Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Lech Sędzia NSA Wojciech Chróścielewski Sędzia WSA del. Marian Wolanin (spr.) Protokolant st. inspektor sądowy Barbara Dąbrowska po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wielkopolskiego Kuratora Oświaty od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 czerwca 2010 r. sygn. akt II SA/Po 207/10 w sprawie ze skargi K. L. na decyzję Wielkopolskiego Kuratora Oświaty z dnia [...] stycznia 2010 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego oddala skargę kasacyjną

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 czerwca 2010 r. sygn. akt II SA/Po 207/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił decyzję Wielkopolskiego Kuratora Oświaty z dnia [...] stycznia 2010 r. nr [...] i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta i Gminy C. z dnia [...] listopada 2009 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego o nadanie K. L. stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd przytoczył następujące okoliczności faktyczne i prawne sprawy.

W dniu [...] czerwca 2009 r. K. L. skierowała do Burmistrza Miasta i Gminy C. wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego na stopień nauczyciela mianowanego, wskazując, że jest nauczycielem kontraktowym zatrudnionym w Zespole Szkół Publicznych w Ż., w okresie od 1 września 2006 r. do 31 maja 2009 r. odbyła staż na stopień nauczyciela mianowanego, a w dniu [...] czerwca 2009 r. otrzymała pozytywną ocenę dorobku zawodowego za okres stażu. Decyzją z dnia [...] lipca 2009 r. Burmistrz Miasta i Gminy C. odmówił K. L. nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego, jednakże Wielkopolski Kurator Oświaty decyzją z dnia [...] września 2009 r. uchylił decyzję Burmistrz Miasta i Gminy C. ze wskazaniem na ponowne rozpatrzenie sprawy. Decyzją z dnia [...] listopada 2009 r. Burmistrz Miasta i Gminy C. ponownie odmówił K. L. nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego wskazując na spełnienie przez wnioskodawczynię warunków do nadania tego stopnia, jednakże na dzień składania egzaminu, tj. w dniu [...] października 2009 r. wnioskodawczyni nie była już zatrudniona, jako nauczyciel, ponieważ była zatrudniona na stanowisku nauczyciela [...] w Zespole Szkół Publicznych w Ż. do dnia 31 sierpnia 2009 r. Decyzją z dnia [...] stycznia 2010 r. Wielkopolski Kurator Oświaty uchylił decyzję Burmistrza Miasta i Gminy C. z dnia [...] listopada 2009 r. i umorzył postępowanie w sprawie ze względu na brak zatrudnienia wnioskodawczyni w przedszkolu, szkole lub placówce wymienionej w art. 1 ust. 1 i 1a ustawy Karty Nauczyciela, co powoduje, iż w świetle art. 3 pkt 1 ustawy Karta Nauczyciela, ustawa ta nie ma do wnioskodawczyni zastosowania.

Uchylając decyzje organów obu instancji wyrokiem z dnia 16 czerwca 2010 r. sygn. akt II SA/Po 207/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu podzielił pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażony w wyroku z dnia 17 maja 2010 r., sygn. akt I OSK 1519/09, że nadanie stopnia awansu zawodowego nauczycielowi następuje w drodze decyzji administracyjnej, jeśli spełnia on przewidziane w ustawie wymagania kwalifikacyjne, przy czym osiągnięcie kolejnego stopnia awansu zawodowego nie powoduje bezpośredniej zmiany warunków pracy (treści stosunku pracy) nauczyciela, choć niewątpliwie stanowi podstawę do zmiany tych warunków. W świetle art. 9b ust. 1 ustawy - Karta Nauczyciela ocena spełnienia przez nauczyciela ubiegającego się o awans zawodowy wymagań kwalifikacyjnych powinna być dokonana na dzień złożenia przez niego wniosku, a nie na dzień rozpoczęcia stażu.

Nauczyciel wnioskujący o nadanie mu kolejnego stopnia awansu zawodowego musi spełniać wskazane w ustawie warunki już w dacie złożenia wniosku. Organ właściwy w sprawie dokonuje więc oceny, czy w tej właśnie dacie zostały spełnione przesłanki warunkujące awans zawodowy nauczyciela. Określony w art. 9b ust. 1 i 2 ustawy Karta Nauczyciela warunek bycia nauczycielem - a zatem, jak wynika z art. 3 pkt 1 powołanej ustawy, nauczycielem, wychowawcą lub pracownikiem pedagogicznym zatrudnionym w szkołach, przedszkolach i placówkach oraz zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli określonych w art. 1 ust. 1 i 1a - musi być spełniony na dzień składania wniosku o przyznanie kolejnego stopnia awansu zawodowego, a nie na dzień wydania decyzji w sprawie. W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż konieczne jest odrębne traktowanie przesłanek umożliwiających zatrudnienie danej osoby na stanowisku nauczyciela (te określa co do zasady art. 9 Karty Nauczyciela), od przesłanek nadania nauczycielowi stopnia awansu zawodowego, o których jest mowa w przepisach rozdziału 3a (to jest art. 9a i następne) Karty Nauczyciela. W rozpoznawanej sprawie to na dzień złożenia wniosku o nadanie stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego przez K. L., co miało miejsce w dniu [...] czerwca 2009 r., a nie na dzień powtórzonego egzaminu z [...] października 2009 r., trzeba oceniać spełnienie przez skarżącą warunku pozostawania w zatrudnieniu na stanowisku nauczyciela. To właśnie wskutek zaniedbań proceduralnych komisji egzaminacyjnej skarżąca nie została pozytywnie oceniona w czasie, w którym pozostawała w zatrudnieniu. Podczas następnego egzaminu uzyskała wynik uprawniający do nadania jej stopnia awansu zawodowego. Burmistrz Miasta i Gminy C., jako organ prowadzący szkołę, ponownie rozpatrując sprawę rozstrzygał o zasadności wniosku skarżącej z dnia [...] czerwca 2009 r. Stąd też winien był właśnie na dzień złożenia wniosku o nadanie stopnia awansu zawodowego - posiłkując się zaświadczeniami dołączonymi do tego wniosku, oceniać spełnienie przez skarżącą przesłanki pozostawania w zatrudnieniu, warunkującej uznanie, iż podlega ona ustawie Karta Nauczyciela, jako nauczyciel, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 i art. 3 pkt 1 Karty Nauczyciela. Dokonana przez organy interpretacja przepisów stanowiących podstawę materialnoprawną zaskarżonych decyzji, to jest art. 9b ust. 1 i art. 3 pkt 1 Karty Nauczyciela, jest całkowicie błędna, dlatego wydane w kontrolowanym postępowaniu administracyjnym decyzje nie mogą pozostać w obrocie prawnym.

Skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 czerwca 2010 r. wniósł Wielkopolski Kurator Oświaty zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 9b ust. 1 i art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela, polegającą na uznaniu, że osoba, która nie jest zatrudniona w szkole lub placówce jest nauczycielem w rozumieniu Karty Nauczyciela i że można jej nadać kolejny stopień awansu zawodowego.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano m.in., że podzielając stanowisko Sądów odnośnie oceny spełnienia wymagań kwalifikacyjnych na dzień składania wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego, należy stwierdzić, że dotyczy ono innego stanu, a mianowicie oceny kwalifikacji nauczyciela a nie oceny, czy osoba składająca wniosek o postępowanie w sprawie nadania stopnia awansu zawodowego jest nauczycielem. Z art. 9b ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela jednoznacznie wynika, że nadać kolejny stopień awansu zawodowego można tylko nauczycielowi, przy czym osoba ubiegająca się o stopień awansu zawodowego musi być nauczycielem w chwili nadawania jej kolejnego stopnia awansu zawodowego. Przepis art. 3 pkt 1 ustawy Karta Nauczyciela stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o nauczycielach bez bliższego określenia - rozumie się przez to nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w przedszkolach, szkołach, i placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1 i 1a. W definicji tej ustawodawca położył akcent na zatrudnienie nauczyciela w szkole lub placówce, co oznacza, że nie jest nauczycielem w rozumieniu Karty Nauczyciela osoba, która pomimo posiadania kwalifikacji nauczycielskich nie jest zatrudniona w szkole czy placówce. Ustawodawca rozdzielając w art. 9b "bycie" nauczycielem od posiadania kwalifikacji nauczycielskich przesądził, że nadanie stopnia awansu zawodowego może mieć miejsce tylko w przypadku osoby, która na dzień nadania jej kolejnego stopnia awansu zawodowego jest nauczycielem. Powoływane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu orzeczenia dotyczą oceny kwalifikacji nauczycielskich, a nie pierwszej części hipotezy przepisu art. 9b Karty Nauczyciela stanowiącego, że tylko nauczycielowi można nadać kolejny stopień awansu zawodowego. Nadanie stopnia awansu zawodowego nauczyciela następuje z chwilą wydania decyzji, a zatem wobec brzmienia powołanego przepisu winno być bezsporne, że w chwili wydania decyzji osoba ubiegająca się o nadanie stopnia awansu zawodowego winna być nauczycielem, a zatem winna być zatrudniona w przedszkolu, szkole lub placówce.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, dlatego podlega oddaleniu.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje bowiem sprawę tylko w granicach skargi kasacyjnej (art. 183 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) – dalej ppsa, z urzędu biorąc pod uwagę jedynie nieważność postępowania, co oznacza związanie przytoczonymi w skardze kasacyjnej jej podstawami, określonymi w art. 174 ppsa.

Wobec niestwierdzenia zaistnienia przesłanek nieważności postępowania, oceniając wyrok Sądu pierwszej instancji w ramach zarzutu zgłoszonego w skardze kasacyjnej, Naczelny Sąd Administracyjny uznał ten zarzut za niezasadny.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zm.), osoba nieposiadająca stopnia awansu zawodowego z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty; stopniami bowiem awansu zawodowego są w kolejności: nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany.

Posiadanie przez określoną osobę stopnia awansu zawodowego wyższego od stopnia nauczyciela stażysty uprawnia zatem do uzyskania z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole zatrudnienia na tym właśnie wyższym stopniu awansu zawodowego.

Z art. 9b ust. 1 ustawa Karta Nauczyciela wynika natomiast, iż warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 i ust. 1a-3, odbycie stażu, z zastrzeżeniem art. 9e ust. 1-3, zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela, o której mowa w art. 9c ust. 6, oraz w przypadku nauczyciela kontraktowego (jak w niniejszej sprawie) - zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną. Ilekroć przy tym jest mowa w ustawie Karta Nauczyciela o nauczycielach bez bliższego określenia, to należy przez to rozumieć nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w przedszkolach, szkołach i placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1 i 1a ustawy (art. 3 pkt 1 ustawy Karta Nauczyciela). Nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do dnia 30 czerwca danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do dnia 31 sierpnia danego roku (art. 9b ust. 3 ustawy Karta Nauczyciela). Postępowanie kwalifikacyjne i egzaminacyjne przeprowadzane jest przez komisję kwalifikacyjną po złożeniu wniosku, zgodnie z art. 9b ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela.

Z literalnej wykładni art. 9b ust. 1 i 3 w zw. z art. 3 ustawy Karta Nauczyciela wynika zatem, iż stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego można nadać jedynie osobie będącej nauczycielem, tj. zatrudnionej w przedszkolu, szkole lub placówce wymienionej w art. 1 ust. 1 i 1a ustawy, przy czym stopień awansu zawodowego nadawany jest na wniosek nauczyciela. Ustawowe wyznaczenie terminu wnioskowania i terminu wydania decyzji o nadaniu stopnia awansu zawodowego w postępowaniu wszczynanym jedynie na wniosek oznacza, iż organ orzekający zobowiązany jest przy wydawaniu decyzji do oceny spełnienia wymagań do nadania stopnia awansu zawodowego na dzień wnioskowania. W postępowaniu administracyjnym wszczynanym na wniosek, ustawowe warunki do jego uwzględnienia powinny być bowiem spełnione – jeżeli przepis nie stanowi inaczej – na dzień jego złożenia, skoro dopiero wtedy wnioskodawca ma prawo oczekiwać uwzględnienia jego żądania. Nie można oczywiście wykluczyć dopuszczalności wydania decyzji uwzględniającej wniosek w przypadku, gdy warunki do jej wydania spełnione zostały na dzień orzekania, jednakże organ administracji w chwili złożenia wniosku zobowiązany jest ocenić, czy wnioskodawca dopełnił wszystkich warunków formalnych i materialnoprawnych do skutecznego wnioskowania o wydanie decyzji stwierdzającej przyznanie uprawnień wynikających z ustawy. Nadanie stopnia awansu zawodowego nauczycielowi nie zależy bowiem od uznania organu orzekającego, lecz jedynie od spełnienia ustawowo określonych wymogów, dlatego spełnienie tych wymogów na dzień wnioskowania należy uznać za wystarczające do nadania stopnia awansu zawodowego, skoro złożenie wniosku obwarowane zostało określonym terminem.

Jakkolwiek również wydanie decyzji musi nastąpić w ustawowo określonym terminie, to jednak dla wnioskodawcy wiążący jest termin do złożenia wniosku, a więc ustawowe warunki do uzyskania awansu zawodowego wnioskodawca zobowiązany jest spełnić na dzień wnioskowania. Jednym zaś z takich warunków jest bycie nauczycielem, czyli osobą zatrudnioną w przedszkolu, szkole lub placówce wymienionej w art. 1 ust. 1 i 1a ustawy. Dopiero zaś po złożeniu wniosku komisja kwalifikacyjna przeprowadza postępowanie kwalifikacyjne i egzaminacyjne, zgodnie z art. 9b ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela.

Prawidłowo zatem Sąd pierwszej instancji przyjął konieczność oceny przez organy orzekające spełnienia przez wnioskodawczynię warunków do nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego na dzień [...] czerwca 2009 r., jako dzień złożenia przez nią wniosku. Na ten bowiem dzień wszystkie warunki zależne od wnioskodawczyni zostały przez nią spełnione, natomiast nieprawidłowe przeprowadzenie postępowania egzaminacyjnego nastąpiło po złożeniu wniosku i nie może powodować ujemnych następstw dla wnioskodawczyni w uzyskaniu stopnia awansu zawodowego tylko dlatego, iż prawidłowo przeprowadzone postępowanie egzaminacyjne zakończyło się w dniu [...] października 2009 r., gdy wnioskodawczyni nie była już zatrudniona w szkole, a więc nie była już nauczycielem. Należy przy tym podkreślić, iż wnioskodawczyni była zatrudniona na czas określony do dnia 31 sierpnia 2009 r., dlatego przy prawidłowo przeprowadzonym postępowaniu egzaminacyjnym organ orzekający zobowiązany przez ustawodawcę do wydania decyzji w terminie do dnia 31 sierpnia 2009 r. (art. 9b ust. 3 ustawy Karta Nauczyciela) orzekał by w czasie, gdy wnioskodawczyni była jeszcze nauczycielem.

Ponadto, uzyskanie przez wnioskodawczynię stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego w dniu orzekania przypadającym w okolicznościach niniejszej sprawy po dniu utraty przez wnioskodawczynię zatrudnienia w szkole, a więc utraty statusu nauczyciela oznacza - w świetle art. 9a ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela – możliwość uzyskania przy kolejnym zatrudnieniu nawiązania stosunku pracy z uwzględnieniem nadanego stopnia awansu zawodowego.

Z powyższych względów zarzut kasacyjny nie zasługiwał na uwzględnienie, skoro w zaskarżonym wyroku dokonano prawidłowej wykładni przepisów prawa materialnego przyjętych przez organy orzekające za podstawę do wydania decyzji naruszających te przepisy. Wbrew twierdzeniom zawartym w skardze kasacyjnej, również w wyroku z dnia 17 maja 2010 r. sygn. akt I OSK 1519/09 Naczelny Sąd Administracyjny wskazał m.in., że określony w art. 9b ust. 1 i 2 ustawy - Karta Nauczyciela warunek bycia nauczycielem, wychowawcą lub pracownikiem pedagogicznym zatrudnionym w szkołach, przedszkolach i placówkach oraz zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli określonych w art. 1 ust. 1 i 1a musi być spełniony na dzień składania wniosku o przyznanie kolejnego stopnia awansu zawodowego, a nie na dzień wydania decyzji w sprawie.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, jak w sentencji.