Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Halina Emilia Święcicka (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Pamela Kuraś-Dębecka Sędzia WSA Grażyna Śliwińska Protokolant Monika Staniszewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 marca 2009 r. sprawy ze skargi W. z siedzibą w W. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] września 2008 r. nr [...] w przedmiocie udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] września 2008 r. nr [...], Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, działając na podstawie art. 245 i art. 248 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r., Prawo własności przemysłowej ( Dz. U. z 2003 , Nr 119, po, 1117 , z późn. zm,) - zwanej dalej p.w.p., po rozpoznaniu wniosku W. z siedzibą w W. o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Urzędu Patentowego RP z dnia [...] czerwca 2007 r. znak: [...] o odmowie udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy słowno-graficzny z napisem Wolny Związek Zawodowy Kierowców zgłoszonego dnia [...] lutego 2004 r. - utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Podstawę faktyczną rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia:

W. z siedzibą w W. w dniu [...] lutego 2004 r. złożył podanie o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy słowno-graficzny z napisem Wolny Związek Zawodowy Kierowców przeznaczony do oznaczania towarów i usług zawartych w klasach: 4, 12, 35, 36, 37, 38, 39, 41, 42, 43, 44 i 45.

Pismem z dnia [...] sierpnia 2006 r. Urząd Patentowy RP poinformował zgłaszającego, iż zgodnie z art. 131 ust. 2 pkt 2 oraz art. 145 ust. 2 p.w.p. nie może mu być udzielone prawo ochronne na przedmiotowy znak. Wskazał, iż oznaczenie zawiera wizerunek orła białego, który na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 7, poz. 18 z późn. zm.) podlega ochronie.

Zgłaszający, odpowiadając na zastrzeżenia Urzędu Patentowego, w piśmie z dnia [...} września 2006 r. nie zgodził się z oceną organu podnosząc, iż zawarty w znaku rysunek ptaka wprawdzie przypomina rysunek orła, ale jest zupełnie innym ptakiem niż godło naszego kraju. Podkreślił różnice pomiędzy godłem a rysunkiem ptaka ze zgłoszonego znaku. Zwrócił uwagę, na odmienną kolorystykę ptaka, kolorystykę jego korony i pazurów oraz różnice w tle. Zaznaczył, iż w zgłoszonym znaku znajduje się napis Wolny Związek Zawodowy Kierowców.

Urząd Patentowy RP, powołując się na art. 131 ust. 2 pkt 2 oraz art. 145 ust. 1 p.w.p. decyzją z dnia [...] czerwca 2007 r. odmówił udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy słowno-graficzny z napisem Wolny Związek Zawodowy Kierowców.

W ocenie organu zgłoszony znak zawiera w swojej grafice wizerunek orła białego, który jest godłem Rzeczypospolitej Polskiej, co uniemożliwia udzielenie prawa ochronnego na podstawie art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., który nie zezwala na udzielenie się praw ochronnych na oznaczenia, jeżeli zawierają nazwę lub skrót nazwy Rzeczypospolitej Polskiej bądź jej symbole (godło, barwy lub hymn) (..), jeżeli zgłaszający nie wykaże się uprawnieniem, w szczególności zezwoleniem właściwego organu Państwa albo za zgodą organizacji, na używanie oznaczenia w obrocie. Przytoczył treść art. 2 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej, który określa, że godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy.

Pismem z dnia [...] lipca 2007 r. W. z siedzibą w W., reprezentowany przez rzecznika patentowego, zwany dalej skarżącym, złożył wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy. We wniosku podtrzymano stanowisko o braku podobieństwa do godła państwowego, podkreślono różnice występujące w obu wizerunkach.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Urząd Patentowy utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Wskazał, iż przedmiotowe oznaczenie jest znakiem słowno-graficznym, na który składa się wizerunek biało-czerwonego orła z żółtą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z żółtymi szponami, umieszczony na okrągłym białym polu z poprzecznymi, szarymi odcinkami. Białe pole z wizerunkiem orła umieszczone jest wewnątrz dwóch szarych okręgów. Na zewnętrznym okręgu umieszczony jest wykonany czarnymi, dużymi, drukowanymi literami napis Wolny Związek Zawodowy Kierowców. Stwierdził, że przepis art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., który nie zezwala nie udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy zawierający symbole Rzeczypospolitej Polskiej, spełnia dwojaką funkcję. Jest jednym z przepisów służących zagwarantowaniu państwu, jego organom i instytucjom monopolu na posługiwanie się symbolami państwowymi. Symbole te pełnią szczególną rolę i w obrocie gospodarczym służą wyłącznie identyfikowaniu określonych organów lub instytucji państwowych lub dokumentów od nich pochodzących. Ponadto, przepis ten gwarantuje przeciętnemu konsumentowi pewność, że napotkane w obrocie symbole państwowe używane są przez odpowiednie, uprawnione instytucje państwowe. Przytaczając treść art. 16 ust. 2 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym, dozwolone jest umieszczanie na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego godła lub barw Rzeczypospolitej Polskiej w formie stylizowanej lub artystycznie przetworzonej, Urząd Patentowy podkreślił, że przepis ten upoważnia jedynie do umieszczania i to w formie stylizowanej lub artystycznie przetworzonej godła lub barw a nie do udzielania prawa ochronnego.

W ocenie organu zakaz udzielania prawa ochronnego na oznaczenia zawierające godło państwowe, zawarty w art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., może obejmować także takie sytuacje, w których wizerunek orła użyty w oznaczeniu nie jest identyczny z tym, o którym stanowi art. 2 ust. 1 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej. Zwrócił uwagę, iż art. 2a tej ustawy, wyliczając podmioty uprawnione do używania godła, posługuje się bowiem już nie pojęciem godła w rozumieniu art. 2 ust. 1, a wizerunkiem orła ustalonego dla godła. Istotnym elementem godła Rzeczypospolitej Polskiej podlegającej szczególnej ochronie jest charakterystyczny wizerunek orła z koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami. Organ stwierdził, że zgłoszony znak zawierający wizerunek orła z koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami jest bardzo podobny do wizerunku orła ustalonego dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Podkreślił ponadto, iż orzeł w zgłoszonym znaku jest bardzo charakterystyczny, posiada zachowane odpowiednie proporcje, koronę oraz kształt głowy, skrzydeł, szpon, kontur piór i ogona. Odbiorcy będą uznawać go za godło Rzeczypospolitej Polskiej używane przez uprawniony z mocy prawa podmiot, co w tym przypadku nie występuje.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie W. z siedzibą w W., reprezentowany przez pełnomocnika – rzecznika patentowego, zarzucił zaskarżonej decyzji:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, wskazując art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, przejawiające się błędnym przyjęciu istnienia podobieństwa elementów graficznych oznaczenia do godła państwowego;

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, 8, 77 i 80 k.p.a. poprzez wydanie decyzji na błędnie ustalonym i błędnie ocenionym stanie faktycznym.

Wnosił o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz zwrot kosztów postępowania wg norm przypisanych. W uzasadnieniu, powtórzono argumenty o różnicach orła ze zgłoszonego znaku w porównaniu z godłem Rzeczypospolitej Polskiej. Wskazał, iż motyw graficzny umieszczony w znaku ma na celu nawiązanie do tożsamości narodowej uprawnionego podmiotu, a nie wskazywać powiązanie organizacyjne z organami państwa. Zgłoszenia znaku, który zawiera artystycznie przetworzony symbol wskazujący na historyczną przynależność narodową Polaków, dokonała organizacja skupiająca kierowców zawodowych, znak wskazuje kierowcom, będącym za granicą ich tożsamość narodową. Podnosił, iż Urząd Patentowy zarejestrował szereg oznaczeń zawierających artystycznie przetworzone symbole narodowe, zaś odmowa udzielenia prawa ochronnego w znacznym stopniu ograniczy konkurencję oraz naruszy podstawowe zasady swobody gospodarczej.

W odpowiedzi na skargę Urząd Patentowy wnosił o jej oddalenie, powtarzając argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Ponadto, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną - art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270), dalej p.p.s.a.

Analizując zaskarżoną decyzję z punktu widzenia powołanych wyżej kryteriów należy uznać, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż rozstrzygnięcie dokonane przez Urząd Patentowy jest prawidłowe i nie narusza obowiązującego w tym zakresie prawa, przynajmniej w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy.

Materialnoprawną podstawą odmowy udzielenia prawa ochronnego na zgłoszony znak towarowy jest do art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., zgodnie z którym nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, jeżeli zawierają nazwę lub skrót nazwy Rzeczypospolitej Polskiej bądź jej symbole (godło, barwy lub hymn) (..), jeżeli zgłaszający nie wykaże się uprawnieniem, w szczególności zezwoleniem właściwego organu Państwa albo za zgodą organizacji, na używanie oznaczenia w obrocie.

Powodem wydania decyzji o odmowie udzielenia prawa ochronnego na przedmiotowy znak towarowy, zgłoszony przez skarżącego, było uznanie Urzędu Patentowego, iż przedmiotowe oznaczenie zawierające element graficzny jest godłem Rzeczypospolitej Polskiej.

Znak został zgłoszony do Urzędu Patentowego w dniu [...] lutego 2004 r.

Stosownie do treści art. 123 i art. 144 p.w.p. Urząd Patentowy sprawdza ustawowe warunki wymagane do uzyskania prawa ochronnego wg daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym.

Na podstawie art. 28 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej podlegają ochronie prawnej, szczegóły tych symboli określa ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej. W dacie zgłoszenia przedmiotowego znaku obowiązywał tekst ww. ustawy zamieszczony w Dzienniku Ustaw z 1980 Nr 7, poz. 18 z późn. zm.).

Z art. 1 ust. 1, 2 i 3 tej ustawy wynika, że orzeł biały, biało-czerwone barwy i "Mazurek Dąbrowskiego" są symbolami Rzeczypospolitej Polskiej. Otaczanie tych symboli czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej oraz wszystkich organów państwowych, instytucji i organizacji. Symbole Rzeczypospolitej Polskiej pozostają pod szczególną ochroną prawa, przewidzianą w odrębnych przepisach.

W art. 2 ust. 1 cyt. ustawy wskazano, iż godłem jest wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy. W załączniku nr 1 do tej ustawy zawarto wzór godła.

Ustawa o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej w art. 2a zawiera listę podmiotów, które używają wizerunku orła ustalonego dla godła. Skarżący, o ile miałby prawo używania wizerunku orła, mieściłby się w grupie podmiotów umieszczonym pod 12, jako inne podmioty, którym przepisy szczególne dały prawo jego używania.

Skarżący powołując się na możliwość używania na towarach przeznaczonych do obrotu handlowego godła w formie stylizowanej lub artystycznie przetworzonej wskazywał na treść art. 16 ust. 2 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej, również Urząd Patentowy w zaskarżonej decyzji przywoływał treść art. 16 ust. 2, jednak Sąd zwrócił uwagę, iż w dacie zgłoszenia znaku, brzmienie przepisu art. 16 ust. 1 i 2 było odmienne niż cytowane.

W dacie zgłoszenia, zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, godło i barwy Rzeczypospolitej Polskiej oraz wizerunek orła, ustalony dla godła państwowego, poza wypadkami określonymi w ustawie, mogą być stosowane także w wypadkach przewidzianych przepisami szczególnymi. Umieszczanie na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego godła oraz barw Rzeczypospolitej Polskiej bądź wizerunku orła, ustalonego dla godła państwowego - wymaga zgody terenowego organu administracji państwowej stopnia wojewódzkiego. (ust. 2).

Pomimo wskazanej powyżej nieprawidłowości – powoływania się przez organ w zaskarżonej decyzji na przepis w brzmieniu obowiązującym dopiero od dnia 10 kwietnia 2004 r., tj. po zmianie ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 49, poz. 467), należy zgodzić się z organem, iż przepis art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p. wyłącza udzielenie praw ochronnych na oznaczenia, nie tylko wtedy, gdy zawierają wierne odtworzenie wizerunku orła z załącznika nr 1 do ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej, ale już wtedy, gdy zawierają rysunek orła zgodny z opisem godła zawartym w art. 2 ust. 1 tej ustawy. Przepis ten dopuszcza możliwość rejestracji znaku zawierającego m. in. godło tylko w jednym przypadku - wykazania przez zgłaszającego posiadaniem uprawnienia na używanie oznaczenia w obrocie.

Bezsporne jest, iż skarżący takiego uprawnienia nie posiada.

Przepis art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p., wyłącza możliwość udzielenia praw ochronnych na oznaczenia, które zawierają m. in. symbole Rzeczypospolitej Polskiej, więc bez znaczenia są pozostałe elementy w zgłoszonym znaku.

Zdaniem Sądu, nie można zgodzić się ze skarżącym, że rysunek ptaka zamieszczony w zgłoszonym znaku z racji różnic w stosunku do wzoru godła z załącznika do ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej, nie jest tym godłem.

Jak zasadnie wskazał organ, rysunek ptaka w znaku - to wizerunek orła z koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, który posiada zachowane odpowiednie proporcje, koronę oraz kształt głowy, skrzydeł, szpon, kontur piór i ogona co czyni go bardzo podobnym do godła Rzeczypospolitej Polskiej. Umieszczenie go w oznaczeniu zgłoszonym w celu udzielenia wyłącznego prawa ochronnego pozbawia to oznaczenie możliwości rejestracji w charakterze znaku towarowego.

W ocenie Sądu, z racji obowiązku otaczania symboli państwa polskiego czcią i szacunkiem przez organy państwowe, wynikającym z art. 1 ust. 2 ustawy cyt. ustawy organ dokonał właściwej wykładni zastosowanego przepisu art. 131 ust. 2 pkt 2 p.w.p.

Sąd nie podzielił zarzutów skarżącego odnośnie naruszenia zasady swobody gospodarczej i swobody konkurencji. Skarżący ma swobodne prawo wyboru oznaczenia, którym chce oznaczać prowadzoną działalność gospodarczą, odmowa przedmiotowego znaku w żaden sposób nie ograniczy jego swobody działalności gospodarczej.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, iż zaskarżona decyzja odpowiada prawu, co w świetle art. 151 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skutkuje oddaleniem skargi.