Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Spółka (...) nie uzyska znaku "ID" dla swoich towarów, gdyż skrót jej nazwy jest zakodowaną nazwą Republiki Indonezji w szeroko rozumianym obrocie międzynarodowym. Nazewnictwo ONZ, wprowadzone do celu takiego obrotu, może być skrótem nazwy państwa, który je identyfikuje. Nie wolno go więc używać jako znaków towarowych.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Bała, Sędziowie NSA Edward Kierejczyk (spr.), Andrzej Kuba, Protokolant Marcin Chojnacki, po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2005 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej I-D. Z.K., E.S., R.K. Sp.j. w G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 maja 2004r. sygn. akt 6 II SA 433/03 w sprawie ze skargi I.-D. Z.K., E.S., R.K. Sp.j. w G. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] listopada 2002 r. Nr [...] w przedmiocie rejestracji znaku towarowego oddala skargę kasacyjną

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę I.-D. Spółki jawnej w G. na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] listopada 2002 r. Nr [...] w przedmiocie rejestracji znaku towarowego słowno - graficznego ID.

W uzasadnieniu wyroku Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z zasadą zawartą w art. 315 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz.U. Nr 49, poz. 508), zwanej dalej p.w.p., zdolność ochronną znaków towarowych zarejestrowanych lub zgłoszonych do rejestracji przed 22 sierpnia 2001 r. ocenia się na podstawie przepisów dotychczasowych. W myśl art. 316 ust. 2 p.w.p., przepisy proceduralne w tej ustawie zawarte mają zastosowanie do zgłoszeń dokonanych przed dniem wejścia jej w życie i nierozpoznanych decyzją ostateczną. Z treści art. 278 ust. 2 p.w.p. wynika, że rozpoznanie przez Izbę Odwoławczą sprawy na rozprawie pozostawione zostało uznaniu organu. Sąd nie zgodził się z twierdzeniem, że organ nie wyznaczając rozprawy naruszył art. 10 k.p.a. i to w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy. Organ mógł sam ocenić, czy stan faktyczny jest dostatecznie wyjaśniony. Nietrafny jest również zarzut naruszenia art. 24 § 1 pkt 5 k.p.a. dotyczący wyłączenia pracownika, który brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji. Podniesiona przez skarżącą okoliczność nie mieści się w katalogu enumeratywnie wymienionych w art. 24 k.p.a. przypadków wyłączenia pracownika.

Zdaniem Sądu, nie można także organowi zarzucić naruszenia przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. znakach towarowych (Dz.U. Nr 5, poz. 17 z późn. zm.), zwanej dalej u.z.t., w tym art. 8 pkt 6 u.z.t. Organ zasadnie przyjął, że ocena znaku musi być dokonana całościowo, ale w sytuacji, gdy elementem dominującym są litery, należy ten znak analizować z uwzględnieniem wydźwięku znaczeniowego. Kody dwuliterowe zgodnie z zasadami normy zapewniają wizualne skojarzenia ze skróconą nazwą kraju, bez odwoływania się do jego statusu geograficznego czy geopolitycznego. Reprezentują one nazwy krajów, terytoriów zależnych i innych obszarów o szczególnym znaczeniu i są przeznaczone na potrzeby wymiany międzynarodowej. Strona nie kwestionuje tego, że norma międzynarodowa ISO 3166:1993 dotycząca kodów krajów zawiera kod ID pod nazwą państwo Indonezja. Norma ta obowiązuje nie tylko w Polsce i jest przeznaczona do stosowania we wszystkich wymagających wyrażania nazw krajów w postaci zakodowanej.

W skardze kasacyjnej I.-D. Spółka jawna zarzuciła temu wyrokowi naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie lub błędną jego wykładnię oraz przepisów postępowania mające istotne wpływ na wynik sprawy oraz wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy do WSA do ponownego rozpatrzenia.

W uzasadnieniu skarżąca podkreśliła, że w sprawie niewłaściwie zastosowano zakaz objęty przepisem art. 8 pkt 6 u.z.t. Wskutek wyroku WSA występują istotne zagadnienia prawne wymagające wykładni Sądu, sformułowane przez nią w następujący sposób:

"1. czy oznaczenie objęte normą, w szczególności normą PN - ISO/ 3166, której stosowanie odbywa się w sferze informacji, i której stosownie nie jest obowiązkowe, może mieć zastosowanie w dziedzinie prawa własności przemysłowej, jako podstawa zakazu bezwzględnego w zakresie oceny zdolności rejestrowej znaku towarowego w rozumieniu enumeratywnie wymienionego katalogu zakazów w przepisie art. 8 u.z.t.?,

2. czy właściwa jest wykładnia gramatyczna (literalna) i celowościowa prawa materialnego, biorąca pod uwagę przepisy art. 6 ter Konwencji, normy prawnej, której hipoteza zawarta jest w przepisie art. 8 pkt 6 u.z.t., która obejmuje oznaczenia objęte Polską Normą, a w szczególności w zakresie obiegu informacji o kodach krajów - PN - ISO/3166, jako podstawy dla zastosowania dyspozycji tej normy, a w szczególności do subsumpcji stanu faktycznego dotyczącego zgłoszenia przedmiotowego słowno-graficznego znaku towarowego ID służącego do oznaczania w obrocie handlowym towarów w postaci narzędzi do obróbki ściernej.?" Chodziło o Konwencję paryską o ochronie własności przemysłowej z dnia 20 marca 1883 r., wg tekstu ogłoszonego w Dz. U. z 1975 r. Nr 9, poz. 51.

Podana przez Urząd Patentowy jako podstawa odmowy udzielenia prawa z rejestracji znaku towarowego norma PN - ISO/3166 nie zajmuje się produktami - towarami np. zgłoszonymi przez skarżącego, oznaczonymi znakiem słowno - graficznym ID dla ściernych narzędzi skrawających. Norma ta zajmuje się jedynie oznaczeniem ID używanym w obiegu informacyjnym, nie funkcjonującym w obrocie towarowym i oznaczenie to nie wskazuje w szczególności na towary. Zdaniem skarżącej, ustawodawca świadomie nie wprowadził do porządku prawnego w zakresie ochrony własności przemysłowej w 1985 r. i 2000 r. zakazu rejestracji znaków towarowych, które w swojej treści zawierają oznaczenia częściowo lub całkowicie objęte Polską Normą. Nie może zatem być podstawą odmowy udzielenia prawa z rejestracji dla zgłaszającego słowno - graficzny znak towarowy, w którym występuje element ujęty w Polskiej Normie PN - ISO/3166, ustanowionej wyłącznie dla obiegu informacyjnego, nie mający żadnego zastosowania dla obrotu towarowego.

Niesporne jest zastosowanie w sprawie prawa materialnego objętego przepisami Konwencji Paryskiej oraz ustawy o znakach towarowych. Jednakże wykładnia gramatyczna określenia "...skrót nazwy państwa" w art. 8 pkt 6 u.z.t. nie może się odnosić do każdego skrótu nazwy państwa, ale jedynie do oficjalnego skrótu używanego przez dane państwo. W rozpatrywanej sprawie wiadomo, że symbol ID użyty w PN - ISO/3166 nie jest oficjalnym skrótem ustanowionym przez Republikę Indonezji. Ponadto znak towarowy ID nie może być używany jako wprowadzający w błąd odbiorców do pochodzenia narzędzi ściernych, ponieważ odbiorcy w Polsce nigdy nie używali i nie są im znane narzędzia ścierne pochodzące z Indonezji. Tym samym nastąpiło naruszenie przez WSA prawa materialnego przez błędną jego wykładnię.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów proceduralnych mających istotny wpływ na wynik sprawy skarżąca podkreśliła, że ogólne zasady k.p.a mają charakter nadrzędny nad wszelkimi przepisami normującymi postępowanie administracyjne. Wykładnia art. 10 k.p.a. sprowadza się do konieczności, a przynajmniej do powiadomienia o terminie posiedzenia zespołu orzekającego Izby Odwoławczej w sprawie. Nietrafnie WSA wskazał, że strona może występować czynnie jedynie na rozprawie. To, że w przepisach art. 277 i art. 278 ust. 1 p.w.p. wskazano tryb posiedzenia, który nie jest przewidziany w k.p.a., nie oznacza, że zakazują one stronie uczestnictwa także w takim posiedzeniu. Ponadto strona ma prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu (art. 79 § 2 k.p.a.), a takim dowodem na posiedzeniu Izby Odwoławczej była przedkładana Polska Norma przeciwstawiana zgłaszanemu znakowi towarowemu, a której nie przedłożono skarżącej. Ponadto zgodnie z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. brak udziału strony w postępowaniu jest podstawą do wznowienia postępowania. Organ naruszył też art. 11 k.p.a., ponieważ nie wyjaśnił zasadności zastosowania w sprawie przepisu prawa materialnego, tylko w sposób władczy rozstrzygnął sprawę z naruszeniem interesu prawnego strony.

Naczelny Sad Administracyjny zważył, co następuje:

Art. 174, 176 i 183 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz.1270), zwanej dalej p.s.a., określają szereg wymogów dla skargi kasacyjnej. Można je oprzeć na podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędna jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, bądź naruszenia przepisów postępowania, gdy uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Powinna ona również odpowiadać wymaganiom stawianym dla prawa procesowego w postępowaniu sądowym oraz wskazywać orzeczenie z zakresem jego zaskarżenia, przytoczenie podstaw kasacyjnych z uzasadnieniem oraz wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia w całości lub w części. NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Do naruszenia prawa materialnego z reguły dochodzi przy bezspornie ustalonym stanie faktycznym i to zwykle wskutek błędnej wykładni prawa lub niewłaściwego jego zastosowania, a nie jednocześnie w obu wymienionych postaciach, w dodatku bez wyraźnego różnicowania specyficznych dla każdej z nich zarzutów i argumentów. Nie można także uzasadniać podstawy skargi kasacyjnej z art. 174 pkt 2 p.s.a. naruszeniem przepisów k.p.a., których sądy administracyjne nie stosują mając własną procedurę. Te unormowania, oprócz szeregu innych, składają się na daleko idący rygoryzm postępowania kasacyjnego, którego znajomością muszą wykazywać się określone w art. 175 p.s.a. podmioty uprawnione - z racji swojego profesjonalizmu - do sporządzenia skargi kasacyjnej.

W rozpoznawanej skardze kasacyjnej nie wszystkie przypomniane wymogi zostały spełnione. Przede wszystkim nie wskazano, jakie przepisy p.s.a. i w jaki sposób zostały naruszone przez WSA. Wg art. 173 p.s.a. skargę kasacyjną wnosi się od wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym i dlatego sformułowane w niej zarzuty odnoszące się do podstawy z art. 174 pkt 2 p.s.a. mogą dotyczyć tylko przepisów postępowania sądowego, a nie postępowania administracyjnego. W rezultacie ograniczenie się w tej skardze do wskazania przepisów, które - zdaniem strony zostały naruszone w postępowaniu przed Urzędem Patentowym, nie ma ona w ocenianym zakresie usprawiedliwionych podstaw i dlatego stan faktyczny sprawy nie został skutecznie zakwestionowany.

Procedura wyjaśnienia przez NSA przepisów prawnych wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych i rozstrzygania zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej jest ściśle określone w art. 15§1 pkt 2 i 3 oraz w art. 264-269 p.s.a. Nie odpowiadają jej sformułowane w skardze kasacyjnej "istotne zagadnienia prawne wymagające wykładni Sądu". Ukształtowane w art. 176 p.s.a. podstawowe elementy konstrukcyjne skargi wymagają przy jej sporządzeniu przedstawienia własnych ocen, poglądów i wniosków strony dotyczących wykładni lub zastosowania prawa przez wojewódzki sąd administracyjny. Biorąc pod uwagę sformułowane w różnych miejscach skargi kasacyjnej wypowiedzi strony dotyczące naruszenia prawa materialnego przez WSA można było przyjąć, że chodziło w niej o błędną wykładnię art. 8 pkt 6 u.z.t. i art. 6 ter pkt 1a) Konwencji paryskiej.

Ten przepis Konwencji stanowi, że "Państwa będące członkami związku zgadzają się, w wypadku braku zezwolenia właściwych organów, odmawiać rejestracji lub unieważniać rejestrację i na podstawie odpowiednich zarządzeń zakazać używania, jako znaku towarowego lub jako części takiego znaku: herbów, flag i innych godeł państwowych Państw będących członkami związku (...) a także wszystkiego, co z punktu widzenia heraldycznego byłoby ich naśladownictwem". Chodzi tu o związek ochrony własności przemysłowej utworzony przez państwa stosujące tę konwencję (art.1 ust.1). Art. 6 ter pkt 1a) w swej treści został objęty art. 8 pkt 6 u.z.t. zawierającym podobną konstrukcję przesłanki niedopuszczalności rejestracji znaku jak w pkt. 4 odnoszoną do państwa polskiego. To podobieństwo jest oczywiste co do celu i sposobu ochrony wynikającej z art. 8 pkt 4 i 6 u.z.t. przez niedopuszczalność rejestracji znaku który :

"4) zawiera nazwę lub skrót nazwy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej bądź jej symbole - godło, barwy, lub hymn, znak Sił Zbrojnych, państwowy znak jakości i znak bezpieczeństwa,

6) zawiera nazwę lub skrót nazwy państwa albo symbole (herb, flagę, godło) państwa będącego członkiem Związku Paryskiego Ochrony Własności Przemysłowej (...) o ile zgłaszający nie wykaże, że jest uprawniony do używania takiego znaku w obrocie gospodarczym."

W obu wypadkach chodzi o ochronę nazwy, skrótu nazwy i symboli państwa rozumianych jako godło, barwy i hymn (pkt 4) lub jako herb, flaga i godło (pkt 6). W art. 6 ter pkt 1a) konwencji chroni się natomiast herby, flagi i inne godła państw będących członkami związku. Odnotowania wymagają różnice w nazewnictwie cyt. przepisów, jednak z uwzględnieniem potrzeby ich stosownej interpretacji. Otóż wg art. 28 Konstytucji RP i art. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 34, poz. 199 ze zm.) symbolami państwa pozostającymi pod szczególną ochroną prawa przewidzianą w odrębnych przepisach, są: godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej jako symbole których otaczanie czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela oraz wszystkich organów państwowych, instytucji i organizacji, przez co zakres ochrony przewidzianej w art. 8 pkt 4 u.z.t. nie budzi żadnych wątpliwości. Różnice w nazewnictwie przyjętym w tekście konwencji sprzed 120 lat, ściślej - w jej art. 6 ter pkt 1a) oraz w art. 8 pkt 6 u.z.t. dadzą się wyjaśnić w drodze ich wykładni. Otóż przez godło współcześnie rozumie się znak wyróżniający, emblemat, symbol, a przy odniesieniu do godła państwowego - wizerunek będący symbolem państwa, zwykle nawiązujący do tradycji historycznej państwa umieszczany na flagach, pieczęciach i monetach, zaś w potocznym znaczeniu bywa ono kojarzone z pojęciem herbu (Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. prof. S. Dubisza, PWN, Warszawa 2003 r., s. 1038 i 1134). Przewidziana w art. 6 ter pkt 1a) konwencji ochrona herbów, flag "i innych godeł" państw będących członkami związku musiała w cyt. zbiorczym sformułowaniu zawierać jeszcze inne znaki wyróżniające każdego z państw, które nie mogło mieć więcej niż jedno godło w przypomnianym rozumieniu. Takimi znakami wyróżniającymi, mieszczącymi się w użytym wówczas sformułowaniu, są nazwa lub skrót nazwy państwa objęte art. 8 pkt 6 u.z.t. identyfikującym przedmiot ochrony przez zawartą w nim normę prawa materialnego. W ocenie NSA nie ma więc kolizji między stanowiącymi podstawę odmowy rejestracji znaku towarowego wymienionymi normami konwencji i prawa krajowego. Pozostają zatem do oceny charakter i skutki prawne ustanowienia przez Organizację Narodów Zjednoczonych normy międzynarodowej ISO 3166:1993 i będącej jej polską wersją PN ISO 3166.

W obu tych normach określono podstawowe kody nazw krajów, terytoriów zależnych i innych obszarów o szczególnym znaczeniu, które były przeznaczone do celów wymiany międzynarodowej. Legitymowanie się ONZ uprawnieniami do reprezentowania interesu swoich członków, również w powyższym zakresie, nie można kwestionować. Takim właśnie kodem oznaczono np. Rzeczpospolitą Polską jako "PL" (nie zaś - "RP") a Indonezję - "ID". Wobec posłużenia się w tych normach pojemnym określeniem "wymiany międzynarodowej" odnoszonym do wcześniej analizowanych norm prawa materialnego trzeba przyjąć, że obejmują one również sytuacje, w których dochodzi do posłużenia się znakiem towarowym słowno-graficznym, gdzie elementem dominującym jest zakodowana nazwa zastrzeżona dla kraju. Nie chodzi tu o jakiekolwiek nawiązywanie do zupełnie innej konstrukcji niedopuszczalności rejestracji znaku dla towarów tego samego rodzaju, przyjętej w art. 9 u.z.t., którą tworzą przesłanki o charakterze względnym, w przeciwieństwie do jej art. 8 pozbawionego takiej relatywności.

Z powyższych względów skarga kasacyjna nie miała uzasadnionych podstaw i dlatego Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.s.a. orzekł jak w sentencji.