Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, Sędziowie asesor WSA Małgorzata Roleder,, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk (spr.), Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 20 marca 2007 r. sprawy ze skargi Z. O., F. S., I. K. i A. Cz. na decyzję Wojewody P. z dnia [...] marca 2006 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości oddala skargę

Decyzją z dnia [...] lutego 2006r Nr [...] Starosta A. odmówił zwrotu na rzecz spadkobierców A. O. i B. O. - wywłaszczonej nieruchomości położonej w A. przy ul. R., stanowiącej obecnie część działki Nr [...].

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że nieruchomość objęta roszczeniem o zwrot wywłaszczona została orzeczeniem Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w B. z dnia [...] maja 1968 r., Nr [...], pod budowę Lecznicy Weterynaryjnej. Toczące się w latach 1995-2003 postępowania w sprawie zwrotu tej nieruchomości wykazały, iż cel wywłaszczenia został zrealizowany na całej nieruchomości. Jak wykazały dodatkowo zgromadzone dowody, cel wywłaszczenia został zrealizowany przed upływem 10 lat od daty wywłaszczenia. Potwierdza to mapa Lecznicy Weterynaryjnej oraz oświadczenia pracowników byłego Powiatowego Zakładu Weterynarii w A. Na podstawie złożonych pod odpowiedzialnością karną oświadczeń głównej księgowej i powiatowego lekarza weterynarii ustalono, że Zakład Weterynarii został oddany do użytku w 1971 r., a więc przed upływem 10 lat od wywłaszczenia. Zaznaczył, iż zaprzestanie prowadzenia działalności weterynaryjnej na wywłaszczonym terenie nie ma wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie ze względu na zrealizowanie celu wywłaszczenia. Stwierdzono zatem, że brak jest podstaw do zwrotu wywłaszczonych nieruchomości w oparciu o przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Od powyżej decyzji Z. O., F. S., I. K. i A. Cz. – spadkobiercy A. i B. O. złożyli odwołanie do Wojewody P. zarzucając naruszenie art. 137 ust. 2 ustawy z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez przyjęcie, że nie zachodzą w rozpatrywanej sprawie przesłanki do zwrotu nieruchomości. Dodatkowo wnieśli o dołączenie do materiału dowodowego obecnej sprawy także poprzednio zebrany materiał dowodowy zgromadzony w latach 1995-2003 oraz o dołączenie uchwały Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w B. oraz Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w A. związanych z wywłaszczeniem nieruchomości pod budowę lecznicy oraz dotyczących planów zagospodarowania tej nieruchomości. W uzasadnieniu odwołania kwestionowali wartość dowodową oświadczeń głównej księgowej i lekarza weterynarii, podnosząc iż osoby te, nie będąc specjalistami mogły nie posiadać informacji na temat realizacji inwestycji oraz celach wywłaszczenia nieruchomości należącej do ich spadkodawców. Za nieprzydatny uznali również dowód mapy lecznicy weterynaryjnej. W ich ocenie, dowodem rozstrzygającym w sprawie są uchwały Rad Narodowych: Wojewódzkiej i Powiatowej.

Decyzją z dnia [...] marca 2006 r. Nr [...] Wojewoda P.i utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji organ podkreślił, że sprawa zwrotu nieruchomości położonej w A. przy ul. R. wywłaszczonej pod budowę Lecznicy Weterynaryjnej była przedmiotem wielokrotnego rozpoznania w odmiennych stanach prawnych, przy czym w każdym przypadku stwierdzono, że nieruchomość nie jest zbędna na cel, na który ją wywłaszczono. Powyższe stanowisko podzielił Naczelny Sąd Administracyjny, Ośrodek Zamiejscowy w B. Ponadto organ stwierdził, że nowe brzmienie art. 137 ust. 1 pkt. 2 ustawy zobligowało organ do merytorycznego rozpoznania kolejnego wniosku o zwrot przedmiotowej nieruchomości. Organ ustalił, że wywłaszczone w 1968 r. nieruchomości zostały zagospodarowane zgodnie z celem wywłaszczenia, a Lecznica Weterynaryjna, która była celem, została w 1971 r. oddana do użytku. Powyższe zostało ustalone na podstawie zeznań świadków: oświadczenia P. M. O. – powiatowego lekarza weterynarii i P. M. Cz. – głównej księgowej w tym zakładzie. W ocenie organu nie można odmówić wiarygodności tym oświadczeniom, w sytuacji gdy pewnym jest, że w 1976 r. nieruchomość była w pełni zagospodarowana o czym świadczy dokument urzędowy tj. mapa inwentaryzacyjna z tego roku. Wbrew twierdzeniom odwołujących, oświadczenia świadków są dowodem w sprawie, albowiem stosownie do przepisu art. 75§1 Kpa – jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Na powyższą decyzję Z. O., F. S., I. K. i A. Cz. złożyli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. wnosząc o uchylenie jej w całości, ewentualnie o stwierdzenie jej nieważności. Zaskarżonej decyzji zarzucili rażące naruszenie:

- prawa materialnego – art. 137 ust. 1 pkt. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na tym, że organ błędnie uznał, że celem wywłaszczenia była budowa lecznicy weterynaryjnej i badał zakończenie tylko zakończenie realizacji tej inwestycji, w sytuacji gdy należy badać zrealizowanie celu wywłaszczenia określonego w decyzji o wywłaszczeniu,

- przepisów postępowania – art. 79§1 i §2 Kpa polegające na tym, że Skarżący nie został zawiadomiony o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, a przez to nie mógł brać udziału w przeprowadzeniu dowodu, zadawać pytań, składać wyjaśnień w sytuacji, gdy organ miał obowiązek zawiadomić stronę o miejscu i terminie przeprowadzenia tych dowodów oraz art. 7 kpa, polegające na tym, że organ naruszył zasadę prawdy obiektywnej, gdyż nie określił dokładnie przedmiotu postępowania – nieruchomości, których zwrotu żądają skarżący.

W uzasadnieniu skargi Skarżący podkreślili, że z orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia [...] maja 1968 r. o wywłaszczeniu nieruchomości wynika, że celem wywłaszczenia jest budowla zakładu wylęgu drobiu oraz lecznicy weterynaryjnej. Jedynie realizacja obu inwestycji stanowi cele wywłaszczenia. Tymczasem zarówno Starosta A. jak i Wojewoda P. błędnie zastosowali art. 137 ust. 1 pkt. 2 ustawy, gdyż zbadali czy zachodzą przesłanki zbędności tylko do części celu wywłaszczenia określonego w decyzji o wywłaszczenia a nie całości. Skarżący podkreślili, że w związku z powyższym wynik przeprowadzonego postępowania w żaden sposób nie wskazuje, czy nieruchomość stała się zbędna i podlega zwrotowi. Zdaniem Skarżących cel wywłaszczenia nie został zrealizowany.

Uzasadniając zarzuty naruszenia postępowania administracyjnego Skarżący podkreślili, że odebranie oświadczeń od M. O. i M. Cz. nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa, gdyż uniemożliwiono stronie zadawania pytań oraz składania wyjaśnień. Ponadto skarżący nie został zawiadomiony o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków. Powyższe doprowadziło, że Skarżący nie mógł korzystać z prawa do czynnego udziału w przeprowadzeniu powyższych dowodów. Zdaniem Skarżących naruszenie art. 79§1 i §2 Kpa miało istotny wpływ na wynik sprawy.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda P. wniósł o jej oddalenie. Organ nie zgodził się ze Skarżącymi, iż zostali pozbawieni czynnego udziału w postępowaniu. Z akt organu I instancji wynika, że po zakończeniu postępowania dowodowego, stosownie do treści art. 10 Kpa zawiadomiono strony, iż mogą zapoznać się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym i zgłaszać swoje wnioski i uwagi. Z aktami zapoznała się jedynie F. S., tym niemniej nie zgłosiła żadnych uwag do meritum sprawy. Nie przedłożyła też żadnych dowodów, świadczących o nieprawdziwości zgromadzonych przez organ dowodów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. zważył, co następuje:

Skarga jest niezasadna.

Sąd administracyjny został wyposażony w funkcje kontrolne działalności administracji publicznej, co oznacza, że w przypadku zaskarżenia decyzji, sąd bada jej zgodność z przepisami prawa (art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych - Dz. U. Nr 153, poz. 1269 oraz art. 3 i art. 145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Podstawowym celem i efektem kontroli sądowej jest więc eliminowanie z obrotu aktów i czynności organów administracji publicznych niezgodnych z prawem i przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez wydanie orzeczenia odpowiedniej treści.

Dokonując kontroli działalności organów administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, sąd rozpoznając sprawę bada, czy organy do ustalonego stanu faktycznego zastosowały właściwą normę prawa materialnego oraz czy nie uchybiły przepisom prawa regulującym zasady postępowania, a jeśli dopuściły się takich uchybień, to czy te uchybienia mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Uchylenie zaskarżonej decyzji następuje bowiem – m.in. wówczas, gdy sąd stwierdzi, że w sprawie doszło do naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy bądź gdy dopuszczono się naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Rozpoznając sprawę Sąd nie stwierdził, podnoszonych w skardze, naruszeń przepisów prawa.

Na wstępie należy stwierdzić, iż kwestia wywłaszczenia przedmiotowej nieruchomości była kilkakrotnie rozpoznawana przez organy administracji jak i sądy administracyjne. Wskazać chociażby należy na wyroki NSA Ośrodka Zamiejscowego w Białymstoku z dnia 4 września 1997 r. sygn. akt SA/Bk 793/96 oraz wyrok z dnia 14 lutego 2002 r. w sprawie sygn. akt SA/Bk 1569/01. Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela argumenty przedstawione w w/w wyrokach, mając świadomość zmiany treści obowiązujących przepisów.

Zgodnie z art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli, stosownie do przepisu art. 137, stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Za zbędną uważa się nieruchomość wówczas, gdy pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu albo pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został zrealizowany – art. 137 ust. 1 ustawy.

Zgodzić się należy z Wojewodą P., że w sprawie nie zachodzą przesłanki uznania wywłaszczonej nieruchomości za zbędną w rozumieniu art. 137 w/w ustawy a w konsekwencji, iż brak jest podstaw do jej zwrotu spadkobiercom A. O. i B. O.. Z akt administracyjnych sprawy, jak również wcześniejszych postępowań administracyjnych dotyczących spornej nieruchomości w sposób jednoznaczny wynika, że nieruchomość położona w A. przy ul. R. stanowiąca działkę [...] nie jest nieruchomością zbędną. Powyższe wynika nie tylko z oświadczeń byłych pracowników Lecznicy Weterynaryjnej, ale i z innych dokumentów zgromadzonych w aktach, w szczególności mapy inwentaryzacyjnej z 1976 roku.

Strona Skarżąca jako jeden z podstawowych zarzutów skargi wskazała naruszenie prawa materialnego, poprzez błędne przyjęcie, iż w sprawie nastąpiło zrealizowanie celu wywłaszczenia określonego w decyzji o wywłaszczeniu. W ocenie Sądu powyższy zarzut nie zasługuje na uwzględnienie.

Podkreślić należy, że zgodnie z orzeczeniem Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej nr [...] z dnia [...] maja 1968 r. zostały wywłaszczone nieruchomości stanowiące własność J. G., B. O., T. O. oraz A. O. Część z powyższych nieruchomości została przekazana na rzecz Państwa pod budowę zakładu wylęgu drobiu część zaś na budowę lecznicy weterynaryjnej. Na budowę obu inwestycji została wyrażona zgoda w decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w A. z dnia [...] grudnia 1965 r. o szczegółowej lokalizacji Nr [...]. Z planów zagospodarowania tego obszaru, w szczególności z załączonej mapy wynika, że obie inwestycje zostały zrealizowane, rozdziela je ulica W. - obszar lecznicy weterynaryjnej został opisany jako 6UI, zaś zakład wylęgu drobiu jako 3Ul. W ocenie Sądu już powyższe dokumenty świadczą o zrealizowaniu inwestycji wskazanej w orzeczeniu o wywłaszczeniu nieruchomości.

Niezmiernie istotny jest również fakt, że z akt administracyjnych wynika, że Skarżący wystąpili z wnioskiem o zwrot wywłaszczonej nieruchomości zajętej pod byłą lecznicę weterynaryjną w A. przy ul. R. Dodatkowo w piśmie z dnia [...] czerwca 2005 r. Z. O. i F. S. sprecyzowali, iż wniosek dotyczy nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym [...] o powierzchni 5825 m2, poprzednio oznaczonej numerami [...]. Zatem niniejsze postępowanie dotyczyło wyłącznie części działek wywłaszczonych w orzeczeniu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia [...] maja 1968 r. pod lecznicę weterynaryjną. Bezpodstawny jest zatem zarzut, iż organy administracji nie oceniły w sprawie, czy został zrealizowany także drugi cel wywłaszczenia, a mianowicie zakład wylęgarni drobiu. Na działkach objętych niniejszym postępowaniem zakład wylęgarni drobiu nie był celem wywłaszczenia a zatem nie było potrzeby oceny, czy tenże cel wywłaszczenia został zrealizowany. W tym zakresie decyzję Wojewody P. należy uznać za zgodną z prawem.

Nie można zgodzić się ze Skarżącymi, iż pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna cel wywłaszczenia nie został zrealizowany. Nie budzi wątpliwości, iż z oświadczeń świadków – M. O. i M. Cz. wynika, iż Lecznica Weterynaryjna w Augustowie została wybudowana i uruchomiona przed upływem w/w 10 letniego okresu. Pan M. O. oświadczył, iż na jesieni 1970 r. lub w 1971 r. został oddany do użytku kompleks budynków wchodzących w skład lecznicy. Z kolei pani M. Cz. stwierdziła, że podejmując pracę głównej księgowej w Powiatowym Zakładzie Weterynarii w A. w lipcu 1974 r. obiekt był całkowicie ukończony, zagospodarowany i wyposażony w niezbędny sprzęt do funkcjonowania zakładu. Również z mapy inwentaryzacyjnej wynika, iż wszystkie budynki Lecznicy Weterynaryjnej były wybudowane w 1976 roku.

Za niezasadny należało również uznać pozostałe zarzuty skargi, w szczególności naruszenia art. 79§1 i §2 kpa oraz 7 kpa. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika Skarżących zarówno M. O. jak i M. Cz. nie zostali przesłuchani w charakterze świadków, lecz złożyli oświadczenia dotyczące określonych informacji. Jak wynika z wyroku NSA z dnia 20.10.2005 r. II OSK 124/05 przepisy kpa dopuszczają możliwość złożenia na piśmie zeznań przez osoby fizyczne (argument z art. 50 § 1 i art. 54 § 1 kpa), jednakże nie są to zeznania świadków w rozumieniu art. 83 § 3 kpa, a jedynie pisemne oświadczenia osób fizycznych o posiadaniu określonych informacji. Przeprowadzając powyższy dowód, w ocenie Sądu, organy nie miały obowiązku zawiadomienia strony o miejscu i terminie jego przeprowadzenia. Ocenie organu podlegała treść złożonego oświadczenia, zatem strony nie musiały być poinformowane o jego przeprowadzeniu. Podkreślić należy, iż z charakteru pisemnego oświadczenia wynika, iż określona osoba przedstawia w nim posiadane informacje a nie odpowiada na zadawane pytania, dlatego też brak zawiadomienia strony o powyższej czynności w żaden sposób nie wpływa na ograniczenie jej praw do czynnego udziału w sprawie. Na gruncie kpa czynny udział strony w toczącym się postępowaniu w wystarczającym stopniu gwarantują art. 10 i 81, a te w sprawie nie zostały przez organ naruszone. Po zakończeniu postępowania przez organ I instancji wszystkie strony zostały zawiadomione o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym i prawie zgłaszania wniosków i uwag. Z aktami sprawy zapoznała się w dniu 6 lutego 2006 r. jedynie F. S., lecz nie zgłosiła żadnych istotnych uwag do przeprowadzonego postępowania. Prawdą jest, iż organ II instancji nie zawiadomił stron o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów, tym niemniej powyższe naruszenie przepisów postępowania nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy, albowiem w istocie Wojewoda P. nie przeprowadził żadnego nowego, nieznanego stronom dowodu.

W świetle powyższych rozważań brak jest podstaw do kwestionowania zgodności zaskarżonej decyzji z prawem.

W tym stanie rzeczy Sąd uznając skargę za nieuzasadnioną, na podstawie

art. 151 ustawy z dnia 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm.) orzekł, jak w sentencji.