Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Grzegorz Saniewski Sędziowie: Sędzia WSA Wojciech Jarzembski (spr.) Sędzia WSA Anna Klotz Protokolant Starszy sekretarz sądowy Krystyna Witt po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 czerwca 2015 r. sprawy ze skargi M. B. na postanowienie Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w [...] z dnia [...] lutego 2015 r. nr [...] w przedmiocie stanowiska wierzyciela w sprawie zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym oddala skargę.

Wojewoda K.-P. postanowieniem z ... 2014 r. – ... na podstawie art. 119 § 1 w zw. z art. 20 § 1 pkt 1, art. 64a § 1 pkt 1 i art. 121 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.), w związku z wnioskiem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R. oraz tytułem wykonawczym nr ... z dnia ... 2014 r. nałożył na M. B. grzywnę w kwocie ... zł w celu przymuszenia do wykonania obowiązku określonego w ww. tytule wykonawczym, wzywając zobowiązaną do uiszczenia w terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia oraz wezwał zobowiązaną do wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym w terminie 30 dni od dnia otrzymania postanowienia, informując że w przypadku dalszego uchylania się zobowiązanego od wykonania wskazanego obowiązku, nakładane będą grzywny w tej samej lub wyższej kwocie i ustali opłatę za wydanie postanowienia w wysokości 50 zł.

Pismem z ... 2014 r. M. B. zgłosiła zarzuty: braku wymagalności obowiązku, niedopuszczalność egzekucji administracyjnej oraz niespełnienie wymogów określonych w art. 26 i 27 ww. ustawy.

Postanowieniem Nr ... z dnia ... 2014 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w R. na podstawie art. 34 § 1 i 2 w zw. z art. 18 ww. ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i art. 124 Kpa uznał zarzuty za nieuzasadnione.

W zażaleniu na to postanowienie M. B. ponownie wskazała na brak wymagalności obowiązku, niedopuszczalności egzekucji oraz niespełnienie wymogów określonych w art. 27 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w ze. Z art. 114 Kpa oraz art. 34 § 1 i 5 ww. ustawy z 17 czerwca 1966 r. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w B. postanowieniem z ... 2015 – ... utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy. Stwierdził, że w kwestii zarzutu braku wymagalności obowiązku nie można zgodzić się z twierdzeniem strony, ponieważ ten obowiązek wynika z przepisów prawa. M. B. jako rodzic będący prawnym opiekunem J. B. urodzonej ... 2010 r. nie dopełniła obowiązku poddania córki szczepieniom ochronnym zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b, pkt 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz § 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Co do zarzutu niedopuszczalności egzekucji administracyjnej stwierdził, że niedopełnienie obowiązku przez M. B. poddania szczepieniom ochronnym córki J. jest zagrożone karą i podlega egzekucji. Sposób egzekwowania od osób zobowiązanych wypełnienia obowiązku szczepień jako obowiązku o charakterze niepieniężnym został określony w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji a zgodnie z art. 2 § 1 pkt 10 wyżej wymienionej ustawy, egzekucji administracyjnej podlegają obowiązki niepieniężne pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub zostają przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego. Zgodnie z art. 3 § 1 wyżej tej ustawy, egzekucję administracyjną stosuje się także gdy obowiązki wynikają bezpośrednio z przepisów prawa i zgodnie z art. 5 § 1 pkt 2 ww. ustawy organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej są uprawnione do żądania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązku szczepień, tj. są wierzycielami w rozumieniu art. 1a ustawy i na organach Państwowej Inspekcji Sanitarnej jako na wierzycielu ciąży prawny obowiązek podejmowania wszelkich czynności zmierzających do zastosowania przewidzianych prawem środków w celu wyegzekwowania od osoby zobowiązanej ustawowego obowiązku szczepień ochronnych. Natomiast zgodnie z art. 20 § 1 pkt 1 organem egzekucyjnym obowiązków o charakterze niepieniężnym jest Wojewoda i on podejmuje czynności zmierzające do wyegzekwowania obowiązków o tym charakterze, poczynając od postanowienia celem przymuszenia. Natomiast co do zarzutu niespełnienia przez organ wymogów określanych w art. 27 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, organ podzielił stanowisko Wojewody K.-P. przedstawione w postanowieniu ... z dnia ... 2014 r., którym organ egzekucyjny na podstawie wniosku i tytułu wykonawczego wystawionego przez wierzyciela - Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R. wszczął postępowanie egzekucyjne. Wojewoda pełniąc ww. postępowaniu rolę organu egzekucyjnego bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej, lecz zgodnie z art. 29 § 1., nie jest badana zasadność i wymagalność obowiązku objętego tytułem wykonawczym. W przedmiotowej sprawie organ egzekucyjny stwierdził, iż zostały spełnione przesłanki dopuszczalności wszczęcia egzekucji, jak i dopuszczalności jej prowadzenia.

W skardze M. B. domagając się uchylenia postanowienia i umorzenia postępowania egzekucyjnego ponownie stwierdziła, że nałożony obowiązek jest niewykonalny i niewykonalność ma charakter trwały. Wywodziła, że obowiązek szczepień nie oznacza automatycznie możliwości stosowania przymusu. Brak przepisów o karach w ustawach i rozporządzeniach jednoznacznie wskazuje na intencję ustawodawcy, którą było usunięcie karania za brak szczepień. Niedopuszczalne jest uzupełnianie prawa poprzez wykorzystanie przepisów ogólnych z innych ustaw (w tym przypadku z art. 5 § 1 pkt 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, na który organ się powołuje). Rozstrzyganie czy podejmowanie jakichkolwiek działań w sprawie obowiązku szczepień ochronnych nie leży we właściwości Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Nadto w sekcji G tytułu wykonawczego nie wskazano środka egzekucyjnego w egzekucji należności pieniężnych. Zgodnie z wyżej wymienionym przepisem wierzyciel jest zobowiązany wskazać środek egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym.

W odpowiedzi na skargę organ powtarzając swoją argumentację zresztą w uzasadnieniu wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1647) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej, przy czym zgodnie z § 2 tegoż artykułu kontrola o której mowa, jest sprawowana pod względem zgodności z prawem.

Sąd rozpoznaje sprawę rozstrzygniętą w zaskarżonej decyzji ostatecznej bądź w postanowieniu wyłącznie z punktu widzenia legalności, tj. zgodności z prawem całego toku postępowania administracyjnego i prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego. Zgodnie natomiast z art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270) uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi i uchylenie zaskarżonej decyzji bądź postanowienia w całości lub w części następuje wtedy gdy sąd stwierdzi:

a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Stosownie zaś do przepisów art. 134 § 1 oraz art. 133 § 1 ww. ustawy z 30 sierpnia 2002 r. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy i wydaje wyrok po zamknięciu na podstawie akt sprawy.

Z akt sprawy wynika natomiast, że pismem z dnia ... 2013 r. "A" R. ..., przesłał do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R. oświadczenie skarżącej M. B. odmawiającej wykonania szczepień u swojej małoletniej córki J. B. Skarżąca oświadczyła, że odmawia wykonania szczepienia zdrowotnego, jakim jest lekarskie badanie kwalifikacyjne, o którym stanowi art. 17 ust 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. W dniu ... 2013 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w R. wystawił Upomnienie ... doręczone skarżącemu ... 2013 r., a w dniu ... 2014 r. w związku z niewykonaniem obowiązku szczepień u J. B. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w R. skierował do Wojewody K.-P. wniosek o zastosowanie środka egzekucyjnego w celu przymuszenia.

Wojewoda K.-P. w dniu ... 2014 r. na podstawie art. 119 § 1 w zw. z art. 20 § 1 pkt 1, art. 64a § 1 pkt 1 i art. 121 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wydał postanowienie (znak sprawy ...) nakładające na skarżącą grzywnę, wzywając ją do wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym Nr ... z dnia ... 2014 r. Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R. W dniu ... 2014 r. skarżąca zgłosiła do Wojewody K.- P. zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, a Wojewoda K.-P. zwrócił się do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w R. o ustosunkowanie się do wniesiony przez stronę zarzutów, zawieszając jednocześnie dnia ... 2014 r. postępowanie egzekucyjne oraz przekazując zażalenie ww. organowi.

Odnosząc się do podniesionych w skardze zarzutów należy w tym miejscu stwierdzić, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r., poz. 257 ze zm.), osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w tej ustawie do: poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych. Natomiast po myśli art. 5 ust. 2 ww. ustawy- w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie powyższego obowiązku ponosi osoba, która sprawuje prawną pieczę nad osobą małoletnią. Przez "obowiązkowe szczepienia ochronne" rozumie się szczepienia ochronne przeciwko chorobom zakaźnym określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia, wydanym na podstawie art. 17 ust. 10 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Aktualnie kwestie takie reguluje nadal rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1086) - nazywane dalej jako rozporządzenie, które zawiera wykaz chorób wskazanych obowiązkiem szczepień ochronnych oraz m.in. wiek i grupy osób objętych obowiązkiem szczepień i sposób prowadzenia szczepienia oraz szczegółowe zasady dotyczące prowadzenia dokumentacji i sprawozdawczości ze szczepień z podaniem form, rodzajów, wzorów, terminów i sposobu obiegu dokumentów.

Zgodnie z art. 17 ust. 11 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu (...) Główny Inspektor Sanitarny ogłasza w formie komunikatu, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, Program Szczepień Ochronnych na dany rok, ze szczegółowymi wskazaniami dotyczącymi stosowania poszczególnych szczepionek, wynikającymi z aktualnej sytuacji epidemiologicznej, przepisów wydanych na podstawie art. 17 ust. 10 i art. 19 ust. 10 tej ustawy oraz zaleceń, w terminie do dnia 31 października roku poprzedzającego realizację tego programu.

Kierując się powyższymi rozważaniami Sąd stwierdza, że obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym w rozporządzeniu wynika wprost z ustawy, zatem z mocy prawa, dlatego nie wymaga konkretyzacji w postaci decyzji administracyjnej jak to przewidziano w art. 33 omawianej ustawy w przypadku stwierdzenia albo podejrzenia choroby zakaźnej.

Ustawowy obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym ma ścisły związek z zapobieganiem szerzenia się chorób zakaźnych u osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Profilaktyka przed chorobami epidemicznymi jest konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych (art. 68 ust. 4 Konstytucji RP). W ramach realizacji tego obowiązku państwo opracowuje Narodowy Program Szczepień Ochronnych, który rokrocznie jest modyfikowany stosownie do aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Zaniechanie poddania się obowiązkowemu szczepieniu, rodzi odpowiedzialność karnoadministracyjną przewidzianą art. 115 § 1 kodeksu wykroczeń. Tej samej odpowiedzialności podlega też ten, kto sprawując pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, nie poddaje jej określonemu (art. 115 § 2 kodeksu wykroczeń).

Przestrzeganie ustawowego obowiązku poddania się przymusowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym – jak to wielokrotnie wskazywano np. w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. z 6.04.2011 r. – II OSK 32/11, z 1.08.2013 r. – II OSK 745.12) zabezpieczone zostało przymusem administracyjnym. Przepis art. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. - o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.) wskazuje jej zakres przedmiotowy stanowiąc, że ustawa określa:

1) sposób postępowania wierzycieli w przypadkach uchylania się zobowiązanych od wykonania ciążących na nich obowiązków, o których mowa w art. 2;

2) prowadzone przez organy egzekucyjne postępowanie i stosowane przez nie środki przymusu służące doprowadzeniu do wykonania lub zabezpieczenia wykonania obowiązków, o których mowa w art. 2;

3) sposób i zakres udzielania pomocy obcemu państwu lub korzystania z jego pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych.

Do powyższych uregulowań nawiązuje przepis art. 3 § 1, dopuszczający możliwość stosowania egzekucji administracyjnej do obowiązków określonych w art. 2, wówczas gdy wynikają one z decyzji lub postanowień właściwych organów, albo - w zakresie administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego - bezpośrednio z przepisu prawa, chyba że przepis szczególny zastrzega dla tych obowiązków tryb egzekucji sądowej. Wskazany przepis art. 2 znajduje zastosowanie, w niniejszej sprawie, skoro w § 1 pkt 10 egzekucji administracyjnej podlegają obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego.

Powyższe wywody prowadzą do wniosku – wbrew błędnym twierdzeniom skarżącej, iż wynikający z przepisów obowiązującego prawa obowiązek poddania małoletniego dziecka szczepieniu ochronnemu jest bezpośrednio wymagalny a jego niedokonanie rodzi obowiązek wszczęcia postępowania egzekucyjnego, co też w niniejszej sprawie nastąpiło. Postępowanie egzekucyjno zostało wszczęte zasadnie i prawidłowo, tj. z poszanowaniem przepisów ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Przepisy tej ustawy w art. 33 § 1 w pkt 1-10 określają podstawy zgłoszenia zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej , a w art. 34 § 1 stanowi się, że wskazane w nim zarzuty rozpoznaje organ egzekucyjny (w niniejszej sprawie Wojewoda K.-P.) po uzyskaniu stanowiska wierzyciela w zakresie zgłoszonych zarzutów. Ostateczne więc rozstrzygnięcie zarzutów należeć będzie do Wojewody K.- P., ale dopiero po uzyskaniu stanowiska o którym mówią przepisy.

W wynikającym z przedłożonych akt stanie faktycznym i w przedstawionym stanie prawnym nie dopatrując się wystąpienia przesłanek wskazanych w przywołanych wyżej przepisach art. 145 § ust. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, wobec braku naruszenia prawa Sąd stosownie do art. 151 ww. ustawy skargę oddalił.