Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: , Przewodniczący Sędzia NSA: Roman Wiatrowski (sprawozdawca), , po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia A. D. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 24 października 2014 r., sygn. akt I SA/Bd 602/14 w przedmiocie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi A. D. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia 18 marca 2014 r., nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące od kwietnia do grudnia 2011r. postanawia: oddalić zażalenie.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 24 października 2014 r., sygn. akt: I SA/Bd 602/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy odmówił A. D. (dalej: "strona", "skarżąca") przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

W pisemnych motywach orzeczenia Sąd ten wskazał, że w złożonym na urzędowym formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy (PPF) skarżąca podała, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z mężem oraz dwójką dzieci, którego miesięczny dochód stanowi kwota 1.523,79 zł. Jako majątek strona wskazała dom o pow. 149 m², obciążony hipoteką na 30 lat. Rubryki dotyczące uzasadnienia wniosku, stanu majątkowego osób pozostających z wnioskodawcą we wspólnym gospodarstwie domowym, innych dodatkowych informacji o stanie majątkowym wnioskodawcy skarżąca przekreśliła w pierwszym wniosku, a nie wypełniła w drugim wniosku. Sąd wskazał, że z przedłożonych do akt sprawy, na wezwanie referendarza sądowego, dokumentów wynikało, iż skarżąca prowadzi działalność gospodarczą w znacznym rozmiarze, o czym świadczyły przedłożone deklaracje VAT-7 (k. 92-107 akt sądowych) oraz zeznania podatkowe za lata 2012-2013 r. (k. 109-120 akt sądowych). Podniósł, że z dokumentów tych wynikało, że za 2012 r. skarżąca wykazała przychód w kwocie 10.001.734,02 zł i dochód w kwocie 196.913,13 zł (k. 109 akt sądowych), natomiast za 2013 r. przychód wyniósł 3.314.708,84 zł zaś dochód - 26.254,95 zł (k. 117 akt sądowych). Ponadto oświadczyła, że wraz z mężem są właścicielami samochodu marki BMW rok prod. 1997 o wartości ok. 9.000 zł oraz samochodu BMW o wartości ok. 3.330 zł. Mąż skarżącej jest właścicielem motoru o wartości ok. 5.000 zł (k. 44 akt sądowych). Podała także, że spłaca kredyt hipoteczny zaciągnięty na kwotę 350.000 zł na okres 360 miesięcy, którego miesięczna rata wynosi w granicach 1.400 zł (k. 76 akt sądowych), a także dwa kredyty zaciągnięte w ramach prowadzonej przez skarżącą działalności gospodarczej, gdzie łączne miesięczne raty wynoszą obecnie, wg harmonogramów spłat, od 5. 830 zł do ok. 6.300 zł (k. 84 i 91 akt sądowych) oraz z tytułu umowy pożyczki na kwotę 25.242,38 zł zawartej z Bankiem P. w dniu 8 stycznia 2010r. obowiązującej do dnia 17 stycznia 2016 r., gdzie na dzień podpisania umowy rata wynosi 578,31 zł (k. 121 akt sądowych). Sąd zwrócił jednak uwagę, że skarżąca nie sprecyzowała, jakie ponosi wydatki np. na żywność, środki czystości, ubrania, zakup paliwa do celów prywatnych, za usługi telefoniczne oraz pozostałe rzeczy i usługi niezbędne do funkcjonowania 4-osobowej rodziny. Załączyła wyłącznie dowody potwierdzające ponoszone wydatki za energię i wodę (k. 45 i 46 akt sądowych).

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że na tle przedmiotowej sprawy skarżąca nie wykazała, iż nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Mając na uwadze przedstawione przez stronę okoliczności i dokumenty mające w jej ocenie stanowić ich uzasadnienie stwierdził, że skarżąca prowadzi działalność gospodarczą w znacznym zakresie zaś konieczność spłaty innych zobowiązań, w tym prywatnoprawnych, nie korzysta z pierwszeństwa zaspokojenia przed zobowiązaniami publicznoprawnymi, do których zaliczyć należy opłaty sądowe. Sąd zauważył, że o znacznych możliwościach finansowych świadczą także operacje na rachunkach bankowych, szczególnie męża strony, z którego historii wynika, że w okresie od 13 sierpnia do 22 sierpnia 2014 r. dokonano wypłat na łączną kwotę 291.800 zł (k. 47-48 akt sądowych). Sąd pierwszej instancji mając na względzie, że skarżąca jedynie wybiórczo wypełniła zobowiązanie do przedłożenia dokumentów, doszedł do przekonania, że już tylko wydatki podane przez stronę przekraczają wykazywane przez nią dochody w kwocie 1.523,79 zł miesięcznie. W konsekwencji stwierdził że skarżąca nie wykazała faktycznych dochodów, którymi dysponuje ona i jej rodzina.

W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżąca wniosła o jego zmianę poprzez przyznanie prawa pomocy w żądanym zakresie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania zarzucając naruszenie art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – dalej: "P.p.s.a.").

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Słusznie Sąd pierwszej instancji - po przeanalizowaniu dostępnych w niniejszej sprawie danych - przyjął, że skarżąca nie spełniła warunków uzasadniających przyznanie jej prawa pomocy określonych w art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z przepisu tego wynika zatem, że to na stronie postępowania, będącej osobą fizyczną, spoczywa obowiązek wykazania, że jej sytuacja majątkowa i rodzinna nie pozwala na poniesienie kosztów tego postępowania. Strona winna mieć świadomość, iż wnosząc o zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania musi uprawdopodobnić, w sposób bardzo dokładny, okoliczności przemawiające za uwzględnieniem złożonego w tym przedmiocie wniosku. Okoliczności te powinny być zatem poparte dokumentami źródłowymi, zwłaszcza w przypadku gdy sąd rozpoznający przedmiotowy wniosek uzna, że oświadczenie w nim zawarte jest niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i rodzinnego oraz możliwości płatniczych strony albo budzi ono wątpliwości. Wówczas na wezwanie sądu strona jest zobowiązana złożyć dodatkowe oświadczenia lub dokumenty źródłowe w zakresie przedstawionym przez ten sąd (art. 255 P.p.s.a.).

Mając na uwadze powyższe rozważania Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że Sąd pierwszej instancji po wykorzystaniu trybu wynikającego z art. 255 P.p.s.a trafnie przyjął, na tle wybiórczo przedstawionej przez stronę dokumentacji, że nie przysługuje jej uprawnienie do skorzystania z tej nadzwyczajnej instytucji jaką jest prawo pomocy.

Trafnie bowiem Sąd pierwszej instancji zauważył, że skarżąca prowadzi działalność gospodarczą w znacznym rozmiarze, o czym świadczą przedłożone zeznania oraz deklaracje podatkowe i wynikające z nich wielkości obrotów. Wbrew twierdzeniom skarżącej co do tego, że rzeczywiste możliwości zarobkowe wnioskującej odzwierciedla wyłącznie dochód, prawidłowo Sąd pierwszej instancji zauważył, że fakt ponoszenia kosztów działalności gospodarczej jest związany z istotą aktywności gospodarczej nastawionej na zysk, nie ma zatem podstaw do przerzucania konieczności ponoszenia kosztów sądowych na Skarb Państwa tylko z tego powodu, że koszty działalności są wysokie. Zauważyć bowiem należy, że koszty uzyskania przychodu powiększane są np. o odpisy amortyzacyjne, co z kolei powoduje niższy dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Nie oznacza to jednak, że środki finansowe z działalności gospodarczej są równe temu dochodowi. Oczywiście działalność gospodarcza może przynosić niskie dochody czy nawet stratę podatkową, co jednak nie jest równoznaczne z brakiem uzyskiwania w ogóle realnego dochodu – środków finansowych. Wykazywanie przy dużych obrotach (milionowych) równocześnie wysokich kosztów uzyskania przychodów nie przesądza jeszcze, że podatnik nie dysponuje żadnymi środkami pieniężnymi. Odróżnić bowiem należy dochód podatkowy, od faktycznego dochodu osiąganego z działalności gospodarczej będącego w dyspozycji podatnika. Stąd pomijanie całkowicie wielkości obrotów/przychodów – jak domaga się skarżąca – i dokonywanie oceny sytuacji materialnej skarżącej wyłącznie poprzez pryzmat dochodu ustalonego na użytek podatku dochodowego, jest nieuprawnione.

Za niewątpliwe wobec tego uznać należy twierdzenie, że już sama okoliczność prowadzenia przez skarżącą działalności gospodarczej, z której uzyskuje znaczne przychody przeczy tezie jakoby nie była ona w stanie pokryć kosztów zainicjowanego postępowania. Na trudną sytuację finansową nie wskazuje również analiza złożonych wyciągów z rachunków bankowych. Na tle niepełnego wywiązania się przez skarżącą z wezwania wystosowanego przez Sąd na podstawie art. 255 P.p.s.a., podkreślenia w tym miejscu wymaga, że dopiero zestawienie rzeczywistej kwoty dochodów skarżącej z jej obciążeniami dałoby pełen obraz jego możliwości finansowych. Natomiast na obecnym etapie – w świetle udostępnionych dokumentów - brak jest podstaw do stwierdzenia, że sytuacja finansowa skarżącej uzasadnia przyznanie prawa pomocy w żądanym zakresie. Nadto zwrócić należy uwagę, co trafnie również uczynił Sąd pierwszej instancji, że z oświadczeń skarżącej wynika, iż stara się ona regulować inne ciążące na niej zobowiązania finansowe, w tym prywatnoprawne. W tym kontekście podnieść należy, że konieczność regulowania przez stronę posiadanych innych zobowiązań pieniężnych nie stanowi przesłanki uzasadniającej przyznanie jej prawa pomocy, chociażby z uwagi na to, że brak jest podstaw aby zobowiązania cywilne czy inne zobowiązania publicznoprawne przedkładać nad obowiązek poniesienia kosztów zainicjowanego przez stronę postępowania sądowego.

Mając na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny stosownie do art. 184 w zw. z art. 197 § 1 i 2 P.p.s.a postanowił jak w sentencji.