Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Werpachowska, Sędzia WSA Łukasz Krzycki (spr.), Sędzia WSA Joanna Kube, Protokolant specjalista Marcin Kwiatkowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 marca 2019 r. sprawy ze skargi [...] na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] lipca 2018 r., nr [...] w przedmiocie odmowy wyłączenia stosowania przepisów ustawy uchyla zaskarżoną decyzję.

Zaskarżonym aktem, wobec treści art. 8a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2018 r., poz. 132, ze zm.), zwanej dalej "ustawą zaopatrzeniową", w zw. z art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r., poz. 1257 ze zm.), zwanej dalej "K.p.a.", odmówiono wyłączenia stosowania wobec p. J.B., - zwanego dalej "Wnioskodawcą" - art. 15c, 22a i 24a ustawy zaopatrzeniowej.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji przywołano następujące okoliczności faktyczne i prawne uwarunkowania sprawy:

- Wnioskodawca - pismem z [...] września 2017 r. - wystąpił o zastosowanie wobec niego art. 8a ustawy zaopatrzeniowej; w uzasadnieniu wniosku, szczegółowo opisał przebieg służby, podczas której był wyróżniany m.in.: Złotą Odznaką "Zasłużony Policjant", "Srebrnym Krzyżem Zasługi", Brązowym Medalem za "Zasługi Dla Obronności Kraju"; poinformował, że pełnił służbę w sposób ofiarny i efektywny, wykonując swoje zadania i obowiązki rzetelnie, w tym z narażeniem życia i zdrowia; opisał wydarzenie z [...] listopada 1999 r., gdy pośpieszył na ratunek osobie napadniętej i bitej przez kilku napastników; dzięki niemu, zostali oni później zatrzymani przez Policję; nadmienił, że brał udział m.in. w zabezpieczeniu pielgrzymki Jana Pawła II we Wrocławiu w 1997 roku, a także, że jest współautorem programu "[...]"; we wniosku powołano się również na poprzednie decyzje Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego, które zostawały zmieniane przez Sąd Okręgowy,

- w uzupełnieniu (pismo z [...] kwietnia 2018 r.) Wnioskodawca podniósł, że w informacji dotyczącej przebiegu służby z Komendy Głównej Policji, nie uwzględniono otrzymanego przezeń Brązowego Medalu za "Zasługi Dla Obronności Kraju",

- z akt sprawy wynika, że Wnioskodawcę zwolniono ze służby w Policji [...] lipca 2006 r.; ma on ustalone prawo do emerytury i renty inwalidzkiej; ich wysokość ustalono z uwzględnieniem odpowiednio art. 15c i 22a ustawy zaopatrzeniowej; nie otrzymuje renty inwalidzkiej wobec prawa do korzystniejszej emerytury,

- z pisma z [...] lutego 2017 r. z Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zwanego dalej "IPN" (informacji o przebiegu służby Nr [...]) wynika, że Wnioskodawca pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, w okresie [...] maja 1981 r. do [...] lipca 1990 r.,

- całkowity okres służby Wnioskodawcy wynosi 26 lat, 8 miesięcy i 2 dni; z tego okres służby na rzecz totalitarnego państwa wynosił 9 lat, 2 miesiące i 22 dni; do wysługi emerytalnej został zaliczony również okres pełnienia służby w ramach zasadniczej służby wojskowej; trwał on 1 rok 11 miesięcy i 15 dni,

- z kopii akt osobowych, przekazanych przez IPN pismem z [...] grudnia 2017 r., nie wynika, aby Wnioskodawca nierzetelnie wykonywał zadania i obowiązki w okresie pełnienia służby po 12 września 1989 r.,

- Komendant Główny Policji przekazał informację o przebiegu służby Wnioskodawcy w piśmie z [...] marca 2018 r.; ze zgromadzonych w sprawie dokumentów wynika, że po 12 września 1989 r. wykonywał ob. rzetelnie zadania i obowiązki; był wielokrotnie wyróżniany nagrodami pieniężnymi; wielokrotnie też przyznano mu zwiększony dodatek służbowy do uposażenia; ponadto nadano mu Złotą Odznakę "Zasłużony Policjant" oraz "Srebrny Krzyż Zasługi"; w aktach sprawy nie ma informacji o udzielonych mu karach dyscyplinarnych; nie ma również dokumentów, odnoszących się do czynności służbowych, w trakcie których wystąpiło zagrożenie życia lub zdrowia,

- na podstawie art. 8a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej można w drodze decyzji, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, wyłączyć stosowanie art. 15c, 22a i 24a, ze względu na:

I) krótkotrwałą służbę przed [...] lipca 1990 r. oraz

2) rzetelne wykonywanie zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem zdrowia i życia;

wskazane przesłanki muszą być spełnione łącznie,

- przy rozstrzyganiu spraw, wobec art. 8a ustawy zaopatrzeniowej, fundamentalne znaczenie ma zamieszczenie tam w istocie dwu przesłanek, których spełnienie otwiera możliwość jego zastosowania do konkretnej osoby; przepis ten nakłada jednakże na organ również obowiązek weryfikacji, czy rozpatrywana sprawa stanowi szczególnie uzasadniony przypadek; wyłącznie w takiej sytuacji dopuszczono możliwość wyłączenia stosowania przepisów ogólnych (art. 15c, 22a i 24a ustawy zaopatrzeniowej,

- przesłanki zastosowania danej regulacji są nieostre; oznacza to, że intencją ustawodawcy było zagwarantowanie uprawnionemu organowi administracji możliwości indywidualnego podejścia do każdej sprawy, poprzez wprowadzenie uznania administracyjnego,

- pierwsza z przesłanek – krótkotrwałość służby - musi być każdorazowo oceniana indywidualnie; winna być ona rozpatrywana przede wszystkim w ujęciu bezwzględnym, jako długość okresu służby na rzecz totalitarnego państwa; dodatkowo należy ocenić powyższą przesłankę w aspekcie proporcjonalnym - w porównaniu stosunku służby na rzecz totalitarnego państwa do całości okresu służby byłego funkcjonariusza; oznacza to, że - obok oceny, czy dany okres może być uznany jako "krótkotrwały" w ujęciu ogólnym – należy go oceniać także abstrakcyjnie, jako stosunek tego czasu do całego okresu służby; krótkotrwałość jest wprawdzie pojęciem nieostrym, w zakresie którego trudno sformułować choćby przybliżoną definicję; przy oparciu się jednak na wykładni językowej krótkotrwałość jest tożsama z nietrwałością, przelotnością lub chwilowością; również ze słownika wyrazów bliskoznacznych można przytoczyć synonimy danego słowa - to: "chwilowy, doraźny, niedługi, niestały, nietrwały, okresowy, przejściowy, przemijający, tymczasowy, krótkookresowy, czasowy, trwający krótko, niedługo trwający, nieustabilizowany, szybki, epizodyczny" (Wielki słownik wyrazów bliskoznacznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005 r.); pierwszeństwo wykładni językowej jest przy tym powszechnie akceptowane w orzecznictwie i piśmiennictwie (np. wyrok Sądu Najwyższego z 12 czerwca 2015 r. w sprawie o sygn. akt II CSK 518/14),

- druga z przesłanek - rzetelność wykonywania zadań i obowiązków po 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem zdrowia czy życia – ma również charakter nieostry; winna być ona oceniana każdorazowo indywidualnie; analogicznie, w oparciu o wykładnię językową, pojęcie rzetelność, w ujęciu określającym postawę oraz jakość wykonywania zadań i obowiązków zawodowych, należy definiować jako sumienne, solidne i dokładne wykonywanie swojej pracy - przyjętych na siebie obowiązków; przytoczono synonimy tego słowa ze słownika wyrazów bliskoznacznych: "akuratny, całościowy, dogłębny, dokładny, drobiazgowy, gorliwy, niestrudzony, niezawodny, obowiązkowy, oddany, ofiarny, pedantyczny, pewny, pilny, pracowity, precyzyjny, przenikliwy, skrupulatny, solidny, staranny, sumienny, uczciwy, wierny, wnikliwy, wszechstronny, wytrwały" (tak powołany wcześniej Wielki słownik wyrazów bliskoznacznych); wobec tego rzetelne wykonywanie obowiązków służbowych oznacza ich realizację na najwyższym poziomie; postawa rzetelnego funkcjonariusza charakteryzuje się wzorowością w działaniu służbowym, nie tylko w zakresie podejmowania i nienagannej realizacji zadań obligatoryjnych, ale także wykazywania inicjatywy i realizowania obowiązków dodatkowych; istotna jest także postawa funkcjonariusza w służbie i poza nią, rygorystyczne przestrzeganie prawa, dyscypliny i etyki zawodowej, a także honoru funkcjonariusza służb publicznych,

- zwrot szczególnie z narażeniem zdrowia i życia należy traktować jako dodatkowy czynnik, wpływający na ocenę wartości rzetelnej służby funkcjonariusza; warunek "narażenie zdrowia i życia" odnosi się do kwalifikacji narażenia, rozumianej jako stwierdzenie istnienia zagrożenia innego niż normalne następstwo pełnienia służby, przy założeniu, że w jej istotę wpisane jest ryzyko zagrożenia życia i zdrowia; z perspektywy ustawowej regulacji jest ważne, aby zagrożenie nie było normalnym następstwem służby, czy też nie miało charakteru hipotetycznego - było rzeczywiste, dowiedzione i miało charakter wyjątkowy,

- zadaniem organu administracji było stwierdzenie czy:

- w świetle zgromadzonego materiału dowodowego - wskazane przesłanki można uznać za spełnione,

- zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek,

- odnosząc się do przesłanki szczególnie uzasadnionego przypadku, przemawiającego za wyłączeniem stosowania przepisów ogólnych (art. 15c, 22a i 24a ustawy zaopatrzeniowej), wskazano: spełnienie tego warunku trzeba postrzegać przez pryzmat całkowitego braku jakichkolwiek faktów, mogących stawiać pod znakiem zapytania rzetelność służby konkretnej osoby; zasadność takiego wywodu wynika z tego, że szczególnie uzasadniony przypadek znalazł się w ustawie obok dwóch, pozostałych przesłanek; oznacza to, że krótkotrwałość służby na rzecz państwa totalitarnego i rzetelność służby pełnionej po dniu 12 września 1989 r., nawet z narażeniem zdrowia i życia, nie wystarczą do oceny, czy jest zasadne zastosowanie art. 8a ustawy zaopatrzeniowej,

- szczególnie uzasadniony przypadek zachodzi gdy funkcjonariusz - poza spełnieniem dwóch wskazanych wyżej przesłanek – miał wybitne osiągnięcia w służbie, szczególnie wyróżniające ją na tle pozostałych funkcjonariuszy,

- jak wynika z powyższego, uprawnienie z art. 8a ustawy zaopatrzeniowej ma charakter wyjątkowy; dotyczy wyłącznie osób, w przypadku których "krótkotrwałość" jest niezaprzeczalna, a "rzetelność" służby oczywista, bezdyskusyjna i poparta nadzwyczajnymi osiągnięciami; tylko wówczas można bowiem uznać, że w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek,

- służba Wnioskodawcy była pełniona na rzecz totalitarnego państwa przez 9 lat, 2 miesiące i 22 dni; całkowity okres jego służby, włącznie ze służbą pełnioną w ramach powszechnego obowiązku obrony, wynosi 26 lat, 8 miesięcy i 2 dni; Wnioskodawca pełnił zatem służbę na rzecz totalitarnego państwa przez około 34% całego okresu; taki okres służby na rzecz totalitarnego państwa - zarówno w ujęciu bezwzględnym (długość tego okresu) jak i proporcjonalnym (stosunek długości tego okresu do całego okresu służby) - nie może być oceniony jako krótkotrwały,

- organ nie kwestionuje rzetelnego wykonywania zadań i obowiązków przez Wnioskodawcę w trakcie pełnienia służby po 12 września 1989 r.; w opinii Komendanta Głównego Policji rzetelnie wykonywał on zadania i obowiązki w okresie pełnienia służby w Policji, a zgromadzone w sprawie dokumenty nie zawierają treści, które mogłyby podawać w wątpliwość rzetelność służby; nie ma jednak jakichkolwiek dowodów, aby służba ta była pełniona z narażeniem zdrowia i życia; sam charakter realizowanych w jednostkach organizacyjnych Policji zadań - wynikające z nich prawdopodobieństwo zaistnienia sytuacji stanowiących zagrożenie życia i zdrowia - nie może być oceniany jako narażenie zdrowia i życia, o którym mowa w art. 8a ust. 1 pkt 2 ustawy zaopatrzeniowej,

- Wnioskodawca nie legitymuje się wybitnymi osiągnięciami w służbie, szczególnie wyróżniającymi go na tle pozostałych funkcjonariuszy; zarówno postawa i osiągnięcia strony w służbie, jak również charakter i warunki jej pełnienia, nie dowodzą, aby przedmiotowa sprawa stanowiła szczególnie uzasadniony przypadek, warunkujący skorzystanie z uprawnień wynikających z przepisu ustawy zaopatrzeniowej, co skutkowałoby wyłączeniem stosowania ogólnie obowiązującego art. 15c, 22a i 24a wskazanej ustawy,

- odpowiadając na argumenty, zawarte we wniosku z [...] kwietnia 2018 r., wskazano; jeżeli Wnioskodawca nie zgadza się z wydaną przez IPN informacją o przebiegu służby - wobec jego zdaniem błędnych zapisów, dotyczących przebiegów służby, jak i dat jej pełnienia na różnych stanowiskach - powinien podnieść tę kwestię; nie jednak w ramach postępowania, prowadzonego przed Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji na podstawie art. 8a ustawy zaopatrzeniowej; winien był poinformować o tym IPN i ewentualnie wnosić o zmianę sporządzonej informacji; zgodnie z art. 13a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej IPN, na wniosek organu emerytalnego, sporządza - na podstawie posiadanych akt osobowych - i przekazuje informację o przebiegu służby na rzecz totalitarnego państwa, zwana dalej "informacja z IPN"; stosownie do art. 13a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej informacja ta, jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby, sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb; w myśl art. 13a ust. 6 ustawy zaopatrzeniowej do informacji z IPN, nie stosuje się przepisów K.p.a.; organ jest zatem z treścią informacji z IPN związany,

- odnosząc się do zawartego w tym samym piśmie zarzutu dotyczącego braku kompletności, przesłanych przez Komendę Główną Policji, materiałów dowodowych wskazano, że - w związku z przesłaniem przez Wnioskodawcę kserokopii legitymacji dotyczącej wyróżnienia go "Brązowym Medalem Za Zasługi Dla Obronności Kraju" - organ nie kwestionuje otrzymania tego wyróżnienia; mając to na względzie, uznano zebrany materiał dowodowy za wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

W skardze, podniesiono:

- decyzja jest dla Wnioskodawcy krzywdząca, a jej uzasadnienie niezgodne ze stanem faktycznym; w jej uzasadnieniu zacytowano z wniosku: przebieg służby, wysokie wyróżnienia, pełnienie służby w sposób ofiarny i efektywny, wykonywanie zadań i obowiązków rzetelnie, w tym z narażeniem życia i zdrowia; nawet IPN zauważył, że z kopii akt osobowych "nie wynika, aby Pan J.B. nierzetelnie wykonywał zadania i obowiązki w okresie służby po dniu 12 września 1989 r.",

- w informacji z IPN arbitralnie stwierdzono: "wnioskodawca pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, w okresie służby od dnia [...] maja 1981 r. do dnia [...] Iipca 1990 r."; nie jest to zgodne z prawdą; okres ten został bowiem zakwestionowany prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w W. z [...] kwietnia 2012 r. o sygn. akt [...]; stwierdzono tam m.in.: "zmienia zaskarżoną decyzję z dnia [...] września 2011 roku w ten sposób, że okres służby J.B. od dnia [...] czerwca 1981 r. do dnia [...] listopada 1988 r. zalicza J.B. do wysługi emerytalnej według współczynnika 2,6% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok służby",

- wyrok ten nie został "odnaleziony" przez IPN; tym samym nie był przekazany do materiałów przedmiotowego postępowania; podobnie nie "odnalazł" go Zakład Emerytalno Rentowy w [...], cytując w decyzjach nieprawdziwe okresy służby Wnioskodawcy,

- jedynym kresem, który można przypisać Wnioskodawcy - z którego nie jest dumny - jest służba w Wydziale [...] WUSW w [...]; trwała ona w okresie 1 grudnia 1988 r. do 31 lipca 1990 r.,

- w znajdującej się w materiałach postępowania "Wyciągu o przebiegu służby", sporządzonym przez Wydział Kadr i Szkolenia KWP w [...], wymieniona jest tylko służba w Wydziale [...] WUSW w [...]; art. 13a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej wskazuje natomiast, że informacja o przebiegu służby, o której mowa w ust. 1, jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb,

- obraźliwe jest dla Wnioskodawcy stwierdzenie w uzasadnieniu decyzji: "Strona w ocenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji nie legitymuje się wybitnymi osiągnięciami w służbie, szczególnie wyróżniającymi ją na tle pozostałych funkcjonariuszy"; pominięto faktu, że Wnioskodawca był wielokrotnie wyróżniany nagrodami i odznaczeniami, w tym Złotą Odznaką Zasłużony Policjant (z pominięciem odznaki brązowej i srebrnej), Srebrnym Krzyżem Zasługi (z pominięciem brązowego), Brązowym Medalem "Za Zasługi Dla Obronności Kraju"; skoro nie wyróżniało go to na tle pozostałych funkcjonariuszy, budzi wątpliwość Wnioskodawcy, co miałoby świadczy o wybitnych osiągnięciach - na podstawie jakich kryteriów wskazuje się, który funkcjonariusz był bardziej wybitny, wobec innych (podstawą są twarde kryteria czy zagmatwane interpretacje).

W odpowiedzi na skargę organ administracji wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację.

Sąd zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżoną decyzję wydano bowiem bez wyjaśnienia istotnych w sprawie okoliczności, co musiałoby znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu tego aktu, w myśl art. 7, 77 §. 1, art. 80 oraz 107 § 3, wobec art. 8 § 1 i art. 11 K.p.a. Naruszenie przepisów postępowania w tym zakresie mogło mieć zaś istotny wpływ na wynik mniejszym sprawy.

Trafnie wprawdzie organ administracji scharakteryzował uwarunkowania formalne sprawy, w tym przywołał treść stosownych regulacji normatywnych oraz właściwy sposób ich rozumienia, wedle reguł wykładni językowej - w szczególności, jak należy określać ramy dla zastosowania wyjątku, przewidzianego w art. 8a ustawy zaopatrzeniowej. Sąd nie podziela wyłącznie jego wywodów w części końcowej uzasadnienia zaskarżonej decyzji - co do charakteru prawnego informacji z IPN. Szerzej o tym w dalszej części niniejszym uzasadnieniu.

Wobec uprzedniego szczegółowego zreferowanie stanowiska organu w kwestiach uwarunkowań formalnych jego powtarzanie byłoby bezzasadne. Sąd przyjmuje je za własne, z wyłączeniem wcześniej sygnalizowanego zastrzeżenia.

Odnosząc zarysowane ramy prawne do rozpatrywanego stanu faktycznego należy wskazać, co następuje.

Oceniając przesłankę krótkotrwałości służby ma rzecz totalitarnego państwa organ oparł się, co do czasu jej trwania, na informacji z IPN. Jak z niej wynika, Wnioskodawca pełnił taką służbę w okresie: [...] maja 1981 r. do [...] lipca 1990 r. W toku postępowania Skarżący kwestionował jednak prawidłowość kwalifikacji znacznego okres jego służby, jako pełnionej na rzecz totalitarnego państwa, przywołując m.in. wyrok o sygn. akt [...]. Organ odnotował ten fakt lecz nie odniósł się do tej kwestii, co do meritum. Mylnie wywodził natomiast jakoby był w danym zakresie związany informacją z IPN.

Taki sposób wyłożenia przepisów ustawy zaopatrzeniowej jest jednak błędny. W szczególności nie może być on zaakceptowany przy uwzględnieniu konstytucyjnej zasady prawa do sądu – art. 45 ust. 1 i art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.).

W myśl art. 13a ust. 6 ustawy zaopatrzeniowej do informacji z IPN nie stosuje się przepisów K.p.a. Taki zapis wyraża jednoznacznie wolę prawodawcy, aby dane stanowisko, zajmowane w toku postępowania, nie mogło być samodzielnie kwestionowane w myśl reguł przewidzianych w danym Kodeksie. Chodzi więc o tryb instancyjny a następnie możliwość zaskarżenia do sądu. Kodeks przewiduje gneralnie dla:

- rozstrzygnięć władczych, decyzji (w myśl art. 104 K.p.a.) - odwołanie (w przypadku organu centralnego odpowiednio wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy - art. 127 § 1 i 3 K.p.a.) oraz możliwość wniesienia skargi, wobec art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.) bądź

- stanowisk innych organów, zajmowanych w toku postępowania w drodze postanowienia (w myśl art. 106 § 1 K.p.a.) - zażalenia (w przypadku organu centralnego odpowiednio wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy - art. 106 § 5 oraz art. 144 wobec art. 127 §. 3 K.p.a.) a następnie prawo wniesienia skargi wobec art. 3 § 2 pkt 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Jednoznacznie wyrażona wola prawodawcy wyłączenia wskazanych trybów kwestionowania informacji z IPN, nie usprawiedliwia konstatacji jakoby miałyby być one - wedle jego woli - sui generis aktem ostatecznym i niepodważalnym, acz kreującym w istotnym zakresie sytuację prawną osób pobierających świadczenia emerytalne i rentowe - niepodlegającym żadnej kontroli w procedurze administracyjnej a później sądowej. Intencji takiej nie sposób przypisać racjonalnemu prawodawcy, szanującemu konstytucyjne zasady państwa prawnego. Prowadzi to jednoznacznie do konkluzji, że - skoro zamknięto szczególne tryby odrębnego kwestionowania informacji z IPN - legalność danego stanowiska - jego zgodność z prawem - musi być badana w ramach procedury kontroli w związku z wydawaniem orzeczeń, w myśl art. 8a ustawy zaopatrzeniowej.

Oznacza to, że - o ile w toku postępowania wyrażona w informacji IPN ocena w kwestii istotnej, jak okres pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa jest kwestionowana - rolą organu administracji w toku postępowania jest odniesienie się do sformułowanych zarzutów, co do meritum. Organ może to także uczynić zwróciwszy się wcześniej o dodatkowe wyjaśnienia od instytucji wyspecjalizowanej, jaką jest IPN. Wynika to z zasady swobodnej oceny dowodów oraz reguły ustalenia w postępowaniu administracyjnym prawdy materialnej (art. 7, 75 § 1, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a.).

Nie znajdowały wiec podstaw w uzasadnieniu zaskarżonego aktu stwierdzenia, że - o ile Wnioskodawca kwestionuje informację z IPN – to może wyłącznie zwracać się do tej instytucji o wyjaśnienie wątpliwości bądź zmianę stanowiska. Rolą organu administracji było bowiem samodzielne ustalenie w danym postępowaniu - wobec zgłoszonych zastrzeżeń - czy stanowisko sformułowane przez instytucję wyspecjalizowaną odpowiada prawu, pod kątem kwalifikacji służby w określonych jednostkach, jako pełnionej na rzecz totalitarnego państwa. Chodzi wszak o ocenę zgodności określonej kwalifikacji z regułami wyrażonymi w regulacjach rangi ustawowej - w danym przypadku art. 13b ustawy zaopatrzeniowej.

W rozpatrywanej sprawie organ – wobec wadliwego rozumienia stosownych regulacji - nie uczynił zadość obowiązkowi wnikliwego wyjaśnienia sprawy w danym zakresie. Uzasadnia to ocenę, że sprawa nie została w ogóle rozpatrzona w jednej z jej istotnych aspektów. Przedwczesne byłoby więc zajmowanie przez Sąd stanowiska co do meritum, np. jakie znaczenie w sprawie może mieć wyrok o sygn. akt [...], wobec jego wydania w 2012 roku, a więc przed wejściem w życie nowej regulacji gdzie wprowadzono definicję pojęcie służby na rzecz totalitarnego państwa (art. 13b), w szczególności czy organ administracji może być związany wyrażoną tam oceną bądź też powinien wziąć tylko pod uwagę i ocenić uczynione wówczas ustalenia faktyczne oraz wyrażone stanowiska, w kontekście rozstrzygnięcia ewentualnych wątpliwości, co do stanu faktycznego (np. przebiegu służby, przydziałów organizacyjnych itp.). W kwestii tej musi wpierw zająć stanowisko organ administracji. Jego rozstrzygnięcie może zaś być dopiero przedmiotem kontroli sądu administracyjnego pod kątem legalności, w razie zaskarżenia.

Należy jedynie wskazać, że gdyby okazała się trafną konstatacja organu, że służba Wnioskodawcy na rzecz totalitarnego państwa, w rozumieniu art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, była pełniona w okresie wskazanym w informacji z IPN z [...] lutego 2017 r., to zasadnie ocenił on, że nie sposób zakwalifikować jej jako krótkotrwała. Zamykałoby to możliwość zastosowania wyjątku.

Z kolei uchybienie przepisom postępowania, poprzez brak właściwego wyjaśnienia danego aspektu sprawy (kwestia krótkotrwałej służby), nie miałby znaczenia dla jej wyniku o ile równocześnie przekonywująco wywiedzionoby, że w danej sprawie nie są spełnione inne kryteria warunkujące zastosowanie wyjątku przewidzianego w art. 8a ustawy zaopatrzeniowej. Jednak także w danym zakresie nie można uznać, aby stanowisko organu uzasadniono prawidłowo.

Wnioskodawca w toku postępowania przywoływał szereg okoliczności, które - jego zdaniem - przemawiają ze szczególnym charakterem pełnionej przezeń służby, jak potwierdzona rzetelność w jej trakcie, wykazanie szczególnej podstawy w trakcie opisanego incydentu, udział w przedsięwzięciach istotnych z punktu widzenia ochrony bezpieczeństwa publicznego (współautorstwo programu "[...]"), co miałyby potwierdzać uzyskane medale, ordery i odznaczeń, czy uzyskiwane dodatkowe gratyfikacji finansowe. Organ administracji odnotował wprawdzie daną argumentację oraz nie zakwestionował powołanych faktów. Nie ocenił jej jednak w kontekście zakreślonych ustawą przesłanek z art. 8a ustawy zaopatrzeniowej. Skonstatował jedynie, że nie zachodzą podstawy do zastosowania wyjątku. Przestając na ogólnym wskazaniu, że dokonania Wnioskodawcy, czy jego służba powinny spełniać przesłanki zakreślone w pkt 2 i części wstępnej art. 8a ust. 1 nie odniósł się w ogóle do faktów przywoływanych przez Wnioskodawcę. Zrodziło to u Skarżącego uzasadnione wątpliwości, co do kryteriów, jakimi kieruje się organ przy stosowaniu danej regulacji. Sprawia też, że dany akt nie poddaje się w danym zakresie kontroli sądowej. Nie jest bowiem możliwe ustalenie przez Sąd, jakimi kryteriami kierował się organ uznając, że powoływane przez Wnioskodawcę okoliczności nie spełniają przesłanek zakreślonych ustawą – np. czy szczególnego przebiegu służby i zasług wnioskodawcy wyróżniających wobec innych funkcjonariuszy nie potwierdzają posiadane przezeń konkretne ordery i odznaczenia, czy uzyskiwane nagrody finansowe itd.

W takiej sytuacji także przedwczesne byłoby wyrażanie stosownej oceny przez Sąd, czy powoływane przez Wnioskodawcę fakty uzasadniają zastosowanie wyjątku. Sprawa musi być najpierw w danym aspekcie wnikliwie rozważona przez organ administracji, a musi znaleźć to odzwierciedlenie w treści uzasadnienia.

Z przytoczonych wyżej przyczyn, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji.

Rozpatrując ponownie sprawę organ administracji uwzględni ocenę prawną, sformułowaną w niniejszym uzasadnieniu.