Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Rudowski Sędziowie NSA Bogusław Dauter (sprawozdawca) Aleksandra Wrzesińska-Nowacka po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 3 września 2019 r., sygn. akt I SA/GI 321/19 w sprawie ze skargi S. sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w W. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach z dnia 11 lutego 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia postępowania egzekucyjnego oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z 3 września 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, I SA/GI 321/19, uchylił zaskarżone postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach z 11 lutego 2019 r., w przedmiocie odmowy umorzenia postępowania egzekucyjnego, w sprawie ze skargi S. sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą w W. W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku organ na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 98 § 1 i § 2 oraz art. 26 § 5 i art. 32 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2018 r., poz. 1314 ze zm., dalej: u.p.e.a.) poprzez przyjęcie, że czynności egzekucyjne podjęte przed doręczeniem zobowiązanemu tytułu wykonawczego nie mogą rodzić skutków prawnych im przypisanych, co oznacza, iż organ egzekucyjny nie dokonał 12 września 2018 r. skutecznego zajęcia ruchomości (samochodów),

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 26 § 5 oraz art. 32 i 98 § 2 u.p.e.a. poprzez przyjęcie, iż w ustalonym stanie faktycznym późniejsze doręczenie tytułów wykonawczych wraz z protokołami zajęcia ruchomości narusza przepisy ustawy egzekucyjnej w sytuacji, w której wykładnia wskazanych przepisów dopuszcza możliwość takiego działania przez organy egzekucyjne,

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 32 oraz art. 98 § 2 u.p.e.a. poprzez przyjęcie, że brak doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego prowadzi do nieważności podjętych wcześniej czynności egzekucyjnych,

Organ wniósł uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez oddalenie skargi, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach, a także o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma uzasadnionych podstaw.

Właściwe doręczenie zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego ma istotne znaczenie procesowe, ponieważ zgodnie z art. 26 § 5 pkt 1 u.p.e.a. dopiero z chwilą skutecznego dokonania powyższej czynności dochodzi do wszczęcia egzekucji administracyjnej. Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej bez znaczenia jest okoliczność, że środek egzekucyjny stosowany był przez organ właściwy ze względu na położenie majątku zobowiązanego, a nie jego siedziby. Jakkolwiek może to rodzić trudności z doręczeniem zobowiązanemu tytułu wykonawczego, nie może to jednak oznaczać odstąpienia od reguły przewidzianej w art. 26 § 5 pkt 1 u.p.e.a.. Rozwiązaniem tego problemu jest możliwość doręczenia tytułu wykonawczego za pośrednictwem poczty, ale przed dokonaniem określonej czynności egzekucyjnej a nie po jej dokonaniu, jak miało to miejsce w sprawie niniejszej. Nie rodzi również skutków prawnych telefoniczne poinformowanie przedstawiciela spółki o podjętej czynności zajęcia. Wobec powyższego stwierdzić należy, że egzekucja administracyjna została prawidłowo wszczęta 17 września 2017 r., gdyż w tej dacie organ pierwszej instancji doręczył skarżącej tytuły wykonawcze.

Nie jest również zasadny zarzut naruszenia art. 26 § 5 pkt 1 w zw. z art. 32 i art. 98 § 2 u.p.e.a. Drugi z tych artykułów stanowi, że organ egzekucyjny lub egzekutor, przystępując do czynności egzekucyjnych, doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony. Zgodnie zaś z art. 98 § 2 zobowiązanemu doręcza się odpis protokołu zajęcia, a także odpis tytułu wykonawczego, jeżeli uprzednio nie został on zobowiązanemu doręczony. Oba przywołane przepisy są normami samodzielnymi, regulującymi sposób doręczenia tytułów wykonawczych w postępowaniu egzekucyjnym w administracji i stanowią konsekwentne rozwinięcie zasady, wyrażonej w art. 26 § 5 pkt 1 u.p.e.a., zgodnie z którą postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego. Taki zapis ustawowy chroni zobowiązanego przed prowadzeniem egzekucji administracyjnej bez doręczenia odpisu tytułu wykonawczego (zob. wyrok WSA w Warszawie z 29 grudnia 2016 r., VII Sa/Wa 3010/15).

Myli się strona skarżąca, że z powyższych przepisów, w powiązaniu z przepisem art. 98 § 1 u.p.e.a., zgodnie z którym zajęcie ruchomości następuje przez wpisanie jej do protokołu zajęcia i podpisanie protokołu przez poborcę skarbowego (...), wywieść można kolejność działań podejmowanych przez organ egzekucyjny. Mianowicie pierwsze czynności związane są z zajęciem ruchomości, a dopiero następnie doręcza się odpis protokołu i tytułu wykonawczego. Zwroty normatywne zawarte w obu analizowanych przepisach "o ile nie został wcześniej doręczony" i "jeżeli uprzednio nie został on zobowiązanemu doręczony" należy interpretować w ten sposób, że tytuł wykonawczy należy doręczyć równolegle z zajęciem ruchomości albo wcześniej, przed dokonaniem tej czynności. Innymi słowy doręczenie zobowiązanemu tytułu wykonawczego powinno nastąpić najpóźniej w chwili dokonania czynności egzekucyjnej.

Chybiona jest również argumentacja strony skarżącej, że stanowisko sądu pierwszej instancji sprzeczne jest szczególnie z treścią przepisu art. 98 § 2 u.p.e.a. dopuszczającego doręczenie tytułu wykonawczego wraz z odpisem protokołu zajęcia. W sytuacji, w której przy czynności egzekucyjnej nie był obecny przedstawiciel zobowiązanego doręczenie musiało nastąpić po przeprowadzenie czynności związanych w zajęciem. Taka ocena prawna narusza zatem w sposób istotny przepisy postępowania, doprowadziła bowiem do uchylenia postanowienia dyrektora izby administracji skarbowej.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z treści art. 98 § 2 u.p.e.a. wynika, że druga część tego przepisu (po przecinku) odnosi się wyłącznie do tytułu wykonawczego a nie tytułu wykonawczego i odpisu protokołu zajęcia, o czym świadczy użycie w tej części zdania liczby pojedynczej a nie mnogiej. W konsekwencji oznacza to, że odpis protokołu zajęcia doręcza się zobowiązanemu wraz z tytułem wykonawczym w dniu zajęcia albo po tej dacie, jeżeli nie można było go doręczyć zobowiązanemu w dniu zajęcia. Późniejsze doręczenie nie może dotyczyć odpisu tytułu wykonawczego, bo ten jako wszczynający egzekucję administracyjną musi być doręczony najpóźniej w dniu dokonania czynności egzekucyjnej.

W konsekwencji powyższych wywodów rację należy przyznać sądowi pierwszej instancji, że organ pierwszej instancji nie dokonał 12 września 2018 r. skutecznego zajęcia ruchomości (samochodów).

Postawione pytanie co do wymagalności zobowiązania egzekwowanego na podstawie powołanych w sprawie tytułów wykonawczych zostało skierowane do organów egzekucyjnych i wymaga rozstrzygnięcia w kontekście art. 59 u.p.e.a., który to przepis nie był objęty zakresem skargi kasacyjnej.

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 184 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.

-----------------------

3