Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Krystyna Madalińska-Urbaniak, Sędzia NSA - Ewa Wrzesińska-Jóźków, Sędzia NSA - Piotr Piszczek (spr.), , po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 21 grudnia 2016 r. sprawy ze skargi [...] sp. j. z siedzibą w Z. na decyzję Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia [...] grudnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wypłaty miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych oddala skargę.

1. Skarżąca – F. Sp. j. złożyła do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wniosek Wn-D o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za luty 2015 r.

2. Decyzją z dnia [...] czerwca 2015 r. Prezes Zarządu PFRON – stosownie do treści art. 104 k.p.a. w zw. z art. 45 ust. 3a w zw. z art. 26a ust. 9a pkt 1 i art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 ze zm.) - dalej ustawa lub ustawa o rehabilitacji oraz art. 1 ust. 4 lit. c) oraz art. 2 pkt 18 lit. c) rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodnie z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. U. UE L 187 z 26 czerwca 2014 r., s. 1) – dalej "rozporządzenie Komisji UE nr 651/2014 - odmówił stronie wypłaty wskazanego dofinansowania.

W motywach wskazano, że przedstawionego przez stronę bilansu sporządzonego na koniec 28 lutego 2015 r. wynika, że wartość zobowiązania i rezerw na zobowiązania na koniec lutego 2015 r. wyniosła 3812076,78 zł i przekraczała wartość aktywów wynoszących ogółem 3729293,94 zł; tym samym kapitał własny przyjął wartość ujemną. Taka zaś sytuacja stanowi podstawę do ogłoszenia upadłości (vide art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze – Dz. U. 2015, poz. 233).

Tak więc na dzień składania przedmiotowego wniosku Strona wypełniała definicję przedsiębiorstwa " znajdującego się w trudnej sytuacji" ponieważ Spółka zrealizowała kryteria kwalifikujące ją do objęcia postępowaniem upadłościowym, bowiem zobowiązania przekraczały wartość jej majątku. W konsekwencji zostały spełnione przesłanki wynikające z art. 1 ust. 4 lit. c) oraz art. 2 pkt 18 lit c) rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 a tym samym pomoc publiczna w postaci dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych nie może być udzielona i wypłacona.

3. W efekcie wniesionego odwołania Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej decyzją z dnia [...] grudnia 2015 r. – stosownie do treści art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. w zw. z art. 66 ustawy o rehabilitacji – utrzymał zaskarżony akt administracyjny w mocy.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 48a ust. 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji środki Funduszu, przyznane pracodawcy wykonującemu działalność gospodarczą na podstawie art. 26, art. 26a (dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych), art. 26d i art. 32 ust. 1 pkt 2 stanowią pomoc na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych w rozumieniu rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014. Pomoc ze środków Funduszu nie może zostać udzielona lub wypłacona pracodawcy wykonującemu działalność gospodarczą i znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej według kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielenia pomocy publicznej.

Przepis art. 48a ust. 2 ustawy o rehabilitacji wyraźnie wskazuje, że dofinasowanie dla pracowników do wynagrodzeń zatrudnionych przez nich osób niepełnosprawnych jest pomocą na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych w rozumieniu rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 w związku z tym dofinasowanie to winno być zgodne z postanowieniami tego rozporządzenia. W rozporządzeniu tym, należy więc szukać kryteriów niezbędnych dla ustalenia, czy pracodawca znajduje się w trudniej sytuacji ekonomicznej. Wobec powyższego bezzasadny jest zarzut strony dotyczący stosowania rozporządzenia Komisji nr 651/2014.

Z załączonej do sprawy dokumentacji wynika, że Strona jest średnim przedsiębiorstwem. Przy ocenie jego sytuacji finansowej zastosowanie będzie miała definicja przedsiębiorstwa zagrożonego określona w tym rozporządzeniu. Zgodnie z art. 1 ust. 4 lit c) ww. rozporządzenia Komisji jego postanowienia nie mają zastosowania do pomocy udzielonej przedsiębiorcom znajdującym się w trudniej sytuacji, a tak sytuację ekonomiczną pracodawcy ocenił Prezes PFRON. Organ wyjaśnił, że wskazane rozporządzenie określa jedynie, że nie ma ono zastosowania do pomocy dla przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, z wyjątkiem programów pomocy mających na celu naprawienia szkód spowodowanych niektórymi klęskami żywiołowymi i wprowadza definicję " przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej". Z przepisów tych wynika więc obowiązek nałożony na podmioty udzielające pomocy w zakresie weryfikacji, czy wnioskodawca w momencie ubiegania się o pomoc nie spełnia definicji art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014. Zgodnie z art. 2 pkt 18 rozporządzenia nr 651/2014 przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej sytuacji oznacza przedsiębiorstwo, wobec którego zachodzi co najmniej jedna z wymienionych w tym przepisie okoliczności. Ocena sytuacji ekonomicznej wnioskodawcy dokonywana jest zatem przez podmiot udzielający pomocy, przed jej udzieleniem na podstawie informacji przedstawionych wraz z wnioskiem o dofinansowanie. Jeżeli więc Organ ustali, że wnioskodawca znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej zgodnie z definicją zawartą w ww. rozporządzeniu, to oznacza, że nie można udzielić pomocy, bowiem rozporządzenie wyklucza takie przedsiębiorstwa i należy odmówić udzielenia pomocy.

Zgodnie z art. 2 pkt 18 lit. a rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 w sprawie włączeń blokowych, "przedsiębiorstwo znajduje się w trudniej sytuacji" oznacza przedsiębiorstwo, wobec którego zachodzi co najmniej jedna z wskazanych tam okoliczności.

Organ stwierdził, że analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (w tym dokumentów przesłanych przez stronę przy piśmie z dnia [...] kwietnia 2015 r.) wskazała, że na dzień 28 lutego 2015 r. wartość zobowiązań i rezerw na zobowiązania wynosiła 3 812076,78 zł i przewyższyła wartość aktywów ogółem Spółki wynoszących 3 729293,93 zł, tym samym kapitał własny przyjął wartość ujemną w wysokości 82 782,84 zł. Oznacza to, że dzień złożenia wniosku Wn-D za luty 2015 r. Spółka była "przedsiębiorstwem zagrożonym" – zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 18 lit. c rozporządzenia Komisji. Organ I instancji nie mógł więc wypłacić stronie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.

W ocenie Organu odwoławczego Organ I instancji w sposób prawidłowy uzasadnił zaskarżoną decyzję wskazując, iż strona spełnia również przesłanki z art. 2 pkt 18 lit. c rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014, tj. podlega zbiorowemu postępowaniu w związku z niewypłacalnością. Organ wskazał, że zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. Zauważono, że z dokumentów finansowych nadesłanych na etapie postępowania pierwszej instancji wynika, że kapitał własny strony na koniec lutego 2015 r. wyniósł (-82782,84 zł). Ujemny kapitał własny wskazuje na zagrożenie kontynuacji działalności strony i tym samym na zagrożenie upadłością. W związku z powyższym Organ I instancji w sposób prawidłowy wskazał, że zaszły przesłanki z art. 11 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, gdyż wartość jej zobowiązań przekracza wartość aktywów ogółem. Należy zatem stwierdzić, że ujemny kapitał własny wskazuje na to, iż strona spełnia przesłankę określoną w art. 2 pkt 18 lit c ww. rozporządzenia Komisji i tym samym pomoc publiczna w postaci dofinansowania do wynagrodzeń za miesiąc luty 2015 r. nie może zostać udzielona. Zatem Organ stwierdził, że nie doszło do naruszenia art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji oraz art. 2 pkt 18 lit. c rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 gdyż analiza zgromadzonej dokumentacji finansowej potwierdza, że strona na dzień złożenia ww. wniosku znajdowała się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej. Odnosząc się do przywołanego przez stronę wyroku Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 14 lipca 2009 r. sygn. akt I SA/Bd 301/2009, Organ wyjaśnił że ponownie rozpatrując sprawę dokonał szczegółowej analizy finansowej, której wyniki zostały opisane powyżej i stwierdził, że kapitał własny przyjął wartość ujemną, co oznacza, że strona spełnia przesłankę określoną w art. 2 pkt 18 lit. c ww. rozporządzenia Komisji i tym samym pomoc publiczna w postaci dofinansowania do wynagrodzeń za luty 2015 r. nie może zostać udzielona.

Odnosząc się do wniosku o przeprowadzenie dowodów z wycen nieruchomości i ruchomości oraz planów amortyzacji na okoliczność ustalenia rzeczywistej wartości majątku Organ wskazał, iż materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania przez Organ I instancji był wystarczający do wydania zaskarżonej decyzji. Organ dodał, iż w przedmiocie odmowy wypłaty dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną, organ administracji publicznej wyjaśnia stan faktyczny sprawy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, natomiast sytuacja ekonomiczna strony musi być potwierdzona dokumentem sporządzonym zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Organ I instancji w sposób wyczerpujący zgromadził i rozpatrzył całość materiału dowodowego, natomiast zarzuty Strony dotyczące błędnej oceny rzeczywistej sytuacji majątkowej strony poprzez pominięcie wartości środków trwałych są bezzasadne. Jak już wyżej wskazano, Prezes Zarządu PFRON oceniając sytuację ekonomiczną strony uwzględnił aktywa ogółem czyli aktywa trwałe oraz obrotowe razem. Zasadnicze znaczenie w przedmiotowej sprawie ma również fakt, iż organ rozpatrujący sprawę bada sytuację ekonomiczną strony na dzień złożenia przez nią wniosku o udzielenie pomocy - wskazuje na to m.in. przepis art. 37 ust. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, zgodnie z którym podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o jej udzielenie, informacji dotyczących wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz informacji o otrzymanej pomocy publicznej, zawierających w szczególności wskazanie dnia i podstawy prawnej jej udzielenia, formy i przeznaczenia, albo oświadczenia o nieotrzymaniu pomocy. Wszelkie informacje dotyczące sytuacji ekonomicznej strony są więc składane w dniu złożenia wniosku o udzielenie pomocy i na podstawie tych dokumentów dokonywana jest ocena czy podmiot jest pracodawcą znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej według kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej. Zgromadzony w postępowaniu przed Organem I instancji materiał dowodowy w postaci dokumentów finansowych pozwala na dokonanie oceny sytuacji ekonomicznej strony i podjęcie rozstrzygnięcia, zatem nie zasługuje na uwzględnienie wniosek strony o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z wycen nieruchomości oraz planów amortyzacji. Organ wskazał, iż ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji stanowi, iż pracodawcy przysługuje prawo do dofinansowania i jest ono realizowane na podstawie złożonego do 25-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy, a prawo to realizowane jest poprzez wypłatę (przelanie na rachunek bankowy) określonej kwoty. Należy zauważyć, że ww. stanowisko podzielił Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyrokach z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt II GSK 765/12, z dnia 28 listopada 2013 r. sygn. akt II GSK 1044/12, II GSK 1170/12, II GSK 1107/12 oraz z dnia 4 marca 2014 r. sygn. akt II GSK 2078/12.

Organ odwoławczy podzielił również stanowisko Prezesa Zarządu PFRON, iż wiarygodnym źródłem danych dotyczących wartości zobowiązań i aktywów (zasobów majątkowych) jest bilans sporządzony w oparciu o przepisy o rachunkowości, natomiast w obowiązującym stanie prawnym jednostka nie może dokonać we własnym zakresie aktualizacji wyceny środków trwałych. Ponadto odpisy amortyzacyjne są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Spółki. Amortyzacja obniża wynik finansowy ponieważ jest kosztem. Amortyzacja jest kosztem niepieniężnym (to znaczy nie pociąga za sobą wydatków w bieżącym okresie). W znaczeniu księgowym amortyzacja oznacza rozłożenie odpisów wartości aktywów trwałych dokonywane przez ustalony czas. Amortyzacja wyraża stopniową utratę wartości aktywów z tytułu ich zużycia lub upływu czasu. Amortyzacja - nazywana czasami konsumpcją kapitału, oznacza zmniejszenie się wartości dobra kapitałowego w danym czasie w wyniku jego użytkowania lub starzenia się. Amortyzacja księgowa służy przypisaniu ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do całego okresu ekonomicznej użyteczności tych aktywów. Jak z powyższego wynika odpis amortyzacyjny wpływa na wynik finansowy Spółki. Wobec powyższego - ocenie Organu odwoławczego – Organ pierwszej instancji w sposób prawidłowy ustalił, że na dzień złożenia wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za luty 2015 r. strona znajdowała się w trudnej sytuacji ekonomicznej uniemożliwiającej wypłatę dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za ww. okres zgodnie z art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji.

4. W skardze – postulującej uchylenie obu wydanych decyzji a także zasądzenie zwrotu kosztów postępowania sądowego – zaskarżono decyzję Organu II instancji w całości zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji poprzez uznanie, że przepisem prawa Unii Europejskiej dotyczącym pomocy publicznej jest art. 2 pkt 18 lit. c) rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014, a ponadto błędna wykładnię art. 11 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego w zw. z art. 2 pkt 18 lit. c) rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 przez utożsamienie wartości majątku przedsiębiorcy z wartością bilansową netto aktywów, jak również naruszenia przepisów prawa procesowego, a to art. 75 § 1, art. 77 § 1, art. 78 § 1 k.p.a. poprzez odmowę przeprowadzenia dowodów wskazanych przez Stronę, a w konsekwencji art. 7 i 8 k.p.a. przez uchylenie się od obowiązku dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i naruszenia zasady zaufania do Organów administracji publicznej.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że wbrew mniemaniu Organu, rozporządzenie 651/2014 nie ma zastosowania przy ustalaniu kryteriów niewypłacalności Skarżącego. Art. 48a ust. 2 ustawy o rehabilitacji stanowi tylko o tym, że pomoc przyznawana ma charakter pomocy publicznej w rozumieniu tego rozporządzenia. Natomiast o kryteriach oceny trudnej sytuacji mówi art. 48a ust. 3 pkt. 1) cyt. ustawy, który nie przywołuje rozporządzenia Komisji nr 651/2014, ani żadnego innego konkretnego aktu prawnego Unii Europejskiej, lecz prawa Unii Europejskiej w ogóle. Gdyby miało ono być wprost stosowane, racjonalny ustawodawca po prostu rozwiązania przyjętego w art. 48a ust. 2 albo odmowy zastosowania rozporządzenia 651/2014 do sytuacji Skarżącego należy szukać w nim samym.

Definicja przedsiębiorcy znajdującego się w trudnej sytuacji ustanowiona w art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji nr 651/2014 ma zastosowanie tylko dla celów tego rozporządzenia (art. 2 ww. rozporządzenia nr 651/2014 ab initio). Samo zaś rozporządzenie Komisji nr 651/2014 w motywie (14) i art. 1 ust. 4 lit. c) wyraźnie stanowi, że jego postanowienia nie mają zastosowania do pomocy udzielanej przedsiębiorcom znajdującym się w trudnej sytuacji, a tak sytuację ekonomiczną ocenił Strony ocenił Organ na stronie 4 zaskarżonej decyzji. Już to wystarcza, by zaskarżoną decyzję uchylić. Nie można też, co zdarzało się w przeszłości, zastosować przy interpretacji art. 48a ust. 3 ustawy o rehabilitacji Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz. U. UEC z 2004 r., nr 244. 2 - dalej "Wytyczne"), przyjętych przez Komisję w formie komunikatu, a to dlatego, że Wytyczne nie mogą być uznane za prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji. Prawem Unii Europejskiej są, zgodnie z art. 288 zdanie pierwsze Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. Dz. 2004 r., nr 90, poz. 864, z późn. zm. - dalej "Traktat"), dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i opinie. Z kolei tylko rozporządzenia mają, w myśl tego samego przepisu, powszechną moc obowiązującą. Natomiast Wytyczne zostały ustanowione mocą komunikatu Komisji, a komunikat nie jest wymieniony wśród źródeł prawa Unii Europejskiej, w tym także tych pozbawionych mocy obowiązującej, jak zalecenia i opinie. Dlatego przy wykładni art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji nie należy brać Wytycznych pod uwagę przy poszukiwaniu prawa Unii Europejskiej dla potrzeb tego przepisu. Komunikat jest zaliczany do tzw. "aktów sui generis" lub "aktów nienazwanych", które jednak nie mają podstaw traktatowych, ani żadnych innych.

Nawet gdyby przyjąć, tylko na potrzeby poniższego wywodu, że zarówno art. 2 pkt 18 lit. c) rozporządzenia nr 651/2014, jak i Wytyczne mogą być nadal stosowane w związku z art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji to i tak wykładnia art. 11 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego dokonana przez Organ jest wadliwa. Jak wiadomo, przepis ten nakazuje porównanie zobowiązań i majątku podmiotu. Zobowiązania, o jakich mowa w tym przepisie to zobowiązania w rozumieniu art. 353 § 1kc, czyli realnie zaciągnięte zobowiązania, bo tylko takie można wykonywać (verba legis "też zobowiązania wykonuje"'). Nie mogą zaś być nimi rozliczenia międzyokresowe, jako że są to tylko prawdopodobne, a nie realnie istniejące zobowiązania. Drugim komponentem sytuacji dłużnika jest jego majątek. Majątek, a nie aktywa ujęte w bilansie i wycenione według wartości netto rozumianej jako różnica między ceną nabycia lub wytworzenia a sumą odpisów amortyzacyjnych. Z praktyki wiadomo, że składniki majątkowe zachowują swoją wartość rynkową także mimo całkowitej amortyzacji (czyli bez wartości bilansowej), co jest dostępne także powszechnemu doświadczeniu na przykładzie samochodów. Gdyby ustawodawcy chodziło o aktywa i pasywa w rozumieniu prawa bilansowego, w tym tzw. ujemną wartość kapitału, jak tego chce Organ w zaskarżonej decyzji po prostu tak by postanowił. Stąd też proste utożsamianie majątku Skarżącego z wartością aktywów ujawnioną w bilansie, jak to czyni Organ w zaskarżonej decyzji może być, a w realiach sprawy niniejszej, jest mylące co do rzeczywistego stanu rzeczy, o czym niżej.

Trafnie twierdzi się więc doktrynie, że pojęć "zobowiązania" i "majątek" użytych w art. 11 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego nie należy rozumieć jako aktywa i pasywa dłużnika w ujęciu rachunkowym, a raczej jako wartość długów i mienia.

Krytycznie do traktowania majątku w rozumieniu art. 11 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego jako wyłącznie aktywów w ujęciu bilansowym odnosi się także orzecznictwo sądów administracyjnych. W wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 14 lipca 2009 r., I SA/Bd 301/2009 wyraźnie podkreślono fakt zmienności wartości pasywów i aktywów w czasie, a także passus dotyczący mylącej wartości rachunkowego ujęcia aktywów, wart przytoczenia w całości: "Treść bilansu nie może w pełni odzwierciedlać wszystkich składników majątku przedsiębiorcy składających się na pojęcie majątku sensu largo. Przykładowo, kapitały własne i zysk są umieszczane w bilansie po stronie pasywów, a nie aktywów. Biorąc pod uwagę powyższe, artykułu 11 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego nie można interpretować, opierając się wyłącznie na bilansie, który jedynie porządkuje majątek przedsiębiorcy według źródeł jego finansowania".

Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 1 października 2008 r., I SA/Po 422/2008.

Przenosząc te uwagi na grunt faktyczny sprawy niniejszej należy stwierdzić, że Organ poprzestał na prostym odczytaniu bilansów i porównaniu pozycji bilansowych "Zobowiązania i rezerwy" oraz "Aktywa", bez wnikania w realność wartości składników majątkowych odzwierciedlonych w nim. Tymczasem wartość bilansowa przedstawia zafałszowaną, oderwaną od rzeczywistej, realnej, rynkowej, wartość majątku Przedsiębiorcy. Gdyby Organ przeprowadził zaoferowane przez Skarżącego dowody ze znajdujących się w jego posiadaniu w postaci wycen składników majątkowych Skarżącego i planów amortyzacji, doszedłby do wniosku, że zobowiązania Skarżącego, w kwocie 3.812.076,42 złote, są tylko nieznacznie niższe od wartości rynkowej samych tylko nieruchomości i 26 maszyn, która wynosi łącznie 3.649.200,00 złotych. Skarżący stwierdził, że wyceną są objęte urządzenia i maszyny całkowicie zamortyzowane, co oznacza, że w bilansie ich wartość nie figuruje. Gdyby zatem poddać wycenie rynkowej jeszcze urządzenia i maszyny oraz pojazdy samochodowe, które są wykazane w bilansie według wartości netto, wówczas wartość realna aktywów byłby jeszcze większa. Wyceny zostały sporządzone w październiku 2013 roku (nieruchomość) oraz maju i czerwcu 2014 r., a więc zachowują aktualność dla daty wystąpienia z wnioskiem przez Skarżącego, nawet gdyby uznać, że mogłyby obecnie być nieco inne (niższe albo wyższe). Nie zachodzi więc przypadek, jak to ujmuje Organ, przyjęcia przez kapitał własny Skarżącego wartości ujemnej, co z kolei oznacza, że, wbrew twierdzeniom z zaskarżonej decyzji, nie istnieją w rzeczywistej sytuacji majątkowej Skarżącego przesłanki ogłoszenia upadłości w rozumieniu art. 11 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji także z tej przyczyny.

Skarżący wskazał, że odmawiając przeprowadzenia dowodów Organ uznał, że wiarygodne mogą być tylko te, które zostały sporządzone zgodnie z ustawą o rachunkowości. To stanowisko błędne z dwóch co najmniej powodów:

a) Żaden przepis o postępowaniu takiego wymogu nie formułuje. Przeciwnie, art. 75 § 1Kpa nakazuje dopuścić w charakterze dowodu wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Proponowane przez Skarżącego dowody mają tę cechę, albowiem zmierzając do wykazania rzeczywistej wartości majątku, a wyceny o plany amortyzacji są legalnym środkiem dowodowym.

b) Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości przewiduje, że bilanse uwzględniające jej rygory są składnikiem sprawozdania finansowego (art. 45 ust. 2) a sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych lub na inny dzień bilansowy (art. 45 ust. 1).

Dni bilansowe są zaś wskazane w art. 12 ust. 2 i żaden z nich nie odnosi się do bilansu złożonego przez Skarżącego w związku z niniejszą sprawą; bilans ten nie jest więc sprawozdaniem finansowym, ani nie wchodzi w jego skład. Dowody na okoliczność faktycznej wartości majątku Skarżącego były znane Organowi, co wynika wprost ze str. 5 zaskarżonej decyzji. Dowody podlegają, jak wiadomo ocenie według swobodnego uznania Organu, jednakże odmowa ich przeprowadzenia jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy innymi dowodami wykazano okoliczność wyłącznie na korzyść strony postępowania (por. np. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 14 sierpnia 2012 r., IV SA/Wr 237/12, wyrok NSA w Katowicach z dnia 4 stycznia 2002 r., I SA/Ka 2164/00). Dla ustalania sytuacji majątkowej niedopuszczalne jest posługiwanie się innymi miernikami, niż porównanie wielkości zobowiązań w tym także wskaźnikami wypłacalności, o jakich mowa w zaskarżonej decyzji. Z uwagi na restrykcyjny charakter tego przepisu musi on być wykładany ściśle.

Organ błędnie – zdaniem Skarżącego - uznał też, za Prezesem PFRON, że Skarżący dokonując wyceny składników majątkowych przeszacował/zaktualizował wartość środków trwałych w rozumieniu art. 31 ust. 3 ustawy o rachunkowości.

Tak nie jest, o czym świadczą bilans i plan amortyzacji. Wyceny nie miały wszak na celu aktualizacji wartości początkowej i dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych/umorzeń dla celów podatkowych, lecz przedstawienie właśnie rzeczywistej wartości rynkowej majątku Skarżącego, której wartość bilansowa nie oddaje. Organ, za Prezesem PFRON zapomina bowiem, że zakaz aktualizacji wartości początkowej środków trwałych odnosi się wyłącznie do określania wysokości odpisu amortyzacyjnego jako kosztu uzyskania przychodu przy ustalaniu podstawy opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Natomiast dla innych celów, np. oceny zdolności kredytowej, przyjmuje się rzeczywistą, rynkową, wartość majątku stanowiącego zabezpieczenie, gdyż tylko taka zapewnia realną ocenę sytuacji majątkowej przedsiębiorcy, w tym Skarżącego.

Zarzucone w skardze uchybienia są wynikiem rażącego naruszenia prawa materialnego w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. albowiem zaskarżona decyzja została wydana z powołaniem się na przepis art. 48a ust. 1 pkt 3 ustawy o rehabilitacji dla wykładni którego Organ odwołał się do rozporządzenia Komisji UE nr 651/2014. W konsekwencji uznać należało, że błędna interpretacja przepisu prawa materialnego jest wyłączną przyczyną wydania zaskarżonej decyzji, czego skutkiem powinno być jej uchylenie. Z kolei pominięcie w postępowaniu dowodowym dowodów z dokumentów dołączonych do odwołania stanowi naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na orzeczenie (art. 145 § 1 pkt 2 lit. c) p.p.s.a.), jako że orzeczenia powinno być poprzedzone wszechstronną oceną całego zgromadzonego materiału (art. 7 i 80 Kpa). Odmowa przeprowadzenia dowodów z wycen i planu amortyzacji stanowi zaś rażące naruszenie art. 75 § 1 Kpa, art. 77 § 1 Kpa, art. 78 § 1 Kpa (por. np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 maja 2011 r., I SA/Wa 2172/10).

5. W odpowiedzi na skargę – żądają jej oddalenia - podniesiono argumenty zbieżne z motywami decyzji Organów obu instancji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest zassana.

Za Organem II instancji przyjąć należy, że w myśl art. 48a ust. 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r., środki Funduszu, przyznane pracodawcy wykonującemu działalność gospodarczą na podstawie art. 26, art. 26a (dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych), art. 26d i art. 32 ust. 1 pkt 2 stanowią pomoc na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych w rozumieniu rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014. Pomoc ze środków Funduszu nie może zostać udzielona lub wypłacona pracodawcy wykonującemu działalność gospodarczą i znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej według kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej. Z kolei art. 48a ust. 2 ustawy o rehabilitacji wyraźnie wskazuje, że dofinansowanie dla pracodawców do wynagrodzeń zatrudnionych przez nich osób niepełnosprawnych jest pomocą na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych w rozumieniu rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 w związku z tym dofinansowanie to winno być zgodne z postanowieniami tego rozporządzenia (w nim należy szukać kryteriów niezbędnych dla ustalenia, czy pracodawca znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej). Wobec powyższego bezzasadny jest zarzut strony dotyczący stosowania rozporządzenia Komisji nr 651/2014.

Z załączonej do sprawy dokumentacji wynika, że strona jest średnim przedsiębiorstwem. Przy ocenie jego sytuacji finansowej zastosowanie będzie miała definicja przedsiębiorstwa zagrożonego określona w tym rozporządzeniu. W tym miejscu, odnosząc się do zarzutu strony, iż zgodnie z art. 1 ust. 4 lit. c) ww. rozporządzenia Komisji jego postanowienia nie mają zastosowania do pomocy udzielanej przedsiębiorcom znajdującym się w trudnej sytuacji, a tak sytuację ekonomiczną pracodawcy ocenił Prezes PFRON, należy wyjaśnić, iż wskazane rozporządzenie określa jedynie, że nie ma ono zastosowania do pomocy dla przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, z wyjątkiem programów pomocy dających na celu naprawienie szkód spowodowanych niektórymi klęskami żywiołowymi. Wprowadza definicję "przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej". Z przepisów tych wynika więc nałożony na podmioty udzielające pomocy obowiązek weryfikacji, czy wnioskodawca w momencie ubiegania się o pomoc nie spełnia definicji art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014. Zgodnie z art. 2 pkt 18 rozporządzenia nr 651/2014 r. przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji oznacza przedsiębiorstwo, wobec którego zachodzi co najmniej jedna z wymienionych w tym przepisie okoliczności. Ocena sytuacji ekonomicznej wnioskodawcy dokonywana jest zatem przez podmiot udzielający pomocy przed jej udzieleniem, na podstawie informacji przedstawionych wraz z wnioskiem o dofinansowanie. Jeżeli więc organ ustali, że wnioskodawca znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej zgodnie z definicją zawartą w ww. rozporządzeniu, to oznacza, że nie może udzielić pomocy, bowiem rozporządzenie wyklucza takie przedsiębiorstwo i w związku z tym należy odmówić udzielenia pomocy.

Zgodnie z art. 2 pkt 18 lit a rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 w sprawie włączeń blokowych "przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji" oznacza przedsiębiorstwo, wobec którego zachodzi co najmniej jedna z poniższych okoliczności:

a) w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (innej niż MSP, które istnieje od mniej niż trzech lat lub, do celów kwalifikowalności pomocy na finansowanie ryzyka, MŚP w okresie siedmiu lat od daty pierwszej sprzedaży komercyjnej, które kwalifikuje się do inwestycji w zakresie finansowania ryzyka w następstwie przeprowadzenia procedury due diligence przez wybranego pośrednika finansowego), w przypadku gdy ponad połowa jej subskrybowanego kapitału zakładowego została utracona w efekcie zakumulowanych strat. Taka sytuacja ma miejsce, gdy w wyniku odliczenia od rezerw (i wszystkich innych elementów uznawanych za część środków własnych przedsiębiorstwa) zakumulowanych strat powstaje ujemna skumulowana kwota, która przekracza połowę subskrybowanego kapitału zakładowego. Do celów niniejszego przepisu "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" odnosi się w szczególności do rodzajów jednostek podanych w załączniku I do dyrektywy 2013/34/UE (1), a "kapitał zakładowy" obejmuje, w stosownych przypadkach, wszelkie premie emisyjne;

b) w przypadku spółki, w której co najmniej niektórzy członkowie ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za jej zadłużenie (innej niż MŚP, które istnieje od mniej niż trzech lat lub, do celów kwalifikowalności pomocy na finansowanie ryzyka, MSP w okresie siedmiu lat od daty pierwszej sprzedaży komercyjnej, które kwalifikuje się do inwestycji w zakresie finansowania ryzyka w następstwie przeprowadzenia procedury due diligence przez wybranego pośrednika finansowego), w przypadku gdy ponad połowa jej kapitału wykazanego w sprawozdaniach finansowych tej spółki została utracona w efekcie zakumulowanych strat. Do celów niniejszego przepisu "spółka, w której co najmniej niektórzy członkowie ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za jej zadłużenie" odnosi się w szczególności do rodzajów jednostek wymienionych w załączniku II do dyrektywy 2013/34/UE;

c) w sytuacji gdy przedsiębiorstwo podlega zbiorowemu postępowaniu w związku z niewypłacalnością lub spełnia kryteria na mocy obowiązującego prawa krajowego, by zostać objętym zbiorowym podstępowaniem w związku z niewypłacalnością na wniosek jej wierzycieli;

d) w sytuacji gdy przedsiębiorstwo otrzymało pomoc na ratowanie i nie spłaciło do tej pory pożyczki ani nie zakończyło umowy o gwarancję lub otrzymało pomoc na restrukturyzację i nadal podlega planowi restrukturyzacyjnemu;

e) w przypadku przedsiębiorstwa, które nie jest MŚP, jeśli w ciągu ostatnich dwóch lat:

1) stosunek księgowej wartości kapitału obcego do kapitału własnego tego przedsiębiorstwa przekracza 7,5 oraz

2) wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem EBITDA tego przedsiębiorstwa wynosi poniżej 1,0.

W niniejszej sprawie zastosowanie ma również rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (Dz.U. z 2010 r., Nr 53, poz. 312 ze zm.). Informacje te przedstawiane są na formularzu zawierającym szczegółowy zakres informacji przedkładanych w formie odpowiedzi na konkretne pytania, niezbędnych do kompleksowej oceny sytuacji ekonomicznej podmiotu ubiegającego się o pomoc. W formularzu załączonym do wniosku Wn-D za luty 2015 r. wnioskodawca na pytania "Czy w przypadku spółki jawnej oraz spółki komandytowej, w której co najmniej niektórzy członkowie ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za jej zadłużenie, ponad połowa jej kapitału wykazanego w sprawozdaniach finansowych została utracona w efekcie zakumulowanych strat?", "Czy przedsiębiorstwo podlega zbiorowemu postępowaniu w związku z niewypłacalnością lub spełnia kryteria na mocy obowiązującego prawa krajowego, by zostać objętym zbiorowym postępowaniem w związku z niewypłacalnością na wniosek jego wierzycieli?", "Czy przedsiębiorstwo nie spłaciło do tej pory pożyczki, którą otrzymało jako pomoc na ratowanie ani nie zakończyło umowy o gwarancję lub otrzymało pomoc na restrukturyzację i nadal podlega planowi restrukturyzacyjnemu?" udzielił odpowiedzi przeczących.

Jednak analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (w tym dokumentów przesłanych przez stronę przy piśmie z dnia [...] kwietnia 2015 r.) wykazała, że na dzień 28 lutego 2015 r. wartość zobowiązań i rezerw na zobowiązania wynosiła 3 812 076,78 zł i przewyższyła wartość aktywów ogółem Spółki wynoszących 3 729 293,94 zł, tym samym kapitał własny przyjął wartość ujemną w wysokości 82 782,84 zł.

Oznacza to, że na dzień złożenia wniosku Wn-D za luty 2015 r. Spółka była "przedsiębiorstwem zagrożonym"- zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 18 lit. c rozporządzenia Komisji. Organ I instancji nie mógł więc wypłacić stronie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.

Strona spełniła więc przesłanki z art. 2 pkt 18 lit. c rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014, t.j. podlega zbiorowemu postępowaniu w związku z niewypłacalnością. Należy wskazać, że zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze - w brzmieniu obowiązującym w okresie, którego dotyczy zaskarżona decyzja - dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Należy zauważyć, że z dokumentów finansowych nadesłanych na etapie postępowania przed Organem pierwszej instancji wynika, że kapitał własny strony na koniec lutego 2015 r. wyniósł (- 82782,84 zł.). Ujemny kapitał własny wskazuje na zagrożenie kontynuacji działalności strony i tym samym na zagrożenie upadłością. Należy zatem stwierdzić, że ujemny kapitał własny wskazuje na to, iż strona spełnia przesłankę określoną w art. 2 pkt 18 lit. c ww. Rozporządzenia Komisji i tym samym pomoc publiczna w postaci dofinansowania do wynagrodzeń za luty 2015 r. nie może zostać udzielona. Nie doszło do naruszenia art. 48a ust. pkt 1 ustawy o rehabilitacji oraz art. 2 pkt 18 lit. c rozporządzenia Komisji (UE) nr 1/2014 w sprawie włączeń blokowych, gdyż analiza zgromadzonej dokumentacji finansowe potwierdza, że strona na dzień złożenia ww. wniosku znajdowała się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy publicznej.

Należy podkreślić, że wiarygodnym źródłem danych dotyczących wartości zobowiązań aktywów (zasobów majątkowych) jest bilans sporządzony w oparciu o przepisy o rachunkowości, natomiast odpisy amortyzacyjne są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Spółki. Amortyzacja obniża wynik finansowy ponieważ jest kosztem. Amortyzacja jest kosztem niepieniężnym (to znaczy nie pociąga za sobą wydatków w bieżącym okresie). W znaczeniu księgowym amortyzacja oznacza rozłożenie odpisów wartości aktywów trwałych dokonywane przez ustalony czas. Amortyzacja wyraża stopniową utratę wartości aktywów z tytułu ich zużycia lub upływu czasu. Jak z powyższego wynika odpis amortyzacyjny wpływa na wynik finansowy Spółki.

Odnosząc się do zarzutu, że Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie wskazał, dlaczego odmówił mocy dowodowej dokumentom dołączonym do odwołania należy wskazać, że w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Minister wyjaśnił, iż w postępowaniu dotyczącym odmowy wypłaty dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną sytuacja ta musi być potwierdzona dokumentem sporządzonym zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Organy obu instancji oceniając sytuację ekonomiczną strony uwzględniły wykazane w bilansie aktywa ogółem. Bez znaczenia na okoliczność ustalenia wartości majątku pozostają natomiast dowody z wycen nieruchomości i ruchomości oraz planów amortyzacji. Jak już bowiem wyżej wskazano, ocena sytuacji finansowej strony następuje w oparciu o dokumenty sporządzone zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. W decyzji Prezesa Zarządu PFRON oraz Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zostały przytoczone przepisy prawa, które stanowiły podstawę podjęcia decyzji. Powołano prawidłowo również przepisy prawa materialnego poprzez wskazanie ich treści i relacji do stanu faktycznego sprawy. Zarówno Prezes Zarządu PFRON jak i Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ustalili stan faktyczny i prawny sprawy przeprowadzając postępowanie z zachowaniem wszystkich zasad postępowania administracyjnego oraz działając na podstawie przepisów prawa trafnie uznali, że dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za luty 2015 r. nie może zostać stronie wypłacone z uwagi na jej trudną sytuację ekonomiczną.

Mając na względzie treść art. 151 p.p.s.a. należało orzec jak w sentencji.