Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Górecka Sędziowie WSA Marzenna Kosewska WSA Walentyna Długaszewska (spr.) po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 19 maja 2016 r. sprawy ze skargi W. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu z dnia ... w przedmiocie uznania zarzutów zgłoszonych w toku postępowania egzekucyjnego za nieuzasadnione oddala skargę

Prezydent Miasta ... postanowieniem z dnia ... działając na podstawie art. 34 § 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 1619; dalej: "u.p.e.a."), uznał za niezasadny zarzut w sprawie postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec W. na podstawie tytułu wykonawczego z dnia 24 lutego 2014 r. obejmującego opłatę dodatkową za niewniesienie opłaty za parkowanie pojazdu w strefie płatnego parkowania w wysokości ... zł należności głównej.

W uzasadnieniu organ egzekucyjny wskazał, że w dniu 18 grudnia 2014 r. W. złożyła zarzuty wobec prowadzenia wspomnianego postępowania egzekucyjnego. Organ wyjaśnił, że dochodzone należności obejmują opłaty dodatkowe za nieopłacone postoje pojazdu marki ... o numerze rejestracyjnym ..., stwierdzone w strefach płatnego parkowania w W.w dniach 8 lutego 2014 r. i 22 lutego 2014 r. Zgodnie z informacją uzyskaną z CEPiK oraz z Wydziału Komunikacji Urzędu Miasta ..., właścicielami wymienionego pojazdu w czasie stwierdzenia nieopłaconych postojów były trzy osoby, m.in. W.. W dniu 30 czerwca 2014 r. doręczono skarżącej upomnienie z wezwaniem do wykonania wspomnianego świadczenia.

Zobowiązana nie zgodziła się z koniecznością uregulowania należności, w związku – jej zdaniem – z bezzasadnością dochodzenia wskazanych opłat, a ponadto ze względu na to, że nie była osobą korzystającą z możliwości parkowania pojazdu w strefie płatnego parkowania. Organ poinformował stronę, że jako właściciel pojazdu może zwolnić się z obowiązku uiszczenia opłat poprzez wskazanie użytkownika pojazdu. Ponadto organ zwrócił się do pozostałych właścicieli pojazdu z prośbą o wskazanie osoby korzystającej z pojazdu w datach postojów, jednak nie otrzymał informacji w tym zakresie.

W związku z powyższym organ stwierdził, że zarzuty zobowiązanej, o której mowa w art. 33 § 1 pkt. 1, 4 i 10 u.p.e.a., są bezzasadne.

W rezultacie złożonego przez stronę zażalenia, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. postanowieniem z dnia..., działając na podstawie art. 17 pkt 1, art. 124 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 267 ze zm.) oraz art. 33 i art. 34 u.p.e.a., utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.

Zdaniem organu odwoławczego, skoro skarżąca nie wskazała osoby, która w powyższym okresie parkowała pojazd stanowiący jej własność bez wniesienia stosownych opłat, to zasadne jest uznanie jej za osobę zobowiązaną do ich uregulowania. Zobowiązanie współwłaścicieli pojazdu powstało z mocy prawa i należy traktować je jak zobowiązanie zaciągnięte przez wszystkich współwłaścicieli. Na etapie postępowania egzekucyjnego wierzyciel ma możliwość wyboru dłużnika, w stosunku do którego prowadzona będzie egzekucja.

W. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, domagając się uchylenia postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W.i postanowienia organu egzekucyjnego. Zaskarżonemu orzeczeniu skarżąca zarzuciła niezgodność z postanowieniami art. 13 ustawy o drogach publicznych, polegającą na bezpodstawnym przyjęciu, że wymieniony przepis nakłada na skarżącą obowiązek ponoszenia przewidzianych nim opłat za korzystanie we wskazanych datach i miejscach zdarzeń ze strefy płatnego parkowania w Poznaniu, z powodu przysługujących skarżącej uprawnień współwłaścicielskich do wskazanego we wniosku egzekucyjnym samochodu, jak i na bezpodstawnym przyjęciu, że wniosek ten nie wymaga od wierzyciela każdorazowego wykazania, że dłużnik objęty wnioskiem o wszczęcie egzekucji był osobą, która korzystała ze strefy płatnego parkowania – podczas gdy wymieniony przepis nakłada obowiązek wnoszenia określonych nim opłat wyłącznie przez osobę korzystającą ze strefy płatnego parkowania.

Zdaniem strony skarżącej, ustawa nie przewiduje obowiązku wnoszenia ustanowionych jej przepisami opłat z tytułu praw współwłaścicielskich do parkującego w strefie samochodu, jak i nie przewiduje obowiązku każdorazowego wykazania, że dłużnik wskazywany we wniosku egzekucyjnym był osobą, która korzystała ze strefy. W związku z tym, zdaniem skarżącej, wystawiony przez organ tytuł wykonawczy jest wewnętrznie sprzeczny, gdyż jako dłużnika wskazuje on osobę inną aniżeli ta, która wynika z powołanego w tym tytule przepisu.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W.wniosło o oddalenie skargi, wskazując na niezasadność zawartych w niej zarzutów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżony akt nie narusza prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej w niniejszej sprawie jest postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W.z dnia ..., którym organ odwoławczy utrzymał w mocy postanowienie Prezydenta Miasta ... z dnia ... w sprawie uznania za niezasadny zarzutu w sprawie prowadzonego wobec skarżącej postępowania egzekucyjnego w administracji.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zgodnie z art. 33 u.p.e.a. podstawą prawną zarzutów w sprawie prowadzonego postępowania egzekucyjnego mogą być wyłącznie przyczyny enumeratywnie wymienione w tym przepisie:

1) wykonanie lub umorzenie w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku;

2) odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej;

3) określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia, o którym mowa w art. 3 i 4;

4) błąd co do osoby zobowiązanego;

5) niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym;

6) niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego;

7) brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1;

8) zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego;

9) prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny;

10) niespełnienie w tytule wykonawczym wymogów określonych w art. 27, a w zagranicznym tytule wykonawczym - wymogów określonych w art. 102 ustawy o wzajemnej pomocy.

Instytucja zarzutów w sprawie prowadzonego postępowania egzekucyjnego ma na celu weryfikację dopuszczalności i prawidłowości wszczęcia i prowadzenia tego postępowania. Obowiązkiem organu egzekucyjnego jest w każdym przypadku zweryfikowanie podanych przez zobowiązanego podstaw prawnych zarzutów, tj. przypisanie okoliczności podniesionych przez zobowiązanego do odpowiednich zarzutów enumeratywnie wymienionych w powyższym przepisie.

W badanym przypadku Prezydent Miasta ..., jako wierzyciel z tytułu egzekwowanych obowiązków, był na mocy art. 19 § 2 u.p.e.a. równocześnie organem egzekucyjnym. Stąd wyłącznie ten organ był uprawniony i zobowiązany do roz... złożonych przez zobowiązaną zarzutów (art. 34 § 1 u.p.e.a.).

W. w związku z prowadzonym względem niej postępowaniem egzekucyjnym zgłosiła zarzuty: nieistnienia egzekwowanego obowiązku, błędu co do osoby zobowiązanego oraz niespełnienia w tytule wykonawczym wymogów określonych w art. 27 u.p.e.a. (art. 33 § 1 pkt. 1, 4 i 10 u.p.e.a.). Zobowiązana nie zgodziła się z koniecznością uregulowania należności, w związku – jej zdaniem – z bezzasadnością dochodzenia wskazanych opłat, a ponadto ze względu na to, że nie była osobą korzystającą z możliwości parkowania pojazdu w strefie płatnego parkowania. Skarżąca oparła swoją argumentację na twierdzeniu, że organ nie wykazał, by to ona była zobowiązana do zapłaty opłaty dodatkowej za parkowanie w strefie płatnego parkowania bez uiszczenia należnej opłaty. Ponadto zakwestionowała to, by jako współwłaściciel w ogóle mogła być podmiotem opłaty dodatkowej. Co więcej, w jej ocenie zasadność wniesienia zarzutów ma umocowanie w fakcie, że organ nie wydał w tej sprawie decyzji ustalającej wysokość opłaty dodatkowej. Zdaniem skarżącej, wystawiony przez organ tytuł wykonawczy był wewnętrznie sprzeczny, gdyż jako dłużnika wskazywał on osobę inną aniżeli ta, która wynika z powołanego w tym tytule przepisu.

Należy zauważyć w świetle brzmienia przytoczonej normy z art. 33 § 1 pkt u.p.e.a. pojęcie "nieistnienia obowiązku" oznacza przede wszystkim sytuacje, w których obowiązek ten nigdy nie powstał, np. z mocy prawa albo nie wydano decyzji nakładającej obowiązek podlegający wykonaniu w drodze egzekucji, albo decyzja taka została wydana, lecz następnie ją uchylono bądź stwierdzono jej nieważność albo decyzja ta wygasła, względnie obowiązek podlegający egzekucji wygasł w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie.

Natomiast błąd co do osoby zobowiązanego zachodzi zarówno sytuacji, w której organ egzekucyjny lub egzekutor podjęli czynności egzekucyjne wobec osoby, którą błędnie uznali za zobowiązanego i której doręczyli tytuł wykonawczy wraz z pouczeniem o prawie wniesienia zarzutów, jak i sytuacji, gdzie w tytule wykonawczym wskazano osobę, na której nie ciąży obowiązek.

Organ egzekucyjny bada z urzędu, czy tytuł wykonawczy spełnia wymogi określone w art. 27 u.p.e.a. W razie stwierdzenia braków jest obowiązany wydać postanowienie o nieprzystąpieniu do egzekucji (art. 29 § 2 u.p.e.a.). Niezakwestionowanie tytułu wykonawczego przez organ egzekucyjny nie wyklucza zgłoszenia przez zobowiązanego zarzutu co do spełniania wymagań formalnych, jak również zarzutów dotyczących treści tytułu wykonawczego, tym bardziej że organ egzekucyjny bada jedynie formalną prawidłowość tytułu wykonawczego.

Badanie zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym jest niedopuszczalne w sytuacji, gdy w obiegu prawnym istnieje prawomocna decyzja nakładająca na zobowiązanego ten obowiązek. W analizowanym przypadku sytuacja taka nie zachodzi, gdyż obowiązek poddany egzekucji powstał z mocy samego prawa. Tym samym uzasadnione było rozpoznanie sprawy przez organ (jako wierzyciela) – w niezbędnym zakresie – od strony merytorycznej.

Należy wskazać, że obowiązek poniesienia opłat za parkowanie określony został w przepisach ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115, ze zm.). Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania. Strefę taką ustala rada gminy (rada miasta) – art. 13b ust. 3 ustawy. Opłatę, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, pobiera się, jak to określa art. 13b ust. 1 ustawy, za parkowanie pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym miejscu, w określone dni robocze, w określonych godzinach lub całodobowo. Ustawodawca w art. 13b ust. 2 ustawy wskazał też cel ustalania stref płatnego parkowania, stanowiąc, że strefę płatnego parkowania ustala się na obszarach charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacji lokalnej polityki transportowej, w szczególności w celu ograniczenia dostępności tego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej. Ustalając strefę płatnego parkowania rada gminy (miasta) ustala też wysokość stawek ww. opłaty oraz określa sposób ich pobierania (art. 13b ust. 4 pkt 1 i 3).

Za nieuiszczenie takiej opłaty za parkowanie pojazdu samochodowego w strefie płatnego parkowania pobiera się opłatę dodatkową, której wysokość oraz sposób jej pobierania również określa rada gminy (art. 13f ust. 1 i 2). Opłaty te, a więc zarówno opłatę za parkowanie w strefie płatnego parkowania, jak i opłatę dodatkową za nieuiszczenie takiej opłaty, pobiera zarząd drogi, a w przypadku jego braku – zarządca drogi (art. 13b ust. 7 i art. 13f ust. 3), którym w przypadku dróg publicznych (ulic) położonych w granicach miasta na prawach powiatu, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, jest prezydent miasta (art. 19 ust. 5).

Jak wynika z przytoczonych wyżej przepisów, obowiązek uiszczenia opłaty za parkowanie pojazdu samochodowego w strefie płatnego parkowania jest obowiązkiem wynikającym z mocy samego prawa, tj. z ww. przepisów ustawy o drogach publicznych i wydanej z jej upoważnienia uchwały rady miasta, stanowiącej akt prawa miejscowego. Obowiązek taki powinien zostać wykonany niezwłocznie po wystąpieniu określonego stanu faktycznego (zaparkowania w strefie płatnego parkowania, a w odniesieniu do opłaty dodatkowej - nieuiszczenia opłaty parkingowej), z wystąpieniem którego ustawa wiąże ten obowiązek. Dla realizacji obowiązku poniesienia opłaty parkingowej nie jest zatem konieczna jego konkretyzacja w drodze indywidualnego aktu administracyjnego (decyzji). Ze względu na jej funkcjonale związanie z opłatą za parkowanie w strefie płatnego parkowania, również w przypadku powstania obowiązku uiszczenia opłaty dodatkowej, wydanie takiego indywidualnego aktu administracyjnego nie jest wymagane. Co więcej, ustawodawca nie upoważnił organów administracji do wydawania takich aktów. Również przepisy ustawy stwierdzające, że opłaty te są "pobierane", nie zaś "wymierzane" czy "ustalane" albo "określane" przez organ administracji, potwierdza zasadność tego wniosku.

W ocenie Sądu, w rozpoznawanym przypadku skarżąca nie ma racji podnosząc, że organy administracyjne nie wykazały, że to właśnie ona w dniach i miejscach podanych w decyzji korzystała z samochodu, gdyż – jak słusznie podniosły organy administracyjne obu instancji – do wniesienia opłat za postój pojazdu bądź opłat dodatkowych w związku z parkowaniem pojazdu zobowiązany jest podmiot korzystający z dróg – kierowca korzystający ze strefy płatnego parkowania. Może nim być zarówno właściciel, współwłaściciel, jak też osoba, która faktycznie włada samochodem, jednak w takich przypadkach stosuje się domniemanie faktyczne, zgodnie z którym za zobowiązanego uważa się właściciela lub współwłaściciela pojazdu do chwili, gdy ten zwolni się z obowiązku wskazując faktycznego użytkownika samochodu. Tym samym, jak prawidłowo zaznaczył organ, to na właścicielu pojazdu spoczywa ciężar udowodnienia faktu, z którego wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne (zob. m. in. wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2012r., sygn. akt II GSK 1730/11, publ.: http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Ustawa o drogach publicznych nie wymaga od wierzyciela, aby to on wykazał, że obowiązek uiszczenia opłaty parkingowej ciąży na konkretnej osobie – osobie innej od właściciela pojazdu, o ile to taka właśnie osoba rzeczywiście korzystała z pojazdu.

Z tego powodu organ egzekucyjny (także będący jednocześnie wierzycielem dochodzonej należności) ma prawo domniemywać co do zasady, że korzystającym z dróg publicznych był właściciel (współwłaściciel) pojazdu, a ten może dochodzić swych racji (w przypadku, gdy wskazuje na istnienie innego podmiotu korzystającego z samochodu) przez podniesienie w toku postępowania egzekucyjnego zarzutu błędu co do osoby zobowiązanego (art. 33 pkt. 4 u.p.e.a.). Organ jest uprawniony do stosowania domniemania faktycznego, zgodnie z którym za zobowiązanego do zapłaty uważa się właściciela pojazdu aż do chwili, gdy ten zwolni się z obowiązku, wskazując faktycznego użytkownika samochodu. To na właścicielu pojazdu spoczywa zatem ciężar udowodnienia faktu, z którego wywodzi on korzystne dla siebie skutki prawne. Dowód taki musi zaś polegać na wskazaniu konkretnej osoby i wszystkich danych tak, aby było możliwe skuteczne wyegzekwowanie należnych opłat od tej osoby.

Sąd uznał, że w badanej sprawie skarżąca nie udowodniła, by korzystającą z drogi była inna osoba. Równocześnie należało stwierdzić, że egzekwowany obowiązek powstał z mocy prawa we wskazanych przez organy okresach. Tym samym organy prawidłowo przyjęły, że zarzuty strony, o których mowa w art. 33 § 1 pkt. 1 i 4 u.p.e.a. były niezasadne.

Niezależnie od tego tytuł wykonawczy będący podstawą egzekucji spełniał wymogi, o których mowa w art. 27 u.p.e.a., gdyż zawierał wszystkie niezbędne elementy, określone w tym przepisie. Stąd prawidłowe było uznanie przez organ, że niezasadny był również zarzut z art. 33 § 1 pkt 10 u.p.e.a.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę.