Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędziowie: Sędzia NSA Wojciech Jakimowicz Sędzia del. WSA Hanna Knysiak-Sudyka (spr.) Protokolant: asystent sędziego Przemysław Iżycki po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2024 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Burmistrza Miasta [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 lipca 2020 r. sygn. akt II SA/Go 162/20 w sprawie ze skargi T. S. na zarządzenie Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] lutego 2020 r. nr [...] w przedmiocie odwołania Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] w [...] 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od Burmistrza Miasta [...] na rzecz T. S. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 22 lipca 2020 r. sygn. akt II SA/Go 162/20, po rozpoznaniu sprawy ze skargi T. S. na zarządzenie Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] lutego 2020 r., nr [...] w przedmiocie odwołania Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] w [...], stwierdził nieważność zaskarżonego zarządzenia (pkt I), zasądził od Miasta [...] na rzecz skarżącego – T. S. kwotę 697 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt II), a także nakazał ściągnąć od Miasta [...] na rzecz Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim kwotę 100 zł tytułem brakującej części wpisu sądowego od skargi (pkt III).

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Funkcję dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] w [...] od dnia [...] sierpnia 2016 r. pełni T. S. (dalej: "skarżący") w oparciu o zarządzenie nr [...] Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] sierpnia 2016 r. Powyższym zarządzeniem został powołany do pełnienia tej funkcji na okres 5 lat, którego koniec przypada na dzień 31 sierpnia 2021 roku. Na podstawie zarządzenia nr [...] Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] sierpnia 2017 r. skarżący otrzymał pełnomocnictwo do dokonywania w imieniu Gminy [...] o statusie miejskim czynności prawnych w zakresie zwykłego zarządu działalnością jednostki i mieniem znajdującym się w jej zarządzie i administrowaniu.

Zarządzeniem z dnia [...] lutego 2020 r. nr [...], na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz.506 ze zm., zwana dalej: "u.s.g.") i art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm., zwana dalej: "u.p.o.", "Prawo oświatowe"), po uzyskaniu pozytywnej opinii Lubuskiego wojewódzkiego Kuratora Oświaty w [...], Burmistrz Miasta [...] odwołał w trakcie roku szkolnego, z dniem 6 lutego 2020 r. T. S. z funkcji Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] w [...].

Uzasadniając wydanie zaskarżonego zarządzenia organ wskazał, że przeprowadzone w szkole od 2015 r. kontrole wykazały liczne nieprawidłowości, w tym brak realizacji przez T. S., będącego jej dyrektorem, zaleceń pokontrolnych.

Jednocześnie organ w zaskarżonym zarządzeniu stwierdził, że T. S. jako dyrektor szkoły nagminnie nie realizuje wskazanych zaleceń pokontrolnych, nie stosuje zasad rzetelności, prawidłowości i zgodności z prawem w zakresie gospodarowania środkami finansowymi, jak również przepisów wynikających z ustawy prawo oświatowe. Naraża on kierowaną przez siebie jednostkę na straty finansowe, ponadto wykorzystuje zajmowane stanowisko w celu osiągnięcia dodatkowych korzyści finansowych, przydzielając sobie największą liczbę godzin płatnych zastępstw, podczas dyspozycyjności w tym czasie innych nauczycieli, nie kierując się przy tym realizacją podstawy programowej w szkole. Duża liczba realizowanych zastępstw uniemożliwiała właściwe wypełnianie obowiązków dyrektora szkoły. Jednocześnie nie prowadzi bieżącej kontroli w zakresie gospodarowania i analizowania budżetu szkoły oraz dokonuje przesunięć środków finansowych w budżecie szkoły i wydatkuje środki bez uzgodnienia z organem prowadzącym. Organizacja pracy w szkole oraz jej funkcjonowanie wskazuje na brak umiejętności zarządzania oraz kierowania szkołą przez dyrektora.

Na powyższe zarządzenie T. S. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w powołanym wyżej wyroku uznał, że skarga była zasadna i zasługiwała na uwzględnienie, bowiem zaskarżone zarządzenie nie odpowiada prawu.

Uzasadniając swoje stanowisko Sąd I instancji uznał, że w rozpoznawanej sprawie organ prowadzący szkołę – Burmistrz Miasta [...], wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie wykazał, aby w niniejszej sprawie w wyniku działań podejmowanych przez skarżącego jako dyrektora szkoły, zostały spełnione przesłanki uzasadniające odwołanie go z tej funkcji bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego. W uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia w przedmiocie odwołania organ przytoczył stwierdzone w trakcie kontroli, które miały miejsce w latach 2015 - 2019, naruszenia i związane z tymi naruszeniami zalecenia pokontrolne. Nie wykazał jednak, aby stwierdzone naruszenia doprowadziły do destabilizacji pracy kierowanej przez skarżącego szkoły, w szczególności realizacji funkcji oświatowych i wychowawczych i dlatego konieczne było natychmiastowe zaprzestanie wykonywania przez niego funkcji dyrektora. Nie sposób uznać, aby stwierdzone w trakcie kontroli naruszenia wystąpiły nagle, w sposób niespodziewany, w związku z czym nastąpiła natychmiastowa konieczność odwołania dyrektora. Wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia naruszenia nie miały charakteru nagłego. Były one znane organowi przez dłuższy okres czasu, co jednoznacznie potwierdzają sporządzone po każdej kontroli protokoły. Trwały one przez dłuższy czas, a brak po ich stwierdzeniu działań ze strony organu, za wyjątkiem wydawania zaleceń pokontrolnych w stosunku do osoby skarżącego jako dyrektora szkoły, zdaje się świadczyć, iż organ w tych naruszeniach nie widział zagrożenia do funkcjonowania szkoły, uzasadniającego odwołanie go z zajmowanego stanowiska bez wypowiedzenia w trakcie roku szkolnego. Upływ tak znacznego czasu między ich stwierdzeniem a ewentualną zmianą oceny tych naruszeń nie uzasadniał zastosowania art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. W uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia organ stwierdza jedynie w sposób ogólny, że działania skarżącego narażały kierowaną przez niego jednostkę na straty finansowe, a ponadto wykorzystywał on zajmowane stanowisko w celu osiągnięcia dodatkowych korzyści finansowych, przydzielając sobie największą liczbę godzin płatnych zastępstw, podczas dyspozycyjności w tym czasie innych nauczycieli. Trudno przyjąć, aby przydzielanie sobie przez dyrektora płatnych zastępstw przy ich jednoczesnym przeprowadzeniu stanowiło podstawę odwołania ze stanowiska dyrektora bez wypowiedzenia, aby stanowiło to zagrożenie dla funkcjonowania szkoły. Nie wyczerpują znamion przesłanki określonej w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. również wymienione w zaskarżonym zarządzeniu naruszenia związane z udzielaniem zamówień publicznych, wynajmu pomieszczeń, brakiem naliczania odsetek za nieterminowe uiszczanie z tego tytułu należności, brak opracowania wewnętrznych procedur udostępniania i wynajmu pomieszczeń. W szczególności organ nie wykazał, aby z naruszeniami tymi związana była konkretna szkoda finansowa mogąca stanowić zagrożenie dla realizacji przez szkołę podstawowych celów jej działalności w zakresie nauczania i wychowania. Za taką szkodę nie można uznać braku naliczania odsetek za nieterminowe uiszczanie przez najemców ustalonego czynszu.

Sąd I instancji podkreślił, że z uwagi na zakreślony przez zaskarżone zarządzenie przedmiot rozpoznania nie poddaje ocenie, czy wskazane w nim naruszenia i okres ich stwierdzenia mogły stanowić podstawę zastosowania przez organ innego trybu odwołania strony z zajmowanego stanowiska, albowiem taka ocena nie jest konieczna do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

W ocenie Sądu stwierdzić należy, że w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia organ wskazał, jakie wydano po przeprowadzeniu poszczególnych kontroli zalecenia, z których oczywiście można wyciągnąć wnioski co do stwierdzonych naruszeń oraz zawarto w nim ogólne stwierdzenia, że narażały one jednostkę na straty finansowe, świadczą o wykorzystaniu zajmowanego stanowiska przez stronę w celu osiągnięcia dodatkowych korzyści majątkowych. Jednak brak jest odniesienia się, wykazania, jaki wpływ te naruszenia miały na funkcjonowanie szkoły, czy powodowały destabilizację i zagrożenie w realizacji jej podstawowych zadań i dlaczego konieczne jest natychmiastowe odwołanie dyrektora. Tym samym uzasadnienie zarządzenia nie odpowiada warunkom określonym w art. 107 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 z późn. zm., zwana dalej: "k.p.a."), który co do wymogów, jakim winno odpowiadać zaskarżone zarządzenie, ma również odpowiednie zastosowanie. Nie jest dopuszczalne zdaniem Sądu zastępowanie wadliwego, niepełnego uzasadnienia zarządzenia uzasadnieniem zawartym w odpowiedzi na skargę.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, organ administracji publicznej nie wykazał w sposób nie budzący wątpliwości, że w niniejszej sprawie została spełniona przesłanka określona w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. tj. "szczególnie uzasadniony przypadek", stanowiąca podstawę do odwołania skarżącego z funkcji dyrektora w trakcie roku szkolnego bez wypowiedzenia, co zgodnie z art. 147 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm., zwana dalej: "p.p.s.a.") uzasadniało stwierdzenie nieważności wydanego zarządzenia (pkt I wyroku).

Skargę kasacyjną od tego wyroku wniósł Burmistrz Miasta [...], zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie:

1. przepisu prawa materialnego art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na tzw. błędzie w subsumcji, co wyraża się w tym, że ustalonego stanu faktycznego błędnie "nie podciągnięto" pod hipotezę normy prawnej art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe.

2. przepisu prawa materialnego art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego poprzez błędną wykładnię polegające na mylnym rozumieniu treści art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego poprzez przyjęcie, że ciąg naruszeń nie może stanowić "przypadku szczególnie uzasadnionego", o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 w/w ustawy.

3. przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy to jest:

1) art. 147 § 1 w zw. z art. 134 § 1 p.p.s.a. przez stwierdzenie nieważności zaskarżonego zarządzenia oraz dokonanie nieprawidłowej kontroli legalności zarządzenia z ograniczeniem się do wymogów formalnych zarządzenia i stwierdzenie, że nie zachodzą w sprawie przypadki szczególnego rodzaju, które wskazywałyby na zastosowanie szczególnego trybu odwołania dyrektora w oparciu o art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe.

2) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 107 § 3 k.p.a. przez:

a) uwzględnienie skargi i wadliwe przyjęcie, to jest dokonanie bez wystarczająco wszechstronnej i krytycznej analizy materiału dowodowego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, że uzasadnienie zarządzenia nie odpowiada warunkom określonym w art. 107 § 3 k.p.a., podczas gdy prawidłowa analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego powinna prowadzić do wniosku, że organ w pełni zebrał i dokonał swobodnej oceny materiału dowodowego.

b) uwzględnienie skargi pomimo nierozpatrzenia całokształtu zebranego materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy, w szczególności ograniczenie się tylko do analizy części zarzutów, a pominięcie istotnych elementów, takich jak pobieranie przez skarżącego dyrektora szkoły T. S. dodatku funkcyjnego w kwocie [...] zł, czy też dodatku za prowadzenie stażu, co jako ewidentne działanie na szkodę szkoły, czy też nierealizowanie podstawy programowej, winno być uznane za "przypadek szczególnie uzasadniony".

c) dowolną ocenę materiału dowodowego przejawiającą się w szczególności poprzez pominięcie części zarzutów, a zarzuty, które zostały rozpatrzone, takie jak niegospodarność w zarządzaniu majątkiem szkoły, pobieranie w celu osiągnięcia korzyści finansowej dla siebie dodatku funkcyjnego, dodatku za staż, czy też przydzielanie sobie płatnych zastępstw, nie mając uprawnień do nauczania przedmiotu, z którego realizował zastępstwa, co spowodowało nie tylko bezpodstawną wypłatę [...] zł stanowiącą szkodę w majątku szkoły, lecz głównie brakiem realizacji podstawy programowej, w tym zakresie ocena była zbyt dowolna, bo przecież wystarczające jest do uznania przypadku szczególnie uzasadniającego będącego podstawą odwołania dyrektora uznanie jednego z zarzucanych czynów.

3) art. 141 § 4 p.p.s.a. w zw. z art. 133 p.p.s.a. przez:

a) wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia, gdyż z jednej strony Sąd uznaje, że uzasadnienie zarządzenia nie jest należycie udokumentowane, a z drugiej strony, że warunkiem zastosowania tego trybu odwołania dyrektora jest bliskość czasowa między stwierdzeniem naruszeń, a zastosowaniem instytucji określonej w art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe w sytuacji, gdy należyte udokumentowania naruszenia prawa było udokumentowane zdarzeniami rozciągniętymi w czasie spełniające wymogi ciągłości zdarzeń.

Mając powyższe na uwadze skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, rozpatrzenie skargi i oddalenie skargi T. S., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gorzowie Wielkopolskim. Jednocześnie wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także rozpoznanie skargi na rozprawie.

Powyższe zarzuty rozwinięto w uzasadnieniu skargi kasacyjnej.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną T. S. wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Z urzędu bada tylko czy w sprawie nie zachodzą przesłanki nieważności postępowania enumeratywnie wymienione w § 2 powołanego artykułu. W niniejszej sprawie nie można dopatrzeć się żadnej z wad, która świadczyłaby o nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Dlatego skarga kasacyjna podlegała rozpatrzeniu w granicach wyznaczonych sformułowanymi w niej podstawami kasacyjnymi i ich uzasadnieniem.

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Skarżący kasacyjnie zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie zarówno przepisów prawa materialnego, jak też przepisów postępowania. W takiej sytuacji, co do zasady, jako pierwsze podlegają rozpatrzeniu zarzuty naruszenia przepisów postępowania, gdyż weryfikacja prawidłowości wykładni przepisów prawa materialnego, dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jest możliwa jedynie w przypadku stwierdzenia braku uchybień natury procesowej, mogących mieć istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Zarzuty naruszenia prawa procesowego są nieuzasadnione. Sąd pierwszej instancji dokonał właściwej oceny zarządzenia będącego przedmiotem skargi i trafnie podniósł, że brak jest w nim wykazania, jaki wpływ miały wymienione w nim naruszenia na funkcjonowanie szkoły, czy powodowały destabilizację i zagrożenie w realizacji jej podstawowych zadań. Organ nie wskazał przyczyn, dla których konieczne było natychmiastowe odwołanie dyrektora, bez zachowania trybu określonego w art. 66 ust. 1 pkt 1 u.p.o. Sąd podziela stanowisko, iż uzasadnienia zarządzenia będącego przedmiotem skargi nie można uzupełnić w skardze, czy też tym bardziej w skardze kasacyjnej. Należy także zauważyć, że podnoszone w skardze kasacyjnej argumenty również nie pozwalają na przyjęcie, że została spełniona przesłanka odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w trybie art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. Nie zostało bowiem wykazane, aby działania opisane w skardze kasacyjnej doprowadziły do destabilizacji funkcjonowania szkoły. Nawet gdyby doszło do szkody w majątku szkoły, to sytuacja taka nie wypełnia wskazanej wyżej przesłanki. Należy zatem uznać, że ustalenia, jakie zostały poczynione w sprawie w oparciu o treść zaskarżonego zarządzenia były wystarczające dla podjęcia przez sąd rozstrzygnięcia. Należy podkreślić, że organ prowadzący nie może się powoływać na inne podstawy odwołania dyrektora, niż te, które zostały wskazane w zarządzeniu, zaś przyczyna odwołania musi istnieć w dacie wydania zarządzenia.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela również stanowiska skarżącego kasacyjnie, iż doszło do naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. w związku z art. 133 p.p.s.a. W uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji nie ma sprzeczności, której doszukuje się skarżący kasacyjnie. Sąd z jednej strony właściwie uznał, że okoliczności opisane w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia nie zostały należycie udokumentowane, a z drugiej strony właściwie ocenił, że warunkiem zastosowania szczególnego trybu odwołania dyrektora jest bliskość czasowa między stwierdzeniem naruszeń, a podjęciem działań w trybie art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. Między powyższymi elementami nie ma sprzeczności – pierwsza kwestia dotyczy ustaleń stanu faktycznego sprawy, zaś druga – wykładni art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. Nie ma zatem między nimi miejsca na sprzeczność zarzucaną w skardze kasacyjnej.

Nota bene należy zauważyć, że jeśli naruszenia miały miejsce nie bezpośrednio przed zastosowaniem regulacji art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. i nie zostało ustalone, iż szkoła przestała funkcjonować, to oznacza, że naruszenia nie miały tak istotnego wpływu na funkcjonowanie placówki, aby spowodować destabilizację jej funkcjonowania.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się zatem naruszenia przepisów postępowania, które miałyby istotny wpływ na wynik sprawy.

Zarzuty naruszenia prawa materialnego są również nieuzasadnione. Ponieważ dotyczą błędnej wykładni oraz niewłaściwego zastosowania art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o., należy odnieść się do nich łącznie.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce, odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty.

Istota tej sprawy dotyczy kontroli zaskarżonego wyroku sądu pierwszej instancji w zakresie ustalenia czy, w stanie faktycznym sprawy zaistniała przesłanka "przypadku szczególnie uzasadnionego", pozwalająca na odwołanie dyrektora szkoły z zajmowanego stanowiska w trakcie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

W orzecznictwie sądowym dominuje pogląd, zgodnie z którym "szczególnie uzasadniony przypadek" może dotyczyć tylko sytuacji zupełnie wyjątkowych, nadzwyczajnych i nagłych, kiedy organ uprawniony do wydania zarządzenia w sprawie odwołania ma prawo ocenić, czy dalsze pełnienie funkcji kierowniczej w szkole lub placówce oświatowej stanowi istotne zagrożenie dla funkcjonowania tych jednostek lub z jakichkolwiek innych, obiektywnie ważnych przyczyn jest nie do przyjęcia (tak np. Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach: z 14 listopada 2018 r. sygn. akt I OSK 22/17, LEX nr 2598789; z 27 sierpnia 2019 r. sygn. akt I OSK 2870/17, LEX nr 2725499; z 28 maja 2019 r. sygn. akt I OSK 1884/17, LEX nr 2698535). Ponadto pojęcie "szczególnie uzasadnionych przypadków" winno być rozumiane wąsko i oznaczać takie sytuacje, w których nie jest możliwe spełnianie przez nauczyciela funkcji kierowniczej, a konieczność natychmiastowego przerwania jego czynności zachodzi ze względu na zagrożenie interesu publicznego, ponieważ naruszenie prawa przez dyrektora lub wicedyrektora jest na tyle istotne, że nie pozwala na dalsze wykonywanie obowiązków przez daną osobę, a stwierdzone w ich pracy uchybienia mogą prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły, a przy tym nie ulega wątpliwości, że osoba sprawująca funkcję kierowniczą utraciła zdolność wykonywania powierzonej jej funkcji z przyczyn etycznych lub rażącej niekompetencji w realizacji spoczywających na niej obowiązków (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 kwietnia 2008 r. sygn. akt I OSK 86/08). Analizowany przepis ma charakter wyjątkowy, co obliguje Sąd do dokonania jego wykładni zawężającej.

Dodatkowo należy podnieść, że w orzecznictwie sądowym wskazano - uwzględniając okoliczności konkretnych spraw - następujące przypadki uzasadniające spełnienie przez osobę pełniącą funkcję kierowniczą w szkole przesłanki "szczególnie uzasadnionego przypadku":

1) kradzież (np. alkoholu) przez dyrektora (wicedyrektora) w sklepie;

2) błędy organizacyjne, które postawiły placówkę w stan zagrożenia likwidacją;

3) poniżanie, upokarzanie i ignorowanie pracownika oraz wykorzystanie pracowników do przeprowadzenia remontu w mieszkaniu dyrektora (wicedyrektora);

4) zaniedbania w nadzorze nad pracownikami skutkujące molestowaniem seksualnym podopiecznych;

5) notoryczne nieregulowanie zobowiązań finansowych szkoły;

6) długotrwała choroba uniemożliwiająca wykonywanie funkcji kierowniczej, która negatywnie wpływa na szkołę, powodując jej dezorganizację (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z 28 maja 2019 r. sygn. akt I OSK 1884/17; z 14 listopada 2018 r. sygn. akt I OSK 22/17; z 29 czerwca 2017 r. sygn. akt I OSK 109/17).

Naczelny Sąd Administracyjny w tej sprawie akceptuje ww. stanowisko zajęte w orzecznictwie sądowym i nie uznaje za zasadną argumentacji zawartej w skardze kasacyjnej. Podzielić należy ocenę sądu pierwszej instancji, iż w sprawie nie wystąpiła okoliczność uzasadniająca odwołanie dyrektora na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. Okoliczności takiej nie mogą stanowić nieprawidłowości stwierdzone w czasie kontroli, skoro nie spowodowały one destabilizacji w zakresie funkcjonowania placówki, w szczególności nie postawiły jej w stan zagrożenia likwidacją, ani nie spowodowały niemożności realizacji jej funkcji.

Raz jeszcze wypada podkreślić, że pojęcie "szczególnie uzasadnionych przypadków" na tle art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. powinno być rozumiane wąsko. Zatem taki tryb odwołania należy stosować wyłącznie w przypadkach drastycznych, rażąco sprzecznych z celami powołania na stanowisko, a powód zwolnienia musi wynikać z okoliczności nagłych, które będą miały miejsce "tu i teraz" (por. wyrok SN z 9 grudnia 2003 r., OSNP 2004/21/371, wyrok NSA z 19 lutego 2002 r. sygn. akt II SA 3053/01, wyrok NSA z 18 lipca 2006 r., sygn. akt I OSK 648/06). Chodzi zatem o sytuacje odmienne od tych, dla których przewidziany jest zwykły tryb odwołania ze stanowiska z końcem roku szkolnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. b oraz c u.p.o. W związku z tym negatywna ocena pracy lub negatywna ocena wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 u.p.o. (czyli odnośnie do prawidłowości dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami pochodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowania mieniem; przestrzegania obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników i uczniów, czy przestrzegania przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły i placówki) stanowią podstawę do odwołania dyrektora w trybie zwykłym, a nie nadzwyczajnym określonym w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. W związku z tym stwierdzone zaniedbania w zakresie gospodarki finansowej szkoły, czy organizacji jej pracy nie stanowią szczególnie uzasadnionych powodów odwołania osoby z funkcji dyrektora szkoły w trybie nadzwyczajnym, nawet jeśli jest to związane z utratą zaufania organu prowadzącego szkołę do jej dyrektora (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 lutego 2011 r. sygn. akt I OSK 2018/10 i orzeczenia tam przywołane, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 maja 2001 r. sygn. akt II SA 3293/00, wyrok NSA z 9 września 2021 r., sygn. akt III OSK 2403/21). Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że spór dyrektora i organu prowadzącego na tle realizacji zaleceń pokontrolnych nie stanowi zagrożenia dla funkcjonowania szkoły, skoro – jak podnosi skarżący kasacyjnie – naruszenia miały miejsce w latach 2015 – 2019, a zaskarżone zarządzenie zostało podjęte 6 lutego 2020 r. Zwrócić należy również uwagę, iż przesłance "szczególnie uzasadnionych przypadków" należy nadawać znaczenie ad casum. Zgodzić się należy z sądem pierwszej instancji, iż organ nie wykazał tego rodzaju uchybienia, które wymagałoby natychmiastowego odwołania Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] w [...] T. S. z zajmowanego stanowiska w trakcie roku szkolnego. Tymczasem dla zastosowania trybu przewidzianego w art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. muszą zachodzić takie okoliczności, które obiektywnie powodują destabilizację pod względem dydaktycznym, wychowawczym czy oświatowym jednostki oświatowej kierowanej przez nauczyciela, a jedyną możliwością zapobieżenia takiej sytuacji jest odwołanie dyrektora w trakcie roku szkolnego. Subiektywne przekonanie organu prowadzącego o potrzebie odwołania nie jest wystarczające.

Finalnie należy podnieść, że zgodnie z art. 66 ust. 2 u.p.o. organ prowadzący powinien wnioskować o opinię do właściwego organu (tu: kuratora oświaty) przed podjęciem uchwały bądź zarządzenia o odwołaniu w trybie art. 66 ust. 1 pkt 2. Opinie tych organów nie mają jednak dla organu charakteru wiążącego.

Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł o oddaleniu skargi kasacyjnej.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 204 pkt 2 p.p.s.a.