Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bożenna Blitek Sędziowie WSA Elżbieta Kremer WSA Barbara Pasternak (spr.) Protokolant Monika Wójcik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2010 r. sprawy ze skargi E. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 29 grudnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego specjalnego skargę oddala

Wójt Gminy decyzją z dnia [...] 2009r. znak: [...], wydaną na podstawie art. 7, art. 8 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 17 ust. 1 pkt 5 art. 39 ust. 1, ust. 2 , art. 106, art. 109, art. 110 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008r. Nr 115, poz. 728 ze zm.), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2006r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. Nr 135, poz. 950) oraz art. 104, art. 107, art. 108 kpa, odmówił E. D. pomocy finansowej na wykonanie kanalizacji.

Organ l instancji na podstawie wywiadu środowiskowego i zebranej w postępowaniu administracyjnym dokumentacji ustalił, że dochód rodziny E. D. za miesiąc poprzedzający złożenie wniosku wyniósł 1.077,04 zł, na co składały się: renta socjalna P. D. w wysokości 504,04 zł, zasiłek pielęgnacyjny P. D. w wysokości 153 zł, świadczenie pielęgnacyjne pobierane przez E. D. na syna P. D. w wysokości 420 zł. Organ wskazał, że kryterium dochodowe dla dwuosobowej rodziny wynosi 702 zł, zaś dochód rodziny E. D. przekroczył ustawowe kryterium dochodowe i dlatego nie została spełniona podstawowa przesłanka do przyznania zasiłku celowego. Organ rozważył sytuację życiową strony pod kątem zastosowania art. 41, który mówi, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie i rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany zasiłek celowy specjalny, jednak nie stwierdził zaistnienia nowych szczególnych okoliczności, które miałyby uzasadnić przyznanie zasiłku celowego specjalnego pieniężnego na wykonanie kanalizacji. Organ przytoczył treść art. 5 i art. 7 ustawy z dnia 7 lipca 1994r Prawo budowlane oraz § 26 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie i podkreślił, że zgodnie z tymi przepisami zapewnienie odpowiednich warunków do zamieszkania spoczywa na właścicielu budynku mieszkalnego, a nie na Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej, zatem wykonanie kanalizacji ze środków pomocy społecznej byłoby nadużyciem.

Ponadto organ wskazał, że Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej reaguje na potrzeby strony i w miarę możliwości finansowych pomaga, gdyż w miesiącu wrześniu 2009r. przyznał zasiłek celowy specjalny w wysokości 300 zł na zakup 1/2 tony węgla. Zdaniem organu z wniosków składanych przez E. D. wynika, że rości sobie prawo do pozostawania na utrzymaniu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i żąda zaspokojenia wszystkich potrzeb życiowych, czego Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej nie może zapewnić, gdyż świadczenia z pomocy społecznej stanowią wyłącznie wsparcie-i pomoc w wyjściu z trudnej sytuacji nie mogą jednak stanowić źródła dochodu lub też formy utrzymania tym bardziej, że strona posiada dochód własny który przekracza kryterium dochodowe. Na podstawie materiałów dowodowych organ stwierdził, że sytuacja materialna strony nie uległa radykalnemu pogorszeniu, a kanalizacji nie było nigdy w budynku.

Odwołanie od powyższej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego złożyła E. D., wskazując, iż wydana decyzja jest dla niej krzywdząca i niesprawiedliwa. Zdaniem strony dotychczas przyznawana pomoc jest niewystarczająca. Strona wskazała również, że znajduje się w trudnej sytuacji finansowej i bytowej.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 29 grudnia 2009r. znak: [...], wydaną na podstawie art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 4, art. 39, art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej oraz art. 138 § 1 pkt 1 kpa, utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.

Zdaniem Kolegium zaskarżona decyzja nie została wydana z naruszeniem prawa i winna być utrzymana w mocy. Ponadto zaskarżona decyzja spełnia wymogi z art. 107 § 3 kpa, tj. zawiera szczegółowe uzasadnienie faktyczne. Kolegium wskazało, że odwołująca prowadzi dwuosobowe gospodarstwo domowe, a dochód rodziny wynosi łącznie 1.077,04 zł miesięcznie. Oznacza to, iż dochód strony przekracza ustawowe kryterium dochodowe wynoszące 702,00 zł (2 x 351,00 zł). W związku z tym strona uprawniona jest jedynie do otrzymania świadczeń w postaci bezzwrotnego zasiłku celowego specjalnego i to jedynie w celu zaspokojenia niezbędnych potrzeb bytowych. Kolegium podkreśliło, iż decyzja dotycząca przyznania lub odmowy przyznania zasiłku celowego specjalnego, jak również określenia jego wysokości, jest decyzją podejmowaną w granicach tzw. uznania administracyjnego po dokonaniu właściwego ustalenia stanu faktycznego i jego oceny. Kolegium uznało, że organ l instancji dokładnie przeanalizował okoliczności sprawy i w granicach uznania administracyjnego, jakie pozostawia mu zarówno art. 39 jak i art. 41 ustawy, odmówił stronie wnioskowanej pomocy finansowej. Kolegium podzieliło stanowisko, iż wniosek E. D. o przyznanie pomocy finansowej na wykonanie kanalizacji w kontekście jej sytuacji życiowej, nie pozwalał na uznanie, iż jest to "szczególnie uzasadniony przypadek" umożliwiający przyznanie specjalnego zasiłku celowego. Zdaniem Kolegium E. D. nie spełnia przesłanek do otrzymania pomocy finansowej określonych nie tylko w art. 41 ustawy, ale również zawartych w art. 2 ust. 1 ustawy. Zgodnie z tą normą prawną "pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudności życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości". Zakwalifikowanie sytuacji życiowej E. D. do "szczególnie uzasadnionych przypadków" umożliwiających przyznanie specjalnego zasiłku celowego na wykonanie kanalizacji byłoby w ocenie Kolegium nadużyciem, ponieważ wykonanie kanalizacji nie jest pierwszą potrzebą i z uwagi na znaczne koszty budowy pomoc społeczna nie może być na taki cel przyznana. Kolegium zaznaczyło, że organ l instancji pomaga rodzinie w innym zakresie i np. decyzją z dnia [...] 2009r. przyznał pomoc finansową w wysokości 300 zł na zakup węgla. Organ odwoławczy wyjaśnił, że świadczenia z pomocy społecznej stanowią jedynie wsparcie i pomoc w wyjściu z trudnej sytuacji, nie mogą jednak stanowić źródła dochodu czy też formy utrzymania. Za odmową przyznania stronie zasiłku celowego specjalnego przemawia również interes społeczny rozumiany jako ograniczenie prawa do świadczeń z pomocy społecznej do kręgu osób najuboższych pozbawionych własnych źródeł dochodów. Kolegium podzieliło stanowisko wyrażone przez Naczelny Sąd Administracyjny, iż "zaspokajanie potrzeb powinno być ukierunkowane w pierwszej kolejności na te osoby, które ze względu na całkowity brak dochodów lub ich nieznaczną wysokość bez udzielenia im pomocy nie byłyby w stanie egzystować" (wyrok NSA z dnia 24 września 1996r. sygn. akt SA/Gd 3281/95).

Skargę na powyższą decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wniosła E. D., wskazując na trudną sytuację materialną (zadłużenie) i zdrowotną (powtarzające się choroby jej i syna) swojej rodziny. Skarżąca podniosła, że organy administracji naciskają na nią w sprawie wykonania instalacji kanalizacyjnej, a ona nie ma na ten cel środków.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, w całości podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej w skrócie "ppsa", sądy administracyjne powołane są do kontroli działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach swej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania administracyjnego, nie będąc przy tym związanym granicami skargi, stosownie do treści art. 134 § 1 ppsa. Orzekanie - w myśl art. 135 ppsa - następuje w granicach sprawy będącej przedmiotem kontrolowanego postępowania, w której został wydany zaskarżony akt lub czynność i odbywa się z uwzględnieniem wówczas obowiązujących przepisów prawa.

Skarga nie jest zasadna.

Stan faktyczny ustalony w kontrolowanym postępowaniu jest bezsporny, ponieważ skarżąca nie kwestionuje wysokości dochodu, którą organy ustaliły na potrzeby rozpatrzenia wniosku skarżącej o przyznanie świadczeń z pomocy społecznej. Ustalenie to nastąpiło na podstawie art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;

3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Prawidłowo zatem, opierając się na wywiadzie środowiskowym i zebranej dokumentacji, organy ustaliły, że dochód rodziny E. D. za miesiąc poprzedzający złożenie wniosku wyniósł 1.077,04 zł, a złożyły się na niego następujące składniki:

- renta socjalna P. D. w wysokości 504,04 zł,

- zasiłek pielęgnacyjny P. D. w wysokości 153 zł,

- świadczenie pielęgnacyjne pobierane przez E. D. na syna P. D. w wysokości 420 zł.

Tak ustalony dochód stanowił zaś podstawę do obliczenia kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Ponieważ rodzina skarżącej składa się z dwóch osób, to obliczony dochód należało podzielić na dwie osoby i w ten sposób kryterium dochodowe na osobę w rodzinie skarżącej wyniosło 538,52 zł. Stosownie do art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009r.w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem przysługuje osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 351 zł. Skoro kryterium dochodowe na osobę w rodzinie skarżącej przekroczyło tą kwotę, organy administracyjne trafnie uznały, że prawo skarżącej do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej może być rozpatrywane tylko na zasadach określonych w art. 41 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, a przepis ten stanowi, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany:

1) specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi;

2) zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.

Należy podkreślić, że przytoczony przepis posługuje się pojęciem "szczególnie uzasadnionego przypadku", a więc specjalny zasiłek celowy może być przyznany stronie tylko wtedy, gdy zostanie stwierdzone, że właśnie taki szczególnie uzasadniony przypadek miał miejsce. Decyzja o przyznaniu takiego zasiłku jest wydawana w ramach tzw. uznania administracyjnego, jednak nie oznacza to, że organy mogą pozwolić sobie na działania dowolne, lecz przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności, ocenić sytuację strony pod kątem przyznania jej specjalnego zasiłku celowego. Wyjaśnić trzeba, że szczególnie uzasadniony przypadek to taka sytuacja życiowa osoby lub rodziny, która ponad wszelką wątpliwość i bez konieczności wnikliwych zabiegów interpretacyjnych istniejącego stanu rzeczy, pozwala stwierdzić, że miały miejsce drastyczne i dotkliwe w

skutkach oraz daleko ingerujące w plany życiowe zdarzenia, którym strona nie mogła przeciwdziałać przy użyciu zwykłej ludzkiej zapobiegliwości (tak. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia z dnia 28 sierpnia 2008r. sygn. akt l OSK 1416/07, Lex Omega nr 489088).

W ocenie Sądu organy w kontrolowanym postępowaniu w sposób dokładny zbadały sytuację majątkową i rodzinną skarżącej w celu ustalenia, czy zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek i trafnie przyjęły, że taki przypadek nie zachodzi. Wskazywane przez skarżącą okoliczności mają charakter ogólny (choroby, koszty utrzymania) i nie wskazują na istnienie wyjątkowych okoliczności, których skarżąca nie byłaby w stanie przezwyciężyć, a tym samym należało przyjąć, że nie zachodził szczególnie uzasadniony przypadek stanowiący podstawę przyznania specjalnego zasiłku celowego. Istotne znaczenie ma również to, że skarżąca ubiegała się o przyznanie specjalnego zasiłku celowego na wykonanie kanalizacji w zamieszkiwanym przez jej rodzinę budynku. Tymczasem do zadań pomocy społecznej nie należy przyznawanie środków, które miałyby być wykorzystane jako nakłady na nieruchomość strony, a do tego właśnie zmierzał wniosek skarżącej.

W związku z powyższym Sąd uznał, że zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego nie narusza przepisów prawa materialnego ani też procesowego, a organ przy ocenie tego, czy zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, nie przekroczył granic uznania administracyjnego. Dlatego na podstawie art. 151 ppsa oddalono skargę.