Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jerzy Bujko /spr./ Sędziowie sędzia NSA Barbara Adamiak sędzia del. WSA Grzegorz Czerwiński Protokolant Marcin Sikorski po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej H. S. oraz Zakładu Rolniczo - Przemysłowego "[...]" w Ś. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 27 lipca 2007 r., sygn. akt II SA/Po 524/04 w sprawie ze skargi I. S. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] kwietnia 2004 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu, 2. zasądza od I. S. na rzecz Zakładu Rolniczo - Przemysłowego "[...]" w Ś. kwotę 400 (czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2007 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] kwietnia 2004 r. w części dotyczącej skarżącej I. S., którą to decyzją organ umorzył postępowanie odwoławcze od decyzji Starosty Pilskiego z dnia [...] marca 2004 r. nr [...]. Wymienioną decyzją Starosta Pilski zatwierdził projekt budowlany i udzielił Zakładowi A. z siedzibą w Ś. pozwolenia na budowę przedsięwzięcia pn. "Zakład Utylizacji Odpadów Szczególnego i Wysokiego Ryzyka" na działkach nr 112/1, 112/3 i 112/4 w Ś., gm. K. Od decyzji tej odwołania wnieśli w ustawowym terminie: H. K., M. K., D. P., J. S., I. S., A. K., B. S., D. S., D. P., R. M., E. M., A. i E. P., T. O., K.J., A. i K. B. oraz M.B. Wojewoda Wielkopolski decyzją z dnia [...] kwietnia 2004 r. umorzył postępowanie odwoławcze po stwierdzeniu, że osoby składające odwołanie nie są stronami w postępowaniu o pozwolenie na budowę, zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 ze zm.). Organ oparł się na sporządzonym w sprawie raporcie o oddziaływaniu planowanego przedsięwzięcia na środowisko, z którego wynika, że oddziaływanie omawianej inwestycji na otoczenie zamyka się w granicach własnego terenu inwestora, a odwołujący się nie posiadają nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania tej inwestycji.

Odwołujący się wnieśli skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, lecz skargi te – z wyjątkiem I. S. – zostały odrzucone z powodu nieuiszczenia wpisu sądowego. Postępowanie przed sądem administracyjnym toczyło się natomiast ze skargi I. S. Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2007 r. do udziału w sprawie na prawach uczestnika postępowania dopuszczone zostało Stowarzyszenie A.

Uwzględniając skargę I.S. i uchylając zaskarżoną decyzję wymienionym na wstępie wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu stwierdził, że decyzja ta została wydana z naruszeniem art. 7 i 77 K.p.a., bez wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych sprawy. Sąd powołał się na przepisy art. 3 pkt 20 i art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego i stwierdził, że organ odwoławczy winien był w pierwszym rzędzie ustalić, czy składający odwołanie od decyzji organu I instancji jest stroną w sprawie i posiada wywodzącą się z przepisów prawa materialnego legitymację do udziału w postępowaniu o udzielenie pozwolenia na budowę. Z powołanych przepisów wynika, że stroną takiego postępowania są inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści i zarządcy nieruchomości znajdujący się w obszarze oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego. Z akt sprawy bezspornie wynika, że nieruchomość skarżącej położona jest w miejscowości Jeziorki oddalonej kilka kilometrów od terenu objętego planowaną inwestycją. Skarżąca twierdzi, że stała emisja substancji odorogennych z istniejącego już Zakładu H.S. w miejscowości Ś. zakłóca jej możliwość swobodnego korzystania z własnej nieruchomości i wpływa ujemnie na zdrowie i psychikę mieszkańców wsi J. Powoływała się przy tym na wynikającą z art. 140 K.c. treść prawa własności oraz zakaz nadmiernych immisji pośrednich z jednej nieruchomości na inną nieruchomość (art. 144 K.c.). Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że organ odwoławczy nie ustosunkował się do zastrzeżeń skarżącej, wskazującej na możliwość utrudnienia jej korzystania ze swej własności zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem z powodu emisji substancji odorowych i wskazał, że organ nie przeprowadził żadnego postępowania wyjaśniającego i nie poczynił ustaleń, czy obszar oddziaływania inwestycji ogranicza się jedynie do terenu należącego do inwestora. Brak tych wyjaśnień uzasadnia uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W końcu WSA stwierdził, że "ponownie rozpoznając odwołanie skarżącej rzeczą organu odwoławczego będzie rozważenie, czy faktycznie jej nieruchomość, mając na uwadze treść przepisów art. 140, 143 i 144 K.c., leży w obszarze oddziaływania planowanej inwestycji w rozumieniu art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego, a więc czy skarżącej przysługuje przymiot strony w postępowaniu o pozwolenie na budowę".

Wymieniony wyrok zaskarżyli skargą kasacyjną H.S. i Zakład A. w Ś. Wyrokowi zarzucono naruszenie przepisu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: P.p.s.a. – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) poprzez błędne uznanie, że zaskarżona decyzja Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] kwietnia 2004 r. została wydana z naruszeniem art. 7 i 77 K.p.a., gdyż organ nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Skarżący podnieśli w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, że przeprowadzane sukcesywnie, po zrealizowaniu inwestycji, pomiary emisji szkodliwych substancji do powietrza potwierdzają, że zastosowane rozwiązania techniczne i organizacyjne pozwalają na dotrzymanie w całości wymaganych standardów emisyjnych. Inwestycja skarżących nie wpływa więc na nieruchomość I.S. ponad "przeciętną miarę" w rozumieniu art. 144 K.c. Wnioskiem zawartym w skardze kasacyjnej skarżący zażądali uchylenia zaskarżonego wyroku, przekazania sprawy do ponownego rozpoznania i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania kasacyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest uzasadniona, a obraza zastosowanego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ (mylnie podano lit. e/) P.p.s.a. jest następstwem wadliwej wykładni mającego zastosowanie w sprawie prawa materialnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny zarzucił organowi odwoławczemu niewyjaśnienie, czy nieruchomość I.S. znajduje się w obszarze oddziaływania planowanej inwestycji mając na uwadze przepisy art. 140, 143 i 144 K.c. Przepisy te regulują treść i sposób wykonywania własności. W szczególności art. 144 K.c. zawiera zakaz dokonywania tzw. "immisji pośrednich" z własnej nieruchomości na inne nieruchomości ponad przeciętną miarę wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Przekroczenie dopuszczalnych granic tych immisji może uzasadniać powstanie po stronie osób poszkodowanych odpowiednich roszczeń (np. negatoryjnych – art. 222 § 2 K.c. lub odszkodowawczych – art. 415 K.c. i nast.). Fakt "immisji pośrednich" z jednej nieruchomości na inną nie uzasadnia jednak, w stanie prawnym wprowadzonym ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane (Dz. U. Nr 80, poz. 718), która zdefiniowała pojęcie strony w postępowaniach w sprawie pozwolenia na budowę, przyznania osobie poszkodowanej tymi niekorzystnymi oddziaływaniami przymiotu strony w rozumieniu art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego. Definicja pojęcia strony zawarta w tym przepisie nawiązuje do "obszaru oddziaływania obiektu" zdefiniowanego w art. 3 pkt 20 powoływanej ustawy. Zgodnie z tym przepisem za obszar oddziaływania obiektu należy rozumieć teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie odrębnych przepisów, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu. Z definicji tej wynika więc, że chodzi tu o ograniczenia w zagospodarowaniu sąsiadującego z obiektem terenu będące skutkiem obowiązywania tych, odrębnych przepisów. W rozpoznawanej sprawie nie występuje natomiast takie prawne ograniczenie w sposobie zagospodarowania nieruchomości Ireny Sienkiewicz, lecz tylko (wskazywana przez nią) faktyczna uciążliwość w korzystaniu z jej prawa własności, będąca wpływem nadmiernych immisji sąsiedzkich w postaci przykrego zapachu. Przekroczenie dopuszczalnego poziomu tych immisji rodzi – jak podano wyżej – określone roszczenia cywilnoprawne, lecz nie daje praw strony w rozumieniu art. 20 ust. 2 w zw. z art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego.

Przyjęcie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wadliwej wykładni omówionych wyżej przepisów było powodem uchylenia zaskarżonej decyzji. W sprawie doszło więc również do naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ P.p.s.a. Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 i art. 203 pkt 2 P.p.s.a. orzekł, jak w sentencji.