Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wojciech Jakimowicz po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 29 października 2020 r., sygn. akt: II SO/Bk 2/20 o wymierzeniu grzywny Dyrektorowi Okręgowemu Służby Więziennej w B. za nieprzekazanie sądowi skargi wraz z aktami sprawy postanawia: oddalić zażalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku postanowieniem z dnia 29 października 2020 r., sygn. akt: II SO/Bk 2/20 wymierzył Dyrektorowi Okręgowemu Służby Więziennej w B. grzywnę w wysokości 200 zł za nieprzekazanie sądowi wraz z aktami sprawy skargi W.S. na bezczynność organu w udostępnieniu informacji publicznej.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że W.S. pismem z dnia 2 lipca 2020 r. wystąpił do ww. organu o udzielenie informacji publicznej. Uzyskana odpowiedź (pismo z 16 lipca 2020 r.) nie była - w jego ocenie - wyczerpująca. Dlatego 31 lipca 2020 r. wniósł za pośrednictwem organu do sądu administracyjnego skargę na bezczynność. Jednakże organ zwrócił mu skargę przy piśmie z 7 sierpnia 2020 r. informując, że przepisy dotyczące załatwiania spraw osób pozbawionych wolności nie nakładają obowiązku pośredniczenia organów Służby Więziennej w przekazywaniu skarg czy też przekazywaniu korespondencji między wnoszącym skargę a organem właściwym do jej rozpatrzenia. W tej sytuacji W.S. wniósł skargę na bezczynność bezpośrednio do sądu administracyjnego, domagając się wymierzenia organowi grzywny.

Organ, wezwany przez sąd do udzielenia odpowiedzi na wniosek o wymierzenie grzywny, w piśmie z 12 października 2020 r. wniósł o jego odrzucenie, ewentualnie oddalenie. Wyjaśnił, że wnioskodawca najpierw w piśmie z 12 czerwca 2020 r. wystąpił z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej skarg osadzonych, na który to wniosek otrzymał odpowiedź w piśmie z 18 czerwca 2020 r. Następnie 2 lipca 2020 r. wystąpił z podobnym wnioskiem, na który również otrzymał odpowiedź - w piśmie z 16 lipca 2020 r. W obydwu przypadkach udzielono odpowiedzi zgodnej z wnioskiem. W dniu 6 sierpnia 2020 r. do organu wpłynęło kolejne pismo W.S., adresowane tym razem do WSA w Białymstoku. Z uwagi na to, że zdaniem organu dotyczyło ono odpowiedzi na wniosek z 2 lipca 2020 r., zostało zakwalifikowane do rozpatrzenia zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 13 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. poz. 647), wedle którego sprawy takie załatwiają kierownicy tych jednostek (§ 2). Z uwagi na to, że przepisy wskazanego rozporządzenia nie przewidują pośredniczenia w przekazywaniu skarg między osadzonymi a adresatami pism, pismo zwrócono bez pozostawiania kopii w aktach sprawy. Organ wskazał, że strona od początku pobytu w jednostkach penitencjarnych złożyła 568 skarg i wniosków, w tym 293 skargi i wnioski w 2020 r., dlatego "może zbyt pospiesznie doszło do zakwalifikowania pisma do trybu przewidzianego przepisami ww. rozporządzenia". Jednakże działania podejmowane przez W.S. nie mają związku z odbywaniem przez niego kary pozbawienia wolności, a mają na celu utrudnianie pracy organu i wyczekiwanie popełnienia przez organ błędu.

Na wezwanie sądu organ wyjaśnił w piśmie z dnia 21 października 2020 r., że w okresie 1 stycznia 2020 r. - 12 października 2020 r. W.S. złożył do organu 4 skargi i 3 wnioski.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z 22 października 2020 r. skarga W.S. na bezczynność Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w B. w przedmiocie informacji publicznej została zarejestrowana pod sygnaturą II SAB/Bk 177/20.

Sąd uznał, że wniosek zasługiwał na uwzględnienie. Wyjaśniając, że skarga, której nie przekazano, została złożona jako skarga na bezczynność w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej, Sąd podkreślił, że przekazanie skargi winno w tym przypadku nastąpić w terminie 15 dni od jej otrzymania, tymczasem organ obowiązku tego nie spełnił. Skarga wpłynęła bowiem do organu w dniu 6 sierpnia 2020 r. Oceniając reakcję organu na skargę, a więc jej zwrot w dniu 7 sierpnia 2020 r. Sąd stwierdził, że nie zachodziły jakiekolwiek podstawy do takiego działania. W nagłówku pisma wyraźnie wskazano bowiem jako adresata - WSA w Białymstoku, do którego to sądu skarżący skierował żądanie "za pośrednictwem" organu. Pismo zostało zatytułowane "Skarga", a w jego treści zawarto wyraźne wskazanie na ustawę p.p.s.a., użyto zwrotu "wnoszę skargę odnośnie m.in. bezczynności organu [...] w postaci nieudostępnienia informacji publicznej" oraz sformułowano żądanie jako "wnoszę skargę [...] w zakresie niewłaściwego (niezgodnego z przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej) sposobu rozpatrzenia mojego wniosku z dnia 2 lipca 2020 r.". Podstawy do wymierzenia grzywny na mocy art. 55 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie budziły więc wątpliwości. Odnosząc się do twierdzeń organu o wywoływanej przez skarżącego uciążliwości polegającej na składaniu wielu skarg, wniosków i pism procesowych, Sąd stwierdził, że ze szczegółowych wyjaśnień organu wynika, że od początku 2020 r., a więc przez ponad dziewięć miesięcy, konkretnie do skarżonego w sprawie niniejszej organu wnioskodawca złożył w sumie 7 pism (4 skargi, 3 wnioski), co nie pozwala przyjąć, że skarżący nadużywa obecnie swoich praw. Ustalając wysokość grzywny sąd miał na uwadze, że organ zwrócił stronie skargę wbrew literalnej treści skargi, tym samym nie przekazał jej sądowi nie tylko w ustawowym terminie ale i później, nie zapoznał się również wnikliwie z treścią skargi co umożliwiłoby zrealizowanie obowiązku jej przekazania sądowi, zaś ilość pism i wniosków W.S. wpływających do tego konkretnie organu od 1 stycznia 2020 r. nie wykluczała prawidłowego przekazania skargi. Jednak z akt nie wynikało również, aby zaniechanie organu było intencjonalne, wynikało ze złej woli, co również nie może pozostawać bez wpływu na wysokość grzywny.

Pismem z dnia 16 listopada 2020 r. Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w B. wniósł zażalenie na powyższe postanowienie Sądu, domagając się jego uchylenia w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, ewentualnie uchylenia postanowienia w całości i oddalenia wniosku o wymierzenie grzywny oraz zasądzenia od skarżącego kosztów postępowania zażaleniowego.

W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że Sąd w przedmiotowej sprawie kierował się wyłącznie funkcją represyjną i dyscyplinującą jaką spełnia grzywna, pomijając całkowicie specyficzne okoliczności przedmiotowej sprawy. Skarżący jest osobą znaną z prowadzenia obszernej korespondencji z różnymi organami postępowania wykonawczego, w tym dyrektorami zakładów karnych i dyrektorami okręgowymi. Z danym zawartych w Centralnej Bazie Danych Osób Pozbawionych Wolności (system informatyczny) wynika, że w 2020 r. W.S. złożył 293 skargi i wnioski (łącznie od początku pobytu w jednostkach penitencjarnych złożył 568 skarg i wniosków), z czego do Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w B. skierował 10 skarg w 2019 r. oraz 7 skarg i wniosków w roku 2020. Z tego też względu, z uwagi na fakt, że kolejne pismo Skarżącego, które wpłynęło w dniu 06.08.2020 r., choć zaadresowane do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, to dotyczyło sposobu rozpatrzenia wniosku Skarżącego z dnia 02.07.2020 r., uznano, że jest to pismo w nowej sprawie, zaś wolą Skarżącego było, by pismo to (wniosek o wydanie odpisów odpowiedzi na skargi w indywidualnych sprawach innych osadzonych) zostało ponownie rozpatrzone, tym razem zgodnie z procedurą opisaną w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 13.08.2003 r. w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 647). Sąd I instancji całkowicie pominął wyżej przywołane, specyficzne okoliczności sprawy, związane z wykonywaniem kary pozbawienia wolności. Skargi osadzonych są rozpatrywane na podstawie przepisów Kodeksu karnego wykonawczego (w szczególności art. 6 k.k.w. i art. 7 k.k.w.) oraz w oparciu o w/w rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Stosownie do treści art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2019 r., poz. 2325) zwanej dalej p.p.s.a., skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. Organ, o którym mowa w § 1, przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia (art. 54 § 2). W myśl zaś art. 55 § 1 p.p.s.a., w razie niezastosowania się do obowiązków, o których mowa w art. 54 § 2, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 tej ustawy. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 3 § 3 p.p.s.a. sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach. Taką ustawą jest ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j.: Dz.U. z 2020 r., poz. 2176) zwana dalej u.d.i.p. W postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 55 § 1 p.p.s.a. sąd bada wyłącznie, czy organ, do którego skarga została skierowana wykonał obowiązki określone w art. 54 § 2 p.p.s.a. w zw. z art. 21 ust. 1 u.d.i.p. W niniejszej sprawie bezspornie organ nie przekazał skargi wniesionej w oparciu o przepisy u.d.i.p. w terminie określonym przepisami tej ustawy. Przekazanie sądowi administracyjnemu skargi jest zaś obligatoryjne. Niezależnie od intencji towarzyszących organowi oraz wyjaśnień dotyczących błędnego zakwalifikowania skargi na bezczynność w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej, Sąd miał podstawy do wymierzenia grzywny na podstawie art. 55 § 1 p.p.s.a. Nie mogła zostać uwzględniona argumentacja powołana w zażaleniu, dotycząca zastosowania przepisów k.k.w. i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 sierpnia 2003 r. Przepisy te nie dotyczą bowiem w ogóle skarg wnoszonych na podstawie przepisów p.p.s.a., w tym także w zw. z u.d.i.p.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny działający na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji. Odnosząc się do wniosku o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego generalnie wyjaśnić należy, że przepisy art. 203 i 204 p.p.s.a., które regulują kwestie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego, nie mają w ogóle zastosowania do postępowania toczącego się na skutek wniesienia zażalenia na postanowienie Sądu I instancji.