Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Jolanta Sikorska po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia P. N. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt IV SAB/Wa 398/16 odmawiające P. N. przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi P. N. na bezczynność Ministra Spraw Zagranicznych w przedmiocie nadania klauzuli apostille postanawia: oddalić zażalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt IV SAB/Wa 398/16, na podstawie art. 247 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 788 ze zm., dalej: p.p.s.a.), odmówił P. N. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie go od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata w sprawie z jego skargi na bezczynność Ministra Spraw Zagranicznych w przedmiocie nadania klauzuli apostille.

W uzasadnieniu wskazano, że pismem z dnia 15 sierpnia 2016 r. Piotr Niżyński wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na bezczynność Ministra Spraw Zagranicznych w zakresie nadania klauzuli apostille dla dokumentów potwierdzających treść wyroków Sądu Najwyższego wydanych przez Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego. Wraz ze skargą złożono wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym. W ocenie Sądu I instancji w przedmiotowej sprawie zachodzi przesłanka oczywistej bezzasadności skargi z uwagi na niedopuszczalność jej wniesienia. Sąd ten wskazał, że złożona przez P. N. skarga z dnia [...] sierpnia 2016 r. dotycząca nadania klauzuli apostille przedłożonym dokumentom została rozpatrzona przez organ pismem z dnia [...] września 2016 r. w trybie przepisów działu VIII ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Działania organów administracji publicznej będące przedmiotem tego rodzaju skarg nie podlegają kontroli sądów administracyjnych, gdyż nie mieszczą się w katalogu czynności i aktów zawartym w art. 3 § 2 p.p.s.a.

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiódł skarżący, wnosząc o jego uchylenie. W uzasadnieniu wskazał, że przedmiotem jego skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie nie był sposób rozpatrzenia skargi do Ministra Spraw zagranicznych wniesionej w trybie przepisów działu VIII k.p.a., lecz odmowa nałożenia klauzuli apostille.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zakres kognicji sądu administracyjnego określa art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718, ze zm.), dalej p.p.s.a. Przepis ten stanowi, że sąd administracyjny sprawuje kontrolę nad działalnością administracji publicznej w sprawach skarg na: 1) decyzje administracyjne; 2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę, co do istoty; 3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie; 4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa; 4a. pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach; 5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej; 6) akty jednostek samorządu terytorialnego i ich związków inne niż określone w pkt. 5 podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej; 7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego; 8) bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4a. Nadto sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach (§ 3).

Stosownie do treści art. 247 p.p.s.a., prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności skargi. O oczywistej bezzasadności skargi można mówić, gdy bez potrzeby głębszej analizy prawnej nie ulega najmniejszej wątpliwości, że nie może ona zostać uwzględniona. Wskazany przepis nie różnicuje przyczyn bezzasadności skargi, należy zatem stwierdzić, że prawo pomocy nie przysługuje zarówno w razie oczywistej bezzasadności skargi z przyczyn procesowych, jak i z przyczyn uregulowanych w przepisach materialnoprawnych (por. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 kwietnia 2008 r., sygn. akt I OZ 273/08 oraz z dnia 14 lutego 2012 r., sygn. akt II GZ 41/12; J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, s. 572, Jagielska M., Jagielski J., Gołaszewski P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. Hauser R., Wierzbowski M., Warszawa 2011, s. 803, M. Wierzbowski, A. Wiktorowska, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011, str. 1034 i nast.). Oznacza to, że w przypadku, gdyby nawet sytuacja materialna strony uzasadniała przyznanie prawa pomocy, to stwierdzenie przez sąd, iż w danej sprawie mamy do czynienia z "oczywistą bezzasadnością" skargi powoduje odmowę przyznania prawa pomocy (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 2005 r., sygn. akt II OZ 140/05).

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego taka sytuacja wystąpiła w rozpoznawanej sprawie, gdyż na działanie organu w przedmiocie zakreślonym przez skarżącego nie przysługuje w myśl art. 3 § 2 p.p.s.a. skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Jak wskazał Sąd I instancji skarga złożona przez P. N. dotycząca nadania klauzuli apostille została rozpoznana przez Ministra Spraw Zagranicznych pismem z dnia [...] września 2016 r. w trybie przepisów działu VIII k.p.a. Postępowanie takie nie kończy się zaś władczym aktem podlegającym kontroli sądu administracyjnego. Skarga złożona w trybie działu VIII k.p.a. dotyczy niezadowolenia strony z załatwienia sprawy i nieprawidłowego działania organu. Skarga taka jest odformalizowanym środkiem obrony i ochrony interesów jednostki, których naruszenie nie daje podstaw do żądania wszczęcia postępowania administracyjnego. Załatwiana jest w postępowaniu uproszczonym, kończącym się czynnością materialno-techniczną - zawiadomieniem skarżącego o sposobie załatwienia sprawy. Na taki akt nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Wniesiona skarga jest zatem oczywiście bezzasadna w rozumieniu art. 247 p.p.s.a., stąd wniosek o przyznanie prawa pomocy nie mógł zostać uwzględniony.

Z powyższych względów, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a., oddalił zażalenie.