Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący asesor sądowy WSA Elżbieta Lemańska (spr.), , po rozpoznaniu w dniu 29 października 2020 r. w Białymstoku na posiedzeniu niejawnym wniosku W. S. o wymierzenie grzywny Dyrektorowi Okręgowemu Służby Więziennej w B. za nieprzekazanie sądowi skargi wraz z aktami sprawy p o s t a n a w i a: wymierzyć Dyrektorowi Okręgowemu Służby Więziennej w B. grzywnę w kwocie 200 (dwieście) złotych ,

W dniu 18 sierpnia 2020 r. W. S. w piśmie zatytułowanym "Skarga" a datowanym na 17 sierpnia 2020 r. zwrócił się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku o wymierzenie Dyrektorowi Okręgowemu Służby Więziennej w B. grzywny za niewypełnienie obowiązku przekazania do sądu skargi na bezczynność w przedmiocie informacji publicznej. Wyjaśnił, że w piśmie z 2 lipca 2020 r. wystąpił do ww. organu o udzielenie informacji publicznej. Uzyskana odpowiedź (pismo z 16 lipca 2020 r.) nie była – w jego ocenie – wyczerpująca. Dlatego 31 lipca 2020 r. wniósł za pośrednictwem organu do sądu administracyjnego skargę na bezczynność. Jednakże organ zwrócił mu skargę przy piśmie z 7 sierpnia 2020 r. informując, że przepisy dotyczące załatwiania spraw osób pozbawionych wolności nie nakładają obowiązku pośredniczenia organów Służby Więziennej w przekazywaniu skarg czy też przekazywaniu korespondencji między wnoszącym skargę a organem właściwym do jej rozpatrzenia. Wnioskodawca wyjaśnił, że w tej sytuacji żąda wymierzenia organowi grzywny z uwagi na "niezastosowanie się do obowiązków z art. 54 § 2 p.p.s.a." oraz wnosi skargę bezpośrednio do sądu.

Do wniosku o wymierzenie grzywny strona załączyła pismo organu z 7 sierpnia 2020 r. znak [...], przy którym zwrócono jej skargę na bezczynność, oryginał skargi na bezczynność oraz pismo organu z 16 lipca 2020 r. znak [...] stanowiące odpowiedź na wniosek z 2 lipca 2020 r. o udostępnienie informacji publicznej.

Organ, wezwany przez sąd do udzielenia odpowiedzi na wniosek o wymierzenie grzywny, w piśmie z 12 października 2020 r. wniósł o jego odrzucenie, ewentualnie oddalenie. Wyjaśnił, że wnioskodawca najpierw w piśmie z 12 czerwca 2020 r. wystąpił z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej skarg osadzonych, na który to wniosek otrzymał odpowiedź w piśmie z 18 czerwca 2020 r. Następnie 2 lipca 2020 r. wystąpił z podobnym wnioskiem, na który również otrzymał odpowiedź – w piśmie z 16 lipca 2020 r. W obydwu przypadkach udzielono odpowiedzi zgodnej z wnioskiem. W dniu 6 sierpnia 2020 r. do organu wpłynęło kolejne pismo W. S., adresowane tym razem do WSA w Białymstoku. Z uwagi na to, że zdaniem organu dotyczyło ono odpowiedzi na wniosek z 2 lipca 2020 r., zostało zakwalifikowane do rozpatrzenia zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 13 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. poz. 647), wedle którego sprawy takie załatwiają kierownicy tych jednostek (§ 2). Z uwagi na to, że przepisy wskazanego rozporządzenia nie przewidują pośredniczenia w przekazywaniu skarg między osadzonymi a adresatami pism, pismo zwrócono bez pozostawiania kopii w aktach sprawy. Organ wskazał, że strona od początku pobytu w jednostkach penitencjarnych złożyła 568 skarg i wniosków, w tym 293 skargi i wnioski w 2020 r., dlatego "może zbyt pospiesznie doszło do zakwalifikowania pisma do trybu przewidzianego przepisami ww. rozporządzenia". Jednakże działania podejmowane przez W. S. nie mają związku z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności, a mają na celu utrudnianie pracy organu i wyczekiwanie popełnienia przez organ błędu. Wskazał na argumentację zawartą w postanowieniu NSA w sprawie I OZ 605/16.

Do odpowiedzi na wniosek o wymierzenie grzywny organ załączył m.in. "Skargę" z 17 sierpnia 2020 r., wniosek z 12 czerwca 2020 r. o udzielenie informacji publicznej, odpowiedź na ten wniosek (pismo z 18 czerwca 2020 r.), wniosek z 2 lipca 2020 r. o udzielenie informacji publicznej i odpowiedź na ten wniosek (pismo z 16 lipca 2020 r.).

Na wezwanie sądu organ wyjaśnił w piśmie z 21 października 2020 r., że w okresie 1 stycznia 2020 r. – 12 października 2020 r. W. S. złożył do organu 4 skargi i 3 wnioski.

Sąd z urzędu posiada wiedzę, że zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z 22 października 2020 r. skarga W. S. na bezczynność Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w B. w przedmiocie informacji publicznej została zarejestrowana pod sygnaturą II SAB/Bk 177/20. Została ona wyodrębniona ze sprawy niniejszej z wniosku o wymierzenie grzywny, zaś odpowiedź udzielona przez organ na ten wniosek (w piśmie z 12 października 2020 r., które wpłynęło do sądu w tej samej dacie) została uznana jako obejmująca również skargę na bezczynność.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Wniosek o wymierzenie grzywny podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 54 § 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.), dalej: P.p.s.a., organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę, w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie trzydziestu dni od dnia jej otrzymania. W razie niezastosowania się do tego obowiązku, sąd na podstawie art. 55 § 1 P.p.s.a., na wniosek skarżącego, może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 P.p.s.a., czyli do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. Wyłączną przesłanką orzeczenia o wymierzeniu organowi grzywny jest zatem niewypełnienie obowiązków określonych w art. 54 § 2 P.p.s.a.

Zauważyć jednak należy, że skarga, której nie przekazano, została złożona jako skarga na bezczynność w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. Zgodnie zaś z art. 21 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1429 ze zm.), dalej: u.d.i.p., do skarg rozpatrywanych w postępowaniach o udostępnienie informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy P.p.s.a., z tym że: 1) przekazanie akt i odpowiedzi na skargę następuje w terminie 15 dni od dnia otrzymania skargi; 2) skargę rozpatruje się w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę.

Mając powyższe na uwadze sąd stwierdza, że organ nie dopełnił obowiązku przekazania skargi na bezczynność (pisma z 31 lipca 2020 r., k. 6) wraz z aktami administracyjnymi i odpowiedzią na skargę w wymaganym ustawowym terminie 15-dniowym, zatem istnieją podstawy do wymierzenia grzywny.

W aktach sprawy znajduje się nadesłany przez stronę oryginał skargi na bezczynność (pismo z 31 lipca 2020 r.), z którego wynika, że wpłynęło ono do organu 6 sierpnia 2020 r. (k. 6). Od dnia następnego należało zatem liczyć termin 15-dniowy wynikający z art. 21 pkt 1 u.d.i.p. na przekazanie skargi sądowi. Termin ten upływał w piątek 21 sierpnia 2020 r. Do tej daty ani później skarga sądowi przez organ nie została przekazana, bowiem organ zwrócił ją stronie przy piśmie z 7 sierpnia 2020 r.

Nie zasługują na uwzględnienie argumenty organu o możliwości zastosowania w stosunku do pisma z 31 lipca 2020 r. przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 sierpnia 2003 r. Organ nie powinien mieć wątpliwości, że pismo to nie było skargą na działanie organu wniesioną w trybie przepisów Działu VIII K.p.a. (skargi na nienależyte wykonywanie zadań przez organy) czy innym, niekwalifikowalnym w żaden procesowy sposób pismem, stanowiskiem czy wystąpieniem. W nagłówku pisma wyraźnie wskazano jako adresata - WSA w Białymstoku, do którego to sądu skarżący skierował żądanie "za pośrednictwem" organu. Pismo jest zatytułowane "Skarga", a w jego treści zawarto wyraźne wskazanie na ustawę P.p.s.a., użyto zwrotu "wnoszę skargę odnośnie m.in. bezczynności organu [...] w postaci nieudostępnienia informacji publicznej" oraz sformułowano żądanie jako "wnoszę skargę [...] w zakresie niewłaściwego (niezgodnego z przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej) sposobu rozpatrzenia mojego wniosku z dnia 2 lipca 2020 r.". Tym samym niezasadnie zwrócono tę skargę stronie uznając, że chodzi w niej jedynie o pośredniczenie w przekazaniu korespondencji a nie o zaskarżenie do sądu bezczynności organu.

Sąd stwierdza, że wystąpiła sytuacja, w której skarga w ogóle nie została przekazana sądowi przez organ, ale przez skarżącego przy wniosku o wymierzenie grzywny, co miało miejsce 18 sierpnia 2020 r. Natomiast odpowiedź na skargę wraz z aktami sprawy przekazano na wezwanie sądu 12 października 2020 r. Podstawy do wymierzenia grzywny na mocy art. 55 § 1 P.p.s.a. nie budzą zatem wątpliwości.

Nie ma natomiast podstaw do uwzględnienia stanowiska organu odnośnie wywoływanej przez skarżącego uciążliwości polegającej na składaniu wielu skarg, wniosków i pism procesowych. Dopytany przez sąd organ wskazał w piśmie z 12 października 2020 r., że od początku 2020 r., a więc przed ponad dziewięć miesięcy, konkretnie do skarżonego w sprawie niniejszej organu wnioskodawca złożył w sumie 7 pism (4 skargi, 3 wnioski). Nie jest to zatem ilość blokująca działanie organu i odpowiadająca stanowi faktycznemu jaki miał miejsce w sprawie przed NSA przywołanej przez organ jako uzasadniającej oddalenie wniosku o wymierzenie grzywny. Co nie oznacza, że – jeśli sytuacja ulegnie zmianie – działanie wnioskodawcy nie będzie mogło zostać w przyszłości ocenione jako nadużycie prawa. W przywołanym przez organ postanowieniu NSA w sprawie I OZ 605/16 sąd kasacyjny wskazał jednak również, że "ocena działań strony postępowania pod kątem nadużycia prawa wymaga każdorazowo wnikliwej analizy tak, aby mieć pewność, że rzeczywiste prawo do sądu nie doznało uszczerbku". W okolicznościach sprawy niniejszej, w tym uwzględniając wyjaśnienia organu, przedwczesny byłby jednak wniosek, że skarżący nadużywa prawa do sądu. Do daty wydania niniejszego postanowienia wpłynęła bowiem do WSA w Białymstoku tylko jedna skarga na bezczynność tego skarżącego i jest nim pismo z 31 lipca 2020 r. W Centralnej Bazie Orzeczeń i Informacji o Sprawach, na datę niniejszego orzekania, również znajdują się tylko cztery sprawy zainicjowane przez wnioskodawcę.

Wysokość grzywny powinna być adekwatna do ciężaru przewinienia. Grzywna, o jakiej mowa w art. 55 § 1 P.p.s.a., ma charakter mieszany, tj. dyscyplinująco – restrykcyjny. Jej celem jest zdyscyplinowanie organu, którego opieszałość uniemożliwia skarżącemu realizację prawa do sądu. Celem grzywny jest również zastosowanie swoistego rodzaju represji za zaniechania oraz prewencji przez powtarzaniem się takich przypadków w przyszłości. W sprawie niniejszej ustalając wysokość grzywny sąd miał na uwadze, że organ zwrócił stronie skargę wbrew literalnej treści skargi, tym samym nie przekazał jej sądowi nie tylko w ustawowym terminie ale i później, nie zapoznał się również wnikliwie z treścią skargi co umożliwiłoby zrealizowanie obowiązku jej przekazania sądowi, zaś ilość pism i wniosków W. S. wpływających do tego konkretnie organu od 1 stycznia 2020 r. nie wykluczała prawidłowego przekazania skargi. Jednak nie wynika również z akt, aby zaniechanie organu było intencjonalne, wynikało ze złej woli, co również nie może pozostawać bez wpływu na wysokość grzywny.

Nie mógł również zostać uwzględniony wniosek organu o odrzucenie wniosku o wymierzenie grzywny. Bez znaczenia dla oceny uchybienia terminu w zakresie przekazania skargi pozostają bowiem zarzuty dotyczące ewentualnej dopuszczalności skargi. Zarzuty takie mogłyby być rozpoznane jedynie w sytuacji dokonywania oceny skargi przez sąd, a taka czynność nie jest możliwa na etapie rozpoznawania wniosku o wymierzenie grzywny (vide np. I OZ 489/14).

Z tych względów sąd, na podstawie art. 55 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.