Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Tomasz Szmydt Sędziowie: Sędzia WSA Bożena Marciniak Sędzia WSA Joanna Skiba (spr.) Protokolant referent stażysta Małgorzata Sieczkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2014 r. sprawy ze skargi M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania pomocy finansowej oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] września 2013 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta W. z dnia [...] maja 2013 r., nr [...], wydaną w sprawie odmowy przyznania pomocy finansowej na miesiąc kwiecień 2013 r.

Zaskarżone orzeczenie zostało wydane w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Wnioskiem z dnia 10 kwietnia 2013 r. M. S. wystąpił o przyznanie pomocy materialnej z uwagi na trudną sytuację, w tym zaległość z tytułu opłat mieszkaniowych.

W rozpoznaniu powyższego wniosku Prezydent W. powołaną powyżej decyzją odmówił przyznania pomocy finansowej na kwiecień 2013 r. Organ uzasadnił, że podczas rodzinnego wywiadu środowiskowego wnioskodawca nie sprecyzował na jakie cele konkretnie chciałby otrzymać pomoc. Ponadto ustalił, że wnioskodawca zamieszkuje sam w dwupokojowym mieszkaniu własnościowym, utrzymuje się z prac dorywczych w zamian za posiłek. Pobiera także dodatek mieszkaniowy, przyznany od 1 stycznia 2013 r. do 30 czerwca 2013 r., w kwocie [...] zł miesięcznie. Opłaty na poczet czynszu, wynoszącego [...] zł, wnoszone są regularnie w wysokości [...] zł. Z tego tytułu na dzień 30 kwietnia 2013 r. istniała nadpłata w wysokości [...] zł. Przy czym ten ostatni fakt pozostaje w sprzeczności z informacjami zawartymi we wniosku o pomoc, wskazującymi na zaległość w opłatach, wynoszącą kilkanaście tysięcy złotych.

Organ podniósł ponadto, że uzyskał informację z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, iż aktualnie M. S. nie pobiera świadczenia emerytalno-rentowego (w wysokości [...] zł netto miesięcznie) - jest ono zawieszone. Łączna kwota zgromadzonego z tego tytułu świadczenia od dnia 1 października 1998 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. wynosi [...] zł brutto. Ponadto M. S. osiągnął wiek emerytalny, ale nie złożył wniosku o emeryturę, o której to możliwości został kilkakrotnie poinformowany.

Organ ustalił, że dochód miesięczny wnioskującego wynosi [...] zł, na który składają się uprzednio wskazane świadczenie ZUS, pomoc osób trzecich w opłacaniu czynszu w wysokości [...] zł miesięcznie, a także ww. dodatek mieszkaniowy. Dochód wnioskującego przekracza zatem kryterium dochodowe, określone w art. 8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, wynoszące dla osoby samotnie gospodarującej kwotę 542 zł. Ponadto w ocenie organu wnioskodawca posiada własne uprawnienia i zasoby w postaci świadczenia z ZUS, którego jednak z nieznanych przyczyn nie pobiera. W związku z czym kwota zgromadzonych świadczeń, które M. S. może w każdej chwili odebrać, umożliwiłaby mu zabezpieczenie bieżących potrzeb.

Po rozpoznaniu odwołania złożonego przez M. S. od powyższej decyzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia [...] września 2013 r. utrzymało w mocy orzeczenie Prezydenta W. z dnia [...] maja 2013 r.

Kolegium uzasadniło, że celem pomocy społecznej nie jest rozdawanie środków finansowych każdemu, kto zwróci się o pomoc, lecz wspieranie osób i rodzin, które przy wykorzystaniu własnych możliwości i zasobów nie są w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudnej sytuacji życiowej, w jakiej się znalazły. Przy czym podstawowym celem pomocy społecznej jest usamodzielnienie się osób znajdujących się w trudnej sytuacji.

Z akt sprawy wynika, że M. S. ma zgromadzone fundusze na koncie w ZUS w wysokości [...] zł i z niewiadomych powodów nie chce skorzystać z tych środków.

Organ dodał, że zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy brak współdziałania z pracownikiem socjalnym stanowi podstawę do odmowy udzielenia świadczenia. Za brak współdziałania należy uznać odmowę skorzystania z posiadanych własnych zasobów. Przyznanie pomocy finansowej wnioskodawcy, który posiada własne, znaczne zasoby finansowe oznaczałoby marnotrawienie środków publicznych.

Skargę na powyższą decyzję wniósł M. S. wskazując, że orzeczenie to zawiera te same co zawsze oszczerstwa i oszustwa, co jest jasnym złamaniem prawa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna a zaskarżone orzeczenie nie narusza prawa.

Rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania reguluje ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ustawy, pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zadaniem pomocy społecznej jest wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwianie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 3 ust. 1 powołanej ustawy). Przy czym nie oznacza to, że pomoc społeczna ma zaspokajać wszystkie potrzeby i oczekiwania osób, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Zwłaszcza, że możliwości finansowe ośrodków pomocy społecznej są ograniczone, a liczba osób wymagających wsparcia jest znaczna.

W niniejszej sprawie skarżący wystąpił z wnioskiem o udzielenie mu pomocy materialnej wskazując, że grozi mu eksmisja, z uwagi na zaległości w opłatach mieszkaniowych. Ponadto odebrano mu zasiłek stały, który był jedynym źródłem jego utrzymania.

Stosownie do treści art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Natomiast przepis art. 4 powołanej ustawy stanowi, iż osoby korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Brak m.in. współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, czy też nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub nieuzasadniona odmowa podjęcia lub przerwanie szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych lub prac społecznie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej). Ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania albo przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego może nastąpić również w przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych (art. 11 ust. 1 ustawy).

Nie ulega wątpliwości – jak słusznie zauważył organ odwoławczy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji - że jedną z postaci odmowy współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, w rozumieniu powołanego wyżej art. 11 ust. 2 ustawy, jest marnotrawienie własnych zasobów finansowych.

Ze zgromadzonego w rozpoznawanej sprawie materiału dowodowego wynika, że M. S. nie sprecyzował na jaki cel niezbędna mu jest wnioskowana pomoc. Nie uczynił tego także podczas przeprowadzonego wywiadu środowiskowego. Wskazał jedynie, że nie posiada środków do życia i zalega z opłatami czynszowymi. Jednakże organy ustaliły, że M. S. ma przyznane świadczenie rentowe w wysokości [...] (netto) miesięcznie, którego z własnej woli nie pobiera. A kwota zgromadzonego z tego tytułu świadczenia wynosi ponad [...] zł. Wnioskodawca może również ubiegać się o emeryturę, z uwagi na osiągnięcie wieku emerytalnego, o czym został poinformowany. Ponadto miał przyznany dodatek mieszkaniowy [...] zł w okresie od 1 stycznia 2013 r. do 30 czerwca 2013 r. do czynszu w kwocie [...] zł. Uzyskuje także pomoc na opłacenie tej należności w kwocie [...] zł miesięcznie od osób trzecich. W rezultacie jak wynika z materiału dowodowego na jego koncie opłat czynszowych istniała nadpłata [...] zł.

M. S., mimo powyższych ustaleń twierdzi, że nie posiada środków do życia i ma zaległości w opłatach czynszowych. Nie podejmuje jednak żadnych starań, aby przezwyciężyć swoja trudną sytuację życiową, oczekując pomocy ośrodka. Skarżący mógłby przyjąć świadczenie rentowe, do którego posiada ustalone prawo, przekraczające kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej, tj. kwotę [...] zł (art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej). Z niewiadomych przyczyn przysługującego świadczenia skarżący z własnej woli nie pobiera, mimo udzielnych mu w tym zakresie informacji. Nie chce także wystąpić o emeryturę, pomimo tego, że osiągnął już wiek emerytalny i został także o takiej okoliczności poinformowany.

Zdaniem Sądu organy administracji orzekające w niniejszej sprawie miały zatem podstawę, aby uznać, że zachodzi brak współpracy M. S. z pracownikiem socjalnym.

W świetle przedstawionych okoliczności stwierdzić należy, że zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W., mocą której odmówiono skarżącemu przyznania wnioskowanego świadczenia, jest zgodna z prawem. Nie ulega bowiem wątpliwości, że działania skarżącego uniemożliwiają pracownikom socjalnym rozwiązanie sytuacji przy jego współpracy i współudziale. Jest to nieodzowny element postępowania w sprawie o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej. Oczywiste jest, że skarżący nie pobierając przyznanych mu świadczeń rentowych, czy też nie występując o emeryturę, mimo osiągnięcia wieku emerytalnego i wskazówkom pracowników pomocy społecznej, nie wykazuje chęci współpracy z organami pomocy.

Słusznie organ II instancji uznał, że w sprawie zaistniały przesłanki z art. 11 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, uzasadniające odmowę udzielenia wnioskowanej pomocy. Zaskarżona decyzja jest więc zgodna z prawem.

Odnosząc się natomiast do pisma skarżącego, które wniósł do Sądu w dniu rozprawy, że nie jest mu wiadomo, aby został dla niego wyznaczony adwokat z urzędu i wyznaczenie go jak najprędzej, wskazać należy, że w dniu 17 lutego 2014 r. M. S. wystąpił o przyznanie mu prawa pomocy. Wniosek ten został rozpoznany postanowieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Wa 2850/13, a następnie - w wyniku wniesienia przez skarżącego zażalenia - postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 lipca 2014 r., sygn. akt I OZ 571/14 zażalenie zostało oddalone. To ostatnie orzeczenie skarżący otrzymał w dniu 8 sierpnia 2014 r., co wynika ze zwrotnego potwierdzenia odbioru znajdującego się w aktach sprawy. W tych okolicznościach nie znajduje zatem żadnego uzasadnienia stwierdzenie M. S., że nie jest mu wiadomo, iż Sąd nie przyznał mu pomocy prawnej z urzędu, skoro otrzymał on odmowne orzeczenia sądów.

W tej sytuacji Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.