy do należących do niego znaków. Nieuzasadniony jest natomiast, w ocenie organu, pogląd wnioskodawcy, iż wystarczającym argumentem dla uznania interesu prawnego strony w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego jest fakt działania na tym samym rynku i pozostawania stron w stosunku konkurencji. Okoliczności te wskazują wyłącznie na interes faktyczny o zabarwieniu handlowym, niespełniający wymogów z art. 169 ust. 2 ustawy Prawo własności przemysłowej oraz art. 28 k.p.a.

Analizując zaś przytoczone przez wnioskodawcę w piśmie z dnia 16 marca 2006 r. oraz na rozprawie w dniu [...] kwietnia 2006 r. decyzje Urzędu Patentowego działającego w trybie spornym Urząd Patentowy stwierdził, że nie mają one znaczenia w niniejszej sprawie, bowiem orzeczenia te zostały wydane w sprawach o unieważnienie, a nie o stwierdzenie wygaśnięcia. Interes prawny w sprawach o unieważnienie i o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego nie jest zaś identyczny, lecz w konkretnej sytuacji może być rozbieżny, dlatego reguły obowiązujące w sprawie o unieważnienie prawa ochronnego nie mogą automatycznie przesądzać sposobu oceny interesu prawnego w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego. W powołanym zaś przez wnioskodawcę wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 2 marca 2004 r. (sygn. akt II SA 2179/02), interes prawny został wywiedziony z zasady swobody działalności gospodarczej oraz blokującego charakteru spornej rejestracji, natomiast w niniejszej sprawie wnioskodawca nie opierał swojego interesu na zasadzie swobody działalności gospodarczej, a ochrona spornego znaku nie stanowiła przeszkody w udzieleniu ochrony żadnemu ze znaków wnioskodawcy.

Konkludując Urząd Patentowy stwierdził, że interes prawny o którym mowa w art. 169 ust. 2 ustawy Prawo własności przemysłowej, nie może być wyprowadzany z samego tylko faktu istnienia jakiegoś aktu prawnego, czy przepisu, w oderwaniu od określonego stanu faktycznego, lecz musi zachodzić taka sytuacja, która w świetle obowiązujących przepisów prawa materialnego, będzie dawała podmiotowi poszukującemu ochrony swych praw, uprawnienie do występowania z konkretnymi żądaniami opartymi na tej normie.

Dodatkowo Urząd Patentowy wskazał, iż przeciwstawione oznaczenia nie są do siebie podobne w żadnej z analizowanych płaszczyzn (fonetycznej, wizualnej, ani znaczeniowej). Różnica między tymi oznaczeniami jest wyraźna i wyraża się nie tylko w różnej ilości liter, sylab, ale także wyraźnie w odmiennym brzmieniu tych znaków towarowych rozpatrywanych jako całość. Przesądza o tym litera "L" występująca w znakach należących do wnioskodawcy, która zmienia całkowicie wymowę porównywanych określeń. Różnice między porównywanymi znakami towarowymi są wyraźne także w warstwie znaczeniowej. Słowo "LION" (z języka angielskiego) w języku polskim oznacza "LEW", natomiast "ION" w języku angielskim oznacza "JON", zaś na gruncie języka greckiego wskazuje na Morze Jońskie.

Urząd Patentowy podniósł też, że prawo ochronne na przeciwstawiony w niniejszej sprawie znak towarowy LION R-67558 wygasło przed datą wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia praw ochronnych na znaki towarowe "ION" i "ION WEST" z powodu nieprzedłużenia jego ochrony.

W skargach na te decyzje wniesionych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie pełnomocnik S. S.A. zarzucił Urzędowi Patentowemu naruszenie art. 165 ust. 1 i 2 ustawy Prawo własności przemysłowej oraz naruszenie art. 6, 7, 8, 9, 77 § 1 i 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 256 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej wnosząc o uchylenie zaskarżonych decyzji i przekazanie spraw do ponownego rozpatrzenia przez Urząd Patentowy.

W uzasadnieniu skarg pełnomocnik skarżącej Spółki stwierdził, iż przesłanka interesu prawnego w przedmiotowym postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia praw ochronnych na znaki towarowe, jako niezgodna z przepisami wspólnotowymi nie powinna być w ogóle przez Urząd Patentowy podniesiona. Wskazał na to, że zgodnie z Pierwszą Dyrektywą Rady mającą na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz. U. UE L z dnia 11 lutego 1989 r.), jednym z celów tej regulacji, określonym wyraźnie w jej preambule, jest ograniczenie ogólnej liczby zarejestrowanych i chronionych we Wspólnocie znaków towarowych. Osiągnięciu tego celu służy wynikający z dyrektywy wymóg rzeczywistego używania znaków towarowych oraz zastosowanie określonych w art. 10 i 12 Dyrektywy - konsekwencji nieużywania znaku. W myśl zaś art. 12 Dyrektywy uprawnienie do znaku towarowego wygasa, jeżeli w nieprzerwanym okresie pięciu lat znak ten nie został wprowadzony do rzeczywistego używania w Państwie Członkowskim w powiązaniu z towarami lub usługami, dla których jest zarejestrowany, i nie istnieją żadne uzasadnione powody jego nie używania. Pozostawiona Państwom Członkowskim swoboda regulacji ogranicza się wyłącznie do kwestii procesowych. Co za tym idzie nie mają one możliwości kreowania żadnych, nieprzewidzianych w Dyrektywie przesłanek o charakterze materialnoprawnym.

Na mocy zaś art. 66 ust. 1 i 2 Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczypospolitą Polską, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami Członkowskimi, z drugiej strony, sporządzonego w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r. (Dz.U. z 27 stycznia 1994 r. Nr 11, poz. 38 ze zm.), ratyfikowanego przez Rzeczypospolitą Polską, Polska została zobowiązana do dostosowania swoich przepisów w dziedzinie własności intelektualnej, w tym prawo znaków towarowych, do przepisów prawa wspólnotowego (art. 122 w związku z art. 66 ust. 1 Układu Europejskiego) oraz do stałej zmiany swojego prawa stosownie do zmian prawa wspólnotowego w dziedzinie prawa własności intelektualnej (art. 68 i 69 Układu Europejskiego).

Powołując się na poglądy doktryny, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz orzecznictwo sądów administracyjnych pełnomocnik skarżącego podkreślił, iż zasada zgodnej z prawem wspólnotowym wykładni prawa krajowego stanowi jeden z najistotniejszych instrumentów zapewnienia skuteczności prawu wspólnotowemu w poszczególnych państwach członkowskich. Od momentu polskiej akcesji do Unii Europejskiej obowiązek dokonywania tego rodzaju wykładni spoczywa na wszystkich organach stosujących prawo. Przy rozbieżności przepisów polskiej ustawy z przepisami prawa europejskiego Urząd Patentowy powinien był więc ex officio zastosować w niniejszej sprawie przepisy prawa wspólnotowego, czego jednak nie uczynił. Obowiązek spełnienia dodatkowej materialnoprawnej, nieprzewidzianej w Dyrektywie, przesłanki interesu prawnego pozostaje bowiem w rażącej sprzeczności z prawem wspólnotowym.

Niezależnie jednak od tego, w ocenie pełnomocnika, skarżąca Spółka wykazała przysługujący jej interes prawny, gdyż wnioskodawca i uprawniony ze spornych rejestracji pozostają w stosunku konkurencji. Ponadto istnienie spornych rejestracji znaków "ION" i "ION WEST", obok dokonanej na rzecz skarżącej rejestracji znaku "LION" sprawia, że Urząd Patentowy oraz sądy powszechne traktować będą wspólny dla obu znaków człon ION jako oznaczenie rozpowszechnione między różnymi podmiotami. W konsekwencji Urząd Patentowy według wszelkiego prawdopodobieństwa zarejestruje kolejne określenia zawierające człon ION, np. KION, zaś sądy z większym prawdopodobieństwem odmówią w tym przypadku ochrony. Ochrona przysługująca skarżącej na podstawie powołanych przez nią przepisów art.132 ust. 2 pkt 2 i 3 oraz art. 296 ust. 2 pkt 3 jest więc słabsza niż miałoby to miejsce w przypadku stwierdzenia wygaśnięcia praw z rejestracji spornych znaków. Dochodzić też może do mylenia obu oznaczeń.

Na poparcie swojego stanowiska pełnomocnik skarżącej powołał się na wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 listopada 2004 r., sygn. akt 6 II S.A. 4086/03. Zarzucił ponadto, że Urząd Patentowy w zaskarżonej decyzji nie wyjaśnił, dlaczego przesłanka istniejącego stosunku konkurencji między stronami nie może być podstawą uznania interesu prawnego skarżącej w niniejszej sprawie oraz dlaczego organ uważa, że istnieje potrzeba odmiennego definiowania interesu prawnego w przypadku wniosków o unieważnienie niż w przypadku wniosków o wygaszenie prawa z rejestracji. Wskazał też na sprzeczność w argumentacji Urzędu Patentowego, który najpierw odmówił uznania wcześniejszych praw skarżącej jako podstawy jej interesu prawnego, a następnie przeszedł do rozważania kwestii ich podobieństwa, tak jakby miała ona jednak znaczenie dla oceny istnienia interesu prawnego. Zarzucił ponadto, że organ nie ustosunkował się do argumentów podniesionych przez skarżącą, w tym do powołanego przez nią wyroku WSA w Warszawie z dnia 15.12.2004 r. (sygn. akt 6 II S.A. 3166/03). Nie jest także zrozumiałe, dlaczego Urząd Patentowy nie wziął pod uwagę wskazanego przez skarżącą wyroku WSA z dnia 16.03.2006 r i przyjętej tam interpretacji pojęcia interesu prawnego w postępowaniu o wygaśnięcie prawa ze znaku towarowego. Według pełnomocnika samo powołanie się przez skarżącą na powyższy wyrok stanowiło oczywistą chęć oparcia interesu prawnego także na zasadzie swobody działalności gospodarczej, a jeśli Urząd Patentowy miał w tym zakresie jakieś wątpliwości, powinien zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej okoliczność tę wyjaśnić.

Nie zgodził się też z zawartą w uzasadnieniach zaskarżonych decyzji tezą, że znaki wnioskodawcy i oznaczenia uprawnionego koegzystowały bezkonfliktowo przez okres około 6 lat wskazując, iż w zgromadzonym materiale dowodowym brak jakichkolwiek dowodów świadczących o używaniu w Polsce spornych znaków "ION" i "ION WEST".

Urząd Patentowy w odpowiedzi na skargi wniósł o ich oddalenie wskazując, iż żaden z powołanych w skargach przepisów prawa wspólnotowego (w szczególności art. 10 i 12 Pierwszej Dyrektywy Rady mającej na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich z 1988 r., jej preambuła) nie przesądza, iż badanie interesu prawnego jest niedopuszczalne w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego. Fakt, iż w Dyrektywie nie mówi się o interesie prawnym przy instytucji wygaśnięcia prawa (podobnie jak w odniesieniu do instytucji unieważnienia prawa ochronnego) nie oznacza, iż taki wymóg przewidziany w ustawodawstwie krajowym stoi w sprzeczności z przepisami Dyrektywy. Dyrektywa wiąże bowiem państwo, do którego jest skierowana, w zakresie celów jakie mają być osiągnięte, pozostawiając władzom państwowym swobodę wyboru metod i form ich realizacji. Oznacza to, że do państw członkowskich należy (przy zachowaniu ram wskazanych w dyrektywie) określenie kwestii materialnoprawnych oraz możliwość utrzymania w mocy krajowych przepisów dotyczących kwestii proceduralnych. Podstawowym celem Dyrektywy w świetle jej preambuły jest częściowa harmonizacja przepisów prawa państw członkowskich tak, aby stworzyć warunki sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego. W ocenie Urzędu Patentowego przepisy obecnie obowiązującej ustawy Prawo własności przemysłowej spełniają powyższe wymogi, co więcej zostały skonstruowane na bazie przepisów wspólnotowych, przy jednoczesnym uwzględnieniu dorobku krajowego w dziedzinie dotyczącej ochrony znaków towarowych.

Obowiązek uwzględniania interesu prawnego w postępowaniu o wygaśniecie prawa ochronnego wynika wprost z brzmienia art. 169 ust. 2 ustawy Prawo własności przemysłowej. Zasada prowspólnotowej wykładni prawa krajowego ma natomiast charakter ograniczony. Wykładnia zgodnie z prawem wspólnotowym nie może zmierzać do zmiany sposobu rozumienia jednoznacznego przepisu, nie budzącego żadnych wątpliwości interpretacyjnych. Na poparcie tego stanowiska organ powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 maja 2006 r. (sygn. akt SA/Wa 602/06) oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2004 r. (sygn. akt I PK 489/03).

Urząd Patentowy podkreślił jednocześnie, że stanowisko strony skarżącej jest zaprzeczeniem dotychczasowej linii orzeczniczej oraz poglądów doktryny, które nie kwestionowały stosowania instytucji interesu prawnego w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego (lub prawa z rejestracji międzynarodowej). Stanowisko to funkcjonuje w polskim systemie prawnym (jednolicie) od wielu lat i nie uległo zmianie po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej.

Urząd Patentowy podtrzymał też swoje stanowisko, iż argumenty oparte na samym podobieństwie znaków nie mogą samodzielnie przesądzać istnienia interesu prawnego w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego. Przyjęcie interesu prawnego opartego wyłącznie na przesłankach unieważnienia, groziłoby bowiem obejściem przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej i wskazanych w niej wymogów (art. 165 ustawy). Uznał też za chybiony argument strony skarżącej, iż równoczesna ochrona przeciwstawionych znaków, sama w sobie będzie skutkować osłabieniem ochrony znaków wnioskodawcy, wskazując, iż w samej tylko bazie krajowych znaków towarowych zarejestrowanych jest 115 znaków towarowych z członem "ION", przeznaczonych do oznaczania towarów w klasie 29 i/lub 30.

Za nieuzasadniony uznał też zarzut, że nie wyjaśnił w uzasadnieniu decyzji, dlaczego stosunek konkurencji nie może być wyłączną podstawą interesu prawnego wskazując, iż odniósł się wprost do tej kwestii stwierdzając, że fakt działania na tym samym rynku i pozostawania stron w stosunku konkurencji świadczy wyłącznie o interesie faktycznym o zabarwieniu handlowym. Interes faktyczny nie jest natomiast tożsamy z interesem prawnym i nie spełnia wymogów określonych w art. 169 ust. 2 ustawy Prawo własności przemysłowej.

Organ nie zgodził się też z zarzutem, że ustalenie bezkonfliktowego koegzystowania przeciwstawionych oznaczeń stanowiło błąd w ustaleniach faktycznych sankcjonujący uchylenie zaskarżonych decyzji wskazując, iż jest kwestią bezsporną, że przeciwstawione oznaczenia funkcjonowały jednocześnie w tym samym rejestrze znaków towarowych, dostępnym dla wszystkich uczestników obrotu, a skarżący nie wskazywał, by w okresie 6 lat tj. pomiędzy datą zarejestrowania spornych znaków, a datą wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia, w jakikolwiek sposób kwestionował prawo ochronne do tych znaków towarowych.

Urząd Patentowy stwierdził, że podziela ogólne założenie wyrażone w orzeczeniu WSA z dnia 4 listopada 2004 r. (sygn. akt 6 II S.A. 4086/03), że za podstawę interesu prawnego można przyjąć zasadę swobody działalności gospodarczej. Podkreślił jednak, że skarżący w żaden sposób nie podnosił tego argumentu w toku postępowania spornego, a ponadto zasada swobody działalności gospodarczej powinna znaleźć oparcie w konkretnych okolicznościach sprawy.

Organ zarzucił jednocześnie, że skarżący podnosząc w skardze uchybienia natury proceduralnej i powołując zbiorczo przepisy art. 6, 7, 8, 9, 77 § 1 i 107 § 3 k.p.a. nie wskazał w odniesieniu do większości tych przepisów na czym konkretnie polegało ich naruszenie w postępowaniu spornym przed Urzędem Patentowym oraz nie udowodnił, że wytknięte uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co uniemożliwia wyczerpujące ustosunkowanie się do tych zarzutów.

Na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w dniu 28 lutego 2007 r. pełnomocnik strony skarżącej zarzucił, że Urząd Patentowy dokonał rozstrzygnięcia w niniejszych sprawach w niewłaściwej formie, gdyż stwierdzenie braku przesłanki interesu prawnego po stronie wnioskodawcy winno skutkować wydaniem decyzji o umorzeniu postępowania, a nie oddaleniem wniosków.

W złożonym na rozprawie piśmie procesowym pełnomocnik skarżącej Spółki ponowił zarzuty o sprzeczności przesłanki interesu prawnego z prawem wspólnotowym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słusznościowych.

Ponadto Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Oceniając zaskarżone decyzje w świetle wskazanych wyżej kryteriów Sąd stwierdził, iż skargi S. S.A. z siedzibą w [...] nie zasługują na uwzględnienie, gdyż zaskarżone decyzje Urzędu Patentowego RP z dnia [...] kwietnia 2006 r. nie naruszają prawa w stopniu mającym wpływ na prawidłowość dokonanego przez organ rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 169 ust. 2 ustawy 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej Urząd Patentowy wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny.

Urząd Patentowy oddalił wnioski S. S.A. z siedzibą w [...] o stwierdzenie wygaśnięcia praw ochronnych na znaki towarowe "ION" i "ION WEST", z uwagi na brak interesu prawnego po stronie wnioskodawcy.

Spółka N. S.A. zarzuciła w skardze, że przesłanka interesu prawnego w przedmiotowym postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia praw ochronnych na znaki towarowe nie powinna być w ogóle przez Urząd Patentowy podniesiona. Obowiązek spełnienia dodatkowej materialnoprawnej przesłanki interesu prawnego, nieprzewidzianej w Pierwszej Dyrektywie Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych, pozostaje bowiem w rażącej sprzeczności z prawem wspólnotowym.

W ocenie Sądu zarzut sprzeczności przesłanki interesu prawnego przewidzianej w art. 169 ust. 2 ustawy Prawo własności przemysłowej z przepisami Dyrektywy nie znajduje uzasadnienia.

Jak słusznie wskazał Urząd Patentowy Dyrektywa wiąże państwo, do którego jest skierowana, w zakresie celów jakie mają być osiągnięte, pozostawiając władzom państwowym swobodę wyboru metod i form ich realizacji.

Dyrektywa Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. pozostawiła także Państwom Członkowskim swobodę ustalania przepisów proceduralnych dotyczących rejestracji, wygaśnięcia i nieważności znaków towarowych nabytych przez rejestrację.

Przesłanka interesu prawnego jest natomiast w polskim prawie administracyjnym konstrukcją prawną, na której oparto pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym, czyli przesłanką legitymującą do wystąpienia o ochronę swych praw. Interes prawny jako kategoria normatywna z zakresu prawa materialnego uprawnia więc do wszczęcia postępowania administracyjnego. Ustawodawca polski, definiując pojęcie strony postępowania administracyjnego wskazuje bowiem wyraźnie na powiązanie danego podmiotu z konkretnym interesem prawnym.

W świetle przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej jest to kryterium kwalifikujące do wystąpienia z wnioskiem o wygaśnięcie lub unieważnienie prawa ochronnego.

W ocenie Sądu wprowadzenie w ustawodawstwie krajowym odnoszącym się do znaków towarowych przesłanki interesu prawnego, nieprzewidzianej w Dyrektywie Rady, nie pozostaje więc w sprzeczności z tą Dyrektywą.

Urząd Patentowy był więc, w ocenie Sądu, uprawniony i jednocześnie zobowiązany do badania przesłanki interesu prawnego w niniejszym postępowaniu i prawidłowo ustalił w stanie faktycznym niniejszej sprawy, iż strona skarżąca nie wykazała posiadania interesu prawnego w domaganiu się stwierdzenia wygaśnięcia praw ochronnych na znaki towarowe "ION" o nr R-110244 oraz "ION WEST" o nr R-110202.

Jak podkreślał bowiem wielokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny w swoich orzeczeniach, interes prawny to interes oparty na konkretnym przepisie prawa materialnego.

Źródłem interesu prawnego jest zatem konkretny przepis prawa materialnego, który przewiduje, iż w określonej sprawie indywidualnej organ administracji publicznej ma zdolność do władczego określenia w odniesieniu do konkretnego podmiotu uprawnień lub obowiązków w drodze decyzji administracyjnej (wyrok NSA z dnia 27 września 2001 r. I SA 2326/00).

Chodzi więc nie o interes faktyczny, ile o interes, który wynika z określonego przepisu prawnego odnoszącego się wprost do sytuacji danego podmiotu /interes prawny/. Ponadto interes ten musi być interesem indywidualnym strony, a więc dotyczyć jej bezpośrednio. O tym więc, czy określonemu podmiotowi będzie służyło prawo strony decydować będzie norma prawna, z której dla danego podmiotu będą wynikały określone prawa lub obowiązki. Chodzi przy tym o normę konkretną, którą można wskazać jako źródło interesu prawnego podmiotu jako strony postępowania.

Od tak pojmowanego interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny tj. sytuację, w której dana osoba jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowana rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie można jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa powszechnie obowiązującego, mającego stanowić podstawę skutecznego żądania stosownych czynności organu administracji.

Strona skarżąca nie wskazała natomiast żadnej normy prawa materialnego, z której mogłaby wywodzić swój interes prawny do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia spornych praw ochronnych.

Norm prawnych stanowiących materialnoprawną podstawę interesu prawnego do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego nie należy mylić z normami określającymi ustawowe przesłanki rejestracji znaku towarowego, których niespełnienie uzasadnia unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy. Norma prawna materialnego jako źródło interesu prawnego decyduje bowiem o tym, czy określony podmiot może w konkretnym przypadku wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego, a norma ustawowa określająca przesłanki unieważnienia prawa ochronnego rozstrzyga o tym kiedy można orzec o unieważnieniu prawa ochronnego.

Źródłem interesu prawnego w spawach z zakresu własności przemysłowej mogą być natomiast ogólne normy prawne kreujące prawo do prowadzenia działalności gospodarczej, jak art. 20 i art. 22 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

Normy prawne gwarantujące swobodę prowadzenia działalności gospodarczej mogą być jednak źródłem interesu prawnego w domaganiu się stwierdzenia wygaśnięcia cudzego prawa ochronnego wtedy, gdy cudzy znak towarowy przeszkadza wnioskodawcy w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Strona skarżąca nie wykazała natomiast w toku postępowania przed Urzędem Patentowym, że sporne znaki towarowe "ION" i "ION WEST" ograniczają ją w jakikolwiek sposób w prowadzeniu działalności gospodarczej lub wpływają negatywnie na jej sytuację prawną. Nie wykazała też, w jaki sposób utrzymywanie ochrony spornych znaków może stanowić przeszkodę w używaniu zarejestrowanych na jej rzecz znaków towarowych "LION" oraz jaki wpływ na jej sytuację prawną miałyby ewentualne decyzje stwierdzające wygaśnięcie tych praw ochronnych.

Urząd Patentowy w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy prawidłowo więc ustalił, że skarżąca Spółka nie posiada interesu prawnego w żądaniu stwierdzenia wygaśnięcia praw ochronnych na znaki towarowe "ION" i "ION WEST".

Strona skarżąca zakwestionowała na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym prawidłowość rozstrzygnięcia organu w tak ustalonym stanie faktycznym i prawnym stwierdzając, że w sytuacji gdy Urząd Patentowy stwierdził brak interesu prawnego wnioskodawcy powinien wydać decyzję o umorzeniu postępowania, a nie o oddaleniu wniosku.

W ocenie Sądu zarzut ten należy uznać za niezasadny. Skoro, jak podnosiła sama strona skarżąca, interes prawny jest kategorią normatywną z zakresu prawa materialnego to jego brak uzasadniał wydanie decyzji oddalającej wniosek.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie ma jednak świadomość tego, że zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie prezentowane są rozbieżne stanowiska na ten temat. Część przedstawicieli doktryny i praktyki uważa, że brak interesu prawnego uzasadnia wydanie decyzji odmownej z przyczyn formalnych, natomiast część stoi na stanowisku, że w takiej sytuacji organ powinien wydać decyzję o umorzeniu postępowania. (vide: wyrok NSA z dnia 7 września 1989 r. SA/Ka 441/89 z glosą krytyczną Barbary Adamiak, OSP 1991/2/33).

Należy jednak wyraźnie podkreślić, że niezależnie od treści rozstrzygnięcia organu w niniejszej sprawie (decyzja o umorzeniu postępowania, czy decyzja oddalająca wniosek) wywoływałoby ono tożsame skutki prawne dla strony skarżącej.

W ocenie Sądu za niezasadne uznać należy także zarzuty skargi odnośnie naruszenia przez Urząd Patentowy przy rozpoznaniu sprawy przepisów postępowania. Sąd nie dopatrzył się w sprawie okoliczności, które potwierdzałyby te zarzuty.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 151 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji wyroku.