Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Mirosława Kowalska Sędziowie: WSA Artur Kuś WSA Wojciech Sawczuk (spr.) Protokolant starszy sekretarz sądowy Artur Dobrowolski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2019 r. sprawy ze skarg [...] S.A. z siedzibą w [...]i [...]Sp. z o.o. z siedzibą w [...] na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] września 2018 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w zakresie wznowienia postępowania administracyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. zasądza od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rzecz skarżących [...] S.A. z siedzibą w [...] i [...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...] kwoty po 697 zł (sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. Sygn. akt VII SA/Wa 2863/18 P O S T A N O W I E N I E Dnia 29 maja 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Mirosława Kowalska, , Sędzia WSA Artur Kuś, Sędzia WSA Wojciech Sawczuk (spr.), Protokolant st. sekr. sądowy Artur Dobrowolski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2019 r. sprawy ze skarg M S. A. w W. i C. C. Poland Sp. z o.o. w W. na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 24 września 2018 r., nr DWIM-WA.551.22.2018.DU w przedmiocie umorzenia wznowionego postępowania administracyjnego postanawia: poinformować Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o istotnym naruszeniu prawa zaistniałym w toku postępowania polegającego na nierozstrzygnięciu w terminie ustawowym wniosku o ponowne rozpatrzenie prawy wniesionego przez Stowarzyszenie (...) , jak również zaniechaniu zawiadamiania stron tego postępowania o powodach występującej w sprawie zwłoki.

I.

Decyzją z dnia [...] maja 2000 r., znak [...] Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego (dalej również jako Minister lub MKiDN) uchylił zaskarżone orzeczenie Komisji Prawa Autorskiego z dnia [...] października 1999 r. w części dotyczącej tabeli stawek wynagrodzeń w pkt I, II, III, IV i VII i zatwierdził w to miejsc tabele stanowiące załącznik do decyzji, w pozostałym zaś zakresie utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Komisji. Decyzja ta stała się ostateczna i prawomocna.

Na skutek skargi konstytucyjnej [...] Sp. z o.o. w K. oraz wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich, Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt SK 40/04 orzekł, iż:

1. art. 108 ust. 3 w związku z art. 109 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904, z 2001 r. Nr 128, poz. 1402, z 2002 r. Nr 126, poz. 1068 i Nr 197, poz. 1662, z 2003 r. Nr 166, poz. 1610, z 2004 r. Nr 91, poz. 869, Nr 96, poz. 959 i Nr 172, poz. 1804 oraz z 2005 r. Nr 164, poz. 1365) jest niezgodny z art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji.

2. art. 108 ust. 4 w związku z art. 109 ustawy powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 108 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych traci moc obowiązującą z dniem 1 września 2006 r.

II.1

Wnioskami z dnia 29 września 2006 r. [...] Sp. z o.o. w K. (po przekształceniach podmiotowych [...] Sp. z o.o.), [...] Sp. z o.o. w W. (obecnie forma organizacyjna S.A.) oraz [...] Sp. z o.o. w W. wystąpiły o wznowienie postępowania zakończonego wskazaną na wstępie decyzją MKiDN z dnia [...] maja 2000 r. podając jako podstawę prawną art. 145a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., poz. 1071 ze zm. aktualny tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., oz. 2096 ze zm. - dalej jako k.p.a.).

II.2

Po wznowieniu postępowania Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w odniesieniu do:

1. [...] Sp. z o.o. w W.:

- umorzył postępowanie wznowieniowe decyzją z dnia [...] marca 2011 r., znak: [...],

- na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy utrzymał swoje rozstrzygnięcie w mocy decyzją z dnia [...] maja 2012 r., znak [...];

2. [...] Sp. z o.o. w W.:

- umorzył postępowanie wznowieniowe decyzją z dnia [...] kwietnia 2011 r., znak: [...],

- na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy utrzymał swoje rozstrzygnięcie w mocy decyzją z dnia [...] maja 2012 r. nr [...];

3. [...] S.A. w W.:

- umorzył postępowanie wznowieniowe decyzją z dnia [...] kwietnia 2011 r., znak: [...],

- na skutek wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy utrzymał swoje rozstrzygnięcie w mocy decyzją z dnia [...] kwietnia 2012 r. znak: [...];

II.3

Powyższe rozstrzygnięcia administracyjne zostały w całości poddane weryfikacji sądów administracyjnych obu instancji, które orzekły w następujący sposób w odniesieniu do skarg:

1. [...] Sp. z o.o.:

- Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 13 grudnia 2013 r., sygn. akt VII SA/Wa 1787/12 oddalił skargę;

- Naczelny Sąd Administracyjny, na skutek skargi kasacyjnej [...], wyrokiem z dnia 2 września 2014 r., sygn. akt II OSK 515/13 uchylił powyższy wyrok tutejszego Sądu oraz obie zaskarżone decyzje Ministra;

2. [...] Sp. z o.o. w W.:

- Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 28 grudnia 2012 r., sygn. akt VII SA/Wa 1844/12 uchylił zaskarżoną decyzję MKiDN oraz poprzedzającą ją decyzję tego organu;

- natomiast Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z dna 23 października 2014 r., sygn. akt II OSK 895/13 oddalił skargi kasacyjne [...]. i MKiDN;

3. [...] S.A. w W.:

- Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 30 listopada 2012 r., sygn. akt VII SA/Wa 1757/12 uchylił zaskarżoną decyzję MKiDN oraz poprzedzającą ją decyzję tego organu;

- natomiast Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z dna 11 września 2014 r., sygn. akt II OSK 585/13 oddalił skargi kasacyjne [...] i MKiDN;

W wyroku z dnia 2 września 2014 r., sygn. akt II OSK 515/13 Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, iż przed rozstrzygnięciem wniosku o wznowienie postępowania, w dniu 21 października 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 8 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 152, poz. 1016), która wprowadziła odmienny tryb postępowania w sprawie zatwierdzania i zmian zatwierdzania tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych. Aktualnie (w dacie orzekania NSA), zgodnie z art. 1101 ustawy zmieniającej, do postępowań przed Komisją Praw Autorskich zastosowanie znajdowały odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym (przed zmianą przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego - art. 108 ust. 4 Pr. Aut.), zaś uczestnik niezadowolony z orzeczenia Komisji mógł złożyć wniosek o zatwierdzenie albo odmowę zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń w całości lub części do sądu powszechnego, co powodowało utratę mocy orzeczenia Komisji w całości lub w części, co do której wniosek został złożony.

Ustawa zmieniająca zawiera przepisy intertemporalne, które dotyczą postępowań wszczętych na podstawie dotychczasowych przepisów w sprawach o zatwierdzanie tabel wynagrodzeń i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy (tj. do dnia 21 października 2010 r.). Stosownie do treści art. 3 ust. 4 postępowania takie umarza się. W ustawie zmieniającej brak jest natomiast przepisu, który zakazywałby stosowania do ostatecznych decyzji wydanych na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 2006 r. (w brzmieniu sprzed 21 października 2010 r.) przepisów kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji, czyli trybów nadzwyczajnych. Przykład takiej regulacji zawiera np. ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2012 r., poz. 1187 ze zm.) w art. 63 § 2 i § 3.

To oznacza, że złożenie wniosku o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją, która zapadła przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, czyli przed dniem 21 października 2010 r., obliguje właściwy organ do jego rozpoznania na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Na tym etapie postępowania nie ma zastosowania wymieniony art. 3 ust. 4 ustawy zmieniającej.

W przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia wniosku o wznowienie postępowania na etapie wstępnym Minister powinien więc wydać postanowienie o wznowieniu postępowania na podstawie art. 149 k.p.a., a następnie orzekać na podstawie art. 151 k.p.a.

Jak dalej wskazał NSA w cytowanym wyroku, stwierdzenie istnienia podstawy do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją Ministra z dnia [...] maja 2000 r., określonej w art. 145a § 1 k.p.a. skutkuje koniecznością uchylenia decyzji dotychczasowej, a to z kolei powoduje, że zachodzi potrzeba rozstrzygnięcia o istocie sprawy, czyli ponownego rozpoznania wniosku o zatwierdzenie tabel wynagrodzenia [...]. Wówczas dopiero ma zastosowanie w sprawie przepis art. 3 ust. 4 ustawy zmieniającej, ponieważ uchylenie decyzji dotychczasowej powoduje, że postępowanie zwykłe, które zostało wszczęte wnioskiem złożonym w dacie obowiązywania ustawy dotychczasowej nie zostało zakończone przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Zastosowanie tego przepisu skutkuje koniecznością umorzenia postępowania w sprawie o zatwierdzenie tabel wynagrodzenia [...] .W orzeczeniu wydanym na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. organ winien więc uchylić decyzję, której dotyczy wznowione postępowanie i umorzyć postępowanie w sprawie o zatwierdzenie tabel wynagrodzenia, chyba, że zachodzą przesłanki z art. 151 § 2 k.p.a.

W wyroku z dnia 23 października 2014 r., sygn. akt II OSK 895/13 Naczelny Sąd Administracyjny przybliżył istotę wznowienia postępowania, którą jest stworzenie możliwości prawnej ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli zachodzi kwalifikowana wada procesowa.

W postępowaniu wznowieniowym ważny jest zatem tok poszczególnych czynności. Wyróżnia się więc stadium wszczęcia tego postępowania, stadium rozpoznania sprawy i stadium podjęcia decyzji. Złożenie wniosku o wszczęcie tego nadzwyczajnego trybu postępowania skutkuje jego wstępną weryfikacją, której wynik powoduje przyjęcie przez organ stanowiska o dopuszczalności wznowienia postępowania - wówczas wydaje się postanowienie o wznowieniu postępowania w sprawie na podstawie art. 149 § 1 k.p.a., lub o braku podstaw do wznowienia.

Na tym wstępnym etapie postępowania organ administracji bada, czy wniosek o wznowienie postępowania został złożony przez podmiot posiadający legitymację procesową do wystąpienia z takim żądaniem, czy zachowany został termin określony w art. 148 k.p.a. oraz czy wniosek został oparty na ustawowych przesłankach wznowienia postępowania administracyjnego. Wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją administracyjną daje podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz rozstrzygnięcia co do istoty (art. 149 § 2 k.p.a.), po którym organ wydaje decyzję o treści określonej w art. 151 k.p.a.

Podobnie jak w przywołanym już wyroku NSA wydanym w sprawie o sygn. akt II OSK 515/13 także i w cytowanym obecnie wyroku NSA podniesiono, że złożenie wniosku o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją, która zapadła przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, czyli przed 21 października 2010 r., obliguje właściwy organ do jego rozpoznania na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Na tym etapie postępowania nie ma zastosowania wymieniony art. 3 ust. 4 ustawy zmieniającej.

Tak jak poprzednio, tak tez i w tym wyroku NSA wskazał, że stwierdzenie istnienia podstawy do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z dnia [...] maja 2000 r., określonej w art. 145a § 1 k.p.a. skutkuje koniecznością uchylenia decyzji dotychczasowej, a to z kolei powoduje, że zachodzi potrzeba rozstrzygnięcia o istocie sprawy, czyli ponownego rozpoznania wniosku o zatwierdzenie tabel wynagrodzeń [...]. Wówczas dopiero ma zastosowanie w sprawie przepis art. 3 ust. 4 ustawy zmieniającej, ponieważ uchylenie decyzji dotychczasowej powoduje, że postępowanie zwykłe, które zostało wszczęte wnioskiem złożonym w dacie obowiązywania ustawy dotychczasowej nie zostało zakończone przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Zastosowanie tego przepisu może prowadzić do umorzenia postępowania w sprawie o zatwierdzenie tabel wynagrodzeń. W orzeczeniu wydanym na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. organ winien więc uchylić decyzję, której dotyczy wznowione postępowanie i ewentualnie umorzyć postępowanie w sprawie o zatwierdzenie tabel wynagrodzenia, chyba że zachodzą przesłanki z art. 151 § 2 k.p.a.

W wyroku z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt II OSK 585/13, podobnie jak w poprzednio zacytowanych orzeczeniach, NSA zwrócił szczególną uwagę na istotę postępowania wznowieniowego.

Podobnie jak w zacytowanych już wyrokach, także i w tym orzeczeniu Sąd Kasacyjny wskazał, że ustawa zmieniająca zawiera przepisy intertemporalne, które dotyczą postępowań wszczętych na podstawie dotychczasowych przepisów w sprawach o zatwierdzanie tabel wynagrodzeń i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy (skutek umorzenia). W ustawie zmieniającej brak jest jednak przepisu, który zakazywałby stosowania do ostatecznych decyzji przepisów k.p.a. dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji, czyli trybów nadzwyczajnych. Złożenie wniosku o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją, która zapadła przed wejściem w życie ustawy zmieniającej obliguje właściwy organ do jego rozpoznania na podstawie przepisów k.p.a.

W przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia wniosku o wznowienie postępowania na etapie wstępnym Minister powinien wydać postanowienie o wznowieniu postępowania na podstawie art. 149 k.p.a., a następnie orzec na podstawie art. 151 k.p.a.

III.

Ponownie rozpoznając wnioski o wznowienie postępowania Minister postanowieniem z dnia [...] czerwca 2015 r., znak: [...] wznowił postępowanie zakończone decyzją z dnia [...] maja 2000 r.

Następnie, po przeprowadzeniu postępowania, decyzją z dnia [...] stycznia 2016 r., nr [...]:

1. stwierdził wydanie decyzji własnej z dnia [...] maja 2000 r. z naruszeniem prawa, w części, w której uchyla orzeczenie Komisji Prawa Autorskiego z dnia

[...] października 1999 r. i zatwierdza Tabelę nr II "Publiczne odtwarzanie utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych, choreograficznych ("małe prawa")" w punkcie 4 "Wyświetlenia";

2. stwierdził, że zaskarżona decyzja, w zakresie wskazanym w pkt 1, nie mogła zostać uchylona, na skutek upływu 5-letniego terminu, o którym mowa w art. 146 § 1 k.p.a.;

3. umorzył postępowanie w pozostałej części.

W uzasadnieniu wyjaśnił, iż decyzja z dnia [...] maja 2000 r. została wydana na podstawie art. 108 ust. 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. nr 24, poz. 93 ze zm. - dalej jako Pr. Aut.). Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt SK 40/04 powyższy przepis został uznany za niezgodny ze wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi.

Zdaniem Ministra sam fakt korzystania przez Skarżących z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych nie przesądza o istnieniu w tym zakresie ich interesu prawnego. Dopiero powiązanie tego stanu z konkretną normą prawną, jak w tym przypadku, z art. 21 ust. 1 i art. 70 ust. 2 Pr. Aut., daje podstawę do ustalenia istnienia interesu prawnego, a co za tym idzie przymiotu strony postępowania administracyjnego w rozumieniu art. 28 k.p.a. Zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 211 ust. 1 Pr. Aut. reemisja przez sieci kablowe może odbywać się jedynie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania. Regulacja ta ma zatem wpływ na prawa i obowiązki [...] Sp. z o.o., która jest reemitentem. Z kolei art. 70 ust 21 Pr. Aut. wskazuje, że współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści wykonawcy są uprawnieni do wynagrodzenia proporcjonalnego do wpływów z tytułu wyświetlania utworu audiowizualnego w kinach. Natomiast zgodnie z art. 70 ust. 3 Pr. Aut. korzystający z utworu audiowizualnego wypłaca wynagrodzenie, o którym mowa w art. 70 ust. 21 Pr. Aut., za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. Regulacja ta ma zatem wpływ na prawa i obowiązki spółki [...] S.A i [...] Sp. z o.o.

Decyzja z dnia [...] maja 2000 r. uchyliła zaskarżone orzeczenie Komisji Prawa Autorskiego z dnia [...] października 1999 r. w części dotyczącej tabeli stawek wynagrodzeń w pkt I, II, III, IV i VII i zatwierdziła tabele w tym zakresie stanowiące załącznik do decyzji. Na jej mocy zatwierdzone zostały następujące tabele wynagrodzeń:

Tabela I.

Publiczne wykonanie utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych, choreograficznych ("małe prawa");

1. Koncerty muzyki rozrywkowej, recitale, programy artystyczne, rozrywkowe, kabarety, składanki, festiwale, występy estradowe itp.

2. Koncerty muzyki wykonywane przez filharmonię towarzystwa muzyczna, orkiestry symfoniczne,

3. Zabawy, bale wesela, dancingi,

4. Występy artystyczne w lokalach gastronomicznych i klubach,

5. Widowiska cyrkowe,

6. Rewie na lodzie,

7. Wykonania na żywo,

8. Wypożyczanie egzemplarza nośnika dźwięku i obrazu do użytku osobistego,

9. Zastrzeżenie dotyczące koncernów organizowanych w obiektach powyżej 4 tys. widzów.

Tabela II.

Publiczne odtwarzanie utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych, choreograficznych ("małe prawa")

1. Dyskoteki, zabawy,

2. Zawody sportowe, turnieje tańca, jazda figurowa na lodzie, aerobik itp.

3. Usługi nagłośnieniowe,

4. Wyświetlenia na podstawie art. 70 ust. 3 Pr. Aut.

5. Utwory przez telefon,

6. Targi, wystawy, rozgrywki i imprezy sportowe,

7. Szafy grające, karaoke,

Tabela III.

Publiczne wykonanie i publiczne odtwarzanie utworów słownych, muzycznych, słowno-muzycznych ("małe prawa")

1. Publiczne wykonanie utworów,

2. Publiczne odtwarzanie utworów

Tabela IV.

Publiczne wykonania utworów dramatycznych, dramatyczno-muzycznych, muzyczno-choreograficznych, choreograficznych i pantomimicznych ("wielkie prawa")

1. Utwór pierwotny

2. Tłumaczenie utworów

3. Inne opracowanie utworów

4. Elementy dodatkowe

Tabela VII.

Nagrania mechaniczne

1. Zwielokrotnianie utworów na nośnikach dźwięku

2. Zwielokrotniania utworów na nośnikach dźwięku i obrazu

3. Usługowe studia nagrań

4. Karaoke

5. CD-ROM

VIII. Postanowienia końcowe.

Zatwierdzone tabele stawek wynagrodzeń autorskich [...] nie zawierają pola eksploatacji reemisja ani pola eksploatacji równoczesnego i integralnego nadawania utworu nadawanego przez inną organizację radiową i telewizyjną. Powyższe tabele zawierają w Tabeli II w punkcie 4 pole eksploatacji "wyświetlanie" wraz ze wskazaniem podstawy prawnej w postaci art. 70 ust. 3 Pr. Aut.

Minister wskazał, iż spółka [...] jest reemitentem natomiast [...] i [...] wywodzą swój interes prawny z pola eksploatacji "wyświetlanie".

Tym samym spółki [...] i [...] mają interes prawny, a co za tym idzie przymiot strony w postępowaniu w odniesieniu do wskazanego przez nie pola eksploatacji "wyświetlanie", którego dotyczy Tabela II zatwierdzonych stawek wynagrodzeń natomiast spółka [...] nie posiada interesu prawnego w niniejszym postępowaniu, z uwagi na fakt, że jako reemitent dokonuje reemisji utworów w sieciach kablowych, a zaskarżona decyzja z dnia [...] maja 2000 r. nie zatwierdziła Tabeli V i VI, w których znajdowała się reemisja. W konsekwencji [...] Sp. z o.o. nie ma przymiotu strony w postępowaniu - co skutkowało jego umorzeniem.

Zgodnie z art. 151 § 2 k.p.a. w sytuacji, w której w wyniku wznowienia postępowania nie można uchylić decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 146 k.p.a., organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których decyzji nie uchylił. Z kolei na podstawie art. 146 § 1 k.p.a. nie może nastąpić uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145a, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat.

Weryfikowana decyzja została wydana w dniu [...] maja 2000 r., natomiast ogłoszono ją w dniu [...] maja 2000 r. w siedzibie Ministerstwa, o czym strony zostały uprzednio powiadomione. W związku z powyższym, w zakresie w jakim Skarżący wykazali swój interes prawny w postępowaniu wznowieniowym, zastosowanie powinien znaleźć art. 146 § 1 k.p.a. w związku z art. 151 § 2 k.p.a., na skutek upływu 5 lat od dnia doręczenia zaskarżonej decyzji. W pozostałym zaś zakresie należy uznać, iż ma miejsce stan bezprzedmiotowości, w rezultacie w tym zakresie postępowanie podlega umorzeniu.

Odnosząc się do stanowiska pełnomocnika Z. dotyczącego braku kompetencji po stronie Ministra do procedowania w niniejszej sprawie z powodu utraty mocy obowiązującej art. 108 ust 3. Pr. Aut. na mocy orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i w związku z tym z powoływaną bezprzedmiotowością całego postępowania Minister wyjaśnił, iż zgodnie z art. 150 § 1 k.p.a. organem administracji publicznej właściwym w sprawach wymienionych w art. 149 k.p.a. jest organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Minister w tym względzie odwołał się do wyroku NSA z dnia 7 lutego 2002 r., sygn. akt I SA 1717/00, a także do orzeczeń NSA wydanych w niniejszej sprawie wskazując, że Sąd opowiedział się za kompetencją Ministra do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zgodnie bowiem z wyrokiem NSA z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt II OSK 585/13 ustawa zmieniająca zawiera przepisy intertemporalne, które dotyczą postępowań wszczętych na podstawie dotychczasowych przepisów w sprawach o zatwierdzenie tabel wynagrodzeń i niezakończonych do dnia wejścia w życie tej ustawy (tj. do dnia

21 października 2010 r.). Stosownie do treści art. 3 ust 4 postępowania takie umarza się. W ustawie zmieniającej brak jest natomiast przepisu, który zakazywałby stosowania ostatecznych decyzji wydanych na podstawie Pr. Aut. (w brzmieniu sprzed 21 października 2010 r.) przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji, czyli trybów nadzwyczajnych. To oznacza, że złożenie wniosku o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją, która zapadła przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, czyli przed dniem 21 października 2010 r., obliguje właściwy organ (w sprawie niniejszej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w z związku z art. 150 § 1 k.p.a.) do jego rozpoznania na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Na tym etapie nie ma zastosowania wymieniony art. 3 ust. 4 ustawy zmieniającej.

IV.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy złożył uczestnik postępowania [...] wskazując, iż Minister nie wskazał żadnej materialnoprawnej podstawy upoważniającej go do wydania decyzji. Za takową podstawę nie można przyjmować ani art. 211 ust. 1 ani art. 70 ust. 21 Pr. Aut., które wskazane zostały sentencji decyzji.

Zdaniem Z. podstawy materialnoprawnej w chwili obecnej nie ma. Podmiotem właściwym i jedynym do rozstrzygania kwestii spornych dotyczących zatwierdzania tabel wynagrodzeń jest w chwili obecnej sąd powszechny.

Zmianie w zakresie zaskarżania tabel wynagrodzeń uległa cała procedura - obecnie nie jest to już postępowanie administracyjne, lecz postępowanie cywilne, oparte na przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Tym samym brak jest podstawy prawnej do dalszego prowadzenia przez organ administracji publicznej postępowania i merytorycznego załatwienia wznowionej sprawy. Brak natomiast prawnych możliwości podjęcia przez organ administracji publicznej rozstrzygnięcia regulującego w sposób władczy i jednostronny konkretną sytuację prawną obywatela, czyni postępowanie bezprzedmiotowym. Konieczne i zasadne jest zatem umorzenie postępowania w całości ze względu na jego bezprzedmiotowość.

O ile w sprawie istniały formalne przesłanki do wszczęcia pierwszego etapu postępowania wznowieniowego (z uwagi na fakt, iż obejmowało ono wyłącznie badanie formalnoprawne dopuszczalności wznowienia), o tyle brak jest jakichkolwiek podstaw do prowadzenia etapu drugiego, tj. merytorycznego rozpoznania sprawy.

W aktualnie obowiązującym stanie prawnym Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie uczestniczy w procesie zatwierdzania tabel wynagrodzeń, a obecnie obowiązujące przepisy prawa nie przyznają mu kompetencji w procesie zatwierdzania tabel wynagrodzeń, co wiąże się z brakiem podstawy prawnej do prowadzenia przez Ministra jakiegokolwiek postępowania w tym zakresie.

W niniejszej sprawie podmiotem właściwym do rozstrzygania kwestii spornych dotyczących zatwierdzania tabel wynagrodzeń stał się sąd powszechny, wobec czego ustała władcza kompetencja do prowadzenia postępowania w sprawie merytorycznego rozstrzygnięcia wznowionego postępowania przez organ administracji publicznej, co powinno skutkować właśnie umorzeniem tego postępowania. Jednocześnie brak było podstaw do przekazania wniosku o wznowienie postępowania administracyjnego według właściwości, gdyż przekazanie to może zostać dokonane wyłącznie pomiędzy organami administracji publicznej.

V.

Po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego decyzją z dnia [...] września 2018 r., nr [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 w zw. z art. 105 § 1, art. 127 i art. 140 k.p.a. oraz art. 132 ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1293):

1. uchylił zaskarżoną decyzję w całości,

2. umorzył w całości postępowanie pierwszej instancji w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie zatwierdzenia tabel wynagrodzeń [...]., zakończonego ostateczną decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] maja 2000 r., znak [...].

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, iż zgodnie z obowiązującym art. 108 ust. 4 Pr. Aut. organem odwoławczym od orzeczeń Komisji Arbitrów był minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Dlatego w przypadkach, w których tabele wynagrodzeń - w wyniku odwołania - zostały zatwierdzone ostateczną decyzją tego ministra, jest on organem właściwym w sprawach dotyczących wznowienia postępowania (art. 149 § 1 k.p.a.).

W dniu 19 lipca 2018 r. weszła w życie ustawa o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Zgodnie z art. 132, tabele wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 2006 r. (a więc na podstawie wspomnianego wyżej art. 108 ust. 3 Pr. Aut.) utraciły moc. Dotyczy to także tabeli Z. będącej przedmiotem niniejszego postępowania.

W sytuacji, w której przed zakończeniem wznowionego postępowania decyzja będąca jego przedmiotem utraciła moc, merytoryczne orzekanie w tej sprawie stało się prawnie niedopuszczalne. Podobnie należy ocenić możliwość stwierdzenia, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa. Skoro bowiem w obowiązującym porządku prawnym nie istnieje przedmiot (decyzja), który mógłby zostać oceniony we wznowionym postępowaniu, postępowanie to stało się bezprzedmiotowe i powinno zostać umorzone. Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie przyjmuje się za dopuszczalne umorzenie postępowania w sprawie wznowienia postępowania na podstawie art. 105 k.p.a., mimo braku odesłania do tego przepisu, jeśli z jakichkolwiek powodów stało się ono bezprzedmiotowe.

Wystąpienie przesłanki bezprzedmiotowości na etapie postępowania odwoławczego (w tym wypadku - ponownego rozpatrzenia sprawy) oznacza jednak, że organ odwoławczy nie może, tak jak by to uczynił organ pierwszej instancji orzekający w warunkach bezprzedmiotowości, ograniczyć się do umorzenia postępowania administracyjnego na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. Stanowiłoby to naruszenie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. polegające na pozostawieniu w obiegu prawnym decyzji wydanej w pierwszej instancji, która - pomimo zaistnienia przesłanki bezprzedmiotowości - stałaby się ostateczna. Konieczne jest więc uchylenie zaskarżonej decyzji oraz umorzenie postępowania pierwszej instancji.

VI.

Jednobrzmiące skargi na powyższą decyzję wywiodły spółki [...] (zarejestrowana pod sygn. akt VII SA/Wa 2863/18) i [...] (zarejestrowana pod sygn. akt VII SA/Wa 2864/18) zarzucając:

I. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 16 § 1 k.p.a. w zw. z art. 162 § 1 k.p.a. poprzez naruszenie zasady trwałości decyzji administracyjnej i nieuprawnione stwierdzenie, że decyzja z dnia [...] maja 2000 r. utraciła moc z mocy prawa, podczas gdy moc utraciły "tabele wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 2006 r.", i pomimo tego, że stwierdzenie wygaśnięcia decyzji administracyjnej może nastąpić wyłącznie w trybie określonym w art. 162 k.p.a.;

2. zastosowanie art. 138 § 1 pkt 2) in fine k.p.a. i uchylenie w całości decyzji organu I instancji (decyzji MKiDN z dnia [...] stycznia 2016 r., sygn. [...]) oraz umorzenie w całości postępowania pierwszej instancji w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie zatwierdzenia tabel wynagrodzeń [...] zakończonego ostateczną decyzją Ministra z dnia [...] maja 2000 r., podczas gdy w niniejszej sprawie nie ziściły się przesłanki warunkujące dopuszczalność wydania takiego rozstrzygnięcia;

3. art. 105 § 1 k.p.a. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w niniejszej sprawie i uznanie, że postępowanie w przedmiocie orzekania o decyzji Ministra z dnia [...] maja 2000 r. stało się bezprzedmiotowe, podczas gdy ww. decyzja nie utraciła mocy, a jedynie tabele wynagrodzeń Z. zatwierdzone tą decyzją i to dopiero z dniem [...] lipca 2018 r.;

4. niezastosowanie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. i nie utrzymanie w mocy decyzji organu I instancji, pomimo tego, że decyzja ta była prawidłowa i nie było podstaw do jej uchylenia;

5. art. 12 § 1 i 2 k.p.a. w zw. z art. 35 § 1, 2 i 3 k.p.a. w zw. z art. 11 k.p.a. poprzez prowadzenie postępowania w sposób przewlekły, wydanie rozstrzygnięcia dopiero po ponad dwóch latach od daty wniesienia przez stowarzyszenie Z. wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Ministra z dnia [...] stycznia 2016 r. pomimo tego, że nie wymagało to przeprowadzenia żadnego postępowania wyjaśniającego, wobec czego możliwe było wydanie rozstrzygnięcia niezwłocznie, stosownie do art. 35 § 2 k.p.a.;

6. art. 8 § 1 k.p.a. w zw. z art. 11 k.p.a., poprzez prowadzenie postępowania w sposób niebudzący zaufania jego uczestników, nienależyte, nieprzekonujące wyjaśnienie przesłanek, jakimi kierował się organ wydając zaskarżoną decyzję, niewyczerpujące wyjaśnienie dlaczego, zdaniem organu, konieczne było uchylenie decyzji organu I instancji i umorzenie postępowania pierwszoinstancyjnego;

7. art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 7 k.p.a. poprzez przeprowadzenie niniejszego postępowania w sposób niewszechstronny, nienależytą analizę sprawy, poprzestanie na wydaniu formalnego rozstrzygnięcia i zaniechanie jakiegokolwiek merytorycznego rozpatrzenia sprawy, w konsekwencji również uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie spełnia minimalnych wymagań przewidzianych w art. 107 § 3 k.p.a., w szczególności w ogóle nie odnosi się do zarzutów podniesionych w odwołaniu Z.;

II. naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 132 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi poprzez jego błędną interpretację i uznanie, że wejście w życie tego przepisu spowodowało utratę mocy decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] maja 2000 r., w sytuacji gdy przepis ten stanowi jedynie, że moc tracą "tabele wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 2006 r.", a ponadto z przepisu tego nie wynika, aby jego wejście w życie spowodowało utratę mocy tabel ex tunc, od chwili ich zatwierdzenia.

Strony wniosły o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji i zwrot kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wyjaśniono, że podstawowym błędem Ministra było dokonanie wadliwej interpretacji art. 132 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Minister przyjął bowiem, że na skutek wejścia w życie tego aktu prawnego (w dniu 19 lipca 2018 r.) moc utraciła decyzja wydana przez Ministra w dniu [...] maja 2000 r. która zatwierdzała tabele wynagrodzeń [...] a ponadto Minister uznał, że utraciła ona moc ex tunc i przyjął fikcję prawną, jakoby decyzja taka nie została nigdy wydana.

Z art. 132 wspomnianej ustawy jednoznacznie wynika, że moc utraciły tabele wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia [...]sierpnia 2006 r. - a nie decyzje je zatwierdzające. Ponadto, nigdzie w tym przepisie nie wskazano daty, z którą tabele te tracą moc, nie wskazano też, że utrata mocy obowiązującej ma skutek wsteczny. W konsekwencji logiczne jest, że utrata mocy nastąpiła z chwilą wejścia w życie ustawy o zbiorowym zarządzaniu, tj. z dniem 19 lipca 2018 r. Nie ma podstaw do tworzenia fikcji prawnej, że tabele takie w ogóle nie istniały - jest to daleko posunięta i całkowicie dowolna nadinterpretacja przepisu, sprzeczna z wszelkimi dyrektywami wykładni.

Minister nie dostrzegł zasadniczej różnicy między tabelami wynagrodzeń a decyzją je zatwierdzającą. Na gruncie postępowania administracyjnego nie jest możliwe wzruszenie indywidualnej decyzji administracyjnej bez przeprowadzenia w tym przedmiocie odrębnego postępowania.

Z kolei przyjęcie możliwości orzekania o utracie mocy decyzji administracyjnych aktem prawnym byłoby nie do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności i zasadami postępowania administracyjnego (np. ochrona praw nabytych, zasada trwałości decyzji). Co prawda zdarzają się też przypadki wygaśnięcia decyzji z mocy prawa, ale są to przypadki szczególne i wówczas dana ustawa wprost wskazuje, że z jakąś datą tracą moc określone decyzje administracyjne - jako przykład stron wskazała art. 149 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Sytuacja tego rodzaju nie ma miejsca w przypadku art. 132 ustawy o zbiorowym zarządzaniu, który przewiduje utratę mocy tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zatwierdzonuych na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 2006 r. - ale nie decyzji zatwierdzających takie tabele.

Skoro tabele zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 2006 r. (a więc i tabela [...].) utraciły moc w dniu 19 lipca 2018 r., to od tej chwili nie ma ich w obrocie prawnym. Jednakże nadal istnieje potrzeba i możliwość oceny decyzji z dnia [...] maja 2000 r., którą zatwierdzono tabele wynagrodzeń, szczególnie w zakresie pola eksploatacji wyświetlanie. Nieprawidłowe jest stanowisko Ministra, zgodnie z którym niedopuszczalne jest stwierdzenie, iż decyzja z dnia [...] maja 2000 r. została wydana z naruszeniem prawa. Nie przeszkadza takiemu stwierdzeniu fakt, że w chwili wydawania zaskarżonej decyzji przez organ tabela [...] straciła moc. Jest to potrzebne zwłaszcza do oceny zdarzeń faktycznych i prawnych, które miały miejsce przed dniem [...] lipca 2018 r. Do tej granicznej daty tabela [...] funkcjonowała w obrocie, co spowodowało dalekosiężne skutki prawne i faktyczne. W szczególności Z. posługiwał się tą decyzją w celu pobierania wynagrodzenia z tytułu wyświetlania, w określonej tam wysokości. Skoro stosowanie decyzji wywołało już nieodwracalne skutki, to usunięcie jej z obrotu i to od chwili jej zatwierdzenia spowoduje, że powstanie w obrocie istotna luka i niemożliwe stanie się wyjaśnienie pewnych doniosłych kwestii związanych ze stosowaniem tabeli w przeszłości.

Ponadto Skarżący zwrócili uwagę, że od chwili wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez [...]. ([...] lutego 2016 r.) do dnia wydania zaskarżonej decyzji upłynęło aż 31 miesięcy. Z całą pewnością tak długotrwałe, przewlekłe prowadzenie postępowania odwoławczego nie było usprawiedliwione - sprawa nie była szczególnie skomplikowana, nie było potrzeby prowadzenia postępowania wyjaśniającego, sprawa powinna była zostać załatwiona maksymalnie w ciągu miesiąca, zgodnie z art. 35 § 3 k.p.a. Tymczasem Minister zwlekał z podjęciem rozstrzygnięcia niemal 3 lata - jest to sytuacja niedopuszczalna.

Przejawem niewłaściwego procedowania przez organ jest uzasadnienie zaskarżonej decyzji - wręcz szczątkowe, ograniczające się do krótkiego przytoczenia stanu faktycznego, wskazania na okoliczność wejścia w życie ustawy o zbiorowym zarządzaniu i stwierdzeniu, że postępowanie pierwszoinstancyjne jest bezprzedmiotowe. Uzasadnienie nie zawiera żadnych odniesień do zarzutów odwołania (wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy) [...] , jak również do argumentów Skarżącego dotyczących tego wniosku. Minister poprzestał wyłącznie na wskazaniu, że w jego ocenie postępowanie wznowieniowe należy umorzyć. Brak jest jakiegokolwiek merytorycznego wyjaśnienia sprawy, jakiejkolwiek analizy jej okoliczności. Tymczasem, jeżeli organ rozważał możliwość wydania decyzji umarzającej postępowanie pierwszoinstancyjne, powinien był dogłębnie rozważyć, czy w sprawie niniejszej zachodzą ku temu podstawy, zwłaszcza pod kątem brzmienia art. 132 ustawy o zbiorowym zarządzaniu i art. 105 § 1 k.p.a. Samo lakoniczne wskazanie Ministra, że zgodnie z art. 132 wspomnianej ustawy, tabele wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 2006 r. utraciły moc i że dotyczy to także tabeli [...]., oraz stwierdzenie, że "w sytuacji, w której przed zakończeniem wznowieniowego postępowania decyzja będąca jego przedmiotem utraciła moc, merytoryczne orzekanie w tej sprawie stało się prawnie niedopuszczalne" nie spełnia wymogów przewidzianych w art. 107 § 3 k.p.a., nic bowiem nie wyjaśnia i nie przekonuje do rzekomej słuszności zaskarżonej decyzji.

VII.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 29 maja 2019 r. Sąd zarządził połączenie spraw o sygn. akt VII SA/Wa 2863/18 i VII SA/Wa 2864/18 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. W dalszym ciągu sprawa prowadzona jest więc pod sygnaturą VII SA/Wa 2863/18.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

VIII.

Skargi są zasadne, choć nie w pełni z powodów w nich wskazywanych.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, iż w niniejszej sprawie istotne jest uwypuklenie nadzwyczajnego trybu wznowienia postępowania administracyjnego, w którym jest ona prowadzona, bowiem ma to konkretne implikacje dla poszczególnych czynności organów, jak i możliwego katalogu rozstrzygnięć.

Naczelny Sąd Administracyjny w wydanym w granicach niniejszej sprawy wyroku z dnia 23 października 2014 r., sygn. akt II OSK 895/13 przypomniał, że ustawodawca wyróżnił trzy fazy postępowania wznowieniowego, tj. stadium jego wszczęcia, stadium rozpoznania i stadium podjęcia decyzji końcowej.

Jak również prawomocnie przesądzono w przywołanych wyżej orzeczeniach, w sprawie należało bez wątpienia wszcząć postępowanie wznowieniowe (na skutek 3 wniosków stron), gdyż żądanie pochodziło po pierwsze od podmiotów legitymowanych (a przynajmniej nie było oczywiste, iż nie pochodzi od podmiotów nieuprawnionych), po drugie, nastąpiło to w terminie ustawowym, a po trzecie, wskazano przesłankę wznowienia z art. 145a § 1 k.p.a.

Dopiero wznowienie postępowania zakończonego decyzją ostateczną dało podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przede wszystkim przyczyny wznowienia, w dalszej zaś konsekwencji rozstrzygnięcia co do istoty sprawy (art. 149 § 2 k.p.a.), po którym organ wydać powinien decyzję o treści określonej w art. 151 k.p.a.

To na co należy też zwrócić w niniejszej sprawie szczególną uwagę, to charakter drugiego etapu postępowania wznowieniowego, w którym zgodnie z art. 149 § 2 k.p.a., wydane uprzednio postanowienie stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy.

Sekwencja działań nie jest w tym względzie przypadkowa, albowiem organy mają obowiązek w pierwszym rzędzie ocenić zasadność przesłanek wznowienia postępowania. Na tym etapie konieczna jest zatem przede wszystkim weryfikacja, czy w postępowaniu zwyczajnym w ogóle doszło do określonego, kwalifikowanego uchybienia procesowego naruszającego prawo. Dopiero po przeprowadzeniu oceny w tym zakresie, organ może zakończyć to postępowanie w jeden ze sposobów określonych przez ustawodawcę w art. 151 § 1 bądź § 2 k.p.a. lub w sposób wynikający z norm szczególnych, o ile takie istnieją.

W następstwie zbadania przesłanek ustawowych we wznowionym postępowaniu, organ może więc wydać decyzję:

- odmawiającą uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b (zarzucone naruszenie przesłanek wznowienia jest nieuzasadnione), albo

- decyzję o uchyleniu decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b - w takim przypadku organ niejako "wraca" na etap postępowania zwykłego i wydaje jednocześnie nową decyzję rozstrzygającą ponownie o istocie sprawy, stosując - co do zasady - przepisy aktualnie obowiązujące.

Ważne jest jednak zwrócenie uwagi także na art. 151 § 2 k.p.a., zawierający negatywne przesłanki merytorycznego rozpoznania sprawy we wznowionym postępowaniu (chodzi przy tym o "sprawę" zakończoną w trybie zwykłym). Zgodnie więc z jego brzmieniem, uznając zasadność przesłanek wznowienia postępowania powołany przepis wskazuje, że w przypadku gdy w wyniku wznowienia postępowania nie można uchylić decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 146, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.

W konsekwencji należy wskazać, iż istotą postępowania wznowieniowego jest przede wszystkim potwierdzenie wystąpienia podstawy wznowienia, co dopiero otwiera możliwość konkretnego, merytorycznego rozstrzygnięcia.

Podsumowując tę problematykę M. Jaśkowska wskazała (zob. Wróbel Andrzej, Jaśkowska Małgorzata, Wilbrandt-Gotowicz Martyna, Komentarz aktualizowany Kodeksu postępowania administracyjnego LEX/el. 2018), że w wyniku przeprowadzonego wznowionego postępowania może w istocie zapaść pięć rozstrzygnięć.

Po pierwsze, organ może wydać decyzję odmawiającą uchylenia decyzji dotychczasowej wówczas, gdy ustali, że brak jest podstaw do uchylenia (tj. przesłanki wznowienia są nieuzasadnione).

Po drugie, wydać decyzję uchylającą decyzję dotychczasową i orzec na nowo o istocie sprawy (gdy przesłanki są uzasadnione i nie zachodzą jednocześnie przesłanki negatywne).

Po trzecie, wydać decyzję uchylającą decyzję dotychczasową i umorzyć postępowanie administracyjne (gdy w wyniku wznowienia postępowania i uchylenia decyzji dotychczasowej sprawa podlega przekazaniu sądowi powszechnemu).

Po czwarte, wydać decyzję stwierdzającą wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa. Wydaje ją się przy tym wtedy, gdy zaszły co prawda przesłanki wznowienia, lecz jednocześnie wystąpiły przesłanki negatywne z art. 146 k.p.a.

Po piąte, orzec w drodze decyzji o umorzeniu postępowania w sprawie wznowienia. Ten ostatni pogląd jest jednak niejednolicie traktowany i oceniany zarówno w judykaturze jak i w doktrynie, zwłaszcza w kontekście przesłanki z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. Przywołane rozstrzygnięcie wchodzi bowiem w grę w zasadzie wówczas, gdy np. wszczęto postępowanie wznowieniowe pomimo braku dopuszczalności takiej możliwości (brak formalnych podstaw do wznowienia, wszczęcie tego postępowania przez organ niewłaściwy), cofnięto wniosek o wznowienie postępowania albo wyraźny przepis szczególny nakazuje umorzenie takiego postępowania.

IX.

Mając to na uwadze Sąd wskazuje, iż w niniejszej sprawie Minister orzekł o uchyleniu swojej uprzedniej decyzji (wydanej na podstawie art. 151 § 2 w zw. z art. 146 § 1 k.p.a.) i w całości umorzył postępowanie wznowieniowe jako bezprzedmiotowe. U podstaw takiego stanowiska legło przekonanie, iż w związku z wejściem w życie art. 132 ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, w istocie przestał istnieć przedmiot wznawianego postępowania, przez co brak podstaw do jego kontynuowania.

Stanowiska tego Sąd w żadnym razie nie podziela. Nie uwzględnia ono m.in. istoty postępowania wznowieniowego, którego nie można i nie należy wprost utożsamiać z postępowaniem zwykłym, pomimo że jest z nim istotnie powiązane.

Należy wskazać, iż mocą przywołanej ustawy z 2018 roku po raz kolejny zmianie uległ system dotyczący szeroko rozumianej ochrony praw autorskich i pokrewnych. W ramach wskazanego przemodelowania ustawodawca stwierdził w art. 132, iż tracą moc tabele wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, zatwierdzone na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 2006 r. W związku z powyższym Minister wywodzi, iż skoro tracą moc odpowiednie tabele (także te objęte decyzją organu z dnia [...] maja 2000 r.) to bezprzedmiotowe jest prowadzenie obecnie wznowionego postępowania. Organ, choć nie wyjaśnia i nie przyznaje tego wprost, zdaje się również twierdzić, iż wskazana utrata mocy obowiązującej tabel nastąpiła przy tym ze skutkiem ex tunc (od początku) i objęła także decyzję z dnia [...] maja 2000 r. kontrolowaną we wznowionym postępowaniu.

W ocenie Sądu również i to stanowisko jest chybione. Podkreślić należy, iż skutek jaki wywołuje omawiana zmiana prawa, w szczególności zaś art. 132, powoduje utratę mocy stosownych tabel, jednakże ze skutkiem ex nunc - na przyszłość, a nie swoiście retroaktywnie. Inaczej mówiąc, od dnia wejścia w życie wskazanej ustawy (tj. 19 lipca 2018 r.) owe tabel nie mogą już stanowić podstawy prawnej do jakichkolwiek rozliczeń pomiędzy Z. a poszczególnymi podmiotami korzystającymi z utworów objętych ochroną autorską. Nie oznacza to jednak w żadnym razie, że tabele te nie mogą być stosowane do stanów powstałych przed wskazaną datą (np. wyświetleń utworów przed dniem 19 lipca 2018 r.), a zatem że utraciły moc obowiązującą ex tunc, tj. tak, jakby ich w istocie nigdy nie było. Minister nie dostrzega tego, iż takie stanowisko powodowałoby sytuację niemożliwą do zaakceptowania w państwie prawa, w której wszelkie postępowania i rozliczenia prowadzone poprzednio z wykorzystaniem tych tabel, mogłyby zostać na nowo zweryfikowane, skoro z mocą wsteczną miałaby odpaść podstawa prawna, na której je oparto (zatwierdzone tabele).

Nie jest oczywiście zasadne zbytnio upraszczające sprawę twierdzenie, iż moc utraciły tylko tabele a nie sama decyzja (jak po części argumentują Skarżące Spółki), zatem nadal należy prowadzić postępowanie względem decyzji zatwierdzającej z dnia [...] maja 2000 r. bowiem nadal pozostaje ona w obrocie prawnym. Takie stanowisko nie uwzględnia immanentności i nierozerwalności relacji na linii: zatwierdzona tabela - decyzja ją zatwierdzająca. Problem w niniejszej sprawie nie dotyczy więc tego czy tabele stanowią odrębny od decyzji je zatwierdzających przedmiot weryfikacji, a to jaki skutek odnosi ich wygaszenie na mocy art. 132 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.

Niemniej jednak faktem jest to, że przyjętym w zaskarżonej decyzji stanowiskiem, organ całkowicie zaprzecza istocie postępowania wznowieniowego, które ma przede wszystkim doprowadzić do wyraźnego stwierdzenia, czy doszło do kwalifikowanej wady procesowej w innym, poprzedzającym postępowaniu (objętym wnioskiem o wznowienie). Samo stwierdzenie tego faktu nie oznacza jednak, iż zaistnieje potrzeba ponownej, merytorycznej oceny sprawy głównej, bowiem to zależy od m.in. przepisów prawa obowiązujących w danej chwili ale przede wszystkim od ewentualnego wystąpienia przesłanek negatywnych, które wyłączają uchylenie decyzji objętej wznowieniem i w to miejsce nakazują stwierdzenie jej wydania z naruszeniem prawa. Podkreślić przy tym należy, iż od momentu wydania decyzji z dnia [...] maja 2000 r. upłynęło bez wątpienia więcej niż wskazywane przez ustawodawcę w art. 146 § 1 k.p.a. 5 lat. W związku z tym do postępowania wznowieniowego nie należy wprost przenosić norm prawnych, które znajdują bądź znajdowałyby zastosowanie, gdyby sprawa była rozpatrywana ponownie w trybie zwykłym.

Analogicznym zagadnieniem prawnym zajmował się już poprzednio Naczelny Sąd Administracyjny (por. wydany w granicach sprawy wyrok z dnia 2 września 2014 r., sygn. akt II OSK 515/13) orzekając na tle ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 152, poz. 1016). Wówczas Sąd związał organy i sądy stanowiskiem, zgodnie z którym ustawa zmieniająca zawiera przepisy intertemporalne, które dotyczą postępowań wszczętych na podstawie dotychczasowych przepisów w sprawach o zatwierdzanie tabel wynagrodzeń i niezakończonych do dnia wejścia jej w życie. Odnosząc się do istotnego wówczas dla rozstrzygnięcia przepisu art. 3 ust. 4 wskazano w tym orzeczeniu, że w ustawie zmieniającej brak jest regulacji, która zakazywałaby stosowania do ostatecznych decyzji przepisów kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji, czyli trybów nadzwyczajnych.

Złożenie więc wniosku o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją, która zapadła przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, obligowało właściwy organ do jego rozpoznania na podstawie k.p.a., a na tym etapie nie znajdował jeszcze zastosowania art. 3 ust. 4 ustawy zmieniającej (przenoszący spór o stawki wynagrodzenia za prawa autorskie z drogi administracyjnej na drogę cywilną).

Jak podkreślono w przywoływanym wyroku, stwierdzenie istnienia powołanej we wniosku podstawy do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją Ministra z dnia [...] maja 2000 r., skutkuje koniecznością uchylenia decyzji dotychczasowej, a to z kolei powoduje, że zachodzi potrzeba rozstrzygnięcia o istocie sprawy, czyli ponownego rozpoznania wniosku o zatwierdzenie tabel wynagrodzenia. Wówczas dopiero mógłby znaleźć zastosowanie przepis art. 3 ust. 4 ustawy zmieniającej, ponieważ uchylenie decyzji dotychczasowej powodowałoby, że w nowych realiach postępowanie zwykłe, które zostało wszczęte wnioskiem złożonym w dacie obowiązywania ustawy dotychczasowej nie zostało zakończone przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Zachodziłaby zatem konieczność umorzenia postępowania w sprawie o zatwierdzenie tabel. Co istotne, NSA podkreślił, że w orzeczeniu wydanym na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. organ winien więc uchylić decyzję, której dotyczy wznowione postępowanie i umorzyć postępowanie w sprawie o zatwierdzenie tabel wynagrodzenia, chyba, że zachodzą przesłanki z art. 151 § 2 k.p.a., którym należy dać pierwszeństwo.

Przywołanie obszernych fragmentów orzeczenia NSA wydanego uprzednio w sprawie ma z założenia podkreślić i wyeksponować istotę postępowania wznowieniowego, tj. w pierwszej kolejności potrzebę weryfikacji wystąpienia wady kwalifikowanej w postępowaniu administracyjnym. Nie można więc podzielić argumentacji Ministra z zaskarżonej decyzji, iż wejście w życie art. 132 ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, spowodowało stan bezprzedmiotowości postępowania wznowieniowego, bowiem przestały obowiązywać w obrocie prawnym tabele zatwierdzone decyzją z dnia [...] maja 2000 r. Poza wcześniej przywołanymi uwagami co do charakteru utraty mocy obowiązującej wskazanych tabel (ze skutkiem na przyszłość) Sąd wskazuje również, że żaden przepis zmieniający, przejściowy, dostosowujący czy końcowy wskazanej ustawy z 2018 roku nie przewiduje zakazu stosowania (nadal) do ostatecznych decyzji przepisów k.p.a. o trybach nadzwyczajnych (np. wznowienia postępowania), nakazując jednocześnie umorzenie postępowań wszczętych w tym zakresie. Zakazu takiego nie można z pewnością wywodzić z wykładni art. 132 stwierdzającego utratę mocy obowiązującej zatwierdzonych tabel. Ta regulacja nie może naruszać istoty postępowania wznowieniowego, które ma dostarczyć przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, czy doszło do wady kwalifikowanej w postępowaniu administracyjnym. Jest to przy tym niezbędne do ewentualnego przywrócenia stanu zgodności z prawem, stanowiąc element konieczny np. dochodzenia przez uprawniony podmiot ewentualnych roszczeń odszkodowawczych - vide art. 417(1) § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 1025 ze zm.), bądź jak słusznie wskazują Skarżące Spółki, argument co do wadliwości ustalonych stawek (bez ich udziału i w związku z tym prawa do dowodzenia swoich racji).

Organ nie dostrzega wreszcie, iż w wyniku wydanego rozstrzygnięcia wykreował stan, w którym w obrocie prawnym nadal pozostaje decyzja z dnia [...] maja 2000 r. i jednocześnie brak jest aktu stwierdzającego prawidłowość postępowania, w którym ją wydano, w kontekście wyroku Trybunału Konstytucyjnego, będącego osią tego trybu nadzwyczajnego. Organ wskazany skutek z art. 132 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi błędnie utożsamia z aktualnym etapem postępowania. Tymczasem ocena nowych regulacji prawnych, zwłaszcza zaś możliwość i konieczność ich zastosowania, mogłaby nastąpić dopiero w sytuacji uchylenia decyzji z dnia [...] maja 2000 r., do której w niniejszej sprawie nie doszło z uwagi na stwierdzony oczywisty i niekwestionowany przez żadną ze stron znaczny upływ czasu, stanowiący przesłankę negatywną uchylenia tej decyzji.

Jednocześnie Sąd podziela zarzuty skargi, iż Minister w sposób co najmniej niewystarczający odniósł się do złożonego zagadnienia prawnego występującego w niniejszej sprawie. W tym względzie lakoniczność wyjaśnień, brak kompleksowej oceny powodów umorzenia w zastanych okolicznościach sprawy i celu postępowania wznowieniowego, stanowi istotne naruszenie art. 107 § 3 k.p.a. W stanowisku organu brak jest też wszechstronnego przeanalizowania nowego stanu prawnego, zwłaszcza zaś sytuacji, czy utrata mocy wiążącej tabel eliminuje obecnie możliwość uregulowania kwestii wynagrodzeń za korzystanie z praw autorskich i pokrewnych w inny, zgodny z obecną procedurą sposób.

Sąd częściowo podziela także stwierdzenia Skarżących, iż w sprawie doszło do wyjątkowo przewlekłego prowadzenia postępowania. I choć strona mogła w tym względzie wystąpić ze stosowną skargą, która umożliwiłaby prawną weryfikację tego stanu i zastosowanie przewidzianych w prawie narzędzi dyscyplinujących organ, to jednak Sąd nie może w niniejszym postępowaniu nie dostrzec tego uchybienia Ministra, czemu dał wyraz w postanowieniu sygnalizacyjnym, wydanym w dniu orzekania na podstawie art. 155 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm. - dalej jako p.p.s.a.).

W konsekwencji weryfikowana decyzja Ministra z dnia [...] września 2018 r. podlegała uchyleniu na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a. Organ naruszył przepisy prawa materialnego przyjmując, iż z art. 132 ustawy z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi wynika obowiązek i podstawa prawna uzasadniająca umorzenie postępowania wznowieniowego. Postępowanie to ma tymczasem, oprócz naprawienia błędów procesowych postępowania zwykłego, przywróci również naruszony stan zgodności z prawem. Równocześnie organ uchybił także przepisom procesowym, w sposób niezwykle lakoniczny odnosząc się do występującego w niniejszej sprawie, ważkiego zagadnienia prawnego (skutku zmian ustawowych i ich wpływu na postępowanie wznowieniowe), naruszając także przepisy określające zasady działania organu art. 8 § 1, art. 11, art. 12 § 1 i 2, art. 35 § 1, 2, 3, art. 105 § 1 oraz art. 107 § 3 k.p.a.

Sąd nie podzielił natomiast tych zarzutów wniesionych skarg, które bazują na założeniu rozdziału pomiędzy decyzją a zatwierdzonymi nią tabelami, które na podstawie art. 132 ustawy z 2018 roku utraciły moc wiążącą.

Ponownie badając sprawę Minister będzie zobowiązany przyjąć powyższe stanowisko Sądu i odnieść się do wniosku uczestnika postępowania o ponowne rozpatrzenie sprawy. Organ uwzględni w tym względzie istotę postępowania wznowieniowego, a także charakter przepisu art. 132 powołanej ustawy.

O zwrocie na rzecz każdej ze Skarżących Spółek kosztów postępowania, na które składa się uiszczony wpis sądowy w kwocie 200 zł, wynagrodzenie pełnomocnika profesjonalnego w kwocie 480 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł orzeczono na podstawie art. 200 i art. 205 § 2 p.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.).

Uzasadnienie do postanowienia sygnalizacyjnego

UZASADNIENIE

W toku rozpoznawania niniejszej sprawy tutejszy Sąd, na podstawie przedłożonych akt administracyjnych, stwierdził w prowadzonym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego postępowaniu administracyjnym rażące naruszenie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (aktualny tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm. - dalej jako k.p.a.) określających czas jego trwania oraz obowiązki informacyjne organu względem stron postępowania.

Jak ustalono, po wydaniu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego "pierwszoinstancyjnej" decyzji z dnia (...) stycznia 2016 r., nr (...) wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy złożyło Stowarzyszenie (...). Wniosek ten wpłynął do ministerstwa w dniu 5 lutego 2016 r.

Po zajęciu względem tego wniosku stanowiska przez uczestników postępowania, co nastąpiło ostatecznie w dniu 21 września 2016 r. w sprawie nie były podejmowane jakiekolwiek dalsze czynności, pomimo to, że ustawowy termin jej załatwienia określony został przez ustawodawcę w przepisach art. 35 w zw. z art. 12 k.p.a.

Z akt wynika, że decyzję kończącą postępowanie w trybie odwoławczym (remonstracji) wydano dopiero w dniu 24 września 2018 r., a zatem po upływie 962 dni od złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Brak jest jakichkolwiek wskazań z uwagi na jakie przyczyny postępowanie nie mogło zostać zakończone wcześniej.

Kolejnym naruszeniem, poza wskazanym rażącym uchybieniem terminu załatwienia sprawy, jest całkowity brak informowania stron o przyczynach zwłoki i przewidywanym terminie zakończenia sprawy, o czym stanowi art. 36 k.p.a.

W konsekwencji Sąd stwierdza, że tak długie załatwianie sprawy przez organ po wpływie wniosku o ponowne jej rozpatrzenie stanowi istotne i rażące naruszenie art. 35 w zw. z art. 12 k.p.a. zaś nieinformowanie stron o powodach zwłoki stanowi uchybienie art. 36 k.p.a.

W tym stanie rzeczy, w trybie art. 155 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.) Sąd uznał za niezbędne poinformowanie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o stwierdzonym naruszeniu prawa w postępowaniu prowadzonym przez podległy mu urząd.