Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Danuta Oleś (sprawozdawca), Sędzia NSA Marek Kołaczek, Sędzia NSA Artur Mudrecki, po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Przedsiębiorstwa Usług [...] sp. z o.o. z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 12 maja 2016 r., sygn. akt I SA/Wr 233/16 w sprawie ze skargi Przedsiębiorstwa Usług [...] sp. z o.o. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2015 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od Przedsiębiorstwa Usług [...] sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz Ministra Rozwoju i Finansów Kwotę 180 (słownie: sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonym wyrokiem z 12 maja 2016 r., sygn. akt I SA/Wr 233/16, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, oddalił skargę Przedsiębiorstwa Usług [...] sp. z o.o. z siedzibą w W. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z 4 listopada 2015 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług.

Od powyższego wyroku Przedsiębiorstwo Usług [...] sp. z o.o. z siedzibą w W. (dalej "spółka", "strona") wniosło skargę kasacyjną. Orzeczenie zaskarżono w całości, zarzucając naruszenie:

- prawa materialnego tj. art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (tj. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.; dalej "ustawa o VAT") poprzez jego błędną wykładnię, która polegała na przyjęciu stanowiska, że czynność wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej polegającą na przeniesieniu na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości, będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako nieodpłatna dostawa towarów, zrównana z odpłatną dostawą towarów, zgodnie z wymienionym artykułem. W myśl przedmiotowej ustawy nie można jej jednak uznać za nieodpłatną dostawę towarów, gdyż o nieodpłatnej dostawie towarów możemy mówić w sytuacji gdy, co do zasady towar jest odpłatny, a tylko z wyboru sprzedawcy wynika, że rezygnuje on z wynagrodzenia.

- przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 146 § 1 i art. 151 w zw. z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 718 ze zm., dalej "P.p.s.a."), przez oddalenie skargi, mimo mającego wpływ na wynik sprawy naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Wskazując na powyższe podstawy wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Spółka zrzekła się przeprowadzenia rozprawy, natomiast organ podatkowy nie zawnioskował o jej przeprowadzenie.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Minister Finansów wniósł o jej oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że istotę sporu w przedmiotowej sprawie stanowi zagadnienie czy wypłata przez spółkę dywidendy w formie niepieniężnej poprzez przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości jest nieodpłatnym przeniesieniem towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

W ocenie spółki przeniesienie własności nieruchomości – stanowiącej składnik majątku spółki, w ramach podziału zysku wspólnikom, nie może zostać uznane jako nieodpłatne przeniesienie towarów na gruncie ustawy o VAT. Natomiast Minister Finansów stanął na stanowisku, że wypłata dywidendy w formie niepieniężnej w postaci prawa własności nieruchomości będzie stanowiła nieodpłatne przekazanie towarów, które będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przepis art. 7 ust. 1 tej ustawy stanowi, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT za dostawę towarów uznaje także przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Od wskazanej wyżej zasady w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT ustanowiono wyjątek, który polega na uznaniu nieodpłatnego przekazania towaru za dostawę podlegającą opodatkowaniu. Jeśli zatem podatnik przekazuje nieodpłatnie towar należący do jego przedsiębiorstwa, to czynność taka została zrównana z odpłatną dostawą towarów. Za dostawę towarów uważa się w szczególności: 1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, 2) wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny.

Powołany przepis określa więc, jakie przekazania przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa uważa się za dostawę towarów określoną w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, pod warunkiem jednak, że podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności w całości lub w części. Należy przy tym podkreślić, że wyliczenie w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT nie jest katalogiem zamkniętym, o czym świadczy zwrot "w szczególności".

Analiza przedstawionych przepisów w korelacji do analogicznego problemu stanowiącego istotę sporu w niniejszej sprawie była już przedmiotem zainteresowania sądów administracyjnych. W wyroku z 23 października 2013 r., sygn. akt I FSK 1503/12, Naczelny Sąd Administracyjny zajął stanowisko, że dywidenda niepieniężna w spółce komandytowo-akcyjnej, należna akcjonariuszom, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przedmiotem opodatkowania w takiej sytuacji nie jest bowiem dywidenda lecz nieodpłatna dostawa towarów (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT) lub nieodpłatne świadczenie usług (art. 8 ust. 2 ustawy o VAT).

Identyczny pogląd można odnaleźć w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 stycznia 2014 r., sygn. akt I FSK 202/13 (orzeczenia dostępne w bazie internetowej CBOIS).

Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrujący niniejszą sprawę w pełni podziela stanowisko wyrażone w przywołanych orzeczeniach i przyjmuje za własne.

W sytuacji opisanej we wniosku o wydanie interpretacji, tj. gdy spółka dokonuje wypłaty dywidendy w formie rzeczowej poprzez przeniesienie prawa własności nieruchomości to w świetle ustawy o VAT dochodzi do dokonania nieodpłatnej dostawy towarów, która na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu. Przy tym dla takiej kwalifikacji bez znaczenia jest przyczyna przekazania tych rzeczy, bowiem bez względu, czy będzie to umowa darowizny, czy też dywidenda z zysku spółki, w aspekcie opodatkowania podatkiem od wartości dodanej nie ma to żadnego znaczenia. Efektem ekonomicznym, który ma istotne znaczenie dla tej daniny jest to, że spółka dokonała dostawy towarów.

Rację ma zatem Sąd pierwszej instancji wskazując na prawidłowość wydanej interpretacji podatkowej.

Dywidenda jest formą partycypowania przez udziałowca w zysku rocznym spółki. Wspólnik ma prawo do udziału w zyskach spółki, której udziałów jest posiadaczem, pod warunkiem przeznaczenia go uchwałą walnego zgromadzenia wspólników do wypłaty. Wypłata dywidendy jest jednostronnym świadczeniem spółki na rzecz udziałowca. Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie określają formy wypłaty dywidendy. W praktyce obrotu gospodarczego najpopularniejszą formą wypłaty dywidendy jest świadczenie pieniężne. Jednak dozwolona jest także wypłata dywidendy w naturze, np. w formie rzeczy oznaczonych co do gatunku lub w towarze (dywidenda rzeczowa). Ta forma wypłaty dywidendy jest możliwa tylko wówczas, gdy statut spółki wprost ją przewiduje.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy należy stwierdzić, że wypłata dywidendy jest szczególnym rodzajem czynności prawnej. Źródłem nabycia przedmiotu dywidendy i tytułem do uzyskania przysporzenia przez wspólnika spółki nie jest umowa cywilnoprawna, ale uchwała walnego zgromadzenia wspólników w oparciu o odpowiednie zapisy umowy spółki. Jest to czynność wyraźnie uregulowana w Kodeksie spółek handlowych i nie mają do niej zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące sprzedaży lub zamiany.

Dostawę towarów stanowią - co do zasady - tylko czynności mające za przedmiot towar, natomiast usługę stanowią te wszystkie czynności podatnika wykonywane w ramach działalności gospodarczej, których nie można zaklasyfikować jako dostawy towarów. Zgodnie z ogólnymi regułami konstrukcyjnymi systemu VAT, usługą jest każde świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument (beneficjent), tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść (choćby potencjalną). Natomiast opodatkowanie dywidendy rzeczowej jest zgodne z zasadą powszechności opodatkowania podatkiem VAT wyrażającej się tym, że określone transakcje podlegają temu podatkowi niezależnie od formy, w której zostały dokonane, również zbycie nieruchomości czy też innych towarów w formie wypłaty dywidendy. Jeżeli w ramach wypłaty dywidendy zamiast wypłaty pieniędzy strona będzie przekazywać prawo własności nieruchomości, to mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z tytułu nieodpłatnego przekazania towaru - w przypadku spełnienia warunków określonych w art. 7 ust. 2 ustawy. Aby doszło do uznania czynności nieodpłatnego przekazania towarów za czynność zrównaną z odpłatną dostawą towarów, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

- dokonującym nieodpłatnego przekazania jest podatnik podatku od towarów i usług,

- przekazane przez podatnika towary należą do jego przedsiębiorstwa,

- przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar, w stosunku do którego podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy jego nabyciu.

W niniejszej sprawie spełnione są wszystkie wyżej wymienione warunki:

- skarżąca jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT,

- nieruchomości będące przedmiotem dywidendy należą do przedsiębiorstwa strony,

- skarżącej przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu nieruchomości.

Zatem uznać należy, że wypłata przez spółkę dywidendy w formie niepieniężnej - poprzez przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości - jest nieodpłatnym przeniesieniem towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 P.p.s.a. w związku z art. 182 § 2 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji. O zwrocie kosztów postępowania orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 P.p.s.a.