Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krzysztof Dziedzic Sędziowie Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz Sędzia WSA Sławomir Pauter (spr.) Protokolant sekr. sąd. Magdalena Komar po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 lipca 2020 r. sprawy ze skargi T.S. na zarządzenie Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie odwołania Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] I. stwierdza nieważność zaskarżonego zarządzenia, II. zasądza od Miasta [...] na rzecz skarżącego – T.S. kwotę 697 zł (sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, III. nakazuje ściągnąć od Miasta [...] na rzecz Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem brakującej części wpisu sądowego od skargi.

Przedmiotem skargi wniesionej w niniejszej sprawie przez T.S. jest zarządzenie Burmistrza Miasta z dnia z dnia [...] lutego 2020 r. nr [...] w przedmiocie odwołania na podstawie art. 30 ust.2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2019r. poz.506 ze zm., dalej jako u.s.g.) i art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe (tj. Dz. U. z 2019r. poz. 1148 ze zm., dalej u.p.o.) T.S. z dniem [...] lutego 2020 roku z funkcji Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...].

Powyższe zarządzenie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne:

Funkcję dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] od dnia [...] sierpnia 2016 roku pełni T.S. w oparciu o zarządzenie nr [...] Burmistrza Miasta z dnia [...] sierpnia 2016 roku. Powyższym zarządzeniem został powołany do pełnienia tej funkcji na okres 5 lat, którego koniec przypada na dzień [...] sierpnia 2021 roku. Na podstawie zarządzenia nr [...] Burmistrza Miasta z dnia [...] sierpnia 2017 roku skarżący otrzymał pełnomocnictwo do dokonywania w imieniu Gminy o statusie miejskim czynności prawnych w zakresie zwykłego zarządu działalnością jednostki i mieniem znajdującym się w jej zarządzie i administrowaniu.

Zarządzeniem z dnia [...] lutego 2020 roku powołując się na art. 30 ust. 2 pkt 5 u.s.g. i art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o., po uzyskaniu pozytywnej opinii wojewódzkiego Kuratora Oświaty, Burmistrz Miasta odwołał w trakcie roku szkolnego, z dniem [...] lutego 2020 roku T.S. z funkcji Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...].

Uzasadniając wydanie zaskarżonego zarządzenia organ wskazał, że przeprowadzone w szkole od 2015 roku kontrole wykazały liczne nieprawidłowości, w tym brak realizacji przez T.S., będącego jej dyrektorem, zaleceń pokontrolnych.

W trakcie kontroli dochodów za 2015 r., przeprowadzonej w dniach [...] sierpnia 2016 r. do [...] września 2016 r., wobec stwierdzonych nieprawidłowości zalecono:

- regulowanie wynajmu pomieszczeń w budynku szkoły każdorazowo poprzez umowę najmu,

- opracowanie i wprowadzenie procedur dotyczących zasad udostępniania i najmu pomieszczeń szkoły,

- fakturowanie najmu zgodnie z zawartymi umowami oraz określanie i przestrzeganie terminów płatności,

- uregulowanie okresu trwania umów,

- naliczania odsetek od nieterminowych płatności,

- opracowanie i stosowanie instrukcji kasowej,

- pobieranie opłat za wydawanie duplikatów świadectw i legitymacji zgodnie z obowiązującymi przepisami,

- realizację obowiązku stosowania chronologicznych zapisów księgowych.

Natomiast w następstwie przeprowadzonego audytu SP nr [...] w zakresie zagadnień finansowych za 2017 r. przeprowadzony w okresie [...] lipiec - [...] sierpień 2018 r. i stwierdzonych nieprawidłowości wydano następujące zalecenia:

- obowiązek stosowania istniejących procedur wewnętrznych,

- konieczność weryfikacji zawartych umów najmu z wewnętrznymi procedurami,

- fakturowanie najmu zgodnie z zawartymi umowami (terminy płatności) - niezrealizowane zalecenie z poprzedniej kontroli,

- udzielanie zamówień publicznych do 30 tys. euro zgodnie z obowiązującymi wewnętrznymi procedurami, w szczególności poprzez zawieranie umów na realizację zadania,

- prawidłowe określanie przedmiotu zamówienia i jego szacunkowej wartości,

- przestrzeganie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotów kosztów używania do celów służbowych pojazdów niebędących własnością pracodawcy,

- naliczanie i wypłacanie kosztów delegacji służbowych w prawidłowej wysokości,

- ustalanie kryteriów przyznawania świadczeń socjalnych,

- naliczanie i przekazywanie odpisu na ZFŚS w prawidłowej wysokości i we wskazanych w przepisach terminach.

W/w audyt potwierdził realizację w pełni tylko jednego z zaleceń wydanych w trakcie poprzedniej kontroli.

Według opinii zespołu audytowego główną przyczyną stwierdzonych uchybień były mało precyzyjne zapisy wewnętrznych procedur, brak ich stosowania w praktyce, nieadekwatne systemy kontroli wewnętrznej oraz brak szkoleń pracowników w zakresie zamówień publicznych.

W okresie od [...] listopada do [...] grudnia 2019 r. przeprowadzono kontrolę prawidłowości przyznawania dodatków do wynagrodzenia dla nauczycieli za rok szkolny 2018/2019, w następstwie której przy uwzględnieniu jej wyników zalecono:

- wprowadzenie i stosowanie procedury przyznawania doraźnych zastępstw,

- przydzielanie zastępstwa doraźnego nauczycielom posiadającym kwalifikacje do nauczania danego przedmiotu, a w przypadku niemożliwości prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawcze (bez realizowania podstawy programowej),

- przydzielanie nauczycielom liczby godzin ponadwymiarowych w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela,

- przestrzeganie art. 42a ust. 6a ustawy Karta Nauczyciela;

- przydzielanie zastępstwa doraźnego kadrze kierowniczej w wyjątkowych sytuacjach,

- wypłacanie dodatków do wynagrodzenia na podstawię pisemnej informacji przekazanej przez organ prowadzący,

- przyznawanie dodatków motywacyjnych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2009 r. w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej,

- przeprowadzanie każdorazowo odpowiednich procedur sprawdzających w celu przyznania dodatku motywacyjnego,

- przestrzeganie art. 9c. ust 4 ustawy Karta Nauczyciela tj. niepowierzanie funkcji opiekuna stażu nauczycielom zajmującym stanowiska kierownicze,

Natomiast kontrola celowości i oszczędności wydatków oraz ich zgodności z procedurami wewnętrznymi i ustaw prawo zamówień publicznych za lata 2017-2019 wskazała następujące zalecenia:

- udzielanie zamówień publicznych o wartości poniżej równowartości kwoty 30 000 euro w sposób przyjęty w wewnętrznych regulacjach,

- prawidłowe określenie przedmiot zamówienia i jego szacunkowej wartości na podstawie art. 29- 35 ustawy prawo zamówień publicznych,

- zawieranie umowy na czas oznaczony zgodnie art 142 ust. 1 i 2 ustawy prawo zamówień publicznych oraz dokonywanie ich kontroli wstępnej przez główną księgową zgodnie z art. 54 ustawy o finansach publicznych,

- zawieranie umowy gwarantującej zabezpieczenie interesów jednostki, a jednocześnie zapewniające racjonalne i efektywne wykorzystanie środków finansowych, prowadzenie nadzoru nad realizacją przedmiotu umowy,

- przestrzeganie obowiązku prowadzenia kontroli zarządczej, o której mowa w art. 68 ust. 1 ustawy finansach publicznych.

Jednocześnie organ w zaskarżonym zarządzeniu stwierdził, że T.S. jako dyrektor szkoły nagminnie nie realizuje wskazanych zaleceń pokontrolnych, nie stosuje zasad rzetelności, prawidłowości i zgodności z prawem w zakresie gospodarowania środkami finansowymi jak również przepisów wynikających z ustawy prawo oświatowe. Naraża on kierowaną przez siebie jednostkę na straty finansowe, ponadto wykorzystuje zajmowane stanowisko w celu osiągnięcia dodatkowych korzyści finansowych przydzielając sobie największą liczbę godzin płatnych zastępstw podczas dyspozycyjności w tym czasie innych nauczycieli, nie kierując się przy tym realizacją podstawy programowej w szkole. Duża liczba realizowanych zastępstw uniemożliwiała właściwe wypełnianie obowiązków dyrektora szkoły. Jednocześnie nie prowadzi bieżącej kontroli w zakresie gospodarowania i analizowania budżetu szkoły oraz dokonuje przesunięć środków finansowych w budżecie szkoły i wydatkuje środki bez uzgodnienia z organem prowadzącym. Organizacja pracy w szkole oraz jej funkcjonowanie, wskazuje na brak umiejętności zarządzania oraz kierowania szkołą przez dyrektora.

Skargę na powyższe zarządzenie złożył T.S. Podnosząc zarzuty dotyczące:

- rażącego naruszeniem przepisu art. 66 ust. 1 pkt. 2 u.p.o. polegające na błędnej interpretacji i niewłaściwym zastosowaniu, gdyż w sprawie nie zachodzą "przypadki szczególnie uzasadnione" w rozumieniu niniejszego przepisu,

- naruszenia przepisu art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nienależyte uzasadnienie zarządzenia oraz nie wykazanie na czym zdaniem organu polegają "przypadki szczególnie uzasadnione" przemawiające za koniecznością natychmiastowego odwołania skarżącego z zajmowanego stanowiska,

- naruszenia zasady czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym (art 10 § 1 k.p.a.) poprzez uniemożliwienie stronie przedstawienia swojego stanowiska przed wydaniem zarządzenia,

wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonego zarządzenia i zasądzenie od Burmistrza Miasta na rzecz skarżącego kosztów postępowania wywołanego wniesieniem skargi, w tym kosztów wynagrodzenia pełnomocnika według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu skargi, powołując się na liczne orzeczenia sądowe, strona skarżąca podniosła, że zgodnie przyjmuje się, że pojęcie "szczególnie uzasadnionych przypadków", o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o., oznacza tylko takie sytuacje, w których nie jest możliwe dalsze pełnienie przez nauczyciela funkcji kierowniczej i zachodzi konieczność natychmiastowego przerwania jego czynności z uwagi na zagrożenie dla interesu publicznego, przy czym wskazuje się, że musi być ono na tyle istotne, iż nie pozwala na dalsze wykonywanie obowiązków przez daną osobę, dalsze zajmowanie stanowiska dyrektora godzi w interes szkoły, które obiektywnie powodują destabilizację pod względem dydaktycznym i wychowawczym czy oświatowym jednostki oświatowej kierowanej przez nauczyciela, a jedyną możliwością zapobieżenia takiej sytuacji jest odwołanie dyrektora w trybie natychmiastowym.

Tymczasem w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia powołano się na okoliczności wynikające z kontroli i audytu, które miały miejsce 2 i 3 lata przed wydaniem zaskarżonego zarządzenia i nie spełniały nagłej reakcji, wnioski wynikające z kontroli za lata 2015 i 2017 nie są okolicznościami aktualnymi. Zdaniem skarżącego w kontrolowanej sprawie Burmistrz – wbrew ciążącemu na nim obowiązku – nie wykazał, aby zarzucane skarżącemu uchybienia wywierały tego rodzaju negatywny wpływ na funkcjonowanie szkoły. Nie wykazał w jakim zakresie funkcja dydaktyczna, wychowawcza czy oświatowa nie zostały zrealizowane i w jakim zakresie. Dalej skarżący wskazał, że uzasadnienie zaskarżonego zarządzenia, choć wymienia wiele rzekomych uchybień dyrektora, jest bardzo ogólnikowe. Szczegółowo opisane nieprawidłowości jako zalecenia pokontrolne wymienione w protokole kontroli nr [...] z dnia [...] grudnia 2019 r. zostały zrealizowane i poprawione, o czym świadczy pismo z dnia [...] stycznia 2020 r. dotyczące zaleceń pokontrolnych zawartych w protokole z kontroli przeprowadzonej w Szkole Podstawowej nr [...].

W złożonej odpowiedzi na skargę organ wnosił o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżone zarządzenie nie odpowiada prawu.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 20190 r. poz. 2167) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej (...). Kontrola, o której mowa w § 1, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (art. 1 § 2). Stosownie do art. 3 § 1 i § 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 23002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, dalej jako p.p.s.a.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6 p.p.s.a., stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności (art. 147 § 1 p.p.s.a.).

Przedmiotem kontroli sądu w niniejszej sprawie stało się Zarządzenie Burmistrza Miasta z dnia [...] lutego 2020 r. w sprawie odwołania T.S. ze stanowiska Dyrektora Szkoły Podstawowej [...]. Zarządzenie to zostało wydane na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 5 u.s.g. i art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o.

Przystępując do merytorycznej oceny legalności zaskarżonego zarządzenia, stwierdzić należy, że zarządzenie Burmistrza Miasta z [...] lutego 2020 r. zostało podjęte z naruszeniem art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o., polegającym na wydaniu zarządzenia mimo braku wykazania zaistnienia okoliczności mieszczących się w ustawowych "przypadkach szczególnie uzasadnionych", które uprawniałyby organ założycielski do odwołania skarżącego ze stanowiska dyrektora w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Zgodnie z art. 66 ust. 1 u.p.o. organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce:

1) odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie:

a) złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem,

b) ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 w trybie określonym przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli - bez wypowiedzenia,

c) złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 56 ust. 3.

W myśl natomiast art. 66 ust. 2 u.p.o. w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 8, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Użyte przez ustawodawcę w przepisie art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. pojęcie "przypadki szczególnie uzasadnione" jest pojęciem ogólnym, niedookreślonym, lecz analiza powyższego przepisu pozwala na stwierdzenie, że odwołanie w trybie natychmiastowym na podstawie ust. 1 pkt 2 art. 66 u.p.o. nie może nastąpić z przyczyn wymienionych w pkt 1 lit. b tego artykułu, tj. w przypadku negatywnej oceny pracy lub wykonywania zadań w zakresie działalności finansowej i administracyjnej. Muszą to być inne, "szczególnie uzasadnione przypadki", których ustawa nie wskazuje.

Przywołany przepis art. 66 u.p.o. ma tożsame brzmienie z art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. poz. 594, z późn. zm.), uchylonym przez art. 15 pkt 54 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. zmieniającej ustawę o systemie oświaty z dniem 1 września 2017 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 60). Z tego powodu, stanowisko orzecznictwa i judykatury odnoszące się do omawianej kwestii, wyrażone na tle art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, regulowanej obecnie przez art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o., zachowuje w ocenie sądu swoją aktualność i może być w pełni stosowane przy interpretacji treści pojęcia "szczególnie uzasadnionych przypadków". W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że skoro przepis ten wprowadza nadzwyczajny tryb odwołania osoby, której powierzono stanowisko kierownicze (dyrektora szkoły) - powinien być interpretowany ściśle. "Przypadki szczególnie uzasadnione", o których stanowi art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o., są wąsko ujmowane w orzecznictwie sądowoadministracyjnym - jako sytuacje, w których doszło do rażących uchybień niepozwalających na dalsze zajmowanie stanowiska, zatem prowadzących do konieczności natychmiastowego odsunięcia osoby pełniącej funkcję kierowniczą w szkole lub placówce oświatowej od pracy na tym stanowisku w trakcie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Dotyczą sytuacji drastycznych, rażąco sprzecznych z celami powołania na stanowisko, a więc innych od tych, dla których przewidziany jest "normalny" tryb odwołania ze stanowiska z końcem roku szkolnego. Stanowisko NSA w tej kwestii jest jednolite i konsekwentne ( np. wyrok z 7 maja 2015 r., I OSK 2987/14, wyrok z 6 sierpnia 2015 r., I OSK 901/15 oraz wyrok z 25 listopada 2015 r., I OSK 1942/15). Wynika z niego, że omawiana przesłanka dotyczy sytuacji, w których nie jest możliwe spełnianie przez nauczyciela funkcji kierowniczej, a konieczność natychmiastowego przerwania jego czynności zachodzi ze względu na zagrożenie interesu publicznego, bo naruszenie prawa przez dyrektora jest na tyle istotne, iż nie pozwala na dalsze wykonywanie obowiązków przez daną osobę, a stwierdzone w jego pracy uchybienia mogą prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły. Za szczególnie uzasadnione przypadki należy uznać zdarzenia (działanie lub zaniechanie) o charakterze zupełnie wyjątkowym, nadzwyczajnym (wykraczającym poza działanie rutynowe, codzienne), przy czym stwierdzone uchybienia są tego rodzaju, że powodują destabilizację w realizacji funkcji (dydaktycznej, wychowawczej i oświatowej) szkoły i dlatego konieczne jest natychmiastowe zaprzestanie wykonywania funkcji dyrektora, albowiem dalsze zajmowanie stanowiska dyrektora godzi w interes szkoły jako interes publiczny (np. wyrok NSA z 1 września 2010 r., sygn. akt I OSK 933/10, wyrok NSA z 14 lutego 2013 r., sygn. akt I OSK 1797/12). Szczególnie uzasadnione przypadki to takie, które powodują, że nie można czekać z odwołaniem nauczyciela ze stanowiska kierowniczego, lecz decyzja o pozbawieniu nauczyciela funkcji kierowniczej musi być podjęta natychmiast. Tym samym odwołanie w szczególnie uzasadnionym przypadku powinno być natychmiastowe lub niezwłoczne w stosunku do zdarzeń (okoliczności) je uzasadniających. Chodzi o takie zachowania, w wyniku których nie ulega wątpliwości, że dyrektor utracił zdolność wykonywania powierzonej mu funkcji z przyczyn etycznych lub rażącej niekompetencji w realizacji spoczywających na nim obowiązków. Warto wskazać dla przykładu, że w orzecznictwie sądów administracyjnych za przyczyny "szczególnie uzasadnione" uznano: kradzież alkoholu w sklepie (wyrok WSA w Białymstoku z 3 marca 2015 r. sygn. akt II SA/Bk 1179/14), błędy organizacyjne, które postawiły placówkę w stan zagrożenia likwidacją (wyrok WSA w Gliwicach z 17 czerwca 2014 r. sygn. akt IV SA/Gl 970/13), poniżanie, upokarzanie i ignorowanie pracownika oraz wykorzystanie dwóch pracowników do przeprowadzenia remontu w mieszkaniu dyrektora (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 marca 2014 r. sygn. akt I OSK 2853/13), zatrudnienie przez dyrektora swojej siostry w szkole (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 marca 2012 r. sygn. akt I OSK 2408/11), notoryczne nieregulowanie zobowiązań finansowych szkoły (wyrok WSA w Rzeszowie z 10 maja 2006 r. sygn. akt II SA/Rz 624/05), długotrwałą chorobę uniemożliwiającą wykonywanie funkcji kierowniczej, która negatywnie wpływa na szkołę powodując jej dezorganizację (I OSK 365/17).

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela poglądy prawne zaprezentowane w powołanych wyżej orzeczeniach. Podkreślić jednocześnie należy, iż powyższa definicja przesłanki uzasadniającej odwołanie dyrektora szkoły bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego wyklucza przyjęcie, aby do przypadków szczególnie uzasadnionych można zaliczyć negatywną ocenę dotychczasowej pracy dyrektora szkoły, będącej następstwem zsumowania stwierdzonych w trakcie kolejnych przeprowadzonych w różnych okresach kontroli, naruszeń, w szczególności gdy odrębna ich ocena nie daje możliwości zakwalifikowania ich do przypadku szczególnie uzasadnionego w rozumieniu art. 66 ust. ust. 1 pkt 2 u.p.o. Należy się również opowiedzieć, za stanowiskiem, że warunkiem zastosowania tego trybu odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego jest bliskość czasowa między stwierdzeniem naruszeń, a zastosowaniem instytucji określonej w art. 66 ust. 1 pkt. 2 u.p.o. Nie jest możliwe przesuwanie przez organ podejmowania tej decyzji na bliżej nieokreślony czas. Zwolnienie w tym trybie nie może być dokonane w dowolnym czasie w relacji do zdarzeń je uzasadniających. Odwołanie ze stanowiska ze skutkiem natychmiastowym – bez wypowiedzenia, jako środek szczególnie dotkliwy, powinno być stosowane rozważnie i wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. Tryb ten nie służy usunięciu z funkcji kierowniczej nauczyciela, który niewłaściwie wykonuje swoje obowiązki, ale zaniedbania w tym zakresie nie są tak istotne i rażące, aby wymagały natychmiastowego zaprzestania pełnienia określonych obowiązków (wyrok WSA w Szczecinie z dnia 6 lutego 2020r., sygn. akt II SA/Sz 815/2019). W wyroku z dnia 1 września 2010 r., sygn. akt I OSK 933/10 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że szczególny tryb obsadzania stanowisk dyrektora szkoły świadczy o woli ustawodawcy zapewnienia cech trwałości stosunkowi pracy na tym stanowisku, a wszelkie ingerencje w tego rodzaju stosunek muszą być traktowane jako odstępstwo od powyższej zasady i sprowadzać się do sytuacji, które nie należą do działań codziennych, rutynowych, gdy dalsze pozostawanie wybranej w konkursie osoby na stanowisku dyrektora groziłby wywołaniem negatywnych i szkodliwych skutków. W orzecznictwie przyjmuje się, że art. 38 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty, a obecnie będący jego powtórzeniem art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o., stanowi wyjątek od zasady stabilności zatrudnienia, a zatem jego wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna. Przepis ten powinien być interpretowany ściśle.

Ustawodawca w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. posłużył się słowem "może", co oznacza, że orzeczenie o odwołaniu ze stanowiska oparte jest na uznaniu administracyjnym, które nie może być dowolne i musi zostać uzasadnione. Oznacza to, iż ocena i uznanie organu, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze, a następnie zamierza odwołać go z tej funkcji nie mogą mieć charakteru dowolnego lub arbitralnego, lecz powinny być szczegółowo wywiedzione i umotywowane w uzasadnieniu podjętego zarządzenia. Zatem aby dokonać oceny, czy w danym przypadku wystąpiły przesłanki do zastosowania art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. niezbędnym jest zapoznanie się z argumentacją organu wskazującą na to, jakie "przypadki szczególnie uzasadnione" w danej sprawie spowodowały zastosowanie przez organ wyjątkowej instytucji przewidzianej w tym przepisie prawa. Zarządzenie o odwołaniu dyrektora szkoły wymaga wyczerpującego uzasadnienia stanowiska zajętego przez organ, gdyż ustalenie znaczenia pojęcia "w przypadkach szczególnie uzasadnionych" nie może być podejmowane w sposób abstrakcyjny, lecz powinno uwzględniać okoliczności faktyczne, w którym ono funkcjonuje.

Mając na uwadze powyższe rozważania należy uznać, że w rozpoznawanej sprawie organ prowadzący szkołę – Burmistrz Miasta, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie wykazał, aby w niniejszej sprawie w wyniku działań podejmowanych przez skarżącego jako dyrektora szkoły, zostały spełnione przesłanki uzasadniające odwołanie go z tej funkcji bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego. W uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia w przedmiocie odwołania organ przytoczył stwierdzone w trakcie kontroli, które miały w latach 2015 – 2019 naruszenia i związane z tymi naruszeniami zalecenia pokontrolne. Nie wykazał jednak, aby stwierdzone naruszenia doprowadziły do destabilizacji pracy kierowanej przez skarżącego szkoły, w szczególności realizacji funkcji oświatowych i wychowawczych i dlatego konieczne było natychmiastowe zaprzestanie wykonywania przez niego funkcji dyrektora. Nie sposób uznać, aby stwierdzone w trakcie kontroli naruszenia wystąpiły nagle, w sposób niespodziewany, w związku z czym nastąpiła natychmiastowa konieczność odwołania dyrektora. Wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia naruszenia nie miały charakteru nagłego. Były one znane organowi przez dłuższy okres czasu, co jednoznacznie potwierdzają sporządzone po każdej kontroli protokoły. Trwały one przez dłuższy czas, a brak po ich stwierdzeniu działań ze strony organu za wyjątkiem wydawania zaleceń pokontrolnych w stosunku do osoby skarżącego jako dyrektora szkoły zdaje się świadczyć, iż organ w tych naruszeniach nie widział zagrożenia do funkcjonowania szkoły, uzasadniającego odwołanie go z zajmowanego stanowiska bez wypowiedzenia w trakcie roku szkolnego. Upływ tak znacznego czasu między ich stwierdzeniem a ewentualną zmianą oceny tych naruszeń nie uzasadniało zastosowanie art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. W uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia organ stwierdza jedynie w sposób ogólny, że działania skarżącego narażały kierowaną przez niego jednostkę na straty finansowe, a ponadto wykorzystywał on zajmowane stanowisko w celu osiągnięcia dodatkowych korzyści finansowych przydzielając sobie największą liczbę godzin płatnych zastępstw podczas dyspozycyjności w tym czasie innych nauczycieli. Trudno przyjąć, aby przydzielanie sobie przez dyrektora płatnych zastępstw przy ich jednoczesnym przeprowadzeniu stanowiło podstawę odwołania ze stanowiska dyrektora bez wypowiedzenia, aby stanowiło to zagrożenie dla funkcjonowania szkoły. Nie wyczerpują znamion przesłanki określonej w art. 66 ust. 1 pkt. 2 u.p.o. również wymienione w zaskarżonym zarządzeniu naruszenia związane z udzielaniem zamówień publicznych, wynajmu pomieszczeń, brakiem naliczania odsetek za nieterminowe uiszczanie z tego tytułu należności, brak opracowania wewnętrznych procedur udostępniania i wynajmu pomieszczeń. W szczególności organ nie wykazał, aby z naruszeniami tymi związana była konkretna szkoda finansowa mogąca stanowić zagrożenie do realizacji przez szkołę podstawowych celów jej działalności w zakresie nauczania i wychowania. Za taką szkodę nie można uznać brak naliczania odsetek za nieterminowe uiszczanie przez najemców ustalonego czynszu. Z treści protokołu z przeprowadzonej w 2019 roku kontroli dotyczącej celowości i oszczędności wydatków oraz ich zgodności z procedurami wewnętrznymi i ustawy prawo zamówień publicznych, który został dołączony do akt administracyjnych sprawy nie wynika, aby stwierdzono w związku z tymi naruszeniami powstanie konkretnego uszczerbku majątkowego po stronie szkoły mającego wpływ na jej funkcjonowanie, realizację nałożonych zadań w zakresie oświaty i wychowania. Dotyczy to również stwierdzenia w trakcie kontroli przeprowadzonej w 2018 roku błędów w rozliczaniu delegacji dyrektora jednostki, w trakcie których używał własnego pojazdu dla celów służbowych. Zdaniem organu winny one być rozliczane według stawek określonych w zarządzeniu wewnętrznym nr [...] wydanym przez dyrektora szkoły w dniu [...] września 2017 roku, a nie według stawki określonej w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 roku w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania dla celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów nie będących własnością pracodawcy (Dz.U. poz. 271 ze zm.). Rozliczono tak 13 delegacji dyrektora i wypłacono mu łącznie kwotę 873,21 zł , a według stawek określonych w zarządzeniu wewnętrznym winna to być kwota 487,00 zł.

Sąd w tym miejscu pragnie zaznaczyć, że z uwagi na zakreślony przez zaskarżone zarządzenie przedmiot rozpoznania nie poddaje ocenie czy wskazane w nim naruszenia i okres ich stwierdzenia mogły stanowić podstawę zastosowania przez organ innego trybu odwołania strony z zajmowanego stanowiska, albowiem taka ocena nie jest konieczna do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Stwierdzić należy, że w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia organ wskazał jakie wydano po przeprowadzeniu poszczególnych kontroli zalecenia, z których oczywiście można wyciągnąć wnioski co do stwierdzonych naruszeń oraz zawarto w nim ogólne stwierdzenia, że narażały one jednostkę na straty finansowe, świadczą o wykorzystaniu zajmowanego stanowiska przez stronę w celu osiągniecia dodatkowych korzyści majątkowych. Jednak brak jest odniesienia się , wykazania jaki wpływ te naruszenia miały na funkcjonowanie szkoły, czy powodowały destabilizację i zagrożenie w realizacji jej podstawowych zadań i dlaczego konieczne jest natychmiastowe odwołanie dyrektora. Tym samym uzasadnienie zarządzenia nie odpowiada warunkom określonym w art. 107 § 3 k.p.a., który co do wymogów jakim winno odpowiadać zaskarżone zarządzenie ma również odpowiednie zastosowanie. Nie jest dopuszczalne zdaniem Sądu zastępowanie wadliwego, niepełnego uzasadnienia zarządzenia uzasadnieniem zawartym w odpowiedzi na skargę.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że organ administracji publicznej nie wykazał w sposób nie budzący wątpliwości, że w niniejszej sprawie została spełniona przesłanka określona w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. tj. "szczególnie uzasadniony przypadek" stanowiąca podstawę do odwołania skarżącego z funkcji dyrektora w trakcie roku szkolnego bez wypowiedzenia, co zgodnie z art. 147 § 1 p.p.s.a. uzasadniało stwierdzenie nieważności wydanego zarządzenia ( pkt I wyroku).

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a. i stosownie do art. 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( t.j. DZ.U. z 2018r., poz. 265). Zasądzono od organu na rzecz strony skarżącej tytułem zwrotu kosztów postepowania sądowego kwotę 697 zł, tj. 200 zł tytułem zwrotu uiszczonego wpisu od skargi, 480 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym oraz 17 zł tytułem zwrotu uiszczonej opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa ( pkt II wyroku).

Nadto nakazano ściągnąć od organu na rzecz Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. kwotę 100 zł tytułem brakującej części wpisu sądowego od skargi (pkt III wyroku). Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 roku w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2003r., nr 221, poz. 2193 ze zm.) wpis od skargi na zarządzenie w przedmiocie odwołania ze stanowiska dyrektora szkoły wynosi 300 zł (§ 2 ust. 1 pkt 4). Strona skarżąca uiściła wpis w wysokości 200 zł. Tym samym na podstawie art. 223 § 2 p.p.s.a. nakazano ściągnąć brakującą cześć wpisu od organu.