Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Bonifacy Bronkowski (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Elżbieta Kaznowska, Sędzia WSA Włodzimierz Kubik, Protokolant st. sekretarz sądowy Anna Trzuskowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2013 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gliwicach Jacka Pańczyka sprawy ze skargi T.M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy, w wyniku wznowienia postępowania, rejestracji pojazdu oddala skargę.

Wydaną w postępowaniu wznowieniowym decyzją z dnia [...] r., nr [...], Starosta [...] uchylił swoją ostateczną decyzję z dnia [...] r., którą zarejestrował na wniosek T. M. samochód osobowy marki [...], nr nadwozia [...], nadając mu nr rej. [...] oraz wydał dowód rejestracyjny nr [...] i kartę pojazdu nr [...]. Jednocześnie odmówił zarejestrowania przedmiotowego samochodu. W podstawie prawnej orzeczenia wskazał art. 151 § 1 pkt 2 oraz art. 145 § 1 pkt 1 kpa w zw. z art. 72, art. 73 i art. 74 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm., zwanej dalej Prawem o ruchu drogowym), a także § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 186, poz. 1322 ze zm.).

Powyższa decyzja została poprzedzona, opartym na przepisie art. 145 § 1 pkt 1 kpa, postanowieniem tego organu z dnia [...] r. wznawiającym z urzędu postępowanie w sprawie zakończonej decyzją tego organu z dnia [...] r. Do wznowienia postępowania w sprawie doszło w związku z przesłaną do Starosty [...] przez Prokuraturę Rejonową w R. opinią grafologiczną nr [...] z dnia [...] r. wydaną na podstawie ekspertyzy kryminalistycznej wykonanej w Laboratorium Kryminalistycznym Komendy Wojewódzkiej Policji w K. w której stwierdzono, że niemiecki dowód rejestracyjny oraz karta pojazdu nr [...] wydane na pojazd marki [...] o numerze [...], w oparciu o które dokonano w dniu [...] r. rejestracji tego pojazdu w Polsce, są dokumentami podrobionymi.

Uzasadniając decyzję uchylającą rejestrację ww. samochodu oraz odmowę rejestracji tego pojazdu na rzecz T. M. Starosta [...] podał, że w oparciu o nadesłaną przez Prokuraturę Rejonową w R. kopię opinii z ekspertyzy kryminalistycznej należało uznać, że do wniosku o rejestrację T. M. dołączył fałszywe dokumenty pojazdu, a to [...] (dowód rejestracyjny) oraz[...] (karta pojazdu). W konsekwencji zdaniem organu w sprawie wystąpiła przesłanka wskazana w art. 145 § 1 pkt 1 i § 2 kpa. W szczególności należało zgodzić się z Prokuratorem, że postępowanie w sprawie winno zostać wznowione przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu przez sąd, bowiem sfałszowanie obu dokumentów jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa poważnej szkody dla interesu społecznego, jaką byłoby pozostawienie w obrocie prawnym rejestracji samochodu dokonanej na podstawie fałszywych dokumentów. W konsekwencji organ ten wydał decyzję opartą na przepisie art. 151 § 1 pkt 2 kpa, którą uchylił swoją dotychczasową decyzję oraz rozstrzygnął o istocie sprawy odmawiając zarejestrowania przedmiotowego pojazdu.

W odwołaniu od tej decyzji pełnomocnik T. M. wniósł o jej uchylenie i umorzenie postępowania w sprawie jako bezprzedmiotowego wskazując, że została wydana z naruszeniem przepisów postępowania. Autor odwołania zarzucił, że zgodnie z treścią art. 145 § 2 kpa postępowanie mogło być wznowione dopiero po stwierdzeniu fałszerstwa dokumentu prawomocnym orzeczeniem sądu, co w sprawie nie miało miejsca. Stwierdzenie tego fałszerstwa nie mogło przy tym nastąpić bez wcześniejszego uzyskania stanowiska organu który ten dokument w oryginale miałby wystawić, a taka sytuacja ma w niniejszej sprawie miejsce. Z tego też względu opinia kryminologiczna na którą powołał się Starosta [...] oraz Prokurator Rejonowy w R. nie może przesądzać, że doszło do sfałszowania dowodu rejestracyjnego i karty pojazdu. Tym bardziej nie można przyjąć, że sfałszowanie tych dokumentów jest oczywiste, co uzasadniałoby zastosowanie w sprawie wyjątku o jakim mowa w art. 145 § 2 kpa.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. odwołania tego nie uwzględniło i zaskarżoną decyzją z dnia [...] r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję Starosty [...]. W uzasadnieniu organ odwoławczy zanalizował treść art. 145 § 1 pkt 1 kpa wskazując, że wymieniona w nim przesłanka wznowienia postępowania wymaga łącznego wystąpienia trzech wymogów, a to, że: w postępowaniu zakończonym ostateczną decyzją wystąpił fałszywy dowód, sfałszowanie tego dowodu zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu oraz fałszywy dowód był podstawą ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla sprawy. W oparciu o opinię z dnia [...] r., nr [...], sporządzoną przez eksperta Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w K. Kolegium, stwierdziło, że niemiecki dowód rejestracyjny i karta samochodu [...] o nr nadwozia [...] zostały sfałszowane. Nie ulega także wątpliwości, że sfałszowane dokumenty były podstawą ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla sprawy, gdyż dowód rejestracyjny i karta pojazdu, jeżeli była wydana, mają podstawowe znaczenie dla jego rejestracji. Zdaniem Kolegium w sprawie zaistniała także przesłanka wskazana w art. 145 § 2 kpa dopuszczająca wyjątek pozwalający na zastosowanie art. 145 § 1 pkt 1 kpa w sytuacji, gdy sfałszowanie dowodu nie zostało dotychczas potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lecz jest ono oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia poważnej szkody dla interesu społecznego. W kwestii oczywistości fałszerstwa SKO powołało się na pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarty w wyroku z dnia 2 lutego 2007 r., sygn. akt I OSK 418/06, w którym stwierdzono, że przez oczywistość fałszu dowodu należy rozumieć przypadki, gdy przy prostym zestawieniu dowodu ze stanem faktycznym wynika, bez potrzeby prowadzenia postępowania wyjaśniającego, że jest on podrobiony. W wyroku tym wskazano także, że zarejestrowanie pojazdu wbrew jednoznacznym dowodom stwierdzającym nieautentyczność jego cech identyfikacyjnych stałoby w sprzeczności z poczuciem sprawiedliwości społecznej i pewności prawa. Decyzja o rejestracji takiego pojazdu faktycznie sankcjonuje fałsz dowodu i nadaje jego właścicielom pewne uprawnienia. Pozostawienie zatem w obrocie prawnym decyzji wydanej w oparciu o stan faktyczny ustalony na podstawie fałszywych dowodów, stanowiłoby poważną szkodę dla interesu społecznego.

W skardze do sądu administracyjnego na powyższą decyzję SKO pełnomocnik T. M. wniósł o jej uchylenie i umorzenie postępowania w sprawie jako bezprzedmiotowego oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Zarzucił, że decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, gdyż dla ustalenia stanu faktycznego nie wykorzystano wszystkich dostępnych środków dowodowych, a nadto z naruszeniem art. 145 § 1 pkt 1 w zw. z art. 145 § 2 kpa przez jej wydanie w sytuacji gdy nie wystąpiły w sprawie wszystkie wynikające z tych przepisów przesłanki. W uzasadnieniu skargi podtrzymano w ogólnym zarysie argumentację przedstawioną wcześniej w odwołaniu. Dodatkowo zarzucono, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie spełnia wymogów z art. 107 § 3 kpa oraz, iż nie wyjaśniono, czy prowadzone przez Prokuraturę postępowanie o popełnienie przestępstwa m. in. z art. 270 § 1 kk zostało zakończone prawomocnym wyrokiem sądu.

W odpowiedzi na skargę SKO w K. wniosło o jej oddalenie i odwołało się do argumentacji, jaką zaprezentowało w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do zarzutów skargi Kolegium stwierdziło, że nie wnoszą one do sprawy nowych elementów.

Pismem z dnia 24 października 2013 r. swój udział w sprawie zgłosił Prokurator Okręgowy w G.

W toku rozprawy biorący w niej udział Prokurator Prokuratury Okręgowej w G. J. P. wniósł o oddalenie skargi. Wniósł dodatkowo o dopuszczenie dowodu z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w R. z dnia [...] r., sygn. akt [...], którym na podstawie art. 270 § 1 kk skazana została pracownica firmy skarżącego m. in. za sfałszowanie umowy kupna sprzedaży objętego postępowaniem samochodu [...], która stanowiła podstawę rejestracji tego samochodu. Okoliczność ta stanowi przy tym samodzielną podstawę wznowieniową z art. 145 § 1 pkt 1 kpa. Pełnomocnik skarżącego sprzeciwił się dopuszczeniu tego dowodu jako niedopuszczalnego w świetle treści art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., zwanej dalej ustawą p.p.s.a.). Stwierdził również, że powoływanie się na sfałszowanie umowy kupna sprzedaży jest bezskuteczne gdyż w świetle prawa niemieckiego, które powinno mieć zastosowanie w sprawie zgodnie z prawem unijnym, umowa taka nie była wymagana do rejestracji samochodu. Nadto przedmiotowy wyrok nie stanowił dowodu w postępowaniu administracyjnym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Wniesiona skarga nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem brak jest zdaniem Sądu podstaw do przyjęcia, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa dającym podstawę do jej naruszenia na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lub 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. jedną z przesłanek, których zaistnienie obliguje organ do wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną jest wyjście na jaw, iż dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe. Co do zasady sfałszowanie dowodu musi być potwierdzone orzeczeniem sądu lub innego organu. Jednaże w myśl § 2 przywołanego przepisu postępowanie może zostać wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu, jednak jedynie wówczas jeżeli sfałszowanie dowodu jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego. Dopuszczalność zatem wznowienia przez organ postępowania bez czekania np. na wyrok potwierdzający sfałszowanie dokumentów dopuszczalne jest jedynie pod warunkiem kumulatywnego zaistnienia dwóch przesłanek:

1) oczywistości dokonania fałszerstwa istotnego dla sprawy dowodu;

2) niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia ludzkiego lub zagrożenia powstaniem poważnej szkody dla interesu społecznego, których to zagrożeń w inny sposób nie da się uniknąć.

Odnosząc się do pojęcia oczywistości należy w tym miejscu podkreślić, że nie można pojęcia tego wykładać w sposób czysto literalny, sugerujący, że tylko i wyłącznie fałszywość dokumentów widoczna na pierwszy rzut oka i to przez laika stanowi o oczywistości fałszerstwa. Uznanie, iż fałszerstwo jest oczywiste, a więc jednoznaczne, ewidentne, co do którego brak jakichkolwiek wątpliwości, może bowiem wymagać wiedzy fachowej, może też stanowić efekt posłużenia się odpowiednim aparatem bądź metodą, dającymi nie pozostawiający wątpliwości wynik.

Organ I instancji wznowił postępowanie w sprawie rejestracji przedmiotowego pojazdu właśnie na podstawie art. 145 § 2 k.p.a. Uznał bowiem, iż sfałszowanie dokumentów ma charakter oczywisty, dokonana zaś na podstawie dowodów tych rejestracja stwarza zagrożenie dla interesu społecznego. Tezy te zaakceptowało SKO w K. utrzymując zaskarżoną doń decyzję pierwszoinstancyjną w mocy.

Orzekające w sprawie organy oparły się na ekspertyzie wykonanej w Laboratorium Kryminalistycznym KWP w K. stwierdzającej, iż ekspert nie ma najmniejszych wątpliwości co do faktu podrobienia dokumentów zarówno w sprawie przedmiotowej [...], jak i innych pojazdów (z toczących się w tut. Sądzie równolegle analogicznych spraw wynika, iż w postępowaniu przeciwko T. M. przedmiotem ekspertyz są dokumenty dotyczące kilkuset samochodów). Ekspert stwierdził bowiem, że dokumenty "[...]" oraz "[...]" wydane dla ww. pojazdu, a także podlegające badaniu analogiczne dokumenty odnoszące się do innych samochodów, mają nadrukowane techniką poligraficzną "włókna zabezpieczające" widoczne w promieniach UV. Włókna te nie są zatopione w masie papieru, także seria i numer blankietu wykonane zostały techniką z termicznym utrwalaniem obrazu, niewłaściwą dla autentycznych dokumentów. Jak wynika z treści opinii ekspert nie ma pewności, a jedynie przypuszczenie, iż fałszywe dokumenty, z uwagi na cechy zbieżne w postaci identycznego rozkładu włókien, są wytworem jednej drukarni. Sam fakt podrobienia dokumentów jest jednak jego zdaniem ewidentny. Twierdzeń zawartych w ekspertyzach Sąd w obecnym składzie w żadnej mierze nie podważa. Są one przekonujące, spójne i stwarzają co najmniej wysokie prawdopodobieństwo, graniczące z pewnością, iż rzeczywiście dokumenty przedłożone do rejestracji były dokumentami fałszywymi.

W sprawie stanowiącej przedmiot kontroli w niniejszym postępowaniu ujawniona została nadto nowa okoliczność, dodatkowo przesądzająca o oddaleniu skargi. W trakcie rozprawy przed tut. Sądem w dniu 21 listopada 2013 r. Prokurator poinformował bowiem Sąd, przedkładając odpis orzeczenia, iż prawomocnym wyrokiem z dnia [...] r. sygn. akt [...] Sąd Rejonowy w R. Wydział II Karny uznał oskarżoną A. L. za winną tego, że działając czynem ciągłym, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu użycia za autentyczne, podrobiła umowy kupna sprzedaży samochodów wpisując w ich treść, jako sprzedających, dane osób fizycznych pochodzenia niemieckiego, oraz podrobiła podpisy tych osób, w tym podrobiła również umowę dotyczącą samochodu objętego zaskarżoną decyzją

W konsekwencji ww. wyroku, jak również faktu, iż umowa kupna-sprzedaży, o której mowa, potwierdzająca zbycie pojazdu przez M. H. skarżącemu – przedsiębiorcy [...] T. M. stanowiła jeden z dokumentów będących podstawą dokonanej na wniosek skarżącego rejestracji pojazdu nie ulega już wątpliwości, iż rejestracja nastąpiła w oparciu m.in. o dokument sfałszowany, a fakt fałszerstwa został potwierdzony prawomocnym wyrokiem. Nawet gdyby zatem przyjąć, że wcześniejszy fakt sfałszowania dowodów w oparciu o które dokonano rejestracji pojazdu nie był oczywisty w rozumieniu art. 145 § 2 kpa, to wobec wydania ww. wyroku karnego odpadła określona w art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. przesłanka uprawniająca i obligująca Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji. Niewątpliwym jest bowiem, że w chwili obecnej ewentualne uchybienia organów polegające na niedochowaniu należytej staranności w zakresie uprawdopodobnienia przesłanki z art. 145 § 2 k.p.a. tj. uznania oczywistości sfałszowania dokumentu przestały już mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. W chwili obecnej organ uprawniony byłby już bowiem i jednocześnie zobligowany do wznowienia postępowania w sprawie rejestracji pojazdu nie na podstawie wskazanej w art. 145 § 2 k.p.a. oczywistości fałszerstwa dokumentu lecz na podstawie art. 145 § 1 k.p.a., albowiem fałszerstwo jednego z dokumentów w oparciu, o które dokonano rejestracji, zostało potwierdzone opisanym wyżej prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w R.

Jednocześnie Sąd w pełni popiera tezę wyrażoną przez organ II instancji (w kontekście wprawdzie art. 145 § 2 k.p.a. jednak w istocie o znacznie szerszym zakresie), że zarejestrowanie na podstawie podrobionych dokumentów wielu samochodów ma wymiar społeczny i stanowi takie poważne zagrożenie dla interesu społecznego, którego w inny sposób niż poprzez uchylenie rejestracji nie da się uniknąć. Zdaniem Sądu niewątpliwym jest, iż w państwie prawa niedopuszczalne jest tolerowanie sytuacji, w której po jednoznacznym stwierdzeniu, że nastąpiło fałszerstwo dokumentów organy administracyjne tolerowałyby dalsze korzystanie i obrót samochodami w ten sposób zarejestrowanymi. Stan taki w rażący sposób naruszałby bowiem elementarne poczucie sprawiedliwości społecznej, przeczyłby pewności prawa, a nadto godziłby w interesy ewentualnych nabywców.

Zdaniem Sądu, wbrew stanowisku pełnomocnika skarżącego wyrażonemu na rozprawie sądowej dopuszczenie w postępowaniu sądowym dowodu z przedłożonego na rozprawie przez Prokuratora (potwierdzonej za zgodność kserokopii) prawomocnego ww. wyroku SR w R. było w pełni zgodne z treścią art. 106 § 3 ustawy p.p.s.a. Nie można też podzielić poglądu, że dowód ten wykraczał poza granice sprawy rozstrzygniętej zaskarżoną decyzją a to w sytuacji gdy dotyczył sfałszowania innego jeszcze dokumentu, na podstawie którego dokonano rejestracji objętego postępowaniem samochodu (w zw. z treścią art. 72 ust. 1 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym). Potwierdzony prawomocnym wyrokiem sądu karnego fakt sfałszowania tego dokumentu potwierdza dodatkowo oczywistość sfałszowania dowodu rejestracyjnego i karty tego pojazdu, na którą to okoliczność powołały się organy obu instancji.

Brak jest też podstawy prawnej (strona skarżąca też jej nie wskazała) do przyjęcia, że oczywistość fałszerstwa dokumentów nie mogła być przyjęta bez uzyskania w tym względzie stanowiska organu niemieckiego, który taki dokument był uprawniony wystawić. W tym względzie nie było zresztą zdaniem Sądu żadnych przeszkód aby takie stanowisko na poparcie swoich odmiennych w tym względzie twierdzeń przedstawił skarżący, zwłaszcza w sytuacji gdy wprowadził on z podobnymi wadami do obrotu prawnego prawie 200 samochodów. Dowolne jest też stanowisko skarżącego, że w sprawie wymagań dotyczących rejestracji przedmiotowego samochodu na terenie Polski miałyby mieć zastosowanie przepisy obowiązujące na terenie N. Wbrew zarzutom skargi w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji zostały zawarte wszystkie elementy o jakich mowa w art. 107 § 3 kpa.

Z tych wszystkich względów skarga jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 ustawy p.p.s.a.

sw