Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Andrzej Jurkiewicz Sędziowie: sędzia NSA Roman Ciąglewicz (spr.) sędzia del. WSA Grzegorz Antas Protokolant: starszy asystent sędziego Hubert Sęczkowski po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2022 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej w Warszawie Hanny Więckowskiej skargi kasacyjnej E. B. i A. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 września 2019 r. sygn. akt IV SA/Wa 1638/19 w sprawie ze skargi E. B. i A. K. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 maja 2019 r. nr WSO-I.6231.1.13.2019 w przedmiocie odmowy wpisania do rejestru stanu cywilnego aktu małżeństwa oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie.

Wyrokiem z dnia 18 września 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 1638/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę E. B. i A. K. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 maja 2019 r. nr WSO-I.6231.1.13.2019 w przedmiocie odmowy wpisania do rejestru stanu cywilnego aktu małżeństwa.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosły E. B. i A. K.. Wyrok zaskarżyły w całości. Zarzuciły naruszenie prawa materialnego, tj.:

- art. 104 ust. 5 P.a.s.c. poprzez jego błędną wykładnię i odmowę dokonania transkrypcji aktu małżeństwa skarżących w sytuacji, gdy jej dokonanie jest obligatoryjne w związku z rejestracją w polskim rejestrze stanu cywilnego zdarzeń wcześniejszych oraz poprzez uznanie, że obowiązkiem transkrypcji obarczone są skarżące, a nie kierownik urzędu stanu cywilnego;

- art. 107 pkt 3 P.a.s.c. poprzez jego błędne zastosowanie i niedokonanie oceny skutków dokonania lub odmowy dokonania transkrypcji aktu małżeństwa skarżących, nieodniesienie ich do indywidualnej sytuacji skarżących, nieuwzględnienie międzynarodowego porządku publicznego przy rekonstruowaniu zasad porządku publicznego Rzeczypospolitej Polskiej, a w konsekwencji - przyjęcie, że transkrypcja aktu małżeństwa, w którym jako małżonkowie wskazane są dwie osoby tej samej płci, stanowi naruszenie zasad porządku publicznego;

- art. 18 Konstytucji poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że szczególny status małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny stoi na przeszkodzie dokonania transkrypcji aktu małżeństwa skarżących wyłącznie z powodu ich orientacji seksualnej;

- art. 8 w zw. z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPCz) poprzez ich niezastosowanie i nieuwzględnienie przy rekonstruowaniu podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, a w konsekwencji naruszenie prawa do poszanowania życia rodzinnego skarżących poprzez nieudzielenie jakiejkolwiek ochrony ich związkowi wyłącznie z powodu ich orientacji seksualnej,

co doprowadziło do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) oraz art. 135 P.p.s.a. poprzez ich niezastosowanie i art. 151 P.p.s.a. poprzez jego zastosowanie.

W oparciu o powyższe zarzuty kasacyjne skarżące wniosły o uchylenie zaskarżonego wyroku, zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych oraz o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie.

Pismem z dnia 14 października 2022 r. Zastępca Prokuratora Regionalnego w Warszawie wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przepis art. 193 zdanie drugie P.p.s.a. wyłącza odpowiednie stosowanie do postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym wymogów dotyczących koniecznych elementów uzasadnienia wyroku, które przewidziano w art. 141 § 4 w zw. z art. 193 zdanie pierwsze P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny nie przedstawia więc w uzasadnieniu wyroku oddalającego skargę kasacyjną opisu ustaleń faktycznych i argumentacji prawnej podawanej przez organy administracji i Sąd pierwszej instancji.

Zgodnie z art. 183 § 1 P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak pod rozwagę nieważność postępowania. Nie zachodzą okoliczności skutkujące nieważność postępowania, określone w art. 183 § 2 pkt 1 – 6 P.p.s.a., należy zatem ograniczyć się do zagadnień wynikających z zarzutów wyartykułowanych w podstawach skargi kasacyjnej.

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Zarzuty naruszenia art. 104 ust. 3 oraz art. 107 pkt 3 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2224 ze zm.), dalej: "P.a.s.c.", są ze sobą powiązane i dotyczą istoty sprawy, którą jest instytucja prawa materialnego – transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego.

W myśl art. 104 ust. 2 P.a.s.c., transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego polega na wiernym i literalnym przeniesieniu treści tego dokumentu do polskiego rejestru stanu cywilnego, zarówno pod względem językowym, jak i formalnie bez żadnej ingerencji w pisownię imion i nazwisk osób wskazanych w zagranicznym dokumencie.

Według art. 104 ust. 1 P.a.s.c., w drodze transkrypcji może zostać przeniesiony do rejestru stanu cywilnego zagraniczny dokument stanu cywilnego, będący dowodem zdarzenia i jego rejestracji.

Transkrypcja nie ma charakteru rejestracyjnego zdarzenia, ale jest jedynie sporządzeniem w formie czynności materialno-technicznej aktu polskiego reprodukującego odpis zagranicznego aktu stanu cywilnego (patrz: wyrok NSA z dnia 26 czerwca 2021 r., sygn. akt II OSK 2608/19 oraz orzecznictwo i piśmiennictwo tam powołane).

W wyniku transkrypcji powstaje polski akt stanu cywilnego, który "odrywa się" od aktu pierwotnego rejestrującego zdarzenie i jego dalsze losy w polskim porządku prawnym są niezależne od losów zagranicznego aktu (patrz: uchwała SN z dnia 20 listopada 2012 r., sygn. akt III CZP 58/12). Bezpośrednim skutkiem prawnym transkrypcji jest zatem utworzenie polskiego aktu stanu cywilnego, który ma moc dowodową równą aktom stanu cywilnego utworzonym w Polsce w wyniku rejestracji zdarzenia prawnego (art. 3 P.a.s.c.). Transkrybowany akt małżeństwa nie różni się mocą dowodową określoną w art. 3 P.a.s.c. od aktu małżeństwa zawartego według polskiego prawa. Oznacza to, że skutki prawne jakie wywołuje sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego w wyniku transkrypcji są tożsame z tymi, jakie wywołuje akt stanu cywilnego sporządzony w momencie rejestracji zdarzenia prawnego według prawa polskiego.

Okoliczności te mają zasadniczy wpływ na rozumienie normy zawartej w art. 104 ust. 5 P.a.s.c. Zgodnie z tym przepisem, transkrypcja jest obligatoryjna, jeżeli obywatel polski, którego dotyczy zagraniczny dokument stanu cywilnego, posiada akt stanu cywilnego potwierdzający zdarzenia wcześniejsze sporządzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i żąda dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego lub ubiega się o polski dokument tożsamości lub nadanie numeru PESEL.

Jak wskazano w uzasadnieniu uchwały NSA z dnia 2 grudnia 2019 r., sygn. akt II OPS 1/19, obligatoryjność transkrypcji nie wyłącza stosowania przesłanek jej odmowy wymienionych w art. 107 P.a.s.c. W wyniku transkrypcji powstaje bowiem polski akt stanu cywilnego, który cechuje się szczególną mocą dowodową (art. 3 P.a.s.c.). Ustawodawca zobowiązał kierownika urzędu stanu cywilnego w postępowaniu w sprawie transkrypcji do oceny, czy zagraniczny dokument stanu cywilnego nie zawiera treści sprzecznych z polskim porządkiem prawnym lub czy nie zachodzą obawy co do jego prawidłowości (art. 107 pkt 1-3 P.a.s.c.). Obligatoryjność transkrypcji stwarza natomiast podwyższony standard dowodowy w wymienionych w P.a.s.c. postępowaniach. Wymaganie dowodowe określone w analizowanym przepisie (przedstawienie transkrybowanego aktu jeżeli obywatel polski ubiega się o polski dokument tożsamości lub nadanie numeru PESEL) nie wpływa na zasadę potwierdzoną uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2012 r., sygn. akt III CZP 58/12 (OSNC z 2013 r. Nr 5, poz. 55), że zagraniczne dokumenty urzędowe mają moc dowodową na równi z polskimi dokumentami urzędowymi, a akt stanu cywilnego sporządzony za granicą stanowi wyłączny dowód zdarzeń w nim stwierdzonych także wtedy, gdy nie został wpisany do polskich ksiąg stanu cywilnego. W odniesieniu bowiem do zagranicznych dokumentów stanu cywilnego zastosowanie znajduje reguła określona w art. 1138 K.p.c. (patrz: ONSA i wsa 2020/2/11).

Zarzut naruszenia art. 104 ust. 5 P.a.s.c. nie jest zasadny także w aspekcie podmiotu, którego dotyczy obowiązek dokonania transkrypcji. Wypowiedzi Sądu pierwszej instancji w tym zakresie nie można odrywać od całości stanowiska Sądu, a także właściwego rozumienia art. 104 ust. 5. Jest niewątpliwe, że Sąd pierwszej instancji, odczytując dyspozycję art. 104 ust. 5, nie zakwestionował unormowań art. 104 ust. 4, art. 107 pkt 1-3 P.a.s.c. Z przepisów tych wynika, że to kierownik urzędu stanu cywilnego jest organem właściwym do rozpoznania wniosku o dokonanie transkrypcji. W tym sensie obowiązek dokonania transkrypcji spoczywa na kierowniku urzędu stanu cywilnego. Uwzględnienie wniosku polega na przeniesieniu, w drodze czynności materialno-technicznej, przez kierownika urzędu stanu cywilnego do którego złożono wniosek, do rejestru stanu cywilnego, zagranicznego dokumentu stanu cywilnego, który dotyczy obywateli polskich posługujących się również aktami stanu cywilnego sporządzonymi w Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast zgodnie z art. 107 pkt 3 P.a.s.c., kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia dokonania transkrypcji, jeżeli transkrypcja byłaby sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

W hipotezie art. 104 ust. 5 P.a.s.c. zawarta jest zaś materialna przesłanka w postaci obligatoryjności transkrypcji, która ma dwa aspekty: przedmiotowy i podmiotowy. Po pierwsze, w warunkach opisanych w omawianej normie, dokonanie czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego lub ubieganie się o polski dokument tożsamości lub nadanie numeru PESEL wymaga dokonania transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego. Po drugie, dla obywatela polskiego, którego dotyczy zagraniczny dokument stanu cywilnego, posiada akt stanu cywilnego potwierdzający zdarzenia wcześniejsze sporządzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i żąda dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego lub ubiega się o polski dokument tożsamości lub nadanie numeru PESEL, transkrypcja jest obligatoryjna (patrz: Alicja Czajkowska [w:] I. Basior, A. Czajkowska, D. Sorbian "Prawo o aktach stanu cywilnego z komentarzem", LEX 2015, pkt 17 do art. 104; Bartosz Kotowicz [w:] "Prawo o aktach stanu cywilnego. Komentarz", WKP 2022, pkt 7 do art. 104).

Nie jest zatem błędem stwierdzenie, że adresatem obowiązku sformułowanego w art. 104 ust. 5 P.a.s.c. jest wnioskodawca (por. wyrok NSA z dnia 22 czerwca 2021 r., sygn. akt II OSK 2608/19).

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 107 pkt 3 P.a.s.c. poprzez błędne zastosowanie i:

- niedokonanie skutków dokonania lub odmowy dokonania transkrypcji aktu małżeństwa skarżących,

- nieodniesienie ich do indywidualnej sytuacji skarżących,

- nieuwzględnienie międzynarodowego porządku publicznego przy rekonstruowaniu zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej,

a w konsekwencji przyjęcie, że transkrypcja aktu małżeństwa, w którym jako małżonkowie wskazane są dwie osoby tej samej płci, stanowi naruszenie zasad porządku publicznego.

Najpierw zauważyć można, że odniesienie się do części opisu naruszenia nastąpi w nawiązaniu do zarzutu naruszenia art. 8 w związku z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności poprzez ich niezastosowanie i nieuwzględnienie przy rekonstruowaniu podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Wbrew omawianemu zarzutowi, nie doszło do naruszenia art. 107 pkt 3 P.a.s.c. poprzez jego błędne zastosowanie. Nie ma podstaw do przyjęcia, że sprawa była rozpatrywana w oderwaniu od indywidualnej sytuacji skarżących. Sąd pierwszej instancji wskazał na praktyczny wymiar transkrypcji przejawiający się w tym , że kierownik urzędu stanu cywilnego, który dokonał transkrypcji, zobowiązany jest wydać wnioskodawcy odpis zupełny aktu stanu cywilnego (art. 105 ust. 2 P.a.s.c.).

Dodał, że w wyniku dokonania transkrypcji zagraniczny akt stanu cywilnego ma byt samodzielny, taj jak każdy akt stanu cywilnego sporządzony w trybie zwykłym. Skutki dokonania transkrypcji zostały omówione w połączeniu z przesłanką zawartą w art. 107 pkt 3 P.a.s.c., na tle indywidualnej sytuacji skarżących: dwóch osób tej samej płci (kobiet), których dotyczy zagraniczny dokument stanu cywilnego – akt małżeństwa sporządzony w Berlinie, w Republice Federalnej Niemiec.

Zgodnie z art. 107 pkt 3 P.a.s.c. kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia dokonania transkrypcji, jeżeli byłaby ona sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten znajduje zastosowanie również przy transkrypcji dokonywanej na podstawie art. 104 ust. 5 P.a.s.c. Funkcją klauzuli porządku publicznego jest ochrona krajowego porządku prawnego przed jego naruszeniem w postaci uznania aktu stanu cywilnego nieodpowiadającemu fundamentalnym zasadom polskiego prawa. W ramach przesłanki porządku publicznego badaniu podlegają skutki prawne uznania danego aktu. Nie chodzi przy tym o samą sprzeczność zagranicznego aktu stanu cywilnego z podstawowymi zasadami porządku prawnego, ale o to, by skutki transkrybowania takiego aktu były nie do pogodzenia z tymi zasadami. Przez podstawowe zasady porządku prawnego należy rozumieć nie tylko fundamentalne zasady ustroju społeczno-politycznego, czyli zasady konstytucyjne, ale także naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa cywilnego, rodzinnego czy procesowego (patrz: powołana wyżej uchwała NSA z dnia 2 grudnia 2019 r., sygn. akt II OPS 1/19). Należy więc uznać, że przepisy regulujące dopuszczalność zawarcia małżeństwa w Polsce stanowią naczelną zasadę zarówno prawa rodzinnego jak i prawa o aktach stanu cywilnego dotyczącego zawierania małżeństw.

Źródłem tych przepisów jest art. 18 Konstytucji RP, stanowiący, że małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten nie przesądza o niemożliwości prawnego uregulowania w jakiejkolwiek formie związków osób tej samej płci, ale podkreśla szczególną ochronę małżeństwa, które jest związkiem kobiety i mężczyzny. Polskie przepisy rangi ustawowej stanowią wypełnienie tej zasady konstytucyjnej. Z art. 1 § 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (w dacie wydania zaskarżonej decyzji: Dz. U. z 2017 r. poz. 682 ze zm. – obecnie: Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.), dalej: "K.r.o.", wynika, że małżeństwo zostaje zawarte gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Przepis ten nie pozostawia wątpliwości w zakresie wykładni pojęcia małżeństwa w polskim porządku prawnym.

Jest to stanowisko utrwalone w orzecznictwie. Jak wskazano w wyroku NSA z dnia 25 lutego 2020 r., sygn. akt II OSK 1059/18, zgodnie z art. 1 § 1 K.r.o., małżeństwem w polskim porządku prawnym jest tylko związek kobiety i mężczyzny. Transkrypcja aktu małżeństwa do polskiego systemu prawa powoduje to, że wystawiany jest polski dokument potwierdzający (a nie kreujący) zdarzenie mające miejsce za granicą i w świetle polskiego prawa dopuszczalnym jest wydanie takiego aktu. Polski system prawny nie zna małżeństwa zawartego między dwoma mężczyznami, a tym samym było niedopuszczalnym dokonanie transkrypcji aktu małżeństwa zawartego za granicą pomiędzy dwoma mężczyznami jako małżeństwa w świetle polskiego prawa.

Stanowisko to należy w pełni zaaprobować i odnieść je do okoliczności niniejszej sprawy, z zastrzeżeniem, że niedopuszczalnym było dokonanie transkrypcji aktu małżeństwa zawartego za granicą pomiędzy dwoma kobietami jako małżeństwa w świetle polskiego prawa (patrz także: wyrok NSA z dnia 28 lutego 2018 r., sygn. akt II OSK 1112/16; wyrok NSA z dnia 6 lipca 2022 r., sygn. akt II OSK 2376/19).

Nie zasługuje zatem na uwzględnienie podstawa kasacji sformułowana przez skarżące jako "zarzut naruszenia art. 18 Konstytucji RP poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że szczególny status małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny stoi na przeszkodzie dokonania transkrypcji aktu małżeństwa skarżących wyłącznie z powodu ich orientacji seksualnej".

Także skutki dokonania transkrypcji aktu małżeństwa zawartego za granicą pomiędzy dwoma kobietami umacniają tezę, że dokonanie wnioskowanej transkrypcji byłoby niedopuszczalne. Jak już powyżej zasygnalizowano, w wyniku transkrypcji powstaje polski akt stanu cywilnego, który odrywa się od aktu, na którym został oparty i jego dalsze losy są w polskim porządku prawnym niezależne od losów zagranicznego aktu, który był przedmiotem transkrypcji (patrz: wyżej powołana uchwała SN z dnia 20 listopada 2012 r., sygn. akt III CZP 58/12). Bezpośrednim skutkiem prawnym transkrypcji jest zatem utworzenie polskiego aktu stanu cywilnego, który ma moc dowodową równą aktom stanu cywilnego utworzonym w Polsce w wyniku rejestracji zdarzenia prawnego (art. 3 P.a.s.c.). Oznacza to, że skutki prawne, jakie wywołuje sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego w wyniku transkrypcji są tożsame z tymi, jakie wywołuje akt stanu cywilnego sporządzony w momencie rejestracji zdarzenia prawnego według prawa polskiego. Chociaż transkrypcja ma charakter deklaratoryjny, to jednak jej dokonanie wiąże się z koniecznością uznania przez polskie organy administracji, że małżeństwo zawarte za granicą stoi na równi z małżeństwem zawartym zgodnie z polskim porządkiem prawnym (patrz: wyrok NSA z dnia 22 czerwca 2021 r., sygn. akt II OSK 2608/19). Uwzględnienie wniosku o transkrypcję w niniejszej sprawie doprowadziłoby do zastąpienia zagranicznego aktu stanu cywilnego polskim dokumentem stanu cywilnego dla dokumentowania faktu zawarcia małżeństwa, mimo że związek małżeński zawarty pomiędzy osobami tej samej płci byłby niezgodny z polskim porządkiem prawnym. To zaś prowadziłoby w swej istocie do obejścia obowiązujących w Polsce regulacji dotyczących zawierania małżeństwa (patrz: wyrok NSA z dnia 6 lipca 2022 r. sygn. akt II OSK 2376/19).

Nie jest zasadny zarzut naruszenia - art. 8 w zw. z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, dalej: "Europejska Konwencja" lub "Konwencja", poprzez ich niezastosowanie i nieuwzględnienie przy rekonstruowaniu podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, a w konsekwencji naruszenie prawa do poszanowania życia rodzinnego skarżących poprzez nieudzielenie jakiejkolwiek ochrony ich związkowi wyłącznie z powodu ich orientacji seksualnej, co zdaniem skarżących, doprowadziło do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) oraz art. 135 P.p.s.a poprzez ich niezastosowanie i art. 151 P.p.s.a. poprzez jego zastosowanie

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Europejskiej Konwencji, każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób (art. 8 ust. 2 Europejskiej Konwencji). Korzystanie z praw i wolności wymienionych w ww. Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn - art. 14 Europejskiej Konwencji.

Transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego, jakim jest akt małżeństwa sporządzony w Republice Federalnej Niemiec potwierdzający zawarcie w dniu 16 sierpnia 2018 r. związku małżeńskiego przez skarżące, a więc zawarcie związku małżeńskiego przez dwie osoby tej samej płci, jest sprzeczna z istniejącym w Polsce porządkiem prawnym. Takie uregulowanie prawne nie stanowi naruszenia art. 8 ust. 1 i 2 oraz art. 14 Europejskiej Konwencji, a to z uwagi na art. 12 Europejskiej Konwencji i wynikające z niego prawo poszczególnych państw do unormowania prawa do zawierania małżeństw przez ustawy krajowe (patrz: wyrok NSA z dnia 25 lutego 2020 r., sygn. akt II OSK 1059/18).

Nie może na wynik niniejszej sprawy wpłynąć powołany w uzasadnieniu kasacji wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, dalej: "ETPC" lub "Trybunał", wydany w sprawie Orlandi i inni przeciwko państwu włoskiemu.

Jak obszernie argumentowano w uzasadnieniu wyroku NSA z dnia 22 czerwca 2021 r., sygn. akt II OSK 2608/19, analizując dotychczasowe orzecznictwo ETPC w sprawie związków jednopłciowych konieczne jest przywołanie w pierwszej kolejności sprawy Schalk i Kopff przeciwko Austrii z dnia 24 czerwca 2010 r. (skarga nr 30141/04), w której Trybunał potwierdził, że pary homoseksualne korzystają z ochrony swojego życia prywatnego i równocześnie uznał, że przysługuje im także ochrona życia rodzinnego (Schalk i Kopff, § 95). W sprawie tej Trybunał podkreślił jednak, że państwa nadal mają swobodę, na podstawie art. 12, jak również na podstawie art. 14 w związku z art. 8 Konwencji, ograniczania dostępu do małżeństwa parom różnej płci i w tym zakresie dysponują pewnym marginesem swobody uznania (Schalk i Kopff, § 108). W późniejszym wyroku Oliari i inni przeciwko Włochom z dnia 21 lipca 2015 r. (skargi nr 18766/11 i 36030/11), Trybunał zawęził margines swobody uznania państwa do stanowienia w zakresie małżeństw jednopłciowych, stwierdzając, że rząd włoski nie wywiązał się z pozytywnego obowiązku zapewnienia skarżącym dostępu do szczególnych ram prawnych przewidujących uznanie i ochronę związków osób tej samej płci (Oliari, § 185). Podkreślił jednak, odnosząc się do sytuacji we Włoszech, że ustawodawca nie przywiązywał wystarczającej wagi do powszechnego społecznego uznania społeczeństwa i najwyższych władz sądowniczych dla prawnego uznania takich związków. Trybunał Konstytucyjny Włoch wielokrotnie bowiem wzywał do prawnego uregulowania praw i obowiązków osób pozostających w związkach homoseksualnych, który to środek mógłby zostać wprowadzony jedynie przez Parlament (Oliari, § 180). W kolejnym wyroku ETPC w sprawie Orlandi i inni przeciwko Włochom z dnia 14 grudnia 2017 r. (skargi nr: 26431/12; 26742/12; 44057/12 and 60088/12) przedmiotem oceny był brak prawnego uznania związków jednopłciowych zawartych za granicą. Trybunał w tej sprawie stwierdził, że doszło do naruszenia praw par po zawarciu przez nie związku małżeńskiego za granicą, ponieważ prawo włoskie nie zapewniało im żadnej ochrony prawnej ani uznania przed 2016 r., kiedy to weszły w życie przepisy dotyczące związków partnerskich osób tej samej płci (Orlandi, § 209-211). Jednocześnie, zarówno w sprawie Oliari, jak i w sprawie Orlandi, Trybunał nie odstąpił od wykładni przepisów Konwencji zaprezentowanej w sprawie Schalk i Kopff. W sprawie Orlandi podkreślił, że państwo będące stroną Konwencji korzysta z marginesu swobody oceny w zakresie prawnego uznawania związków jednopłciowych. Zakres swobodnej oceny państw różni się natomiast w zależności od okoliczności, przedmiotu sprawy oraz kontekstu prawnego i społecznego. W tym względzie jednym z istotnych czynników może być istnienie lub nieistnienie wspólnych podstaw między ustawodawstwami umawiających się państw (Orlandi, § 203). Brak konsensusu w sprawie prawnego uznania związków osób tej samej płci zawartych za granicą wśród państw umawiających się, które takich związków nie rejestrują potwierdza, że państwom należy przyznać co do zasady szeroki margines oceny w zakresie decyzji, czy uznawać takie małżeństwa zawarte za granicą (Orlandi, § 205).

Przedstawione orzecznictwo ETPC, a w szczególności powołany w skardze kasacyjnej wyrok Orlandi i inni przeciwko Włochom, potwierdza, że państwa strony Konwencji wciąż korzystają z marginesu swobodnej oceny co do prawnego uznania związków jednopłciowych zawartych za granicą.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 P.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną.