Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Wiśniewska, Sędzia NSA Roman Ciąglewicz, Sędzia del. WSA Teresa Zyglewska (spr.), Protokolant starszy inspektor sądowy Kamil Wertyński, po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2017 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 14 maja 2015 r. sygn. akt II SA/Ke 1050/14 w sprawie ze skargi M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławcze w Kielcach z dnia [...] września 2014 r. nr [...] w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy oddala skargę kasacyjną

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 maja 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach oddalił skargę M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] września 2014 r. w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy.

Stan faktyczny i prawny sprawy przedstawiał się w sposób następujący.

Wnioskiem z dnia 6 maja 2014 r. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w I. zwrócił się do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu – M. S.. W załączeniu przedstawiono decyzję z dnia 28 marca 2014 r., wydaną przez Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w I., o uznaniu M. S. za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Decyzją z dnia 13 czerwca 2014 r. Starosta Jędrzejowski, działając na podstawie art. 5 ust. 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, orzekł o zatrzymaniu M. S. prawa jazdy kategorii B [...], nr druku [...] wydanego dnia [...] lipca 2006 r. przez Starostę J..

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł M. S., wskazując że została ona wydana zbyt pochopnie. Podniósł, że zatrzymanie prawa jazdy pozbawi go możliwości podjęcia jakiejkolwiek pracy dorywczej, a tym samym spłaty zadłużenia.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, utrzymując w mocy zakwestionowaną decyzję, podniosło – na podstawie dokonanej analizy akt oraz treści art. 5 ust. 3b i 5 ustawy – że w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki przemawiające za zatrzymaniem M. S. prawa jazdy. W tym zakresie wskazano na uprawomocnienie się decyzji o uznaniu M. S. za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych oraz złożenie przez organ gminy wniosku o odebranie stronie prawa jazdy – wobec czego starosta był zobowiązany do wydania kwestionowanej decyzji. Odnosząc się do treści odwołania podkreślono, że podniesione w nim argumenty nie mogą być uwzględnione na obecnym etapie postępowania. Samorządowe Kolegium Odwoławcze wskazało, że zgodnie z art. 5 ust. 6 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, uchylenie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika skierowanego do starosty, gdy: ustanie przyczyna zatrzymania prawa jazdy, o której mowa w ust. 3, oraz dłużnik alimentacyjny przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów lub; nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach na powyższą decyzję wniósł M. S., wskazując że rozstrzygnięcie to jest dla niego krzywdzące. Skarżący zarzucił, że Kolegium nie zwróciło uwagi, że dokonuje spłaty alimentów w wysokości 300,00zł oraz, że zabierając mu uprawnienia do kierowania pojazdami utrudnia, a nawet uniemożliwia podjęcie jakiejkolwiek pracy a tym samym uniemożliwia spłatę zadłużenia alimentacyjnego.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zakwestionowanego rozstrzygnięcia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach wyrokiem z dni 14 maja 2015 r. oddalił skargę.

Sąd I instancji wywodził, że Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w I., działając z upoważnienia Wójta i Gminy I., wydał decyzję z dnia 28 marca 2014 r. o uznaniu M. S. za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. W uzasadnieniu wskazano, że bezpośrednio przed wydaniem tej decyzji w okresie ostatnich 6 miesięcy M. S. nie dokonał wpłat w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów tytułem spłaty zadłużenia alimentacyjnego. Od rozstrzygnięcia tego strona nie wniosła odwołania, wobec czego stało się ono ostateczne i prawomocne. Mając na względzie powyższe wnioskiem z dnia 28 kwietnia 2014 r. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w I., działając z upoważnienia Wójta Gminy I., zwrócił się do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu – M. S., przedstawiając w załączeniu decyzję z dnia [...] marca 2014 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że stosownie do treści art. 5 ust. 5 ustawy na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 3b, starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy. Z brzmienia cytowanego przepisu wynika, że decyzja w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy ma charakter związany, ponieważ organ jest zobligowany do wydania nakazu w sytuacji, gdy wystąpiły przesłanki określone tym przepisem. tj. gdy zostanie złożony wniosek pochodzący od organu właściwego dłużnika i gdy decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna.

Powyższe okoliczności zdaniem Sądu I instancji wskazują na prawidłowość podjętego przez organ administracji rozstrzygnięcia. Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, że decyzja w przedmiocie zatrzymania prawa nie jest decyzją uznaniową. Organ orzekając w tym przedmiocie nie jest bowiem uprawniony do dokonywania oceny spełnienia przesłanek określonych w art. 5 ust. 3 ustawy, ani też nie może brać pod uwagę sytuacji osobistej i ekonomicznej dłużnika alimentacyjnego.

Sąd I instancji wskazał, że przepis art. 5 ust 3b ustawy był przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny pod kątem zgodności z ustawą zasadniczą. Wyrokiem z dnia 12 lutego 2014 r. o sygn. akt K 23/10 Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności tej regulacji z zasadą proporcjonalności wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że celem uchwalenia art. 5 ust. 3b ustawy było zwiększenie stopnia wywiązywania się dłużników z ustalonego sądowo zobowiązania alimentacyjnego.

Odnosząc się do zarzutów skarżącego, że zatrzymanie prawa jazdy spowoduje trudności w znalezieniu pracy, Sąd I instancji wskazał za Trybunałem Konstytucyjnym, że środek ten nie jest stosowany automatycznie w sytuacji niewywiązywania się dłużnika ze zobowiązań alimentacyjnych. Jeśli bowiem dłużnik alimentacyjny nie jest w stanie wywiązać się z alimentów, ale współpracuje z właściwymi organami, prawa jazdy nie można mu zatrzymać.

Ponownie Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, że związany charakter decyzji wydawanej w trybie art. 5 ust. 5 ustawy, uniemożliwia organowi badanie zasadności uznania skarżącego za dłużnika uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, jego sytuacji rodzinnej, majątkowej czy zdrowotnej. W konsekwencji okoliczności te nie mają znaczenia w postępowaniu w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy. Mogły być one co najwyżej uwzględnione na etapie wydawania decyzji o uznaniu dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Na tym etapie postępowania skarżący nie wniósł jednakże odwołania.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł M. S. zaskarżając wyrok w całości i zarzucił mu naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów przez uznanie, że skarżący jest w stanie wywiązać się z płacenia alimentów, a zabranie mu prawa jazdy uniemożliwia znalezienie pracy powodując dalsze zadłużenie z tego tytułu.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wywodzono, że Wojewódzki Sąd Administracyjny błędnie zinterpretował, że skarżący kasacyjnie jest w stanie wywiązać się z płacenia alimentów. Autor skargi kasacyjnej wskazał, że przyczyną niepłacenia alimentów nie była chęć uniknięcia wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego, ale przyczyny obiektywne w postaci niemożności znalezienia pracy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej z urzędu biorąc pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Wobec tego, że w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna z okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, o jakich mowa w art. 183 § 2 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny dokonał kontroli zaskarżonego wyroku w zakresie wyznaczonym podstawami wniesionej skargi kasacyjnej.

Skarga kasacyjna jest niezasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Zauważyć należy, że autor skargi kasacyjnej zarzucił naruszenia prawa materialnego to jest art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 r., poz. 1228 ze zm.) poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że skarżący kasacyjnie jest w stanie wywiązywać się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, tymczasem zabranie mu prawa jazdy uniemożliwia M. S. znalezienie pracy.

Podstawę zaś rozstrzygnięcia kontrolowanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny decyzji stanowił art. 5 ust. 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. W rozpatrywanej sprawie M. S. ostateczną decyzją z dnia 28 marca 2014 r. został uznany za dłużnika uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Decyzja ta została wydana w oparciu o art. 5 ust. 3 i 3a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

W myśl art. 5 ust. 3b ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, jeżeli decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna, organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, dołączając odpis tej decyzji.

Zgodnie zaś z art. 5 ust. 5 ustawy na podstawie powyższego wniosku starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.

Treść powołanych wyżej przepisów wskazuje jednoznacznie, że decyzja wydana na podstawie art. 5 ust. 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów jest decyzją związaną. Oznacza to, że organ wydając decyzję na podstawie tego przepisu nie ma luzu decyzyjnego i w sytuacji wystąpienia wskazanych w nim przesłanek obowiązany jest wydać decyzję odpowiadającą treści regulacji zawartej w art. 5 ust. 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Organ w tym postępowaniu nie bada okoliczności uznania osoby za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, jest on bowiem związany ostateczną już decyzją o uznaniu dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych oraz wnioskiem o zatrzymanie prawa jazdy. W niniejszej sprawie bezsporne jest, że Wójt Gminy I. decyzją z dnia 28 marca 2014 r. uznał M. S. za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Decyzja ta jest ostateczna. Organ który ją wydał, wystąpił z wnioskiem o zatrzymanie prawa jazdy. Zostały zatem spełnione przesłanki do zastosowania art. 5 ust. 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, co w konsekwencji skutkowało wydaniem decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy M. S..

Nie można zgodzić się twierdzeniem autora skargi kasacyjnej, że przy rozpoznaniu sprawy wadliwie przyjęto, iż M. S. jest w stanie wywiązać się z płacenia alimentów. Okoliczność ta nie podlegała bowiem badaniu w postępowaniu dotyczącym zatrzymania prawa jazdy. Fakt ten mógł być przedmiotem postępowania dotyczącego uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Dla rozstrzygnięcia sprawy dotyczącej zatrzymania prawa jazdy nie ma więc znaczenia, kwestia możliwości płatniczych skarżącego kasacyjnie oraz fakt, że brak prawa jazdy uniemożliwi mu zdobycie pracy.

Podkreślić należy, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 12 lutego 2014 r. w sprawie o sygn. akt K 23/10 orzekł, że "art. 5 ust. 3b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 r. poz. 1228 i 1548) w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, jest zgodny z wywodzoną z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą proporcjonalności".

Obecne uregulowanie zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu pozwala na zróżnicowanie sytuacji dłużników alimentacyjnych i stosowanie instytucji zatrzymania prawa jazdy, jedynie wobec niewykazujących woli wywiązywania się ze zobowiązań alimentacyjnych, poprzez unikanie zarobkowania. Natomiast jasne określenie okoliczności pozwalających na "odzyskanie" prawa jazdy zatrzymanego dłużnikowi alimentacyjnemu, nie przekreśla szans na ich aktywność zawodową łączącą się z posiadaniem prawa jazdy.

Z powyższych względów nieusprawiedliwiony jest także zarzut naruszenia art. 5 ust. 3 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Mając na uwadze przedstawione wyżej stanowisko, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł w wyroku o przyznaniu pełnomocnikowi skarżącego wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną na zasadzie prawa pomocy, gdyż przepisy art. 209 i 210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną, należne od Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.) przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w art. 258-261 p.p.s.a.