Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Teresa Zyglewska po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. H. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 16 listopada 2018 r., sygn. akt II SAB/Kr 143/18 odrzucającego skargę M. H. na bezczynność Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej na wniosek z dnia [...] lipca 2018 r. w zakresie punktów 3, 4 i 5 postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.

Postanowieniem z dnia 16 listopada 2018 r., sygn. akt II SAB/Kr 143/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w punkcie pierwszym odrzucił skargę M. H. (skarżący), w punkcie drugim zwrócił skarżącemu kwotę 100 złotych uiszczoną tytułem wpisu od skargi.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Wnioskiem z dnia [...] lipca 2018 r. M. H. zwrócił się do Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w [...] o udostępnienie informacji publicznej następującej treści:

"Wnoszę o udostępnienie informacji publicznej na tę skrzynkę ePUAP w zakresie danych pacjentów zamieszkałych na terenie gminy [...] (leczonych na terenie gminy [...] jak i poza terenem gminy [...], np. w [...]), takich jak:

1. Rok urodzenia (lub wieku) pacjenta.

2. Płeć.

3. Ulica (tam, gdzie są) w [...] lub nazwa sołectwa, w którym pacjent mieszka.

4. Identyfikator pacjenta (liczbowy lub literowy).

5. Nazwa poradni, w której się leczy (o ile jedna) z tego można zrezygnować, ale jeśli możemy mieć, to miejmy.

6. Kod ICD choroby (kategoria 3-znakowa).

7. Data ostatecznego rozpoznania choroby (rok)".

We wniosku wskazano również kody chorób w odniesieniu, do których skarżący wnosi o udostępnienie informacji. Pismem z dnia [...] lipca 2018 r. do Dyrektor [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w [...] udzielił częściowej odpowiedzi na wniosek.

Skarżący w dniu [...] sierpnia 2018 r. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na bezczynność organu w zakresie punktów 3, 4 i 5 wniosku, zobowiązanie organu do udostępnienie żądanej informacji i wymierzenie grzywny.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o umorzenie postępowania i oddalenie wniosku o zasądzenie grzywny, gdyż do bezczynność organu doszło wskutek błędnej interpretacji wniosku skarżącego. Wskazano, że w dniu [...] sierpnia 2018 r. po wpłynięciu skargi i przeanalizowaniu wniosku organ udzielił pozostałych informacji objętych wnioskiem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny odrzucając skargę wskazał, że przy rozpoznawaniu skargi na bezczynność zakresie udostępnienia informacji publicznej obowiązkiem sądu jest zbadanie w pierwszej kolejności, czy sprawa mieści się w zakresie podmiotowym i przedmiotowym ustawy o dostępie do informacji publicznej. Podniósł, że dane, których dotyczy przedmiotowy wniosek należą do danych szczególnie wrażliwych, związanych ze świadczeniami zdrowotnymi udzielanymi pacjentom, które pozwalałyby na uzyskanie wiedzy na temat podjętego leczenia konkretnych osób. Zdaniem Sądu I instancji wnioskowanych danych nie można zatem uznać za informację publiczną w rozumieniu art. 1 i art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej, gdyż żądane informacje nie dotyczą sposobu gospodarowania mieniem publicznym, sposobu funkcjonowania organu, danych publicznych, czy wytworzonych dokumentów urzędowych.

Skargę kasacyjną na powyższe rozstrzygnięcie złożył M. H. zarzucając mu:

- naruszenie prawa materialnego tj.: art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1330 z późn. zm.) poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż dane, o które wnioskował skarżący w pkt 3, 4 i 5 wniosku o udostępnienie informacji publicznej z dnia [...] lipca 2018 r. skierowanym do Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia nie stanowią informacji publicznej w rozumieniu powyższych przepisów;

- naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 58 § 1 pkt 6 oraz art. 132 i art. 133 § p.p.s.a. poprzez odrzucenie skargi i brak merytorycznego jej rozpoznania w sytuacji, gdy przedmiot skargi oraz przedstawiony w skardze stan faktyczny wskazują, iż wniesienie skargi miało podstawy prawe, zatem Sąd miał obowiązek rozpoznania przedmiotowej sprawy i wydania w tym zakresie wyroku.

W oparciu o przytoczone zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz wydanie orzeczenia reformatoryjnego w trybie art. 188 p.p.s.a. ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz o zasądzenie od zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ wniósł o jej oddalenie podzielając przytoczoną przez Sąd I instancji argumentację.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania.

W sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a., przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Z tego względu, przy rozpoznaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Skarga kasacyjna jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie. Istota sporu w rozpoznawanej sprawie sprowadza się do oceny, czy podlega ona kognicji sądów administracyjnych.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że rozpoznając skargę na bezczynność organu sąd zobowiązany jest skontrolować, czy skarga została wniesiona w sprawie, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 1 - 4a p.p.s.a. oraz czy zwłoka w załatwieniu sprawy przekroczyła terminy określone w przepisach prawa. Natomiast na podstawie art. 149 § 1 tej ustawy sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji lub dokonania czynności albo stwierdzenia lub uznania uprawnienia czy obowiązku wynikających z przepisów prawa, sąd stwierdza też czy bezczynność organu lub przewlekle prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Zgodnie zaś z art. 149 § 2 p.p.s.a., sąd w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a. Do skargi na bezczynność nie stosuje się terminów wskazanych w art. 53 p.p.s.a.

Mając na uwadze powyższe przepisy wskazać należy, że skargę na bezczynność strona może wnieść aż do czasu załatwienia sprawy przez właściwy organ administracji publicznej poprzez wydanie decyzji, postanowienia albo innego aktu lub podjęcie czynności. Z bezczynnością organu mamy zatem do czynienia, gdy organ zobowiązany do podjęcia określonych czynności nie wykonuje ich w terminie.

Stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1764) – dalej "u.d.i.p." udostępnienie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędne zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Zgodnie z ust. 2 art. 13 u.d.i.p., jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym w ust. 1, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku. Wskazane wyżej terminy stosuje się również do decyzji o odmowie udostępnienia informacji (art. 16 ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 1 u.d.i.p.).

Do bezczynność organu w zakresie udostępnienia informacji publicznej dochodzi zatem, gdy w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku o udzielenie informacji publicznej organ:

- nie udostępnia informacji publicznej w formie czynności materialno-technicznej w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem (art. 13 ust. 1 u.d.i.p.);

- nie wydaje decyzji o odmowie udostępnienia żądanej informacji publicznej albo o umorzeniu postępowania (art. 16 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 i 2 u.d.i.p.)

- nie powiadamia pisemnie wnioskodawcy o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i nie wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie, jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku (art. 14 ust. 2 u.d.i.p.).

Z akt sprawy wynika, że M. H. zwrócił się o udostępnienie informacji wnioskiem z dnia [...] lipca 2018 r. Organ w dniu [...] lipca 2018 r. udzielił częściowej odpowiedzi na wniosek skarżącego. Odpowiedź ta została uzupełniona pismem z dnia [...] sierpnia 2018 r. (po wniesieniu przez skarżącego skargi na bezczynność organu). Skoro zatem organ udzielił skarżącemu odpowiedzi na wniosek to badanie na tym etapie przed Sąd I instancji czy wnioskowana informacja jest informacją publiczną jest bezprzedmiotowe. W tym przypadku ocenie Sądu podlegała jedynie kwestia oceny czy organ pozostawał w bezczynności w stosunku do złożonego przez skarżącego wniosku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie rozpoznając ponownie skargę powinien mieć na względzie okoliczność, iż żądania informacja została udzielona zgodnie z wnioskiem po wniesieniu skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. ocenić zatem powinien, stosownie do treści art. 149 § 1 i § 1a p.p.s.a., czy w sprawie organ pozostawał w bezczynności, a jeżeli tak to czy bezczynność ta miała charakter rażący czy też nie oraz zobowiązać organ do udostępnienia informacji, natomiast w przypadku, gdy z uwagi na udzielenie informacji publicznej, nie jest możliwe zobowiązanie do dokonania tej czynności, to w tym zakresie postępowanie umorzyć.

Z powyższych względów zarzut podniesiony w skardze kasacyjnej, a dotyczący naruszenia art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a. był zasadny, a zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. Sąd I instancji winien rozpoznać skargę merytorycznie.

O zwrocie kosztów postępowania kasacyjnego Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekał, ponieważ w art. 209 p.p.s.a. przyjęto unormowanie, iż wniosek strony o zwrot kosztów sąd rozstrzyga w każdym orzeczeniu uwzględniającym skargę (art. 200 p.p.s.a.) oraz w orzeczeniu, o którym mowa w art. 201, art. 203 i art. 204 p.p.s.a. Tak więc w innych przypadkach Sąd nie rozstrzyga o zwrocie kosztów postępowania. Należy zaznaczyć, iż o kosztach postępowania kasacyjnego sąd orzeka jedynie wówczas, gdy rozpoznaje skargę kasacyjną od wyroku, ponieważ przepisy art. 203 i art. 204 p.p.s.a. wiążą zwrot kosztów postępowania kasacyjnego z wyrokiem Sądu I instancji oddalającym lub uwzględniającym skargę, co nie ma miejsca w przypadku rozpoznawania skargi kasacyjnej od postanowienia odrzucającego skargę (por. uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 4 lutego 2008 r., I OPS 4/07 opubl. ONSAiWSA 2008, nr 3, poz. 42).