Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Paweł Tarno, po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. S. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Wa 2850/13 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] września 2013 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania pomocy finansowej postanawia: oddalić zażalenie.

Postanowieniem z 20 maja 2014 r., I SA/Wa 2850/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił M. S. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata w sprawie z jego skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z [...] września 2013 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania pomocy finansowej.

W uzasadnieniu, Sąd pierwszej instancji wskazał, że w oświadczeniu złożonym na urzędowym formularzu wniosku skarżący podniósł, że jest bez środków do życia. Nie przysługuje mu emerytura, renta, jest bezrobotny. Prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i posiada mieszkanie o pow. 32 m2. Ponadto oświadczył, że nie osiąga dochodu, nie posiada nieruchomości, ani oszczędności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, że przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym następuje – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.). Przewidziana w przepisach instytucja prawa pomocy stanowi pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną faktycznie nie są w stanie uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc powinien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa. Natomiast w przypadku skarżącego taka sytuacja nie ma miejsca. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie wnioskodawca nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść kosztów ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika bez uszczerbku dla koniecznych kosztów jego utrzymania.

Ubiegający się o przyznanie prawa pomocy nie osiąga dochodu, jednakże z informacji otrzymanej od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w piśmie z 17 stycznia 2013 r. - znajdującej się w aktach administracyjnych sprawy - wynika, że M. S. przysługuje renta, której nie pobiera. Kwota zgromadzonego świadczenia za okres od 1 października 1998 r. do 31 grudnia 2012 r. wynosi 107 108,77 zł brutto.

W tej sytuacji Sąd uznał, że skarżący jest osobą, która posiada środki do życia i może zabezpieczyć kwotę niezbędną do ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika. M. S. może uzyskać środki pieniężne dokonując odbioru kwoty zgromadzonej z tytułu wskazanej, niepobieranej renty. Skoro M. S. zdecydował o niepobieraniu należnej mu renty, to musi ponieść konsekwencje swojego działania. W rezultacie nie można więc przyjąć, że skarżący znajduje się w trudnej sytuacji materialnej z przyczyn od niego niezależnych. Jednocześnie jego sytuacji majątkowej w żaden sposób nie można porównywać do sytuacji majątkowej osób, które mimo podejmowanych starań nie są w stanie opłacić kosztów udziału w postępowaniu.

W zażaleniu na opisane postanowienie skarżący podkreślił, że renta, na którą wskazywał Sąd I instancji jest nienależna. Zarzucił Sądowi, że nie zażądał od ZUS informacji, na jakiej podstawie renta została przyznana.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zawierało usprawiedliwionych podstaw.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że skarżący nie zakwestionował skutecznie w odrębnym postępowaniu podstawy przyznania mu świadczenia rentowego, a właśnie brak podstaw do przyznania tego świadczenia stanowił podstawowy argument podnoszony przez niego w zażaleniu.

Dokument przedstawiony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i dołączony do akt administracyjnych (k. 1725 akt administracyjnych) jest dokumentem urzędowym. Zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, "dokumenty urzędowe", sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Oznacza to, że samo wyrażenie przypuszczenia, że dokument urzędowy może być niezgodny z prawdą, nie stanowi zaprzeczenia jego prawdziwości i nie podważa jego mocy dowodowej. Strona powinna bowiem udowodnić, że dokument ten nie pochodzi od organu, który go wystawił lub że zawarte w nim oświadczenie jest niezgodne z prawdą (por. T. Demenecki [w:] A. Jakubecki (red.), J. Bodio, T. Demendecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M. P. Wójcik, Komentarz aktualizowany Kodeksu postępowania cywilnego, LEX/el. 2013, komentarz do art. 244 i cyt. tam postanowienie SN z 8 stycznia 2003 r., II CKN 247/01).

Zatem, Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekając w sprawie był zobowiązany wziąć pod uwagę znajdujące się w aktach dokumenty – również ten przedstawiony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Dlatego też, Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że nie ma podstaw do przyznania M. S. prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata z uwagi na to, że skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.). W szczególności, z akt sprawy wynika, że skarżący może zabezpieczyć kwotę niezbędną do ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika, korzystając ze zgromadzonego świadczenia, które w dacie wystawienia pisma (17 stycznia 2013 r.) wynosiło 107 108,77 zł brutto.

W związku z powyższym, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji postanowienia.