Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Kazimiera Sobocińska, Sędziowie Sędzia WSA Nadzieja Karczmarczyk-Gawęcka,, Sędzia WSA Kazimierz Maczewski (spr.), Protokolant Beata Radomska, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2009 r. sprawy ze skargi L. J. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uznania zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym za nieuzasadnione 1. oddala skargę, 2. przyznaje od Skarbu Państwa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie na rzecz adwokata H. L. kwotę [...] złotych, powiększoną o kwotę należnego podatku od towarów i usług, z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia [...] nr [...] Dyrektor Izby Skarbowej - działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz w oparciu o art. 18 i art. 34 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, ze zm.) - utrzymał w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego nr [...] z dnia [...] w sprawie uznania za nieuzasadnione zarzutów L. J. zgłoszonych w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na podstawie tytułów wykonawczych o numerach: [...].

Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że Naczelnik Urzędu Skarbowego wszczął egzekucję administracyjną do majątku L. J. zamieszkałego w G. przy ulicy J. na podstawie tytułów wykonawczych z dnia [...] o numerach: [...], obejmujących zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych (za lata 2001, 2002 i 2004). Podstawę dochodzenia przedmiotowych należności podatkowych stanowią decyzje Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej: z dnia [...] nr [...], z dnia [...] nr [...] oraz z dnia [...] nr [...].

Pismem z dnia 31 października 2007 r. L. J. wniósł do organu egzekucyjnego zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej, powołując się na brak wymagalności obowiązku. Zobowiązany podkreślił, że wystawione tytuły wykonawcze są przedwczesne, bowiem złożył on do Dyrektora Izby Skarbowej zażalenia na postanowienia Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej, odmawiające zawieszenia postępowań prowadzonych w zakresie kontroli rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2001, 2002 i 2004, a następnie zaskarżenia postanowienia organu II instancji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie. Z tego powodu L. J. uważa, że niezasadne i niedopuszczalne jest prowadzenie postępowania egzekucyjnego bez uprzedniego rozstrzygnięcia powołanych spraw przez Wojewódzki Sąd Administracyjny. W związku z powyższym L. J. wniósł o uchylenie przedmiotowych tytułów wykonawczych i zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu wydania przez sąd orzeczeń w tych sprawach.

Postanowieniem z dnia [...] nr [...] Naczelnik Urzędu Skarbowego, działając jako wierzyciel, uznał wniesione zarzuty za nieuzasadnione.

Na powyższe rozstrzygnięcie, pismem z dnia 20 marca 2008 r. L. J. wniósł zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w piśmie z dnia 31 października 2007 r.

Po rozpoznaniu sprawy na skutek wniesionego zażalenia Dyrektor Izby Skarbowej wymienionym na wstępie postanowieniem z dnia [...] utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie organu I instancji. Uzasadniając takie rozstrzygnięcie, organ odwoławczy wyjaśnił znaczenie art. 33 i art. 34 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a następnie wskazał, że w przedmiotowej sprawie Naczelnik Urzędu Skarbowego jest jednocześnie wierzycielem i organem egzekucyjnym, a zatem - zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów administracyjnych - zajmowanie stanowiska przez wierzyciela wobec wniesionych zarzutów w formie zaskarżalnego postanowienia było bezprzedmiotowe. Dyrektor Izby Skarbowej, mając na względzie ogólne zasady postępowania administracyjnego, a przede wszystkim zasadę szybkości postępowania zawartą w art. 12 k.p.a., uznał jednak, że postanowienie organu I instancji można potraktować jako postanowienie organu egzekucyjnego. Takie stanowisko organ II instancji uzasadnił tym, iż Naczelnik Urzędu Skarbowego, jako organ egzekucyjny rozpatrzyłby wniesione zarzuty tak samo jak w zaskarżonym postanowieniu z dnia [...], bowiem w przedmiotowej sprawie występuje on w podwójnej roli, tj. wierzyciela i organu egzekucyjnego. Uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Naczelnika Urzędu Skarbowego wydłużyłoby więc jedynie czas merytorycznego rozpoznania sprawy.

Odnosząc się do podnoszonej przez Zobowiązanego kwestii braku wymagalności obowiązku objętego przedmiotowymi tytułami wykonawczymi, organ II instancji zauważył, że podstawą wystawienia przedmiotowych tytułów wykonawczych są decyzje Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej określające L. J. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za lata: 2001, 2002 i 2004, natomiast z dokonanych ustaleń wynika, iż jedynie od decyzji określającej zobowiązanie podatkowe za 2004 r. zostało wniesione odwołanie do Dyrektora Izby Skarbowej i na dzień wydania przedmiotowego rozstrzygnięcia nie wpłynęła skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie na rozstrzygnięcie organu w przedmiotowej kwestii. Pozostałe dwie decyzje określające zobowiązanie podatkowe zostały doręczone zastępczo w sposób określony w art. 150 Ordynacji podatkowej w dniu 1 sierpnia 2007 r. Z uwagi na to, iż nie zostały one zaskarżone do Dyrektora Izby Skarbowej, stały się ostateczne.

W związku z tym organ II instancji stwierdził, że zgodnie z treścią art. 224 Ordynacji podatkowej, wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego nie wstrzymało jej wykonania. Ponadto w rozpoznawanej sprawie nie wystąpiły okoliczności o których mowa w art. 224 § 2, art. 224a § 1 i art. 225 O.p., przemawiające za wstrzymaniem wykonania decyzji stanowiących podstawę dochodzonych należności w toku postępowania egzekucyjnego. Zatem - w ocenie organu odwoławczego - z uwagi na to, że w rozpoznawanej sprawie zobowiązanie podatkowe L. J. w podatku dochodowym od osób fizycznych za lata 2001, 2002 i 2004 istnieje i jest wymagalne, zasadnym było wystawienie tytułów wykonawczych oraz wszczęcie na ich podstawie postępowania egzekucyjnego do majątku Zobowiązanego, w celu przymusowego wyegzekwowania dochodzonych należności. Wobec tego zarzut braku wymagalności obowiązku nie zasługiwał na uwzględnienie.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie skarżący L. J. wniósł o uchylenie w całości postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej, podnosząc iż Naczelnik Urzędu Skarbowego bezpodstawnie wystawił tytuły wykonawcze i na ich podstawie wszczął postępowanie egzekucyjne, w sytuacji, gdy nie zostały zakończone przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym postępowania ze skarg L. J. na postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej, utrzymujące w mocy postanowienia Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej, odmawiające zawieszenia postępowań prowadzonych w zakresie kontroli rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania podatku dochodowego od osób fizycznych za lata: 2001, 2002 i 2004.

Ponadto skarżący podniósł, iż nie mógł uczestniczyć w postępowaniu administracyjnym w pierwszej jak i w drugiej instancji w wyżej wymienionych sprawach, z uwagi na bezdomność oraz z powodu schorzenia psychiatrycznego i tym samym został on pozbawiony "prawa do dowodów".

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie z w a ż y ł, co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Na wstępie stwierdzić należy, że skarżący w swojej skardze nie przedstawił żadnych zarzutów odnoszących się do postępowania egzekucyjnego. Z treści skargi wynika w istocie, że skarżący kwestionuje rozstrzygnięcia Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej, określające wysokość zobowiązania podatkowego skarżącego w podatku dochodowym od osób fizycznych za lata: 2001, 2002 i 2004.

Podstawy wniesienia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym zawarte zostały w art. 33 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wniesienie zarzutów z jakichkolwiek innych przyczyn niż wymienione w powołanym przepisie nie upoważniają organu egzekucyjnego do ich rozpatrzenia.

Stosownie do powołanego przepisu, podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być:

1) wykonanie lub umorzenie w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku;

2) odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej;

3) określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia, o którym mowa w art. 3 i 4;

4) błąd co do osoby zobowiązanego;

5) niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym;

6) niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego;

7) brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1;

8) zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego;

9) prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny;

10) niespełnienie wymogów określonych w art. 27 ustawy - czyli koniecznych elementów tytułu wykonawczego.

Jak z powyższego wynika, okoliczności na które powołuje się skarżący, tj. wniesienie odwołania od decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej z dnia [...], nr [...], określającej wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2004 r. oraz wniesienie zażalenia na postanowienia Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej, odmawiające zawieszenia postępowań prowadzonych w zakresie kontroli rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2001, 2002 i 2004, a następnie zaskarżenie postanowień organu odwoławczego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie i niezakończenie tych spraw przed sądem - nie zostały wymienione wśród podstaw zarzutu w postępowaniu egzekucyjnym.

Zasadnie też w zaskarżonym postanowieniu wskazano, że zgodnie z treścią art. 224 ustawy z dnia 9 sierpnia Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.), wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego nie wstrzymuje jej wykonania.

Egzekwowane zobowiązanie skarżącego wynika z decyzji wymiarowych organu podatkowego i w toku postępowania podatkowego skarżący miał prawo podnoszenia kwestii związanych z istnieniem i wymagalnością zobowiązania podatkowego. W ramach zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania kwestii dotyczących zakończonego decyzją postępowania podatkowego. Organ egzekucyjny nie może więc rozpatrzyć sprawy pod względem merytorycznym, stanowiłoby to bowiem także naruszenie przepisu art. 34 § 1a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zgodnie z którym: "Jeżeli zarzut zobowiązanego jest lub był przedmiotem rozpatrzenia w odrębnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym lub sądowym albo zobowiązany kwestionuje w całości lub w części wymagalność należności pieniężnej z uwagi na jej wysokość ustaloną lub określoną w orzeczeniu, od którego przysługują środki zaskarżenia, wierzyciel wydaje postanowienie o niedopuszczalności zgłoszonego zarzutu".

Również inne okoliczności na które powołuje się skarżący, tj. jego bezdomność i choroba, istniejące zarówno podczas postępowania egzekucyjnego, jak i poprzedzającego je postępowania podatkowego, nie mogą być podstawą zarzutu w postępowaniu egzekucyjnym - i w ramach zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym takie problemy nie mogą być rozstrzygane.

Odnosząc się do kwestii dotyczącej wydania przez Naczelnika Urzędu Skarbowego, działającego w charakterze wierzyciela, ww. postanowienia z dnia 23 listopada 2007 r., Sąd uznał (zgodnie z poglądami doktryny i utrwalonym orzecznictwem, w tym wyrokiem składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 czerwca 2007 r., sygn. akt I FPS 4/06), iż w sytuacji, gdy wskazany Naczelnik Urzędu Skarbowego był jednocześnie wierzycielem i organem egzekucyjnym - zajmowanie stanowiska przez wierzyciela wobec wniesionych zarzutów w formie zaskarżalnego postanowienia było bezprzedmiotowe. Równocześnie Sąd uznał za prawidłową argumentację organu odwoławczego o niecelowości uchylania postanowienia naczelnika urzędu skarbowego, gdyż postanowienie organu I instancji można potraktować jako postanowienie organu egzekucyjnego, bowiem Naczelnik Urzędu Skarbowego, jako organ egzekucyjny rozpatrzyłby wniesione zarzuty tak samo jak w postanowieniu z dnia 23 listopada 2007 r. (wydanym jako wierzyciel). Uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez naczelnika urzędu skarbowego wydłużyłoby więc jedynie czas merytorycznego rozpoznania sprawy. Powyższe uchybienie organu I instancji nie mogło więc mieć wpływu na wynik sprawy.

Wobec stwierdzenia, iż w sprawie nie zaistniała żadna z podstaw zarzutu

w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, skarga nie mogła być uwzględniona

i z tej przyczyny, Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) orzekł jak w pkt. 1 sentencji. O wynagrodzeniu pełnomocnika wyznaczonego na podstawie prawa pomocy orzeczono na podstawie art. 250 tejże ustawy w zw. z § 18 ust.1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).