Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska Sędzia del. WSA Mirosław Gdesz Protokolant st. asystent sędziego Dorota Chromicka po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2015 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt III SA/Kr 189/14 w sprawie ze skargi M. Z. na decyzję Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia [...] października 2013 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyjęcia na piąty rok studiów magisterskich w roku 2013/2014 oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z 4 czerwca 2014 r., III SA/Kr 189/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił decyzję Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z [...] r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyjęcia na piąty rok studiów magisterskich w roku 2013/2014. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że zgodnie z § 32 regulaminu studiów pierwszego stopnia, drugiego stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich przyjętego przez Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego uchwałą z 25 kwietnia 2012 r., nr 43/IV/2012, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej skreśla z listy studentów, w przypadku niezłożenia pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego w terminie, o którym mowa w § 17 ust. 1-3. Bez wątpienia taka sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie i dlatego Dziekan Wydziału [...] UJ decyzją z [...] czerwca 2010 r. skreślił M. Z. z listy studentów jednolitych studiów magisterskich na kierunku etnologia. Pismem z 9 września 2013 r. wyżej wymieniony zwrócił się z prośbą o reaktywację na studia stacjonarne, aby móc złożyć pracę magisterską. W myśl § 33 ust. 2 regulaminu kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może wyrazić zgodę na wznowienie studiów na danym kierunku lub specjalności na wniosek osoby skreślonej z listy studentów drugiego lub wyższego od następnego roku akademickiego (wznowienie studiów), chyba że skreślenie z listy studentów nastąpiło z powodu ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z uczelni lub od daty skreślenia upłynęło więcej niż 5 lat. W niniejszej sprawie takie sytuacje nie miały miejsca, zatem wznowienie studiów powinno być możliwe. Zgodnie z § 33 ust. 4 powołanego regulaminu wznowienie studiów uważa się za kontynuację poprzedniego toku studiów. W ocenie organu obu instancji mając na uwadze powyższy przepis oraz zmiany, które zaszły w ustawie z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572 ze zm.) nie ma możliwości wyrażenia zgody na wznowienie przez skarżącego studiów jednolitych magisterskich, gdyż takie studia już nie są prowadzone.

Decyzja w sprawie wznowienia jednolitych studiów magisterskich jest decyzją uznaniową, co nie oznacza, że organy administracyjne mogą ją podejmować w sposób dowolny, nie biorąc pod uwagę obowiązujących przepisów ustawowych. Nie można zgodzić się z twierdzeniami organu odwoławczego, jakoby w tej sprawie nie miał zastosowania art. 257 ust. 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. W myśl tego przepisu studenci jednolitych studiów magisterskich, którzy rozpoczęli studia przed dniem wejścia w życie ustawy, mogą je ukończyć w tym trybie albo przenieść się na odpowiednie studia pierwszego stopnia, albo - po spełnieniu wymagań określonych w regulaminie studiów - na odpowiednie studia drugiego stopnia. Niewątpliwie skarżący był studentem jednolitych studiów magisterskich i rozpoczął je przed dniem wejścia w życie ustawie. Mylna jest opinia organu, że z chwilą skreślenia z listy studentów M. Z. utracił prawa studenckie. W stosunku do osób, które znajdują się w takiej sytuacji jak skarżący, to znaczy posiadają absolutorium, zostały skreślone z listy studentów i ubiegają się o wznowienie studiów należy analogicznie stosować przepisy dotyczące studentów. Nie ma bowiem żadnych podstaw, aby w stosunku do takich osób przepisów tych nie stosować. Oprócz instytucji wznowienia studiów nie ma innej regulacji prawnej, która faktycznie umożliwiałaby przywrócenie takich osób na studia (por. wyrok WSA w Warszawie z 10 stycznia 2013 r., VIII SA/Wa 756/12).

Powyższy wyrok został zaskarżony w całości przez Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego poprzez wniesienie skargi kasacyjnej. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego, tj. art. 257 ust. 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym

1) w związku z art. 4 ust. 1 tej ustawy, art. 70 ust. 5 i art. 32 Konstytucji RP przez błędną jego wykładnię, polegającą na przyjęciu, że przedmiotowa norma znajduje zastosowanie do istniejącego stanu faktycznego sprawy, tj. że do skarżącego, który został skreślony z listy studentów i ubiega się o wznowienie studiów, należy analogicznie stosować przepisy dotyczące studentów, a więc błędne przyjęcie, że powyższa norma znajduje zastosowanie do osób skreślonych z listy studentów, ubiegających się o wznowienie studiów;

2) w związku z § 33 ust. 4 regulaminu studiów I stopnia, II stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich UJ poprzez błędne przyjęcie, że przedmiotowa norma regulaminu nie znajduje zastosowania w przedmiotowej sprawie, tj. brak podstaw do przyjęcia, że wznowienie studiów przez skarżącego jest możliwe z uwagi na to, że studia jednolite magisterskie nie są już prowadzone;

3) w związku z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 13 czerwca 2006 r. w sprawie nazw kierunków studiów (Dz. U. Nr 121, poz. 838 ze zm.) poprzez błędne przyjęcie, że przedmiotowe rozporządzenie daje podstawę wznowienia studiów przez skarżącego; a także

4) naruszenie przepisów postępowania, tj.: art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.) w związku z art. 6, 7, 8, 77 § 1 k.p.a. poprzez błędną ich wykładnię polegającą na przyjęciu, że organy administracji naruszyły ww. przepisy postępowania administracyjnego.

W związku z powyższym wniesiono o: 1) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Krakowie do ponownego rozpoznania, ewentualnie 2) uchylenie zaskarżonego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w całości i oddalenie skargi oraz 3) zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tej skargi kasacyjnej podniesiono, że art. 257 ust. 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym wskazuje, że studenci jednolitych studiów magisterskich, którzy rozpoczęli studia przed dniem wejścia w życie ustawy, mogą je ukończyć w tym trybie albo przenieść się na odpowiednie studia pierwszego stopnia, albo - po spełnieniu wymagań określonych w regulaminie studiów - na odpowiednie studia drugiego stopnia. Powyższa sytuacja "ukończenia" lub kontynuowania studiów ma miejsce np. w przypadku powtarzania roku studiów lub urlopu studenckiego - gdy student nie "traci kontaktu" z uczelnią (poprzez skreślenie z listy studentów) i nieprzerwanie zachowuje status "studenta". M. Z. takiego statusu już nie posiada, gdyż decyzją organu I instancji został skreślony z listy studentów. Z chwilą skreślenia z listy studentów M. Z. utracił prawa studenckie. Norma art. 254 ust. 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym dotyczy tylko i wyłącznie studentów, którzy rozpoczęli studia przed dniem wejścia w życie ustawy. Mogą oni je ukończyć w tym trybie albo przenieść się na odpowiednie studia pierwszego stopnia, albo - po spełnieniu wymagań określonych w regulaminie studiów - na odpowiednie studia drugiego stopnia.

Przepisy art. 70 ust. 5 Konstytucji RP w związku z art. 4 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym stanowią, że zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie. Uczelnia jest autonomiczna we wszystkich obszarach swego działania. Oznacza to, że uczelnie działają w oparciu o tę zasadę autonomicznie, decydują w ramach ustaleń zawartych w ustawach o prowadzonych kierunkach nauczania, podejmowanych badaniach, formach kształcenia kadr naukowych itp. Żaden przepis ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym nie przewiduje instytucji wznowienia studiów. Oznacza to, że nie można narzucić uczelni, jak ma wyglądać instytucja wznowienia.

Strona skarżąca określiła w § 33 regulaminu instytucję wznowienia, wskazując jednoznacznie, że prawo to przysługuje wyłącznie osobie mającej status studenta. Zatem decyzja w sprawie wznowienia studiów jest decyzją uznaniową. Uznaniowość wskazuje więc, że do wyłącznej decyzji organu należy podjęcie decyzji wznowieniowej wobec studenta zgodnie z obowiązującymi w tej materii przepisami prawa. Sądowa kontrola decyzji uznaniowych jest ograniczona. Sąd bada w takich sprawach, czy decyzja nie nosi cech dowolności, a więc czy organ rozstrzygający zebrał cały materiał i dokonał wyboru właściwego sposobu załatwienia sprawy po wszechstronnym i dogłębnym rozważeniu wszystkich okoliczności faktycznych oraz czy przeprowadził prawidłową ocenę dowodów i użył trafnych argumentów uzasadniających decyzję. Powyższe znalazło uzasadnienie w decyzji organu I i II instancji odmawiających wznowienia studiów skarżącemu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny dokonał błędnej wykładni art. 257 ust. 4 ustawy– Prawo o szkolnictwie wyższym w związku z § 33 ust. 4 regulaminu studiów I stopnia, II stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich UJ poprzez błędne przyjęcie, że wskazany przepis regulaminu nie znajduje zastosowania w przedmiotowej sprawie, tj. brak podstaw do przyjęcia, że wznowienie studiów przez skarżącego jest możliwe z uwagi na to, że studia jednolite magisterskie nie są już prowadzone.

Ponadto, wskazano, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku wskazał, że istnieje faktyczna podstawa wznowienia studiów przez skarżącego dokonana z zastosowaniem wymogów art. 7 i 77 k.p.a., ustalenia okoliczności stanowiących dowód na to, że skarżący był studentem jednolitych studiów magisterskich, rozpoczął je przed dniem wejścia w życie ustawy i ma prawo wznowienia studiów.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną wniesiono o jej oddalenie jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw. Podniesiono w niej w szczególności, że skarżący podziela w pełni interpretację przepisów prawa zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Zawarto w niej również polemikę z zarzutami skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W postępowaniu przed NSA prowadzonym na skutek wniesienia skargi kasacyjnej obowiązuje generalna zasada ograniczonej kognicji tego sądu (art. 183 § 1 p.p.s.a.). NSA jako sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, wyznaczonych przez przyjęte w niej podstawy, określające zarówno rodzaj zarzucanego zaskarżonemu orzeczeniu naruszenia prawa, jak i jego zakres. Z urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania. Ta jednak nie miała miejsca w rozpoznawanej sprawie.

Skarga kasacyjna nie mogła być uwzględniona, albowiem podniesione w niej zarzuty przeciwko zaskarżonemu wyrokowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie nie są trafne.

Zarzuty sformułowane w punkcie 3 i 4 skargi kasacyjnej są bezzasadne, ponieważ Sąd I instancji nie sformułował oceny prawnej w odniesieniu do wymienionych w nich przepisów prawa. Skoro - wbrew twierdzeniu skarżącego kasacyjnie - Sąd ten, ani nie dokonał wykładni tych przepisów, ani też nie wypowiadał się w kwestii zastosowania ich w rozpoznawanej sprawie, to siłą rzeczy nie mógł im uchybić.

Zarzut naruszenia art. 257 ust. 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym w związku z art. 4 ust. 1 tej ustawy, art. 70 ust. 5 i art. 32 Konstytucji RP przez błędną jego wykładnię także nie ma usprawiedliwionych podstaw. Regulamin studiów pierwszego stopnia, drugiego stopnia oraz jednolitych studiów magisterskich przyjęty przez Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego uchwałą z 25 kwietnia 2012 r., nr 43/IV/2012 reguluje kwestię wznowienia studiów, a więc ma on zastosowanie w odniesieniu do osób, które utraciły status studenta. Brak w nim jednak regulacji, która dotyczyłaby osób pragnących wznowić studia w sytuacji, gdy na skutek reformy toku studiów doszło do likwidacji dotychczasowego trybu studiowania (w rozpoznawanej sprawie: jednolite studia magisterskie). Trafnie więc przyjął Sąd I instancji, że w celu wypełnienia tej luki, konieczne jest zastosowanie art. 257 ust. 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Inne rozwiązanie jest nie do pogodzenia z zasadą demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej i słuszny interes obywatela, ponieważ zmiany organizacyjne w systemie studiów nie mogą pozbawiać jednostki praw nabytych. Wszak § 33 pkt 2a cyt. regulaminu studiów stanowi wyraźnie, że wznowienie studiów dopuszczalne jest tylko raz, w ramach tego samego kierunku lub specjalności studiów. Wynika z tego, że student skreślony z listy studentów pod rządem przepisów przewidujących jednolite studia magisterskie musi mieć możliwość ich wznowienia, także na podstawie przepisów, które dają możliwość studiowania tylko w systemie studiów pierwszego i drugiego stopnia. Należy tu skarżącemu kasacyjnie przypomnieć, że autonomia szkół wyższych, na którą się on tak często powołuje, ma służyć przede wszystkim zaspokajaniu interesu prawnego uczestników zakładów administracyjnych, jakimi są uczelnie wyższe, a nie woluntarystycznemu i niczym nieograniczonemu korzystaniu przez organy szkół wyższych z kompetencji, określonych w Prawie o szkolnictwie wyższym.

W konsekwencji należało uznać, że § 33 ust. 4 powołanego regulaminu nie ma zastosowania w rozpoznawanej sprawie.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę kasacyjną za niemającą usprawiedliwionych podstaw i na podstawie art. 184 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.