Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Renata Bukowiecka-Kleczaj, Sędziowie Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz (spr.),, Sędzia WSA Arkadiusz Windak, , po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 20 grudnia 2017 r. sprawy ze skargi Stowarzyszenia A. na bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej oddala skargę.

Wnioskiem przesłanym e-mailem z dnia 24 sierpnia 2017 r. Stowarzyszenie [...] zwróciło się do Prezesa Sądu Rejonowego [...] S. o przesłanie informacji o dyżurach sędziów w sprawach "aresztowych" od dnia [...] r. do dnia [...] r., a nadto o skan postanowienia opisanego w artykule Gazety Wyborczej, do którego we wniosku został podany link.

W odpowiedzi na powyższe, Prezes Sądu Rejonowego [...] S. pismem z dnia 25 sierpnia 2017 r. zwrócił się do Stowarzyszenia o wskazanie w sposób jednoznaczny, jakiego postanowienia wnioskodawca żąda, z jakiego dnia, z jakiego wydziału, w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania.

Stowarzyszenie [...] e-mailem z dnia 5 września 2017 r. wskazało, że wniosek dotyczył wszystkich postanowień wraz z uzasadnieniami wydanych [...] r. w sprawie prowadzonego śledztwa przez Prokuraturę Regionalną w S. w sprawie o sygn. [...].

Wraz z pismem z dnia 6 września 2017 r. Prezes Sądu Rejonowego [...] w S. przesłał wnioskodawcy plan dyżurów aresztowych i w sprawach o przestępstwa rozpoznawane w postępowaniu przyspieszonym w Sądzie Rejonowym [...] w S. w okresie od dnia [...] r. do [...] r.

Natomiast pismem z dnia 12 września 2017 r. Prezes Sądu Rejonowego [...] w S. poinformował wnioskodawcę, że wnioskowane przez Stowarzyszenie postanowienia zostały wydane przez sąd w toku niezakończonego postępowania przygotowawczego. Dostęp do dokumentów takiego postępowania regulowany jest przez przepisy Kodeksu postępowania karnego. Wobec tego ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej nie może mieć zastosowania. Organ wskazał, że zasadnym będzie zwrócenie się do Prokuratora Regionalnego w S. o udostępnienie przedmiotowych postanowień.

Pismem z dnia 11 października 2017 r. Stowarzyszenie [...] wniosło skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie na bezczynność Prezesa Sądu Rejonowego [...] w S., wnosząc o:

- zobowiązanie organu do rozpatrzenia wniosku z dnia 24 sierpnia 2017 r.,

- zwrot kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego,

- orzeczenie że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa,

- wymierzenie organowi grzywny.

Stowarzyszenie zarzuciło organowi naruszenie:

- art. 61 ust.1 i 2 Konstytucji RP w zakresie w jakim stanowi normatywną podstawę do udostępniania informacji o działalności jednostek organizacyjnych, w zakresie w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa,

- art. 13 ust.1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, w zakresie w którym organ jest zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej na wniosek bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, poprzez brak udostępnienia informacji publicznej przez skarżony organ,

- art. 1 ust.1 w zw. z art.6 ust.1 pkt 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej, poprzez błędne przyjęcie, że postanowienia wydane w niezakończonym jeszcze postępowaniu nie stanowią informacji publicznej w rozumieniu tej ustawy.

W uzasadnieniu skargi wskazano, że w ustawie karnej procesowej znajdują się przepisy dotyczące uzyskiwania dostępu do akt sądowych oraz możliwości uzyskiwania z nich uwierzytelnionych kopii i odpisów. Taka regulacja nie uniemożliwia jednak osobom niebędącym stroną postępowania karnego korzystania z uprawnień ustawy o dostępie do informacji publicznej, która w art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a przewiduje, że udostępnianiu podlegają w szczególności orzeczenia sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych oraz sądów wojskowych. Dyspozycja tego przepisu nie przewiduje rozróżnienia między orzeczenia merytoryczne, niemerytoryczne oraz w postępowaniu niezakończonym i zakończonym.

W odpowiedzi na skargę, Prezes Sądu Rejonowego w S. wskazał, że żądane przez wnioskodawcę informacje dotyczą przepisów postępowania karnego, a w szczególności postępowania przygotowawczego prowadzonego przez prokuratora. Zgodnie z przepisem art. 298 Kodeksu postępowania karnego to prokurator, ewentualnie w określonym zakresie Policja bądź inne organy prowadzą czynności w ramach postępowania przygotowawczego. Sąd w powyższym postępowaniu dokonuje tylko określonych czynności, przewidzianych ustawą Kodeks postępowania karnego, w tym w przedmiocie środka zapobiegawczego jakim jest tymczasowe aresztowanie.

Organ wskazał, że stosownie do treści art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. Ustawa o dostępie do informacji publicznej nie może naruszać zasad dostępu do informacji ukształtowanych w przepisach szczegółowych. Sytuacja ma miejsce również w odniesieniu do prokuratorów, gdzie możliwy jest zbieg przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz ustawy - Kodeks postępowania karnego, w zakresie dostępu do informacji będących w ich dyspozycji.

Prezes Sądu Rejonowego zaznaczył, że w niniejszym postępowaniu mamy do czynienia z aktualnie toczącym się postępowaniem przygotowawczym prowadzonym pod sygn. [...], gdzie prowadzącym postępowanie przygotowawcze jest prokurator a nie Sąd. Wydane przez Sąd postanowienia w toku postępowania przygotowawczego w przedmiocie stosowania środka zapobiegawczego jakim jest tymczasowe aresztowanie nie stanowią osobnego bytu prawnego. Nadto posiedzenia w przedmiocie tymczasowego aresztu z zasady nie są jawne zewnętrznie, co wynika z art. 96 k.p.c. w zw. z art. 42 § 2 ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych. W toku postępowania przygotowawczego sąd nie "rozpoznaje" i nie "rozstrzyga" spraw w rozumieniu art. 42 § 2 u.s.p., ale - co wynika z art. 329 K.p.k. - dokonuje jedynie czynności w postępowaniu przygotowawczym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, zważył co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Obejmuje ona między innymi orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4 lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadku o którym mowa w pkt 4a (art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.), powoływanej dalej jako "P.p.s.a.".

W przypadku skargi na bezczynność organu, przedmiotem sądowej kontroli nie jest określony akt lub czynność organu administracji, lecz ich brak w sytuacji, gdy organ miał obowiązek podjąć działanie w danej formie i w określonym przez prawo terminie.

Bezczynność organu na gruncie ustawy z dnia 6 września 2001r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2014r., poz.782 ze zm.), zwaną dalej "u.d.i.p.", ma miejsce wówczas, gdy podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej nie podejmuje we wskazanym w art. 13 ustawy terminie stosownych czynności, czyli nie udostępnia informacji lub nie wydaje decyzji o odmowie jej udzielenia (por. wyrok NSA z dnia 24 maja 2006r., sygn. akt I OSK 601/05,dostępny w Internecie).

Pojęcie informacji publicznej zostało określone w przepisach art. 1 ust. 1 i art. 6 ustawy, zgodnie z którymi informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych, a w szczególności o sprawach wymienionych w art. 6 ustawy. W myśl natomiast art. 4 ust. 1 i 3 ustawy, podmiotami zobowiązanymi do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności: 1) organy władzy publicznej, 2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych, 3) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa, 4) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, 5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są podmioty, będące w posiadaniu takich informacji.

Przystępując do rozpoznania niniejszej sprawy, w pierwszej kolejności należało ustalić, czy Prezes Sądu Rejonowego [...] w S., zobowiązany był, na mocy cytowanych przepisów, do udzielenia informacji zawartej we wniosku skarżącego Stowarzyszenia z dnia 24 sierpnia 2017 r. odnoszącej się do postanowień wraz z uzasadnieniami wydanych [...] r. w sprawie prowadzonego śledztwa przez Prokuraturę Regionalną w S. w sprawie o sygn. [...]

Stosownie do art. 4 ust. 3 u.d.i.p. skarżony organ generalnie jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji mających charakter informacji publicznej. Jednakże należy zaznaczyć, że tak jak każdy podmiot zobowiązany, o którym mowa w art. 4 u,d.i.p. tak i Prezes Sądu Rejonowego [...] w S. może udostępnić informację publiczną po pierwsze gdy jest w jej posiadaniu i po drugie gdy żądana informacja stanowi informację publiczną.

Stosownie do art. 298 § 1 Kodeksu postępowania karnego, postępowanie przygotowawcze prowadzi lub nadzoruje prokurator, a w zakresie przewidzianym w ustawie prowadzi je Policja. W wypadkach przewidzianych w ustawie uprawnienia Policji przysługują innym organom. Określone w ustawie czynności w postępowaniu przygotowawczym przeprowadza sąd (§ 2 art. 298 K.p.k.). Ustawodawca wskazał więc, że prokurator jest podstawowym organem prowadzącym i nadzorującym postępowanie przygotowawcze. Zgodzić się należy więc z Prezesem Sądu Rejonowego, że to prokurator dysponuje aktami postępowania przygotowawczego. Mimo, że postanowienie w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania, wydawane jest w postępowaniu przygotowawczym przez sąd rejonowy, to zaznaczyć należy, że tej czynności procesowej dokonuje sąd na wniosek prokuratora - art. 250 § 1 i 2 K.p.k.

Nadto jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 9 grudnia 2013 r. sygn. akt I OPS 7/13 cyt.: "akta spraw, w tym akta postępowania przygotowawczego, jako całość są zbiorem różnorodnych materiałów usystematyzowanym przez organ, który nadał temu zbiorowi określony kształt i który się nim posługuje w prowadzonym postępowaniu. Akta są więc pewnym przedmiotem, którego dotyczą przepisy szczególne dotyczące zarówno jego tworzenia, rejestrowania, przechowywania, jak i udostępniania".

W uchwale tej Sąd wypowiedział się także, że żądanie udostępnienia przez prokuratora akt sprawy jako zbioru materiałów zakończonego postępowania przygotowawczego nie jest wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej, o którym mowa w art. 10 ust.1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Chociaż o tym czy w tej konkretnej sprawie, wniosek Stowarzyszenia z dnia 24 sierpnia 2017 r. stanowi wniosek o udostępnienie informacji publicznej i czy podlega ona udostepnieniu winien zadecydować organ upoważniony tj. Prokurator.

W rozpatrywanej sprawie nie sposób zarzucić naruszenia przez Prezesa Sądu Rejonowego [...] w S. wskazanych w skardze przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, gdyż naruszenie to mogłoby mieć miejsce jedynie w sytuacjach, gdy spełniony jest jej zakres podmiotowy i przedmiotowy, co w niniejszej sprawie nie zaszło.

Skoro w niniejszej sprawie Prezes Sądu Rejonowego [...] w S. nie był właściwym adresatem wniosku skarżącego Stowarzyszenia o udostępnienie informacji zawartej we wniosku z dnia 24 sierpnia 2017r., to tym samym nie sposób skutecznie zarzucać temu organowi, że nie udostępniając żądanej informacji, pozostawał w bezczynności. W tym stanie rzeczy, wniosek strony skarżącej o wymierzenie organowi grzywny, należy uznać za pozbawiony podstaw prawnych.

W związku z powyższym, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie orzekł jak w sentencji wyroku.