Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ireneusz Fornalik Sędziowie Sędzia WSA Maria Bohdanowicz (spr.) Asesor WSA Michał Ruszyński Protokolant asystent sędziego Agnieszka Lasecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 czerwca 2008r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej [...] sprawy ze skargi małoletniego [...] reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego – matkę [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zasiłku pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta G. w części określającej początkowy termin przyznania zasiłku pielęgnacyjnego.

W dniu [...] roku A.S. złożyła w Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego na dziecko mał. K.S. Do wniosku dołączyła orzeczenie o niepełnosprawności z dnia 20 grudnia 2007 roku. Na podstawie art. 16, art. 20 ust. 3, art. 24 i art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 8 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych /tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 139 poz. 992 z późn. zm/ oraz § 6 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 roku w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne /Dz. U. Nr 105 poz.881/ i § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 roku w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych /Dz. U. Nr 130 poz. 903/ z upoważnienia Prezydenta Miasta G. zastępca Dyrektora G. Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej - przyznał zasiłek pielęgnacyjny z tytułu niepełnosprawności dla dziecka poniżej 16 roku życia na K.S. w kwocie 153 zł miesięcznie na okres od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2008 roku.

W uzasadnieniu organ podał, że zgodnie z art. 24 ust. 3a i 3b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych /Dz. U. z 2006 r. Nr 139 poz. 992/ w przypadku utraty ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności stanowiące kontynuację poprzedniego orzeczenia, prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności ustala się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym osoba złożyła wniosek o kontynuację świadczenia rodzinnego. W przypadku o którym mowa w ust. 3a osoba do wniosku o świadczenie rodzinne uzależnione od niepełnosprawności dołącza zaświadczenie właściwej instytucji potwierdzającej złożenie wniosku o ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

W przypadku mał. K.S. organ podkreślił, że poprzednie orzeczenie o niepełnoprawności było ważne do września 2007 roku i do tego czasu został przyznany zasiłek pielęgnacyjny zgodnie z decyzją nr [...]. Od września 2007 roku strona nie zainteresowała się brakiem wpłat świadczenia, dopiero w dniu 2 stycznia 2008 roku złożyła wniosek o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego.

Od decyzji organu l instancji odwołanie złożyła matka małoletniego K. A.S.. W swoim odwołaniu podniosła, że nikt jej nie pouczył o konieczności uzyskania zaświadczenia potwierdzającego złożenie wniosku

0. ponowne ustalenie niepełnosprawności jej syna a przecież zmieniły się przepisy organ winien zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego o tym ją powiadomić tym bardziej, że chodzi o chore dziecko.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G. decyzją [...] utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa w związku z art. 16, 23, 24 ust. 3a i b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych /tekst jednolity Dz. U. Nr 139 poz.992/.

W uzasadnieniu organ II instancji poniósł, że A.S. w dniu 2 stycznia 2008 roku złożyła wniosek o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego dla niepełnosprawnego dziecka i do tego wniosku dołączyła orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G., z którego wynika, że mały K.S. został zaliczony do osób niepełnosprawnych od urodzenia do dnia 31 grudnia 2008 roku. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 23 ust.1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych /tekst jednolity Dz. U. z 2006 roku, nr 139 poz.992 ze zm./ ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych /w tym też prawa do zasiłku pielęgnacyjnego/ oraz ich wypłata następuje na wniosek uprawnionego podmiotu. Natomiast reguły ustalania okresu przysługiwania prawa do świadczeń rodzinnych zostały uregulowane w art. 24 tej ustawy.

W ust. 2 tego artykułu początek prawa do świadczeń rodzinnych został określony jako miesiąc, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami do końca okresu zasiłkowego.

Organ zauważa, że przepis art. 24 ust. 2 wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 roku, sygn. akt P 28/07 /ogłoszony 30 października 2007 roku w Dz. U. Nr 200 póz. 1446/ został uznany za niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w zakresie w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 lat, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności uzyskanym w wyniku rozpoznania przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności jej odwołania od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, prawo do świadczeń rodzinnych ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek. Z uzasadnienia wyroku Trybunału organ przytoczył zdanie, że od momentu wskazanego przez władzę publiczną w decyzji ustalającej wystąpienie niepełnosprawności danego stopnia zainteresowany ma prawo uzyskać - w ustawowym trybie - zasiłek pielęgnacyjny w ustawowo określonej wysokości. Z tą datą interes niepełnosprawnego w uzyskaniu takiego zasiłku jest chroniony konstytucyjnie. Zdaniem Trybunału zasiłek pielęgnacyjny spełnia efektywnie swój cel, gdy jest przyznawany od daty wskazanej w orzeczeniu o znacznej niepełnosprawności. Jednakże wskazuje organ, nie można zapomnieć, że art. 24 ust. 2 w zakresie świadczeń uzależnionych od niepełnosprawności dotyczy przypadku złożenia wniosku o przyznanie świadczenia po raz pierwszy, nie dotyczy natomiast przypadku kontynuacji świadczenia, gdyż ten przypadek został uregulowany w art. 24 ust. 3a i b. Zgodnie z tym przepisem w przypadku utraty ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności jeżeli osoba niepełnosprawna uzyska ponownie orzeczenie o niepełnosprawności lub odpowiednio stopniu niepełnosprawności stanowiące kontynuację poprzedniego orzeczenia, prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności ustala się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym osoba złożyła wniosek o kontynuację świadczenia rodzinnego. W tym przypadku osoba do wniosku o świadczenie rodzinne uzależnione od niepełnosprawności dołącza zaświadczenie właściwej instytucji potwierdzające złożenie wniosku o ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. Organ podkreślił, że w dniu 16 lipca 2007 roku matka małoletniego złożyła w G. Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej /zwanego dalej GCPRiPS/ wniosek o przyznanie zasiłku rodzinnego i dodatku do tego zasiłku z tytułu rehabilitacji i kształcenia niepełnosprawnego dziecka i w oparciu o ten wniosek na mocy decyzji z dnia 5 września 2007 roku stronie przyznano prawo do zasiłku rodzinnego na okres od 1.IX.2007r. do 31.VIII.2008r. oraz prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rehabilitacji i kształcenia niepełnosprawnego dziecka na okres od 1.IX.2007r. do 2.VIII.2008r. Decyzja ta nie była przez stronę skarżona a strona aż do dnia 2.VIII 2008r. nie wykazała zainteresowania przyznaniem świadczeń przewidzianych w ustawie o świadczeniach rodzinnych i wniosek do Powiatowego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności w G. złożyła 17 sierpnia 2007 roku.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego złożyła ustawowa przedstawicielka małoletniego K.S. jego matka A.S.. W uzasadnieniu swojej skargi podała, że jej syn ma przyznany status niepełnosprawności od dnia 22 października 2007 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku. Poprzednie świadczenie dotyczące zasiłku pielęgnacyjnego przysługiwało mu od 2004 roku do 22 września 2007 roku. Organ l instancji jak pisze skarżąca nie chce jej wypłacić świadczenia od dnia 22 października 2007 roku i tłumaczy to zmianą przepisów o czym jej nie informował i nie pouczał przy wypełnianiu dokumentów potrzebnych do kontynuacji świadczenia.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentacje swojego stanowiska w sprawie wyrażoną w uzasadnieniu decyzji organu II instancji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga choć lakoniczna okazała się zasadna, a zgodnie z art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz. U. Nr 153 poz.1270/ - zwanej dalej ppsa - Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołana podstawą prawną.

W pierwszej kolejności Sąd stwierdza naruszenie przez organy zarówno l jak i II instancji naruszenie zasad ogólnych wyrażonych w kodeksie postępowania administracyjnego a to zasady prawdy obiektywnej /art. 7 kpa/ i zasady udzielania informacji /art. 9 kpa/. Odnosząc się do obowiązku organów wyjaśnienia i ustalenia dokładnego stanu faktycznego sprawy Sąd stwierdził, iż z akt administracyjnych przedłożonych Sądowi wynika, że:

1) po raz pierwszy małoletni K.S. urodzony w dniu [...] roku na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności z dnia 16 września 2004 roku Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności /zwanego dalej PZOoN/ został zaliczony do osób niepełnosprawnych od urodzenia do dnia 16 września 2005 roku i otrzymał zasiłek pielęgnacyjny decyzją GCPRiPS z dnia 30 września 2004 roku na okres od dnia 1 września 2004 roku do dnia 30 września 2005 roku.

2) PZOoN w dniu 22 września 2005 roku wydał ponownie orzeczenie

0. niepełnosprawności małoletniego na okres do dnia 22 września 2007 roku

1. GCPRiPS w dniu 20 października 2005 roku przyznało mu zasiłek

pielęgnacyjny na okres od dnia 1 września 2005 roku do dnia 30 września

2007 roku.

3) decyzją z dnia 1 września 2006 roku w/w decyzja została na podstawie art.

155 kpa zmieniona co do wysokości zasiłku pielęgnacyjnego w okresie od 1

września 2006 roku do dnia 30 września 2007 roku.

4) w dniu 17 sierpnia 2007 roku matka małoletniego składa do PZOoN wniosek

o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności jej syna.

5) w dniu 22 października 2007 roku otrzymuje decyzję negatywną, od której się odwołuje i w dniu 20 grudnia 2007 roku Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w G. na podstawie art. 138 § 1 pkt. 2kpa

6) decyzją Nr [...] uchyla zaskarżone orzeczenie z 22 października 2007 roku i zalicza mał. K. Stawicznego do osób niepełnosprawnych na okres do dnia 31 grudnia 2008 roku.

7) W dniu 2 stycznia 2008 roku A.S. składa wniosek do GCPRiPS o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego będącego przedmiotem postępowania administracyjnego zakończonego niniejszą skarga kasacyjną.

Te wszystkie okoliczności nie zostały ujęte w uzasadnieniach decyzji organów orzekających w administracyjnej sprawie co narusza treść art. 107 § 3 kpa i w ocenie Sądu ma wpływ na rozstrzygnięcie w sprawie bowiem pozostaje w związku przyczynowym jeśli chodzi o zasadę należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Jednocześnie Sąd zauważa, że ostatni akapit uzasadnienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego nie odnosi się do stanu faktycznego niniejszej sprawy. Dotyczy on zasiłku rodzinnego i dodatku z tytułu rehabilitacji i kształcenia niepełnosprawnego dziecka, gdy tymczasem przedmiotem sprawy jest zasiłek pielęgnacyjny. Potwierdza to naruszenie art. 107 § 3 kpa.

Artykuł 9 kpa dobitnie określa obowiązki organów w stosunku do stron bowiem nakazuje im czuwać nad tym aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Zasada ta została powtórzona w ustawie będącej podstawą orzekana w niniejszej sprawie to jest ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych /tekst jednolity z 2006 roku Dz. U. Nr 139 póz. 992 ze zm/ w ust.6 art. 26 - iż podmiot realizujący świadczenia rodzinne jest obowiązany poinformować osoby ubiegające się o świadczenia rodzinne o terminach składania wniosków, o których mowa w ust. 3 i 4 tego przepisu ale także w art. 24 a także w terminie do dnia 31 stycznia o konieczności przedłożenia do dnia 15 marca oświadczenia o dochodzie członków rodziny za poprzedni rok kalendarzowy.

Tego obowiązku organ administracji l instancji nie dopełnił.

W ocenie Sądu przepis art. 24 ust.3a i b i art. 26 ust. 6 należy stosować łącznie i dopiero po poinformowaniu strony o treści art. 24 i niezastosowaniu się do jego wymagań należy stosować konsekwencje tam przyjęte. Taka interpretacji zgodna jest z art. 2 Konstytucji który stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym Państwem prawa, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Z tej normy wynika zasada sprawiedliwości społecznej a do niej należy ochrona osób słabszych ekonomicznie a tym bardziej dzieci. Dziecko a dziecko niepełnosprawne przede wszystkim wymaga szczególnej opieki, leczenia i rehabilitacji a troski organów powołanych do opieki socjalnej najbardziej. Skomplikowany tryb przyznawania zasiłków pielęgnacyjnych poprzez dwutorowość organów z jednej strony zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz organów samorządowych po zmianie przepisów czyni niejasny tryb ich uzyskania. Stąd w ocenie Sądu ustawodawca przewidział konieczność nakazania szczegółowego informowania stron o ich prawach w ustawie o świadczeniach rodzinnych. W tej sprawie uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 roku cytowane przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie pozostawia wątpliwości co do interpretacji nie tylko art. 24 ust. 2 a objętego pytaniem prawnym ale całej ustawy o świadczeniach rodzinnych.

W przedmiotowej sprawie ma także znaczenie okoliczność, iż orzeczenie negatywne o niepełnosprawności z dnia 22 października 2007 roku zostało następnie przez organ II instancji uchylone i Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności uznał niepełnosprawność dziecka. Gdyby pierwsze orzeczenie było orzeczeniem prawidłowym to matka dziecka złożyła by wniosek jeszcze w październiku i zostałaby zachowana ciągłość zasiłku pielęgnacyjnego. Zatem okoliczność błędnej decyzji organu l instancji co do niepełnosprawności została w ocenie Sądu przez organy przerzucona na osobę niepełnosprawną i nieletnią a zatem słabszą, którą organy winny chronić. Te zatem okoliczności zadecydowały, iż na mocy art. 145 pkt.1 lit. a i c ppsa Sąd uchylił zaskarżoną decyzje i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta G.