Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia NSA Tadeusz M. Geremek Sędziowie WSA Maria Kwiecińska . WSA Mirella Ławniczak (spr.) Protokolant : sekr. sąd. Damian Wojtkowiak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 lipca 2007 r. przy udziale sprawy ze skargi I.H. - Przedsiębiorstwo "A" na postanowienie Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania celnego w sprawie uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe I. uchyla zaskarżone postanowienie i poprzedzające je postanowienie Naczelnika Urzędu Celnego z [...] . nr [...], II. zasądza od Dyrektora Izby Celnej na rzecz skarżącego kwotę [...] ([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego , III. stwierdza, że zaskarżone postanowienie nie może być wykonane. /-/ M. Ławniczak /-/ T.M. Geremek /-/ M. Kwiecińska

Postanowieniem z dnia [...] . Nr [...] Naczelnik Urzędu Celnego, na podstawie art. 216 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity z 2005r. Dz. U. Nr 8, poz. 60) w związku z art. 26 ustawy z dnia 19 marca 2004r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 623) oraz art. 262 i art. 266- ustawy z dnia 09 stycznia 1997r. - Kodeks celny (tekst jednolity Dz. U. z 2001r. Nr 75, poz. 802 ze zm.) zawiesił postępowanie wszczęte z urzędu w sprawie uznania za nieprawidłowe zgłoszenia celnego dokonanego w formie uproszczonej poprzez wpisy do rejestru pod numerem [...] z dnia[...] . oraz uzupełniającego SAD nr [...] z dnia [...] do czasu rozpatrzenia przez organ celny państwa tj. Chiny, wniosku o pomoc prawną, lecz na okres nie dłuższy niż 11 miesięcy.

W uzasadnieniu organ celny wyjaśnił, iż postanowieniem z dnia [...] wszczęto z urzędu postępowanie w sprawie zgłoszenia celnego dokonanego w formie uproszczonej poprzez wpisy do rejestru pod numerem [...] dnia [...] oraz uzupełniającego SAD nr [...] z dnia [...] z zamiarem ustalenia prawidłowego pochodzenia towarów i wymierzenia długu celnego według właściwiej stawki celnej. Wskazał też, ze zgodnie z § 20a ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia szczegółowych zasad i trybu ustalania niepreferencyjnego pochodzenia towarów, sposobu jego dokumentowania oraz listy towarów, których pochodzenie musi być udokumentowane świadectwem pochodzenia (Dz. U. Nr 130, poz. 851 ze zm.) stanowiącym, iż w celu sprawdzenia autentyczności świadectwa pochodzenia towarów lub prawidłowości danych w nim zawartych organ celny może skierować je do weryfikacji do organu wystawiającego świadectwo, polskie władze celne korzystając z tego przepisu, pismem z dnia 08 września 2003r. zwróciły się do chińskich władz celnych z prośbą o przeprowadzenie weryfikacji świadectwa pochodzenia nr [...] z dnia [...] będącego załącznikiem do przedmiotowego zgłoszenia celnego. Zdaniem organu celnego tylko władze celne państwa eksportującego mogą w sposób jednoznaczny rozstrzygnąć co do autentyczności i prawdziwości dowodu pochodzenia, natomiast wydanie nowej decyzji merytorycznej przez Naczelnika Urzędu Celnego uzależnione jest od wyniku weryfikacji świadectwa pochodzenia nr [...].

W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik I.H. - Przedsiębiorstwa "A" wniósł o jego uchylenie, podnosząc między innymi, iż zaskarżone postanowienie nie posiada wystarczającego uzasadnienia oraz prawidłowo podanej podstawy prawnej. Organ nie wskazał bowiem do jakiego organu państwa obcego wystąpił, co uniemożliwia stronie kontrolę merytorycznej poprawności postanowienia. Zdaniem pełnomocnika organ celny winien wskazać jak nazywa się organ państwa obcego i na jakiej podstawie prawnej uznał, że wystąpi do organu kompetentnego do udzielenia odpowiedzi (ze wskazaniem odpowiednich uregulowań, w tym umów międzynarodowych).

Postanowieniem z dnia [...] Nr [...] Dyrektor Izby Celnej, na podstawie art. 216, art. 233 § 1 pkt 1 w związku z art. 239, art. 145 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (Dz. Z 1997r. Nr 137, poz. 926 ze zm.), art. 26 ustawy z dnia 19 marca 2004r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo celne (Dz. U. z 2004r. Nr 68, poz. 623) oraz art. 262 i art. 266- ustawy z dnia 09 stycznia 1997r. Kodeks celny (tekst jednolity Dz. U. z 2001r. Nr 75, poz. 802 ze zm.) utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

W uzasadnieniu organ celny II instancji wskazał, iż nie podziela stanowiska strony, jakoby uzasadnienie zaskarżonego postanowienia było niewystarczające, a wskazane braki formalne uniemożliwiły merytoryczne ustosunkowanie się do zasadności postanowienia i wskazał, że przepis art. 266- ustawy Kodeks celny stanowi, że postępowanie zawiesza się w wypadku, gdy organ celny w jego toku wystąpi z wnioskiem o pomoc prawną do organu celnego państwa obcego lub innego uprawnionego podmiotu państwa obcego. Zdaniem organu odwoławczego przepis ten uzależnia, możliwość zawieszenia postępowania od łącznego wystąpienia dwóch przesłanek: postępowanie celne musi być w toku a organ celny zwróci się o pomoc prawną do właściwego organu obcego państwa. W niniejszej sprawie obie wymienione przesłanki zostały spełnione, dlatego zawieszenie postępowania należy uznać za zasadne.

W skardze pełnomocnik I.H. - Przedsiębiorstwa "A" wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego go postanowienia z dnia [...], zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 145 § 2, art. 217 § 2, art. 123 § 1, Ordynacji podatkowej oraz przepisów prawa procesowego tj. art. 217 § 2 Ordynacji podatkowej poprzez nie wskazanie podstaw przyjęcia, że organ I instancji wystąpił z prośbą o pomoc prawną do właściwego organu państwa obcego. Zdaniem pełnomocnika strony ani organ I ani II instancji nie wykazał czy organ państwa obcego, do którego wystąpienie stanowiło podstawę zawieszenia postępowania jest organem właściwym i z czego owa właściwość wynika. Organy celne winny podać odpowiednie przepisy prawa wskazujące na właściwość organu państwa obcego, w tym odpowiednie normy prawa międzynarodowego, czemu uchybiły.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Celnej wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 266- § 1 ustawy z dnia 09 stycznia 1997r. - Kodeks celny (tekst jednolity z 2001r. Nr 75, poz. 802 ze zm.) postępowanie zawiesza się w wypadku, gdy organ celny w jego toku wystąpi z wnioskiem o pomoc prawną do organu państwa obcego lub innego uprawnionego podmiotu państwa obcego.

W niniejszej sprawie Naczelnik Urzędu Celnego postanowieniem z dnia [...] wszczął z urzędu postępowanie w sprawie zgłoszenia celnego SAD nr [...] z dnia [...] dokonanego w formie uproszczonej, z zamiarem ustalenia prawidłowego pochodzenia towaru i wymierzenia długu celnego według właściwej stawki celnej, a następnie postanowieniem z dnia [...] zawiesił postępowanie do czasu rozpatrzenia przez organ celny państwa obcego tj. Chiny, wniosku o pomoc prawną, lecz na okres nie dłuższy niż 11 miesięcy.

Organ celny I instancji zawieszając postępowanie wyjaśnił, że występując z wnioskiem o pomoc prawną do państwa obcego, polskie władze celne skorzystały z § 20a ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 października 1997r. (Dz. U. Nr 130, poz. 851 ze zm.) w sprawie określenia szczegółowych zasad i trybu ustalania niepreferencyjnego pochodzenia towarów, sposobu jego dokumentowania oraz listy towarów, których pochodzenie musi być udokumentowane świadectwem pochodzenia) i pismem z dnia 08 września 2003r. zwróciły się do chińskich władz celnych z prośbą o przeprowadzenie weryfikacji świadectwa pochodzenia nr [...] z dnia 21 sierpnia 2001r. będącego załącznikiem do przedmiotowego zgłoszenia celnego.

Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z klasyczną instytucją pomocy prawnej, która stanowi przesłankę do zawieszenia postępowania na podstawie art. 266- ustawy z dnia 09 stycznia 1997r. - Kodeks celny (tekst jednolity z 2001r. Nr 75, poz. 802 ze zm.). Użycie przez prawodawcę słów "weryfikacja" i "organ" należy rozpatrywać w kontekście § 13 ust. 1 pkt 1, z którego wynika, że "organ" wystawiający świadectwo pochodzenia nie zawsze jest organem celnym, któremu można przypisać kompetencje do prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawach celnych. W tym przypadku weryfikacja przedmiotowego zgłoszenia polega jedynie na uzyskaniu informacji od organu państwa obcego co do autentyczności świadectwa pochodzenia towarów, natomiast nie można tej informacji przypisać mocy wiążącej w związku ze zwróceniem się przez polski organ celny w trybie § 20 a cytowanego rozporządzenia do chińskich władz celnych i nie można potraktować tego wystąpienia jako wniosku o pomoc prawną, która upoważniałaby Naczelnika Urzędu Celnego do zawieszenia postępowania na podstawie art. 266- Kodeksu celnego. Zaznaczyć należy, że pismo podmiotu działającego na terenie państwa obcego zawierające informację co do autentyczności świadectwa pochodzenia stanowi dowód w sprawie podlegający ocenie na ogólnych zasadach określonych w przepisach Ordynacji podatkowej stosowanych za pośrednictwem art. 262 Kodeksu celnego.

Zgodnie z treścią § 20 a ust. 2 cytowanego rozporządzenia, na które powołuje się zarówno organ celny I jak i II instancji w celu sprawdzenia autentyczności świadectwa pochodzenia towarów lub prawidłowości danych w nim zawartych organ celny może skierować je do weryfikacji do organu wystawiającego świadectwo. Jeżeli organ, do którego skierowano świadectwo w celu jego weryfikacji, nie udzieli odpowiedzi w terminie 10 miesięcy od dnia wysłania wniosku o weryfikację lub udzielona odpowiedź nie będzie zawierała informacji pozwalających na stwierdzenie, że weryfikowany dokument jest autentyczny i zawiera prawidłowe dane, dokument uznaje się za nieprawidłowy do potwierdzenia pochodzenia towaru (pkt 2 cytowanego przepisu). Skoro chińskie władze celne nie udzieliły w przewidzianym tj. dziesięciomiesięcznym terminie odpowiedzi na pismo polskich organów celnych z dnia 08 września 2003r dotyczące weryfikacji świadectwa pochodzenia nr [...] z dnia [...] sierpnia 2001r. (k. 13) to organ celny powinien albo ponownie skierować do władz celnych wniosek o weryfikację przedmiotowego świadectwa pochodzenia, albo uznać za nieprawidłowe potwierdzenie pochodzenia towaru, o ile pozwalałby na to materiał dowodowy, a nie zawiesić postępowanie po upływie dwóch lat od uzyskania odpowiedzi władz chińskich.

Analizując treść skargi za niezasadny należało uznać zarzut strony dotyczący naruszenia przepisu art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej, nakładającego obowiązek doręczania pism pełnomocnikowi ustanowionemu przez stronę. W niniejszej sprawie postanowienie organu celnego I instancji zostało doręczone na adres strony ( k. 18 akt adm.), a jej pełnomocnik ujawnił się dopiero na etapie postępowania odwoławczego, wnosząc odwołanie "w oparciu o pełnomocnictwo ogólne", którym miał dysponować organ I instancji. Zostało ono następnie dołączone do akt (k. 28-29 akt adm.) na wezwanie organu odwoławczego (k. 26 akt adm.). Z dokumentu tego wynika, że radca prawny B.F. został w dniu 02.04.2003r. upoważniony przez skarżącego do reprezentowania go we wszelkich postępowaniach celnych przed uprawnionymi organami administracji.

Wynika stąd, iż organ I instancji winien sprawdzić czy przedmiotowe pełnomocnictwo ma się odnosić również do niniejszej sprawy ( wzywając stronę do dołączenia do akt oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa - zgodnie z art. 254 § 2 Kodeksu celnego ) oraz ewentualnie doręczyć swoje postanowienie wskazanemu pełnomocnikowi, przy założeniu, że organ wcześniej dysponował takim pełnomocnictwem bowiem z akt administracyjnych nie wynika aby zostało ono złożone w postępowaniu przed organem I instancji.

Tak więc nawet gdyby przyjąć, że organ celny dysponował owym pełnomocnictwem już na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, czy też miał wówczas już wiedzę, że skarżący jest reprezentowany przez pełnomocnika, to jednak zaniechanie organu w tym zakresie, prowadzące do doręczenia orzeczenia bezpośrednio samej stronie, aczkolwiek stanowiące naruszenie art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej, nie mogło mieć istotnego wpływu na wynik niniejszej sprawy, a tylko tego rodzaju konsekwencje uzasadniałyby uchylenie tego aktu administracyjnego w wyniku dokonanej kontroli sądowej - zgodnie z art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. ). Nie ulega bowiem wątpliwości, iż doręczenie orzeczenia samej stronie z pominięciem jej pełnomocnika może być uznane za skutecznie dokonane, jeżeli nie wywołało ono dla tej strony ujemnych skutków prawnych ( zob. m. in. wyrok WSA w Bydgoszczy z 11.05.2005r., I SA/Bd 130/05, POP 2006/1/3 ; wyrok NSA z 03.08.2001r., I S.A./Wr 2995/98, LEX nr 62361 ). Pomimo doręczenia postanowienia stronie skarżącej zażalenie w jej imieniu wniósł w przepisanym terminie jej pełnomocnik, a wniesiony środek zaskarżenia podlegał merytorycznemu rozpoznaniu przez organ odwoławczy. Wadliwe doręczenie postanowienia nie spowodowało zatem jakichkolwiek ujemnych skutków procesowych dla skarżącego, który skorzystał z przysługującego mu środka odwoławczego i to za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika. Należy też podkreślić, iż w samej skardze nie podniesiono żadnych argumentów przemawiających za tezą o istotnym wpływie przedmiotowego naruszenia przepisów procesowych na wynik sprawy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c), art.200 i art. 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 135. poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w sentencji.

/-/ M. Ławniczak /-/ T.M. Geremek /-/ M. Kwiecińska

za nieobecnego sędziego

/-/ M. Kwiecińska

T.M.d