Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Sobielarska Sędziowie WSA Bożena Marciniak WSA Przemysław Żmich (spr.) Protokolant starszy referent Justyna Kobylarczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2019 r. sprawy ze skargi M. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] września 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę.

Decyzją z [...] września 2018 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...], po rozpatrzeniu odwołania M. R., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] z [...] lipca 2018 r. nr [...] o odmowie przyznania M. R. od [...] lipca 2018 r. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na syna R. R.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie sprawy.

Wnioskiem z 3 lipca 2018 r. M. R. wystąpiła o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad synem R. R., jednocześnie wnosząc o wyrównanie jej emerytury do kwoty [...] zł.

Prezydent Miasta [...] decyzją z [...] lipca 2018 r. odmówił wnioskodawczyni przyznania od [...] lipca 2018 r. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na syna R. R., z uwagi na ustalone wobec wnioskodawczyni prawo do emerytury, co zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1952 ze zm.) – zwanej dalej "ustawą" wyklucza przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Od powyższej decyzji M. R. wniosła odwołanie, podnosząc, że jej emerytura jest o połowę niższa niż świadczenie pielęgnacyjne.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] decyzją z [...] września 2018 r., utrzymując w mocy decyzję Prezydenta Miasta [...] z [...] lipca 2018 r., stwierdziło, że zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej, z tytułu śmieci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego.

Kolegium zwróciło uwagę, że pomimo tego, iż skarżąca może mieć poczucie krzywdy i niesprawiedliwości, przepisy ustawy dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego nakładają na organy obowiązek wydania decyzji o charakterze związanym, co oznacza, że przyznanie świadczenia może nastąpić wyłącznie po spełnieniu wszystkich warunków wynikających z przepisów prawa.

Z akt niniejszej sprawy wynika, że na podstawie orzeczenia Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w O. z [...] czerwca 2014 r. nr [...] R. R. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności. Orzeczenie ma charakter stały, niepełnosprawność istnieje od urodzenia, ustalony w nim stopień niepełnosprawności datuje się od [...] stycznia 2002 r. W orzeczeniu zostało zawarte również wskazanie o konieczności stałej i długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Okoliczności te są w sprawie bezsporne.

Kolegium na podstawie zaświadczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. Inspektorat w O. z [...] lipca 2018 r. ustaliło, że odwołująca ma ustalone prawo do emerytury, w związku z powyższym świadczenie jej nie przysługuje.

Kolegium zauważyło, że zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury. Organ odwoławczy wskazał, że przepisy ustawy dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego nakładają na organy obowiązek wydania decyzji o charakterze związanym, co oznacza, że przyznanie świadczenia może nastąpić wyłącznie po spełnieniu wszystkich warunków wynikających z przepisów prawa.

Od decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z [...] września 2018 r. M. R. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W uzasadnieniu skarżąca podniosła, że jej syn R. R. urodził się w Szpitalu Miejskim nr [...] w W. jako dziecko zdrowe. Po ukończeniu 1 roku życia został skierowany do szpitala i od tego czasu rozpoczęło się długoletnie leczenie jej syna. Podniosła, iż w związku z błędami popełnianymi przez lekarzy w trakcie leczenia jej syna, skarżąca nie mogła wypracować pełnej emerytury. Otrzymywana przez skarżącą emerytura wynosi [...] zł i jest o połowę niższa od kwoty świadczenia pielęgnacyjnego, wypłacanego w związku ze sprawowaniem opieki nad osobą niepełnosprawną. Skarżąca podała, że sama również posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim, natomiast jej mąż posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. Jego emerytura wynosi [...] zł, renta socjalna syna [...] zł. Wskazała, że środki te nie wystarczają na pokrycie bieżących potrzeb osób chorych.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, jednocześnie podtrzymał stanowisko prezentowane dotychczas w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Skarga nie jest uzasadniona.

Poza sporem jest to, że skarżąca ma ustalone prawo do emerytury.

Sąd podziela zatem pogląd, że - zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy - ustalone prawo do emerytury wyklucza przyznanie skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Analizowany przepis jest sformułowany w sposób niebudzący wątpliwości i co istotne nie pozostawia organom administracji orzekającym w tego rodzaju sprawach żadnego luzu decyzyjnego.

Trafnie zwróciło uwagę SKO w [...], że skoro skarżąca ma ustalone prawo do emerytury, to jest osobą wyłączoną z grona beneficjentów świadczeń pielęgnacyjnych. Art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy jest jednoznaczny w swej treści.

Prezydent Miasta [...] i Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...], jako organy administracji publicznej orzekające w niniejszej sprawie, były tym przepisem związane, skutkiem czego były zobligowane do wydania decyzji odmawiającej przyznania skarżącej wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym synem.

Zgodnie bowiem z art. 7 Konstytucji RP i art. 6 kpa organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. W tej sytuacji nie można zarzucić organom działania sprzecznego z prawem.

Mając na uwadze powyższe podkreślić należy, że nawet trudna sytuacja życiowa skarżącej związana z opieką nad niepełnosprawnym synem nie może przemawiać za przyznaniem jej świadczenia pielęgnacyjnego, z uwagi na wyraźny zapis ustawy.

Nadto, w ocenie Sądu, nie można przyjmować założenia, że skoro Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny, a rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych (art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), to każdy wniosek o udzielenie pomocy rodzinie znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej powinien być zaspokojony. To Państwo określa warunki udzielania pomocy rodzinom i osobom niepełnosprawnym, w tym przesłanki odmowy udzielenia pomocy (art. 81 Konstytucji RP).

Zróżnicowanie uprawnień do pomocy ze strony Państwa nie stanowi samo w sobie naruszenia zasady równości i zasady niedyskryminacji, o których mowa w art. 32 Konstytucji RP. Wszystkie osoby będące emerytami, opiekujące się niepełnosprawnymi dziećmi, znajdują się w takiej samej sytuacji prawnej – nie mogą otrzymać świadczenia pielęgnacyjnego.

Sąd zwraca uwagę, że świadczenie pielęgnacyjne jest surogatem wynagrodzenia za pracę, ponieważ jest dedykowane osobom czynnym zawodowo. Po osiągnięciu określonego wieku osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne ma możliwość przejścia na emeryturę, ponieważ za tę osobę opłacane są składki na ubezpieczenia społeczne (art. 6 ust. 2a pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).

Skoro zatem osoba pracująca, po przejściu na emeryturę, traci wynagrodzenie za pracę, to i emeryt nie może mieć ustalonego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Przyznanie emerytowi świadczenia pielęgnacyjnego stawiałoby w korzystniejszej sytuacji te osoby względem emerytów, którzy wcześniej pozostawali w zatrudnieniu, a którzy, po przejściu na emeryturę, utracili wynagrodzenie za pracę.

Zdaniem Sądu, nie można postrzegać świadczenia pielęgnacyjnego jako korzystniejszego od emerytury jedynie przez pryzmat jego wysokości. Skarżąca pomija to, że – co do zasady - emerytura prawidłowo ustalona na wniosek danej osoby jest świadczeniem najbardziej pewnym. Sytuacja emeryta jako świadczeniobiorcy jest najbardziej stabilna spośród wszystkich osób pobierających świadczenia z szeroko rozumianego zabezpieczenia społecznego. Trzeba też wskazać, że emeryt – co do zasady – może podjąć pracę zarobkową, natomiast osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne - nie. Istotne jest też to, że status emeryta zabezpiecza także materialnie członka jego rodziny. W przypadku śmierci emeryta dzieci własne uprawnione są do renty rodzinnej (art. 65 ust. 1 w zw. z art. 68 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.). W przypadku śmierci osoby uprawnionej do świadczenia pielęgnacyjnego dziecko tej osoby nie otrzymuje żadnego świadczenia.

Z powyższego wynika, że nie do końca trafne jest twierdzenie M. R., że uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego jest w oczywisty sposób korzystne dla niej i dla jej syna. Poruszone zagadnienie ma charakter dużo bardziej złożony. Przy rozpatrywaniu tej kwestii nie można kierować się tylko i wyłącznie wysokością świadczenia, ale trzeba uwzględnić także wszelkie możliwości prawne wiążące się z uzyskaniem statusu emeryta.

W ocenie Sądu, poruszone w skardze problemy związane są z brakiem zapewnienia odpowiednich mechanizmów pozwalających na przejście na wniosek emeryta z systemu emerytalnego do systemu świadczeń opiekuńczych, wedle kryterium uzyskania świadczenia korzystniejszego dla wnioskodawcy. Skład orzekający w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, że sygnalizowany w skardze problem ma charakter systemowy i dotyczy przyjętego przez ustawodawcę określonego modelu zabezpieczenia społecznego obowiązującego w Polsce.

W niniejszej sprawie finansowe potrzeby M. R. jako matki osoby niepełnosprawnej (art. 67 ust. 1 Konstytucji RP) są zabezpieczone. Skarżąca utrzymuje się z emerytury. To samo dotyczy finansowych potrzeb socjalnych syna skarżącej R. R. jako osoby w sposób trwały całkowicie niezdolnej do pracy (art. 67 ust. 1 Konstytucji RP), który utrzymuje się z renty socjalnej.

Reasumując, w ocenie Sądu, organy obu instancji prawidłowo uznały, że w sprawie nie zostały spełnione przesłanki do przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad synem. Przeprowadzone w sprawie postępowanie było zgodne z zasadami określonymi w Kodeksie postępowania administracyjnego. Organy administracji publicznej w sposób wyczerpujący zebrały i rozpatrzyły materiał dowodowy wymagany dla rozstrzygnięcia sprawy oraz w należyty sposób uzasadniły zajęte stanowisko. Zaskarżona decyzja i decyzja ją poprzedzająca odpowiadają przeto prawu. Decyzje te są także zgodne z poglądami orzecznictwa w tego typu sprawach (por. wyrok NSA z 6 kwietnia 2017 r. sygn. akt I OSK 2950/15; wyrok NSA z 10 lipca 2018 r. sygn. akt I OSK 134/18).

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.) orzekł, jak w sentencji wyroku.