Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Myślińska Sędzia NSA Gabriela Jyż (spr.) Sędzia del. WSA Dariusz Dudra Protokolant Marta Podoba po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2013 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej R. i S. S.A. Z. P. O. w B. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 22 czerwca 2011 r. sygn. akt VI SA/Wa 538/11 w sprawie ze skargi U. N.V. R., Holandia na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] grudnia 2010 r. nr Sp. [...] w przedmiocie wygaśnięcia prawa ochronnego na przestrzenny znak towarowy oddala skargę kasacyjną.

Zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. uwzględnił skargę U. N.V. z siedzibą w R. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] grudnia 2010 r. w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na przestrzenny znak towarowy, uchylając zaskarżoną decyzję.

Relacjonując przebieg postępowania Sąd I instancji podał, że 11 września 2008 r. R. i S. S.A. Z. P. O. z siedzibą w B. –B. wystąpiła do Urzędu Patentowego RP o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na przestrzenny znak towarowy nr R-134 678 (przedstawiający stylizowaną zieloną butelkę ze stylizowaną czerwoną nakrętką) udzielonego dla towarów w klasach 3 i 5 - na rzecz U. N.V. z siedzibą w R. z pierwszeństwem od dnia 28 stycznia 1999 r.

Za podstawę swojego żądania spółka podała przepisy art. 169 ust.1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 119 poz. 1117 ze zm.) – dalej: p.w.p. W uzasadnieniu wnioskodawca stwierdził, że uprawniony z prawa ochronnego na przestrzenny znak towarowy nr R-134 678 nie używał tego znaku w sposób rzeczywisty na terytorium Polski w zakresie ww. towarów w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat, po dniu wydania decyzji o udzieleniu prawa ochronnego. Podniósł, że upatruje swój interes prawny w uznaniu przedmiotowego prawa za wygasłe w tym, że ogranicza mu swobodę gospodarczą. Wnioskodawca podniósł, że uprawniony w rzeczywistości nie wprowadza do obrotu przedmiotowego znaku towarowego, tj. stylizowanej zielonej butelki ze stylizowaną czerwoną nakrętką jako takiej, gdyż używa tej butelki w różnych kolorach i opatruje ją bardzo mocnymi elementami odróżniającymi, w tym także innymi znakami towarowymi, które dominują nad wrażeniem wywieranym przez samą butelkę.

Decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r. Urząd Patentowy RP stwierdził wygaśnięcie prawa ochronnego na przestrzenny znak towarowy nr R-134678 należącego do U. N.V. Urząd Patentowy wymienił i dokonał oceny dowodów złożonych przez uprawnionego. Stwierdził, że nie stanowią potwierdzenia rzeczywistego używania spornego znaku przestrzennego w postaci samej stylizowanej zielonej butelki ze stylizowaną czerwoną nakrętką (bez etykiet). Uprawniony nie wskazał miejsca, czasu, zakresu oraz charakteru używania spornego znaku towarowego w oparciu o konkretne i obiektywne dowody. Stwierdził, że uprawniony posiadał i posiada inne znaki towarowe o tym samym kształcie, a w szczególności R-155952 (ponadto R-107207, IR 787372 i IR 798868), a więc w świetle orzecznictwa, które uznaje, że jeśli rzeczywiście używana forma znaku (z etykietami) została zastrzeżona odrębną rejestracją to nie można mówić, o używaniu znaku bez tych elementów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględniając skargę na powyższą decyzję stwierdził naruszenie prawa procesowego, bowiem uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie zostało podpisane przez Przewodniczącą Kolegium Orzekającego.

Kwestia sporządzenia i podpisania uzasadnienia została uregulowana w art. 2558 ust. 2 p.w.p. Zgodnie z tym przepisem uzasadnienie podpisuje przewodniczący i członek składu orzekającego, który sporządził uzasadnienie. Dopiero po tych czynnościach przesyła się stronom odpis decyzji wraz z uzasadnieniem.

Ustawa prawo własności przemysłowej nie reguluje sytuacji, w której jedna z tych osób nie może podpisać uzasadnienia. Jak wynika z decyzji znajdującej się w aktach sprawy, uzasadnienie zostało podpisane jedynie przez członka składu orzekającego. Ponadto pod uzasadnieniem znajduje się adnotacja, z której wynika, że przyczyną braku podpisu przewodniczącej T. O. jest ustanie stosunku pracy tego eksperta w Urzędzie Patentowym przed datą sporządzenia uzasadnienia. W ocenie Sądu, nie jest to przeszkoda uniemożliwiająca podpisanie uzasadnienia przez osobę, która orzekała w składzie wydającym decyzję.

Zarówno ustawa prawo własności przemysłowej, jak i przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej: k.p.a., do których odsyła p.w.p. (art. 256 ust. 1 p.w.p.) nie zawierają regulacji w tym zakresie, a tym bardziej nie upoważniają organu do stosowania w drodze analogii kodeksu postępowania cywilnego. W postępowaniu spornym przepisy k.p.c. stosuje się wyłącznie w odniesieniu do kosztów postępowania.

Uzasadnienie, które nie zostało podpisane w sposób wskazany w bezwzględnie obowiązującym art. 2558 ust. 2 p.w.p. stanowi, w ocenie składu orzekającego projekt uzasadnienia, który nie podlega weryfikacji Sądu.

W związku z powyższym Sąd uznał, że zaskarżona decyzja zawiera braki formalne - brak uzasadnienia, skutkujące jej uchyleniem z uwagi na naruszenie art. 2558 ust. 2 p.w.p. i z tego powodu nie poddaje się merytorycznej kontroli Sądu.

R. i S. S.A. Z. P. O. z siedzibą w B. –B. zaskarżając wyrok w całości domagała się jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia kosztów postępowania. Zaskarżonemu wyrokowi spółka zarzuciła naruszenie:

I. Przepisów postępowania tj.:

1. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r. poz. 270), dalej: p.p.s.a., w zw. z art. 2558 p.w.p. w zw. z art. 107 k.p.a., polegające na błędnym przyjęciu, iż w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, w szczególności poprzez przyjęcie błędnej interpretacji przepisów regulujących sporządzanie uzasadnień decyzji Urzędu Patentowego RP, które to przepisy nie uzależniają - zdaniem skarżącego - wejścia decyzji do obrotu prawnego od podpisania uzasadnienia tejże decyzji, względnie pozwalają na zastosowanie wykładni pozajęzykowej (w tym analogii), która umożliwiałaby merytoryczne zapoznanie się z motywami rozstrzygnięcia, w szczególności w przypadku podania (odnotowania) niemożności złożenia właściwych podpisów pod stosownym uzasadnieniem decyzji;

2. art. 141 § 4 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu skarżonego wyroku, jakie sytuacje zdaniem Sądu (inne niż przejście eksperta na emeryturę) mogą być uznane za "przeszkodę uniemożliwiającą podpisanie uzasadnienia przez osobę, która orzekała w składzie wydającym decyzję";

II. Przepisów prawa materialnego polegające na błędnej wykładni art. 2558 p.w.p. w zw. z art. 107 k.p.a., które to przepisy nie uzależniają -zdaniem skarżącego - wejścia decyzji do obrotu prawnego od podpisania uzasadnienia tejże decyzji, względnie pozwalają na zastosowanie wykładni pozajęzykowej (w tym analogii), która umożliwiałaby merytoryczne zapoznanie się z motywami rozstrzygnięcia w przypadku podania (odnotowania) niemożności złożenia właściwych podpisów pod stosownym uzasadnieniem decyzji.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna pozbawiona jest usprawiedliwionych podstaw.

Zgodnie z przepisem art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Oznacza to jego związanie zarzutami i wnioskami skargi kasacyjnej, które mogą dotyczyć wyłącznie ocenianego wyroku, a nie postępowania administracyjnego i wydanych w nim rozstrzygnięć. Zatem, do autora skargi kasacyjnej należy wskazanie konkretnych przepisów prawa materialnego lub przepisów procesowych naruszonych przez Sąd I instancji i wyjaśnienie, na czym polegało ich niewłaściwe zastosowanie lub błędna interpretacja - w odniesieniu do prawa materialnego, bądź wykazanie istotnego wpływu naruszenia prawa na rozstrzygnięcie sprawy przez Sąd - w odniesieniu do przepisów procesowych. Z omawianych względów Naczelny Sąd Administracyjny nie może samodzielnie konkretyzować zarzutów skargi kasacyjnej, ani uściślać bądź w inny sposób ich korygować.

W sytuacji, kiedy skarga kasacyjna zarzuca naruszenie prawa materialnego oraz naruszenie przepisów postępowania, w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlega zarzut naruszenia przepisów postępowania. Do kontroli subsumcji danego stanu faktycznego pod zastosowany przepis prawa materialnego można przejść dopiero wówczas, gdy okaże się, że stan faktyczny przyjęty w zaskarżonym wyroku jest prawidłowy albo nie został skutecznie podważony.

W ramach zarzutów naruszenia przepisów postępowania, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, autor skargi kasacyjnej wskazał na naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art.2558 p.w.p. w zw. z art. 107 k.p.a. polegające na błędnym przyjęciu, że w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, w szczególności poprzez przyjęcie błędnej interpretacji przepisów regulujących sporządzanie uzasadnień decyzji Urzędu Patentowego RP, które to przepisy nie uzależniają - zdaniem skarżącego - wejścia decyzji do obrotu prawnego od podpisania uzasadnienia tejże decyzji, względnie pozwalają na zastosowanie wykładni pozajęzykowej (w tym analogii), która umożliwiałaby merytoryczne zapoznanie się z motywami rozstrzygnięcia, w szczególności w przypadku podania (odnotowania) niemożności złożenia właściwych podpisów pod stosownym uzasadnieniem decyzji. Zarzut ten można łącznie rozpatrzeć z drugim zarzutem procesowym, tj. zarzutem naruszenia przez Sąd I instancji art. 141 § 4 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. przez brak wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jakie sytuacje w ocenie WSA (inne niż przejście eksperta na emeryturę) mogą być uznane za przeszkodę uniemożliwiającą podpisanie uzasadnienia przez osobę, która orzekała w składzie orzekającym. Naczelny Sąd Administracyjny oba zarzuty uznał za niezasadne.

Stawiając Sądowi zarzut naruszenia art. 107 k.p.a. strona skarżąca nie wskazała konkretnej jednostki redakcyjnej tego przepisu, który składa się z pięciu paragrafów. Należy przypomnieć, że obligatoryjnymi elementami decyzji wydanej przez UP RP w trybie postępowania spornego zgodnie z art. 2558 p.w.p. są: oznaczenie organu orzekającego, data wydania decyzji, imiona i nazwiska członków składu orzekającego i protokolanta, oznaczenie stron, oznaczenie przedmiotu sprawy i jej rozstrzygnięcie, powołanie podstawy prawnej rozstrzygnięcia, rozstrzygnięcie co do kosztów postępowania, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie o trybie zaskarżania, podpisy członków składu orzekającego. Ust. 2 tego przepisu wskazuje, że pisemne uzasadnienie decyzji sporządza się z urzędu w terminie 30 dni od dnia jej ogłoszenia. Uzasadnienie podpisuje przewodniczący składu orzekającego i członek składu orzekającego, który sporządził uzasadnienie. Dopóki to nie nastąpi mamy do czynienia jedynie z projektem decyzji. Dopiero po tych czynnościach odpis decyzji wraz z uzasadnieniem doręcza się stronom. Zatem decyzja, której uzasadnienie nie zostało podpisane przez przewodniczącego składu orzekającego nie może wejść do obrotu prawnego, co zostało podkreślone w wielu wyrokach sądowych (por. wyrok NSA z dnia 5 lipca 2011 r., sygn. akt II GSK 701/10; wyrok WSA w Warszawie z dnia 15 czerwca 2011 r., sygn. akt VI SA/Wa 886/11; wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 marca 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 19993/05).

Stosownie do treści art. 256 ust. 1 p.w.p. do postępowania spornego przed Urzędem Patentowym RP w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Stosownie do ust. 2 tego artykułu przepisy obowiązujące w postępowaniu cywilnym stosuje się wyłącznie w kwestii kosztów postępowania. Jak słusznie podkreśla się w orzecznictwie sądowym celem wymagań zamieszczonych przez ustawodawcę w art. 2558 p.w.p. jest danie stronom postępowania spornego, które toczyło się przed organem patentowym gwarancji, że ich spór został należycie rozpatrzony przez organ kolegialny w określonym składzie orzekającym, a następnie poprzez wymóg podpisania uzasadnienia przez dwóch członków składu orzekającego, tj. przewodniczącego składu orzekającego i członka składu orzekającego, który sporządził uzasadnienie, pewność, iż uzasadnienie to oddaje tok rozumowania całego składu orzekającego, który poprzedził podjęcie decyzji a także wnioski do jakich skład doszedł, a który został zaprezentowany w uzasadnieniu ustnym. Nie jest także przypadkowy zestaw dwóch członków składu orzekającego, którzy uzasadnienie pisemne, zgodnie z wolą ustawodawcy, podpisują - są to bowiem niewątpliwie ci spośród członków składu orzekającego, których rola w tymże składzie w danej sprawie jest najbardziej znacząca.

Art. 2558 p.w.p. zarówno w zakresie elementów decyzji Urzędu Patentowego jak i sposobu sporządzenia i podpisania pisemnego uzasadnienia decyzji ma charakter obligatoryjny dla tegoż organu. W konsekwencji niewątpliwie, co słusznie podkreślił pełnomocnik uczestnika postępowania w odpowiedzi na skargę kasacyjną, organ patentowy ma obowiązek tak organizować tryb swojej pracy, aby zagwarantować dochowanie wszystkich wymogów zawartych w tym przepisie. "Jest to szczególnie istotne, gdy sprawa dotyczy bytu tak wartościowego prawa jak Znak U., a sama decyzja ma charakter precedensowy i rodzi daleko idące skutki dla rejestracji wszelkich znaków przestrzennych w Polsce. (...) Strony postępowania muszą mieć mianowicie gwarancję, że uzasadnienie pisemne odpowiada decyzji kolegialnej, a nie stanowi wyłącznie opinii jednego członka składu orzekającego, który przygotował projekt uzasadnienia decyzji. Brak podpisu przewodniczącego składu pod uzasadnieniem decyzji powoduje, że przynajmniej U. nie ma pewności, czy uzasadnienie decyzji jest podzielane przez pozostałych członków składu, który wydał przedmiotowa decyzję."(s. 5 uzasadnienia odpowiedzi uczestnika postępowania na kasację). Naczelny Sąd Administracyjny w składzie orzekającym podziela stanowisko Sądu I instancji wyrażone w zaskarżonym wyroku, iż: "Motywy pisemne uzasadnienia decyzji są wyrazem rzeczywistych racji przemawiających za sposobem rozstrzygnięcia i argumenty w nich zawarte są przejawem woli i rozumowania członków składu orzekającego, które pod uzasadnieniem jest niejako potwierdzone przez osoby wytypowane przez ustawodawcę: przewodniczącego składu orzekającego i członka składu orzekającego, który sporządził uzasadnienie." (s. 7 uzasadnienia zaskarżonego wyroku WSA).

Uzasadnienie jest niewątpliwie konstytutywnym elementem decyzji administracyjnych wydawanych przez Urząd Patentowy w sprawach spornych. Decyzje w tychże sprawach rozstrzygają spory pomiędzy stronami o przeciwnych interesach gospodarczych. Takie decyzje niewątpliwie winny być należycie uzasadnione, gdyż to właśnie ten element decyzji pozwala zrozumieć stronom tok rozumowania organu i wynik rozstrzygnięcia. Dzięki uzasadnieniu także Sąd może prześledzić tok rozumowania organu.

W konsekwencji należy uznać, iż brak podpisów pod uzasadnieniem przez osoby wskazane w art. 2558 ust. 2 p.w.p. stanowi naruszenie tego przepisu oraz wskazuje na to, że osoba, której podpisu brakuje nie miała możliwości zapoznać się z treścią uzasadnienia, a w konsekwencji nie mogła potwierdzić, że motywy, którymi kierował się skład orzekający w pełni znalazły swoje odzwierciedlenie w pisemnej wersji uzasadnienia. Rację ma uczestnik postępowania podkreślając, iż: "Jeżeli brak jest podpisu przewodniczącego składu orzekającego pod uzasadnieniem decyzji, to brak jest jakiejkolwiek pewności, że osoba ta podziela wnioski członka składu orzekającego, który sporządził uzasadnienie." (s. 8 odpowiedzi na kasacje uczestnika postępowania). A zatem wydanie decyzji, która zawiera jedynie projekt uzasadnienia, stanowi naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co z kolei uzasadnia uchylenie zaskarżonej decyzji zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.

Za niezasadny Naczelny Sąd Administracyjny uznał także zarzut kasacji dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji art. 141 § 4 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu skarżonego wyroku, jakie sytuacje zdaniem Sądu (inne niż przejście eksperta na emeryturę) mogą być uznane za "przeszkodę uniemożliwiającą podpisanie uzasadnienia przez osobę, która orzekała w składzie wydającym decyzję". W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wszystkie wymogi wynikające z art. 141 § 4 p.p.s.a. Rację ma Sąd I instancji, iż przejście eksperta na emeryturę nie jest sytuacją, która byłaby przeszkodą uniemożliwiającą podpisanie uzasadnienia przez osobę, która orzekała w składzie wydającym decyzję. Z doświadczenia życiowego skarżący z pewnością wie, iż taką przeszkodą byłaby śmierć eksperta.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego polegającego na błędnej wykładni art. 2558 p.w.p. w zw. z art. 107 k.p.a., które to przepisy nie uzależniają - zdaniem skarżącego - wejścia decyzji do obrotu prawnego od podpisania uzasadnienia tejże decyzji, względnie pozwalają na zastosowanie wykładni pozajęzykowej (w tym analogii), która umożliwiałaby merytoryczne zapoznanie się z motywami rozstrzygnięcia w przypadku podania (odnotowania) niemożności złożenia właściwych podpisów pod stosownym uzasadnieniem decyzji, należy stwierdzić, iż zarzut ten jest powieleniem zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego i dlatego nie wymaga ponownego ustosunkowania się do niego przez Naczelny Sąd Administracyjny, poza wskazaniem, iż uznaje go za bezzasadny. Wykładnia wskazanych przepisów dokonana w zaskarżonym wyroku jest prawidłowa.

Z tych wszystkich względów skarga kasacyjna, jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw, podlegała oddaleniu. Wobec powyższego, działając na podstawie art. 184 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku.