Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Ewa Makosz - Frymus Sędziowie WSA Ewa Kręcichwost - Durchowska(spr.) WSA Izabela Bąk - Marciniak Protokolant st.sekr.sąd. Justyna Frankowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 czerwca 2010 r. sprawy ze skargi H. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] marca 2010 r., nr [...] w przedmiocie odmowy zarejestrowania pojazdu 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta P. z dnia [...] października 2009 r. nr [...], 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. na rzecz skarżącej H. R. kwotę 200 złotych ( dwieście ) tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 257 złotych ( dwieście pięćdziesiąt siedem ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Decyzją z dnia [...] października 2009 r. Prezydent Miasta P. odmówił H. R. zarejestrowania samochodu marki L. [...] o nr rej. [...].

W uzasadnieniu organ wskazał, iż zgodnie z art. 73 ust. ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (teksy jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z ze zm.) rejestracji pojazdu dokonuje, na wniosek właściciela, starosta właściwy ze względu na miejsce jego zamieszkania (siedzibę), wydając dowód rejestracyjny i zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne oraz nalepkę kontrolną, jeżeli jest wymagana. Zdaniem organu przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym wymagają aby wniosek o rejestrację pojazdu złożył (podpisał) właściciel pojazdu, co odnosząc do współwłasności prowadzi do uznania, że wniosek taki powinni podpisać wszyscy współwłaściciele lub współwłaściciel legitymujący się pełnomocnictwem pozostałych współwłaścicieli. Organ wskazał, iż w niniejszej sprawie drugi ze współwłaścicieli nie wyraził zgody na zarejestrowanie.

Organ wyjaśnił, iż organ rejestrujący pojazd nie jest uprawniony do badania jak w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.) wykonywany jest zarząd rzeczą wspólną i jak kształtują się wielkości udziałów poszczególnych współwłaścicieli. Sprawy dotyczące sporu na tle korzystania z rzeczy niewątpliwe należą do drogi sądowej.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła H. R. zarzucając jej naruszenie:

- art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071; ze zm. – dalej "Kpa") polegające na braku załatwienia wniosku o zarejestrowanie poprzez zapisanie prawa współwłasności w dokumentach samochodu osobowego;

- art. 104 § 2 Kpa poprzez nie rozstrzygnięcie wniosku i uniemożliwienie właścicielowi wymienionego wyżej pojazdu wykonania obowiązku rejestracyjnego;

- art. 64 § 2 zgodnie z art. 54 Kpa poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni nie wykazała swoich praw rzeczowych do udziałów we współwłasności przedmiotowego pojazdu i nie usunęła wad swojego wniosku;

- art. 72, 73 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, polegające na uniemożliwieniu właścicielowi pojazdu zarejestrowania zmian w dokumentach, a w szczególności faktu zmiany współwłaściciela przedmiotowego samochodu;

- zasad ogólnych postępowania zapisanych w art. 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Kpa poprzez nieprzestrzeganie przepisów prawa, w tym prawa materialnego, braku spełnienia funkcji publicznej i zaniechania dokonania ustaleń faktycznych.

Ponadto odwołująca zarzuciła zaskarżonej decyzji brak rozstrzygnięcia wniosku rejestracyjnego co do istoty sprawy bądź w sposób kończący sprawę w tej instancji oraz brak wyczerpującego informowania o okolicznościach faktycznych i prawnych, mających wpływ na wydanie zaskarżonej decyzji oraz brak umożliwienia stronie czynnego udziału w sprawie i braku wyjaśnienia zasadności przesłanek, którymi kierował się Prezydent.

Wskazując na powyższe odwołująca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu odwołanie strona podniosła, iż jest właścicielem 51% udziałów w samochodzie i jako właściciel pojazdu (w jego części) jest legitymowana i zobowiązana do dokonania zmian w dokumentach, w tym w dowodzie rejestracyjnym i karcie pojazdu. Skarżąca podniosła, iż dowód rejestracyjny i karta pojazdu są dokumentami urzędowymi, w których z mocy prawa winny znaleźć się zapisy o właściwym i aktualnym stanie prawnym. Rejestracja zmian służy m.in. dokonaniu ubezpieczenia, poddanie się obowiązkowemu ubezpieczeniu OC, a także stanowi obowiązek administracyjny zarejestrowanie zmiany właściciela. Zdaniem odwołującej urząd nie jest uprawniony do rozstrzygania spraw zastrzeżonych dla prawa materialnego, a dokonanie zmian rejestracyjnych ma charakter jedynie "materialno-techniczny". Odwołująca podniosła, iż uprawnionym do zarejestrowania zmian własnościowych jest właściciel, a tym właścicielem jest również współwłaściciel, ten bowiem realizuje jedynie wynikające z jego własności prawa, w tym prawa do ich zarejestrowania. Strona wskazała, iż urząd rejestruje jej prawa, a nie rozstrzyga o ich istnieniu. W ocenie odwołującej organ w sposób nieuzasadniony i bezprawny odmawia mi się wykonania obowiązku oraz że przedstawione podstawy proceduralne przeczą brzmieniu tych przepisów, a nade wszystko prowadzą do niedozwolonej interpretacji prawa. Skarżąca zauważyła, iż zaskarżona decyzja, ponad podniesione zarzuty, tworzy stan niezgodności z prawem i jest sprzeczna z prawem oraz narusza konstytucyjnie zagwarantowane prawo własności i wszystkie przepisy materialne z tym prawem związane.

Zdaniem odwołującej w niniejszej sprawie nie istnieje żadna sporna sprawa i nie ma żadnych podstaw dla drogi sądowej. Odwołująca wskazała, iż nie wie o jakie rozstrzygnięcia cywilne ma występować w związku z jej obowiązkiem rejestracyjnym.

Decyzją z dnia [...] marca 2010 r. [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję wskazując, iż zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy Prawa o ruchu drogowym rejestracji pojazdu dokonuje na wniosek właściciela, starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) właściwy ze względu na miejsce jego zamieszkania (siedzibę), wydając dowód rejestracyjny i zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne oraz nalepkę kontrolną jeżeli jest wymagana. Z treści powołanego przepisu wynika, że organ dokonuje rejestracji pojazdu tj. rzeczy, a nie prawa - jakim jest udział we własności pojazdu. Organ odwoławczy w ślad za organem I instancji wskazał, iż przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym wymagają aby wniosek o rejestrację pojazdu złożył (podpisał) właściciel pojazdu, co odnosząc do współwłasności prowadzi do uznania, że wniosek taki powinni podpisać wszyscy współwłaściciele lub współwłaściciel legitymujący się pełnomocnictwem pozostałych współwłaścicieli. Zdaniem organu brak zgodnego wniosku współwłaścicieli jest przeszkodą do pozytywnego załatwienia wniosku o rejestrację.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniosła H. R. zarzucając jej naruszenie art. 72 i 73 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz art. 104 § 1 i 2 Kpa, art. 64 § 2 i 54 Kpa oraz zasad postępowania administracyjnego, polegające na odmowie wykonania ciążącego na skarżącej obowiązku.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, iż w przedmiotowej sprawie nigdy nie było wątpliwości, co do jej prawa własności, a istniejące w dniu nabycia zapisy w dowodzie rejestracyjnym i karcie pojazdu zapisy stały się nieaktualne. Skarżąca wyjaśniła, iż przedmiotem wniosku nie było ustalenie sposobu sprawowania zarządu. Skarżąca powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych wskazała, iż za właściciela w rozumieniu art. 73 ustawy Prawo o ruchu drogowym uznać należy każdego, komu służy prawo własności do rzeczy oraz że zarejestrowany może być jedynie pojazd, który stanowi przedmiot uregulowanego prawa własności.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie powtarzając argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 23 czerwca 2010 r. pełnomocnik skarżącej podtrzymał skargę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. – dalej Ppsa) polega na badaniu zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych. Kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego i procesowego w stopniu istotnie wpływającym na wynik sprawy. Przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Na podstawie art. 134 § 1 Ppsa, w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.

Sąd kontrolując zaskarżoną decyzję w oparciu o wyżej wskazane kryteria uznał, iż zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja Prezydenta Miasta P. zostały wydane z naruszeniem prawa uzasadniającym wyeliminowanie ich z obrotu prawnego.

Podstawę materialnoprawną orzekania przez organy w niniejszej sprawie stanowiły przepisu ustawy Prawo o ruchu drogowym .

Zgodnie z art. 71 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe. W uzasadnieniu uchwały z dnia 18 grudnia 2000 r. (OPK 20/00 ONSA 2001/3/104, Wokanda 2001/5/32) Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, iż rejestracja pojazdu ma służyć identyfikacji pojazdu i jego właściciela, a jednocześnie stanowić jeden z warunków dopuszczenia do ruchu. W myśl art. 73 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym rejestracji pojazdu dokonuje, na wniosek właściciela, starosta właściwy ze względu na miejsce jego zamieszkania (siedzibę), wydając dowód rejestracyjny i zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne oraz nalepkę kontrolną, jeżeli jest wymagana, z zastrzeżeniem ust. 2-5. Organy obu instancji orzekając w niniejszej sprawie uznały, iż z art. 73 ustawy Prawo o ruchu drogowym wynika, że wniosek o zarejestrowanie pojazdu winien być podpisanych przez wszystkich właścicieli oraz że brak zgody któregoś ze współwłaścicieli uniemożliwia rejestrację pojazdu.

Nie ulega wątpliwości, iż za właściciela pojazdu w rozumieniu art. 73 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, na co słusznie zwróciła uwagę skarżąca, należy uznać każdego, komu przysługuje prawo własności do pojazdu w ujęciu cywilistycznym ( art. 140 Kodeksu cywilnego). Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną (art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego).

W tym miejscy zauważyć należy, iż zarejestrowany może być wyłącznie pojazd, który stanowi przedmiot uregulowanego prawa własności (współwłasności), bowiem istotą postępowania w sprawie rejestracji pojazdu nie może być ingerowanie w prawa właścicielskie. Rola organu administracji publicznej zostaje ograniczona do dokonania wszechstronnej oceny, w oparciu o art. 7 i 77 Kpa, czy w świetle przedstawionych dowodów, osoba, która wniosła o dokonanie rejestracji jest właścicielem pojazdu i czy przedstawione dowody są wystarczające do pozytywnego rozpatrzenia sprawy. W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, iż kwestie własnościowe są uregulowane. Właścicielem przedmiotowego pojazdu jest skarżąca, co wynika ze znajdującej się w aktach sprawy umowy kupna-sprzedaży, oraz bank. Zatem nie ulega wątpliwości, iż wniosek w przedmiotowej sprawie pochodził od osoby uprawnionej.

Przeszkodą w zarejestrowaniu przedmiotowego pojazdu był brak zgody drugiego współwłaściciela.

Organ wydając w niniejszej sprawie decyzję wskazał, iż nie jest uprawniony do badania jak w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego wykonywany jest zarząd rzeczą wspólną i jak kształtują się wielkości poszczególnych udziałów, a z drugiej strony uznał, że aby doszło do zarejestrowania pojazdu wymagane jest współdziałanie wszystkich współwłaścicieli.

W tym miejscu podnieść należy, iż zgodnie z art. 199 Kodeksu cywilnego do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli.

W niniejszej sprawie organy pomimo, iż podkreślały, że nie jest ich sprawą kwestia w jaki sposób sprawowany jest zarząd nad rzeczą wspólną, to jednoznacznie wskazując, iż do zarejestrowania pojazdu w przypadku współwłasności wymagane jest współdziałanie współwłaścicieli faktycznie uznał, iż zarejestrowanie pojazdu jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd.

Sąd nie podziela powyższego poglądu. Zdaniem składu orzekającego w niniejszej sprawie podjęcie przez właściciela czynności mających na celu uzyskanie dokumentu stwierdzającego dopuszczenie przedmiotowego samochodu do ruchu oraz dokumentu służącego identyfikacji pojazdu i jego właściciela nie jest czynnością przekraczająca zwykły zarząd. W doktrynie wskazuje się, że do czynności zwykłego zarządu należy załatwianie bieżących spraw związanych ze zwykłą eksploatacją i utrzymaniem rzeczy w stanie niepogorszonym w ramach aktualnego jej przeznaczenia (zob. Komentarz do art. 199 kodeksu cywilnego (Dz.U.64.16.93), [w:] E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze, 2001). W przedmiotowej sprawie nie można uznać, iż kwestia rejestracji pojazdu prowadzi do pogorszenia stanu pojazdu czy też prowadzi do korzystania z niej w sposób sprzeczny z jej przeznaczeniem, jak również nie można uznać, że czynność ta dokonana będzie ze szkodą dla drugiego ze współwłaścicieli. Czynność rejestracji pojazdu nie ma żadnego wpływu na stosunki właścicielskie. Dowód rejestracyjny nie jest dowodem własności pojazdu, gdyż takimi dokumentami są np.: faktura stwierdzająca nabycie samochodu, umowa kupna/sprzedaży lub wyrok sądu. Jak wskazano już wyżej rejestracja pojazdu ma służyć identyfikacji pojazdu i jego właściciela, a jednocześnie stanowić jeden z warunków dopuszczenia do ruchu.

Zatem stosownie do art. 201 Kodeksu cywilnego do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. Wskazać należy, że skarżąca jest współwłaścicielką pojazdu w 51% W tym podnieść również należy, iż ustalenie przez organ udziałów we współwłasności jak i możliwości skutecznego wystąpienia z wnioskiem o zarejestrowanie pojazdu nie jest ingerowaniem w prawa właścicielskie.

Organ rozpoznając sprawę ponownie mając na względzie wyżej poczynione uwagi wyda stosowne rozstrzygnięcie.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153 poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku. Art. 152 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie zastosowano z uwagi na negatywny charakter rozstrzygnięcia. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 Ppsa w zw. § 14 ust 2 pkt 1 lit c oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz. U. Nr 163 poz. 1349 ze zm.).

jh