Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Dąbek Sędziowie NSA Krystyna Kutzner (spr.) WSA Maria Zawadzka Protokolant st. ref. Urszula Czerwińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 lipca 2015 r. sprawy ze skargi J. N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 1 sierpnia 2014 r. nr [...] w przedmiocie skierowania na badania lekarskie I. skargę oddala, II. przyznaje od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - na rzecz adwokata G. G. Kancelaria Adwokacka ul. [...] w K kwotę 240 zł (słownie: dwieście czterdzieści złotych) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

Zaskarżoną decyzją nr [...] z dnia 1 sierpnia 2014 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze działając na podstawie art. 138 § 1 pkt. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U.2013.267, dalej k.p.a.) utrzymało w mocy decyzję nr [...] Starosty z dnia [...] 2014 r. w przedmiocie skierowania na badanie lekarskie.

Powyższe rozstrzygnięcia zostały wydane w następujących okolicznościach. Pismem z dnia 6 maja 2014 r. Prokurator Rejonowy wystąpił do Starosty o wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem przez J. N. (dalej: skarżącego). W toku wszczętego postępowania, prokurator przekazał organowi kopię opinii sądowo-psychiatrycznej dotyczącej skarżącego.

Decyzją z dnia [...] 2014 r. Starosta skierował skarżącego na badanie lekarskie w zakresie posiadanych uprawnień, tj. kategorii B, BE, C i CE w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami według ww. kategorii. Organ podniósł, że u skarżącego stwierdzono uzależnienie od alkoholu, czego dowodzą ustalenia zawarte w opinii sądowo-psychiatrycznej udostępnionej organowi przez prokuratora. Organ wyjaśnił, że na odpłatne badanie należy zgłosić się w terminie 30 dni od dnia uzyskania skierowania.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżący zarzucił , że ustalenia w zakresie stanu zdrowia skarżącego są pobieżne i ogólnikowe. W ocenie skarżącego nie cierpi on na chorobę alkoholową, nie ma również żadnego problemu związanego z alkoholem, gdyż od kilkunastu lat pozostaje abstynentem. Skarżący wskazał następnie, że jego problemy z alkoholem są przeszłością, a kwestionowaną decyzję odbiera jako karę wymierzoną mu bez stwierdzenia jakiejkolwiek winy. Skarżący wyjaśnił, że uprawnienie do kierowania pojazdami jest mu niezbędne w pracy zawodowej, a odebranie mu prawa jazdy pozbawi go środków do życia.

Zaskarżoną decyzją z dnia 1 sierpnia 2014 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Na uzasadnienie swojego rozstrzygnięcia Kolegium podało, że skarżącego skierowano na badanie lekarskie z uwagi na istnienie uzasadnionych i poważnych zastrzeżeń co do jego zdrowia. Organ odwoławczy wyjaśnił, że wystąpienie tych okoliczności zobowiązuje organ do wydania takiego rozstrzygnięcia. Z opinii sądowo-psychiatrycznej znajdującej się w aktach sprawy wynika, że skarżący pije alkohol od osiemnastego roku życia, a ciągi alkoholowe trwające ok. miesiąca zdarzają się u niego od ponad 15 lat, przy czym najdłuższy epizod tego rodzaju trwał około pół roku. Zdaniem biegłych , skarżący potwierdził objawy abstynencyjne i palimpsesty, a po leczeniu odwykowym w 2002 r. u skarżącego miały miejsce interwencje policyjne. Przedmiotowa opinia w ocenie Kolegium dowodzi, że skarżący wykazuje cechy uzależnienia od alkoholu. To zaś z kolei stanowi podstawę do uzasadnionych wątpliwości, czy skarżący posiada pełną sprawność psychofizyczną do prowadzenia pojazdów. Na zakończenie Kolegium wyjaśniło, że skierowanie na badania lekarskie nie jest równoznaczne z utratą uprawnień do kierowania pojazdami.

Pismem z dnia 3 września 2014 r. skarżacy wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na powyższą decyzję, wnosząc o jej uchylenie w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Skarżący zażądał ponadto wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji oraz przyznania mu prawa pomocy.

Zdaniem skarżącego, organ dopuścił się naruszenia art. 7 k.p.a. poprzez brak podjęcia wszelkich niezbędnych kroków do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Ponadto , zdaniem skarżącego , organ błędnie zastosował art. 75 ust. 1 pkt 5 oraz art. 99 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U.2011.151 ze zm.; dalej: u.k.p.). Skarżący powtórzył twierdzenia zawarte w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji. Wskazał, że uzyskując nowe prawo jazdy poddał się badaniom, a ich korzystny dla skarżącego wynik pozostaje w dyspozycji Starosty. Skarżący stwierdził, że nie spożywa alkoholu.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2014 r. Referendarz sądowy przyznał skarżącemu prawo pomocy w pełnym zakresie. Z kolei postanowieniem z dnia 30 stycznia 2015 r. Sąd oddalił wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 2 lipca 2015 r. pełnomocnik skarżącego wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które nie zostały opłacone w całości ani w części.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U.2002.1269 ze zm.), sądy administracyjne powołane są do badania zgodności z prawem działalności organów administracji publicznej. Sądy te kontrolują, czy organy administracyjne wydające zaskarżone akty (w tym decyzje, postanowienia) nie dopuściły się naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego, mającego bądź mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy, czy też stanowiącego podstawę wznowienia postępowania albo naruszenia prawa uzasadniającego ich nieważność. Jedynie wówczas jest możliwe uchylenie kwestionowanego rozstrzygnięcia bądź stwierdzenie jego nieważności w trybie art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U.2012.270 ze zm., dalej: p.p.s.a.). Jednocześnie zgodnie z art. 134 p.p.s.a., sądy te nie są związane zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Kontrola sądowoadministracyjna przeprowadzona w oparciu o powyższe kryteria nie wykazała, by zaskarżona decyzja naruszała prawo w sposób uzasadniający jej uchylenie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że materialnoprawną podstawą zaskarżonej decyzji był art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. "b" u.k.p. Przepis ten stanowi, że starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy lub osoby posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na badanie lekarskie, jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia. Jak bowiem wynika z art. 75 ust. 1 pkt 5 u.k.p., badaniu lekarskiemu przeprowadzanemu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, podlega osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu jej zdrowia. Należy w tym miejscu podkreślić, że skierowanie na badania lekarskie może nastąpić, gdy jest prawdopodobne, że stan zdrowia kierowcy świadczy o istnieniu przeciwwskazań do kierowania pojazdami, nie jest natomiast wymagana pewność w tym zakresie. Ostateczne rozstrzygnięcie w tej kwestii powierzone zostało bowiem uprawnionym w tym zakresie lekarzom, którzy przeprowadzą sporne badanie (zob. wyrok WSA w Krakowie z dnia 26 lutego 2014 r., sygn. akt III SA/Kr 1078/13; LEX nr 1502673). Trzeba również zauważyć, że ustawa nie określa precyzyjnie, jakie zastrzeżenia są wystarczające do skierowania danej osoby na badania lekarskie. Mowa jest jedynie o tym, że zastrzeżenia te muszą być "uzasadnione" oraz, że informacja o nich musi być wiarygodna. Są to zatem stwierdzenia dość ogólne, pozostawiające właściwemu organowi administracji publicznej możliwość dokonania oceny, czy w konkretnym wypadku zastrzeżenia są właśnie tego rodzaju. Zwrot "uzasadnione zastrzeżenia" należy również interpretować zgodnie z celem ustawy, którym jest zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Jedną z istotnych przesłanek bezpieczeństwa ruchu jest stan zdrowia kierowcy. Od dyspozycji zdrowotnej kierowcy w dużym stopniu bowiem zależy bezpieczeństwo ruchu, a niedomagania kierowcy w tym zakresie, są czynnikiem wpływającym na zagrożenie bezpieczeństwa ruchu (zob. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 11 lutego 2015 r., sygn. akt III SA/Po 481/14, LEX nr 1653434; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 18 czerwca 2014 r., sygn. akt III SA/Gd 344/14, LEX nr 1494013). Również w piśmiennictwie podkreśla się, iż "podstawę wydania decyzji o skierowaniu na badania mogą stanowić tylko te przesłanki, które z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazują na zmniejszenie się sprawności kierującego pojazdem" (W. Kotowski, Komentarz do ustawy z 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, wyd. ABC 2002 r.). Ocena przesłanek uzasadniających wydanie skierowania musi być przy tym dokonana każdorazowo przez pryzmat ewentualnego zagrożenia dla ruchu danej osoby. W tym kontekście stwierdzić wypada, że niedomagania zdrowotne kierowcy są ważnym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo tak kierowcy, jak i innych użytkowników dróg. Zagrożenie, o którym mowa może być wywołane niezdolnością kierowcy do prowadzenia pojazdu spowodowaną brakami fizycznymi lub umysłowymi, mającymi postać jednostek chorobowych, jak i cechami charakteru dyskwalifikującymi go jako kierowcę (por. R.A. Stefański, Komentarz do ustawy – Prawo o ruchu drogowym, wyd. ABC 2005 r.). Stwierdzić również należy, że z punktu widzenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym nie jest obojętne, czy kierowca potrafi powściągnąć emocje w sytuacjach stresowych, z którymi będzie stykał się na drodze. Bez znaczenia natomiast jest, czy pojawiające się na tym tle dysfunkcje mają postać jednostki chorobowej, czy też cechy nieprawidłowej osobowości. Każda bowiem trwała niemożność emocjonalnego poradzenia sobie przez kierowcę z sytuacjami drogowymi będzie elementem dyskwalifikującym i dlatego też stan psychiczny, emocjonalny kierującego pojazdem nie jest bez znaczenia dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym (zob. wyrok NSA z dnia 24 listopada 2010 r., sygn. akt I OSK 167/10, publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Sąd zauważa, że w kontrolowanym postępowaniu administracyjnym ustalono u skarżącego istnienie choroby alkoholowej. W ocenie organów obu instancji, taka diagnoza rodzi uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia skarżącego. Ustalenia te oparto z kolei na opinii sądowo-psychiatrycznej, sporządzonej w sprawie karnej skarżącego, a przedstawionej organowi przez prokuratora. W ocenie Sądu, oparta na opinii sądowo-psychiatrycznej, wydanej na potrzeby prowadzonej przez prokuratora sprawy karnej, informacja o zastrzeżeniach co do stanu zdrowia kierującego pojazdem, stanowi informację wiarygodną (zob. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 5 czerwca 2013 r., sygn. akt II SA/Bd 65/13; LEX nr 1351557). Organy administracji nie mają bowiem możliwości dokonywania merytorycznej kontroli takiej opinii. To zaś oznacza, że organy nie naruszyły art. 7 k.p.a., a przeprowadzone postępowanie wyjaśniające dało podstawę do podjęcia wszystkich niezbędnych ustaleń. Nie ma ponadto podstaw do kwestionowania okoliczności stwierdzonych w przedmiotowej opinii, tym bardziej, że skarżący nie zaprzecza stanowczo temu, iż cierpi na chorobę alkoholową – twierdzi bowiem jedynie, że jego problemy alkoholowe należą już do przeszłości, a obecnie pozostaje abstynentem. Sam fakt, że u skarżącego nie ujawniono dotychczas prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości nie ma znaczenia dla oceny legalności zaskarżonej decyzji. Okoliczność ta stanowi bowiem inną – niż wskazywana przez organ – przesłankę skierowania skarżącego na badanie lekarskie (art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. "a" u.k.p). Sąd podziela przy tym ocenę organów obu instancji, że stwierdzenie przez biegłych psychiatrów istnienia choroby alkoholowej u kierującego pojazdem, rodzi uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia kierującego i to w zakresie istotnie związanym z korzystaniem z uprawnień do prowadzenia pojazdami.

Niemniej jednak trzeba zauważyć, że wpływ lub brak wpływu choroby alkoholowej na zdolność kierowania pojazdami przez skarżącego jest przedmiotem badań, na które skarżący został skierowany. Stwierdzenie braku lub istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami należy bowiem do uprawnionego lekarza, który na podstawie badania lekarskiego wydaje stosowne orzeczenie (zob. wyrok NSA z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt I OSK 584/13, niepubl.). Toteż w ocenie Sądu, uwagi skarżącego dotyczące jego abstynencji oraz postawy wobec alkoholu nie są adekwatnymi zarzutami względem zaskarżonej decyzji, a powinny być przedmiotem badania lekarskiego, na które skarżący został zgodnie z prawem skierowany.

Zarzuty skargi okazały się zatem nieuzasadnione. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie stwierdził również innych naruszeń prawa, które mogłyby uzasadnić uchylenie zaskarżonej decyzji. Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił skargę stosownie do art. 151 p.p.s.a.

W punkcie II wyroku Sąd – stosownie do art. 250 p.p.s.a. – orzekł ponadto o przyznaniu pełnomocnikowi skarżącego działającemu na zasadzie prawa pomocy kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zasądzona kwota wynika z kolei z § 19 w zw. z § 18 ust. 1 pkt 1 lit. "c" rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2013.461).

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.