Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Danuta Oleś (sprawozdawca), Sędzia NSA Roman Wiatrowski, Sędzia WSA (del.) Dominik Mączyński, , po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej sprawy ze skargi kasacyjnej Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 19 września 2017 r., sygn. akt I SAB/Bk 7/17 w sprawie ze skargi J.K. na bezczynność Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. w przedmiocie zwrotu nadwyżki podatku od towarów i usług naliczonego nad należnym za październik 2015 r. 1. uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania, 2. zasądza od J.K. na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. kwotę 460 (słownie: czterysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

1. Wyrokiem z 19 września 2017 r., sygn. akt I SAB/Bk 7/17 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku po rozpoznaniu skargi J.K. (dalej: skarżący) stwierdził bezczynność Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. (dalej: NUS) w przedmiocie zwrotu podatku od towarów i usług naliczonego nad należnym za październik 2015 r. Sąd pierwszej instancji uznał, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa i zobowiązał NUS do dokonania zwrotu w terminie 7 dni od uprawomocnienia się wyroku. Dodatkowo Sąd pierwszej instancji wymierzył NUS grzywnę w wysokości 5 tys. złotych.

2. W skardze kasacyjnej organ zaskarżył wyrok Sądu pierwszej instancji w całości, podnosząc zarzuty naruszenia:

1) art. 30 w zw. z art. 40 oraz art. 183 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 139; dalej: p.p.s.a.) poprzez dopuszczenie do sprawy pełnomocnika, który nie był należycie umocowany;

2) art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez brak podania pełnej i wyczerpującej podstawy prawnej jak i jej wyjaśnienia tj. przede wszystkim brak wskazania i wyjaśnienia co do zastosowanego trybu uproszczonego, a także wysokości orzeczonej grzywny oraz brak wystarczających podstaw do stwierdzenia, iż doszło do rażącego naruszenia prawa;

3) art. 87 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.; dalej: ustawa o VAT) poprzez zarówno jego błędne zastosowanie jak i błędną wykładnię;

4) art. 165b § 1 i § 2 w zw. z art. 291 § 1-3 oraz w zw. z art. 81 § 1 i art. 81b § 1 pkt 1 oraz pkt 2 lit. a) ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 poz. 613 ze zm.; dalej: O.p.) poprzez ich pominięcie.

NUS wniósł o orzeczenie przez Naczelny Sąd Administracyjny nieważności postępowania i uchylenie zaskarżonego wyroku oraz odrzucenie skargi na bezczynność; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi na bezczynność bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.

NUS zrzekł się rozprawy przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną skarżący wniósł o jej oddalenie w całości.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.

Istota sporu w rozpatrywanej sprawie sprowadza się do przesądzenia prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji w kwestii stwierdzenia bezczynności NUS w okolicznościach rozpatrywanej sprawy.

W pierwszej kolejności rozpatrzeniu podlega najdalej idący zarzut podniesiony w skardze kasacyjnej, tj. zarzut naruszenia art. 30 w zw. z art. 40 w zw. z art. 183 § 2 pkt 2 p.p.s.a. poprzez dopuszczenie do sprawy pełnomocnika, który nie był należycie umocowany.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w rozpatrywanej sprawie ziściła się przesłanka stwierdzenia nieważności, o której mowa w art. 183 § 2 p.p.s.a.

Jak wynika z akt sprawy, skarżący udzielił doradcy podatkowemu pełnomocnictwa upoważniając pełnomocnika "do reprezentowania (...) w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Białymstoku, w tym do sporządzenia, podpisania i wniesienia skargi na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B. z dnia 10 maja 2017 r. nr [...] uznające ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie za nieuzasadnione".

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uznał, że taki sposób zredagowania pełnomocnictwa oznaczał, że pełnomocnik miał kompetencję do reprezentowania skarżącego i skutecznie wniósł skargę na bezczynność NUS, w sprawie, w której pomimo ponaglenia strona nie doczekała się pożądanego przez nią zachowania organu podatkowego (zob. s. 9 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z takim stanowiskiem Sądu pierwszej instancji nie można się zgodzić.

Należy podkreślić, że z treści udzielonego przez skarżącego pełnomocnictwa wynika, iż skarżący upoważnił doradcę podatkowego do reprezentowania go w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Białymstoku. Jednocześnie uszczegółowiono, iż pełnomocnik został upoważniony "w tym do sporządzenia, podpisania i wniesienia skargi na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia 10 maja 2017 r., nr [...] uznające ponaglenie za nieuzasadnione".

Taki sposób zredagowania pełnomocnictwa wskazuje, iż zostało ono udzielone do prowadzenia określonej sprawy przed sądem administracyjnym (art. 36 pkt 2 p.p.s.a.).

Użyte w udzielonym pełnomocnictwie wyrażenie "w tym" nie może bowiem oznaczać, że chodzi tutaj o enumeratywne wskazanie jednego z postępowań, w którym stronę ma zastępować pełnomocnik. Zwrócić bowiem należy uwagę, że wyrażenie "w tym" zostało poprzedzone wyrażeniem "w postępowaniu". Użycie natomiast wyrażenia "w postępowaniu" oznacza, że zastępstwo procesowe dotyczy tylko jednego postępowania sądowego, którego zakres został określony po wyrażeniu "w tym".

Poza sporem pozostaje okoliczność, że niniejsza sprawa dotyczy skargi na bezczynność NUS w przedmiocie zwrotu podatku od towarów i usług naliczonego nad należnym za październik 2015 r.

Zestawiając przedmiot rozpatrywanej sprawy z treścią pełnomocnictwa należy wskazać, że nie wynika z niego wyraźne upoważnienie do reprezentowania strony w niniejszym postępowaniu. Poza tożsamością podmiotową skarżącego oraz właściwością Sądu pierwszej instancji (WSA w Białymstoku) nie zachodzi bowiem tożsamość przedmiotu sprawy. Czym innym jest upoważnienie pełnomocnika do zaskarżenia aktu organu podatkowego (w niniejszej sprawie – postanowienia DIS w B. z 10 maja 2017 r.) i upoważnienie pełnomocnika do zaskarżenia w imieniu skarżącego faktu pozostawania organu w bezczynności w zakresie zwrotu podatku od towarów i usług naliczonego nad należnym za październik 2015 r.

W oczywisty sposób skarżący zobowiązany był w pierwszej kolejności do wystosowania ponaglenia do organu podatkowego, jako przesłanki ewentualnego późniejszego wniesienia skargi na bezczynność organu do sądu administracyjnego. Jednakże fakt pozostawania tych postępowań w związku logicznym i celowościowym nie uprawniał, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, do uznania, iż wskazane pełnomocnictwo dotyczy wszystkich rodzajów postępowań mających na celu wyegzekowowanie żądanego zwrotu.

Z kolei pominięcie wskazanego w pełnomocnictwie szczególnego zakresu powoduje, że pełnomocnictwo to nie spełniałoby warunku sprecyzowania przedmiotu sprawy, do działania, w której zostało udzielone.

Należy również podkreślić, że treść pełnomocnictwa udzielonego temu samemu pełnomocnikowi do reprezentowania strony w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym nie zawiera już ww. wady – bowiem – pomimo zastosowania analogicznego wzoru – wyraźnie wskazano, iż pełnomocnik jest uprawniony do reprezentacji skarżącego "w tym (...) w sprawie skargi na bezczynność Naczelnika Urzędu Skarbowego (...)".

W świetle powyższego, w ocenie składu orzekającego w niniejszej sprawie, pełnomocnik skarżącego nie był należycie umocowany do reprezentacji skarżącego w rozpatrywanej sprawie na etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji.

Przesłanki nieważności postępowania zostały określone w § 2 art. 183 p.p.s.a. Nieważność postępowania zachodzi w myśl pkt 2 powołanego przepisu, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w niniejszej sprawie mamy do czynienia z nieważnością postępowania przed Sądem pierwszej instancji z uwagi na zaistnienie przesłanek nieważności postępowania, o których mowa w art. 183 § 2 pkt 2 p.p.s.a. Nie ulega bowiem wątpliwości, że Sąd pierwszej instancji błędnie uznał, iż skarżący był reprezentowany przez należycie umocowanego pełnomocnika.

Wystąpienie przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego wyłącza rozpoznanie postawionych w skardze kasacyjnej zarzutów w zakresie naruszenia przepisów postępowania i przepisów prawa materialnego.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd pierwszej instancji zobowiązany będzie do wezwania pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi poprzez złożenie prawidłowego pełnomocnictwa.

Wobec powyższego wyrok podlega uchyleniu stosownie do art. 185 w zw. z art. 183 § 2 pkt 2 p.p.s.a.

O zwrocie kosztów postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 203 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c) oraz § 14 ust. 2 pkt 2 lit. b) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804, ze zm.).