Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Naumowicz Sędziowie Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik – spr. Sędzia WSA Daria Sachanbińska Protokolant St. sekretarz sądowy Grażyna Stykała po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2012 r. sprawy ze skargi P. S. na decyzję Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 2 lutego 2012 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania stypendium 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 8 listopada 2011 r., 2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości, 3) zasądza od Rektora Politechniki Opolskiej na rzecz P. S. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wnioskiem z dnia 31 października 2011 r. P. S. wystąpił do Rektora Politechniki Opolskiej o przyznanie pomocy materialnej, w zakresie stypendium rektora dla najlepszych studentów. W załączniku do wniosku P. S. wskazał na osiągnięcia swoje sportowe we współzawodnictwie w roku akademickim 2010/2011.

Decyzją z dnia 8 listopada 2011 r., bez numeru, Prorektor ds. studenckich Politechniki Opolskiej [...] T. B., działający z upoważnienia Rektora Politechniki Opolskiej, na podstawie art. 175 ust. 2 i ust. 3, oraz art. 174 ust. 4, art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm. - zwanej dalej ustawą), zarządzenia Nr 45/2011 Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów i doktorantów Politechniki Opolskiej oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.- zwanej dalej K.p.a.), odmówił przyznania P. S. pomocy materialnej, we wnioskowanym zakresie. W uzasadnieniu podał, że na podstawie § 4 ust. 1 regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów i doktorantów Politechniki Opolskiej, stypendium rektora dla najlepszych studentów może otrzymać student, posiadający rejestrację bez kredytu punktowego na kolejny rok studiów, uzyskaną najpóźniej do ostatniego dnia sesji egzaminacyjnej, ustalonego w zarządzeniu rektora uczelni w sprawie organizacji poprzedniego roku akademickiego, który uzyskał za poprzedni rok studiów wysoką średnią ocen lub posiada wysokie wyniki sportowe we współzawodnictwie międzynarodowym lub krajowym. Następnie wskazał, że zgodnie z Zarządzeniem Nr 67/2011 Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 31 października 2011 r. w sprawie ustalenia wysokości świadczeń z funduszu pomocy materialnej na rok akademicki 2011/2012, na liście rankingowej studentów kierunku Turystyka i Rekreacja Stacjonarne Studia 2 stopnia wnioskodawca uzyskał 0 punktów ze względu na brak rejestracji bez kredytu punktowego na kolejny rok studiów, tymczasem minimalna liczba punktów uprawniających studenta do otrzymania stypendium rektora dla najlepszych studentów na tym kierunku wynosi 4,66 punktów. W związku z powyższym brak było podstaw do przyznania wnioskowanego stypendium.

We wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, P. S. zarzucił, że wydanie decyzji z dnia 8 listopada 2011 r., o odmowie przyznania pomocy materialnej w zakresie stypendium rektora dla najlepszych studentów nastąpiło w oparciu o nieokreślone przepisy zarządzenia Nr 45/2011 Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów i doktorantów Politechniki Opolskiej oraz w oparciu o art. 104 K.p.a. W ocenie wnoszącego wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy wydana w sprawie decyzja jest wadliwa z przyczyn formalnych jak i materialnoprawnych. W szczególności wbrew wymogowi art. 107 § 3 K.p.a., decyzja nie wskazuje jakie postanowienie zarządzenia Nr 45/2011 Rektora Politechniki Opolskiej jest podstawą wydania niekorzystnej decyzji, co utrudnia, a nawet w ogóle uniemożliwia podjęcie merytorycznej polemiki z rozstrzygnięciem decyzji i podważeniem jej zasadności. Nadto, ze względu na ustalenie w dniu 31 października 2011 r. zasad przyznawania stypendium rektora dla najlepszych studentów, a więc już w trakcie trwającego roku akademickiego, przedmiotowa decyzja została wydana z naruszeniem zasady niedziałania prawa wstecz.

Rektor Politechniki Opolskiej [...] J. S., decyzją z dnia 2 lutego 2012 r., [...], powołując w podstawie prawnej przepisy merytoryczne decyzji pierwszoinstancyjnej oraz art.127 ust. 3 K.p.a., po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję własną z dnia 8 listopada 2011 r. w sprawie odmowy przyznania pomocy materialnej, w zakresie stypendium rektora dla najlepszych studentów. W uzasadnieniu przedstawił przebieg postępowania administracyjnego. Następnie wskazał, że zgodnie z przepisem art. 181 ust. 1 ustawy, stypendium rektora dla najlepszych studentów może otrzymywać student, który uzyskał za rok studiów m. in. wysoką średnią ocen. Podał, że szczegółowy regulamin ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów, w tym szczegółowe kryteria i tryb udzielania świadczeń pomocy materialnej dla studentów, wzory wniosków o przyznanie świadczeń pomocy materialnej, wzór oświadczenia o niepobieraniu świadczeń na innym kierunku studiów oraz sposób udokumentowania sytuacji materialnej studenta ustala rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego (art. 186 ust. 1 ustawy). Wskazał także, iż Regulamin przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów i doktorantów Politechniki Opolskiej, który obowiązuje od dnia 1 października 2011 r., ustalony został w oparciu o znowelizowane przepisy ustawy w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego i podany do wiadomości zarządzeniem Nr 45/2011 Rektora Politechniki Opolskiej w dniu 21 lipca 2011 r. oraz został zamieszczony na stronie internetowej uczelni. Wywiódł, że zgodnie z § 4 ust. 1 Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów i doktorantów Politechniki Opolskiej stypendium rektora dla najlepszych studentów może otrzymać student, posiadający rejestrację bez kredytu punktowego na kolejny rok studiów, uzyskaną najpóźniej do ostatniego dnia sesji egzaminacyjnej, ustalonego w zarządzeniu rektora uczelni w sprawie organizacji poprzedniego roku akademickiego, który uzyskał za poprzedni rok studiów wysoką średnią ocen lub posiada wysokie wyniki sportowe we współzawodnictwie międzynarodowym lub krajowym. Odnosząc powyższe regulacje do występującego w sprawie stanu faktycznego Rektor podkreślił, że na podstawie dokumentu przebiegu studiów "Karta okresowych osiągnięć studenta" za semestr II roku akademickiego 2010/2011 ustalono, iż do dnia zakończenia sesji w tym semestrze, to jest do dnia 3 lipca 2011 r., P. S. nie uzyskał zaliczenia z przedmiotu [...]. Jednocześnie zaznaczono, że z powodu nieuzyskania wymaganej programem studiów liczby punktów ECST w semestrze II, Prodziekan ds. studenckich, decyzją z dnia 28 czerwca 2011 r., wyraził zgodę na zarejestrowanie P. S. na semestr III z kredytem punktowym długoterminowym, z brakiem 5 punktów ECST oraz ustalił termin wyrównania tego kredytu punktowego do dnia 8 lipca 2012 r. W odniesieniu do powyższego Rektor stwierdził, że do ostatniego dnia sesji egzaminacyjnej w semestrze letnim, kończącym rok akademicki 2010/2011, tj. do dnia 3 lipca 2011 r., wnioskodawca nie uzyskał wymaganych programem studiów zaliczeń i nie posiadał rejestracji bez kredytu punktowego na kolejny rok studiów, co uzasadniało odmowę przyznania pomocy materialnej dla najlepszych studentów.

Z treścią powyższej decyzji nie zgodził się P. S. W skardze zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie art. 186 ust. 1 i art. 187 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, w zw. przepisami § 1-6 Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 16 sierpnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłacania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce oraz stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe (Dz. U. z 2006 r. Nr 153, poz.1093), jak też art. 2 Konstytucji RP. Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i umorzenie postępowania.

W uzasadnieniu skargi skarżący podał, że wprowadzenie w regulaminie kryterium tzw. "rejestracji bez kredytu punktowego na kolejny rok studiów uzyskanej najpóźniej do ostatniego dnia sesji egzaminacyjnej ustalonego w zarządzeniu Rektora Uczelni stypendium dla studenta jest wysoka średnia ocen" odbyło się z naruszeniem ww. przepisów Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 16 sierpnia 2006 r., w którym nie przewidziano takiego wymogu. Zdaniem skarżącego, warunek ten dyskryminuje studentów, którzy z racji wybranego kierunku studiów (wychowanie fizyczne) z natury rzeczy znaczną część swej aktywności poświęcają na osiąganie jak najlepszych wyników sportowych. Zauważył nadto, że obecnie obowiązujący Regulamin istotnie podniósł "poprzeczki dla studentów ubiegających się o pomoc materialną na tej podstawie" w stosunku do Regulaminu poprzednio obowiązującego do 30 września 2011 r., eliminując stosunkowo łatwiejsze do osiągnięcia poziomy sportowego awansu. Ponadto Zarządzenie Rektora nr 45/2011 r., w ocenie skarżącego, narusza konstytucyjną zasadę nieretroakcji wpisaną w normę Konstytucyjną zawartą w art. 2 Konstytucji. Zarządzenie to bowiem, mimo wydania go 1 października 2011 r., reguluje stany faktyczne istniejące do dnia 3 lipca 2011 r. (data końca sesji egzaminacyjnej), ze skutkami na rok akademicki 2011/12, co jest praktyką niedopuszczalną, szczególnie gdy dotyczy to kryterium "rejestracji bez kredytu punktowego na kolejny rok studiów uzyskanej najpóźniej do ostatniego dnia sesji egzaminacyjnej". Skarżący podkreślił, że Zarządzenie przewidujące szczegółowe kryteria przyznawania pomocy materialnej, wydane zostało dopiero 31 października 2011 r., a więc już miesiąc po rozpoczęciu roku akademickiego i odnosi się do stanów faktycznych sprzed daty jego wejścia w życie. Stąd tego rodzaju akty ogólne prawa administracyjnego, wydane z naruszeniem przepisów rangi konstytucyjnej oraz ustawowej, a w konsekwencji decyzje na nich oparte, jak decyzja zaskarżona, są wadliwe i winny być wyeliminowane z obiegu prawnego.

W odpowiedzi na skargę, Rektor Politechniki Opolskiej, wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, że postanowienia Regulaminu Rektora w sprawie przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów doktorantów Politechniki Opolskiej, który obowiązuje od dnia 1 października 2011 r., nie naruszają w żaden sposób przepisów rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłacania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce oraz stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe, które określa zasady przyznawania stypendiów, o których mowa w art. 113 ust. 1 pkt. 4 i pkt 5 ustawy, tj. stypendium ministra za osiągnięcia w nauce i stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe, a nie rektora dla najlepszych studentów. Odnosząc się do wskazanego w skardze naruszenia przez organ art. 2 Konstytucji, podał, że analiza wyroków Trybunału Konstytucyjnego prowadzi do wniosku, iż adresatem zasady zaufania obywateli do państwa i prawa jest ustawodawca, nie zaś organ stosujący prawo i stąd nie można stawiać mu zarzutu naruszenia tej zasady, za której realizację nie odpowiada. Ta sama reguła dotyczy kolejnego zarzutu skarżącego wskazującego na naruszenie przez organy zasady lex retro non agit.

W toku postępowania pełnomocnik organu dołączył do akt administracyjnych sprawy, na żądanie Sądu, m.in. pełnomocnictwo z dnia 28 lutego 2012 r., na podstawie, którego udzielone zostało prorektorowi ds. studenckich Politechniki Opolskiej [...] T. B. przez Rektora [...] J. S. upoważnienie do reprezentowania jednoosobowo Politechniki Opolskiej przed wszelkimi organami administracji publicznej, sądami oraz instytucjami i innymi podmiotami, we wszystkich sprawach związanych z działalnością Politechniki Opolskiej w Opolu, w tym do zawierania umów i składania wszelkich innych oświadczeń woli w imieniu Politechniki Opolskiej w Opolu. W w/w pełnomocnictwie wskazane zostało, iż obowiązuje ono w okresie nieobecności Jego Magnificencji Rektora od 29 lutego 2012 r. do 11 marca 2012 r. Do akt sprawy załączono również pełnomocnictwo z dnia 7 lipca 2011 r., na podstawie, którego udzielone zostało prorektorowi ds. organizacyjnych Politechniki Opolskiej [...] A. Ż. przez Rektora [...] J. S. upoważnienie do podpisywania dokumentów przeznaczonych do obiegu wewnętrznego Uczelni wynikających z kompetencji Rektora Politechniki Opolskiej. W w/w pełnomocnictwie wskazane zostało, iż obowiązuje ono w czasie urlopu Jego Magnificencji Rektora od 11 do 31 lipca 2011 r.

Zarządzeniem z dnia 3 sierpnia 2012 r., zobowiązano pełnomocnika organu do przedłożenia zakresu obowiązków Prorektora ds. studenckich – [...] T. B. i Prorektora ds. studenckich – [...] A. Ż., wydanego w trybie art. 66 ust. 2 pkt 6 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym, jak również wykazania umocowania osoby Prorektora ds. studenckich – [...] T. B. i Prorektora ds. studenckich – [...] A. Ż. do podpisania podjętych w sprawie decyzji, na dzień jej wydania, w tym do przedłożenia upoważnienia, z którego wynika, że Prorektor ds. studenckich – [...] T. B. i Prorektor ds. studenckich – [...] A. Ż. są uprawnieni do podpisania decyzji w imieniu Rektora.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie pełnomocnik organu, przy piśmie procesowym z dnia 5 sierpnia 2012 r., przedłożył ponownie złożone już uprzednio pełnomocnictwa dla Prorektora ds. organizacyjnych, w tym z dnia 25 czerwca 2008 r. oraz z dnia 19 listopada 2010 r. i dla Prorektora ds. studenckich, zakres działania Prorektora ds. studenckich, Zarządzenie Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 27 sierpnia 2008 r., Nr 53/2008, w sprawie zmian w regulaminie organizacyjnym Politechniki Opolskiej, Zarządzenie Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 28 listopada 2008 r., Nr 81/2008, zmieniające zarządzenie w sprawie wprowadzenia regulaminu organizacyjnego Politechniki Opolskiej, Zarządzenie Rektora Politechniki Opolskiej

z dnia 12 stycznia 2009 r., Nr 1/2009, zmieniające zarządzenie w sprawie wprowadzenia regulaminu organizacyjnego Politechniki Opolskiej, Zarządzenie Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 22 grudnia 2009 r., Nr 79/2008, zmieniające zarządzenie

w sprawie wprowadzenia regulaminu organizacyjnego Politechniki Opolskiej. Przedłożone zostało także upoważnienie dla Prorektora ds. studenckich – [...] T. B. do wydawania decyzji administracyjnych dotyczących przyznawania stypendium Rektora Politechniki Opolskiej dla najlepszych studentów oraz stypendium dla najlepszych doktorantów Politechniki Opolskiej.

Na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2012 r. pełnomocnik organu oświadczył, że do akt złożone zostały wszystkie pełnomocnictwa, jakimi dysponuje organ oraz oświadczył, że upoważnienie do podpisania przez Prorektora ds. organizacyjnych Zarządzenia Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 21 lipca 2011 r., Nr 45/2011, w sprawie Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów i doktorantów Politechniki Opolskiej wywodzi, z treści przedłożonych pełnomocnictw dla [...] A. Ż.,

a w szczególności z pełnomocnictwa z dnia 25 czerwca 2008 r., gdyż podpisanie regulaminu jest złożeniem oświadczenia woli.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu, zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zakres kognicji sądu administracyjnego, stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), obejmuje kontrolę działalności administracji publicznej i opiera się na kryterium zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Natomiast zgodnie z art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej P.p.s.a., kontrola, o której mowa obejmuje orzekanie w sprawach skarg m.in. na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Z kolei, po myśli art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a., uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Z zasady, iż sąd administracyjny ocenia, czy zaskarżona decyzja jest zgodna

z prawem, wynika konsekwencja, co do tego, iż sąd ten rozważa wyłącznie prawo obowiązujące w dniu wydania decyzji, jak i stan sprawy istniejący na dzień wydania decyzji (tak NSA w wyroku z dnia 14 stycznia 1999 r., sygn. III SA 4731/97 – LEX nr 37180). Jednocześnie Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 P.p.s.a.).

Przeprowadzona kontrola legalności zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej wykazała, że naruszają one prawo.

Na wstępie wskazać należy, że określone przepisem art. 173 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 165, poz. 1365 ze zm.), zwanej dalej ustawą, stypendium rektora dla najlepszych studentów, jest jedną

z ustawowych form pomocy materialnej ze środków przeznaczonych na ten cel

w budżecie państwa. Zauważyć należy zarazem, że przepis art. 70 ust. 5 Konstytucji, do rangi zasady konstytucyjnej podnosi autonomię szkół wyższych.

W myśl art. 181 ust. 1 ustawy stypendium rektora dla najlepszych studentów może otrzymywać student, który uzyskał za rok studiów wysoką średnią ocen lub posiada osiągnięcia naukowe, artystyczne lub wysokie wyniki sportowe we współzawodnictwie międzynarodowym lub krajowym.

Z kolei art. 173 ust. 1 stanowi, że student może ubiegać się o pomoc materialną ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa w formie:

- stypendium socjalnego,

- stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych,

- stypendium rektora dla najlepszych studentów;

- stypendium ministra za osiągnięcia w nauce,

- stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe,

- zapomogi.

Mimo posłużenia się przez ustawodawcę w wymienianych przepisach sformułowaniem "może", co oznacza, iż świadczenie ma charakter uznaniowy (może, lecz nie musi być przyznane), rektor ani komisje stypendialne nie są uprawnione do działania w sposób dowolny i uznaniowy. W art. 186 ust. 1 ustawy zamieszczona została, bowiem delegacja dla rektorów wyższych uczelni do ustalania, w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego, szczegółowego regulaminu ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów,

o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1-3 i 8, w tym szczegółowe kryteria i tryb udzielania świadczeń pomocy materialnej dla studentów, wzory wniosków o przyznanie świadczeń pomocy materialnej, wzór oświadczenia o niepobieraniu świadczeń na innym kierunku studiów oraz sposób udokumentowania sytuacji materialnej studenta i organy danej uczelni orzekające w przedmiocie świadczeń obligowane są stosować się do postanowień zawartych w regulaminie ustanowionym przez jej rektora.

Jakkolwiek ze wskazanego wyżej przepisu wynika, że w zakresie powierzonych do stanowienia w drodze regulaminu przepisów przeważają regulacje o charakterze proceduralnym, to do regulaminowego sprecyzowania w nim przekazano rektorowi również ustalenie szczegółowych kryteriów przyznawania pomocy, jak i wysokości świadczeń, a więc elementów o charakterze materialnoprawnym. Przyznanie rektorowi takiego uprawnienia uzasadnione jest zarówno pozycją prawnoustrojową uczelni, jako autonomicznego podmiotu, którego działalność określają przepisy ustawy (art. 70 ust. 5 Konstytucji RP oraz art. 4 ustawy), a która to autonomiczność oznacza prawo kształtowania przepisami wewnętrznymi sytuacji prawnej praw i obowiązków studentów oraz brak możliwości całkowitego regulowania ustawami wszystkich spraw określających pozycję studenta. Wynika to również z pozycji rektora, który jest organem kierującym uczelnią i który uprawniony i legitymowany jest do podejmowania wszystkich istotnych decyzji dotyczące funkcjonowania uczelni (art. 66 ustawy).

Jednak prawo kształtowania przez organy uczelni wyższej aktami wewnętrznymi sytuacji prawnej, w tym praw i obowiązków studentów, pomimo jego autonomicznego charakteru, wymaga również zachowania wszystkich standardów wpływających na jego wewnętrzną spójność, oraz zgodności z przepisami powszechnie obowiązującymi. Regulamin, jako akt wewnętrzny uczelni, ustalany na zasadzie art. 186 ust. 1 ustawy przez rektora, w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego, pomimo swego autonomicznego charakteru nie może naruszać podstawowych zasad prawnych obowiązujących w postępowaniu administracyjnym, ani też pozostawać

w sprzeczności z postanowieniami aktów wyższego rzędu, gdyż naruszałoby to podstawową zasadę konstytucyjną hierarchiczności systemu źródeł prawa, polegającą na przyjęciu, że akt niższego rzędu (akt wewnętrzny) nie może przyjmować regulacji odmiennych od przyjętych w akcie wyższego rzędu o charakterze powszechnym (por. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia, 7 października 2009 r., sygn. akt II SA/Bd 322/09 - http. www.nsa.gov.pl.)

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy zauważyć należy, że przyczyna odmowy przyznania skarżącemu stypendium, o które wystąpił do organu wynikała z przepisów Zarządzenia Rektora Politechniki Opolskiej z dnia 21 lipca 2011 r., Nr 45/2011, w sprawie Regulaminu przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów i doktorantów Politechniki Opolskiej, który podpisany został w dniu 21 lipca 2011 r. przez Prorektora ds. organizacyjnych – [...] A. Ż.

Zauważyć należy, w związku z powyższym, że przeniesienie kompetencji organu na inny podmiot wymaga podstawy ustawowej i jest wyjątkiem od generalnej zasady nieprzenoszenia kompetencji. Od przeniesienia kompetencji odróżnić należy upoważnienie, które różni się tym, że organ nie traci swoich kompetencji, a podmiot upoważniony nie nabywa ich jako własnych, lecz wykonuje je na rachunek i w imieniu organu, do którego kompetencje należą. W wyniku upoważnienia podmiot upoważniony uzyskuje prawo do dokonywania i wykonywania czynności ze skutkiem prawnym dla organu upoważniającego, a więc w imieniu podmiotu upoważniającego i na rachunek tego organu .

Sąd, mając na uwadze zasadę autonomii uczelni oraz przepisy ustawy, jak

i statutu Politechniki Opolskiej oraz regulaminów organizacyjnych uczelni uznaje, że przepisy te zezwalają na rozwiązania prawne dotyczące dekoncentracji wewnętrznej, której istota polega na upoważnieniu jednostek aparatu pomocniczego lub pracowników tego aparatu do wykonywania kompetencji organu administracji publicznej, ale

w imieniu i na rachunek organu. Statut uczelni zawiera w § 24 ust. 3 i 4 zapisy, które stanowią, że Rektor może ustanawiać pełnomocników, określając w pełnomocnictwie zakres ich działania oraz może w formie pisemnej upoważnić imiennie pracowników uczelni do załatwiania spraw w jego imieniu w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń. Regulamin organizacyjny Politechniki Opolskiej wraz z jego zmianami nie przewiduje w § 14 uprawnienia dla Prorektora ds. studenckich do ustalenia (podpisania i wprowadzenia go w życie) regulaminu pomocy materialnej. Regulamin ten jest bowiem, na co wskazywano już wyżej, aktem prawnym, który reguluje prawa i obowiązki studentów

i stanowi podstawę do władczego jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej tego "użytkownika" uczelni.

Przepis art. 186 ust. 1 ustawy w sposób wyraźny i jasny, który nie wymaga wykładni, wskazuje organ kompetentny do wydania regulaminu. Jest nim rektor uczelni. Tymczasem regulamin, którym posługiwał się orzekający w sprawie organ, został podpisany przez Prorektora ds. organizacyjnych, który nadto nie legitymował się stosownym upoważnieniem, ani też pełnomocnictwem w tym zakresie. Okazane Sądowi, na żądanie dokumenty, w postaci pełnomocnictw dla Prorektora ds. organizacyjnych – [...] A. Ż. z dnia 7 lipca 2011 r., w którym zawarto umocowanie do podpisywania dokumentów przeznaczonych do obiegu wewnętrznego uczelni wynikających z kompetencji Rektora Politechniki Opolskiej i w którym wskazane zostało, iż obowiązuje ono w urlopie Jego Magnificencji Rektora od 11 do 31 lipca 2011 r., nie stanowi uprawnienia do podpisania przez Prorektora ds. organizacyjnych upoważnienia dla ustalenia i wprowadzenia w życie przepisów regulaminu dotyczącego kryterium, trybu i zasad przyznawania stypendium dla studentów i doktorantów. Regulamin pomocy materialnej jest aktem administracyjnym o charakterze prawnym, normatywnym, wewnątrzzakładowym (źródłem prawa), który reguluje prawa i obowiązki podmiotów będących "użytkownikami" danego zakładu. Nie jest on tym samym dokumentem, który jest przeznaczony do obiegu wewnętrznego i którego podpisanie nie wywołuje żadnych skutków prawnych dla studenta i uczelni, których wiążą m.in. przepisy zawarte w aktach normatywnych wewnątrzzakładowych.

Także pełnomocnictwo udzielone przez Rektora Politechniki Opolskiej [...] A. Ż. w dniu 25 czerwca 2008 r., na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy oraz 23 § 4 statutu, do reprezentowania jednoosobowo Politechniki Opolskiej w Opolu przed wszystkimi organami administracji publicznej, sądami oraz instytucjami i innymi podmiotami, we wszystkich sprawach związanych z działalnością Politechniki Opolskiej, w tym do zawierania umów i składania wszelkich oświadczeń woli w imieniu Politechniki Opolskiej nie może zostać uznane za takie, które legitymowałoby Prorektora ds. organizacyjnych do podpisania w imieniu Rektora Politechniki Opolskiej regulaminu pomocy materialnej. Treść powyższego pełnomocnictwa uprawnia przyjęcie, że ma ono charakter procesowy, gdyż upoważnia osobę w nim wskazaną do występowania

w imieniu uczelni (podejmowania czynności prawnych) w stosunkach zewnętrznych skierowanych do ściśle określonych w nim podmiotów (organami administracji publicznej, sądami oraz instytucjami i innymi podmiotami).

W związku z powyższym nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem pełnomocnika organu, że z treści wskazanego pełnomocnictwa wynikało upoważnienie dla Prorektora ds. organizacyjnych do podpisania w imieniu Rektora Politechniki Opolskiej regulaminu pomocy materialnej, gdyż, jak twierdzi pełnomocnik organu, ten akt wewnętrzny ma charakter oświadczenia woli. Regulamin zawiera przepisy prawa wewnętrznego, podstawą do stanowienia, których jest art. 186 ust. 1 ustawy, nie jest zatem oświadczeniem woli w rozumieniu przepisów prawa cywilnego (art.60 i nast. Kodeksu cywilnego). Oświadczenie woli stanowi ujawniony, uzewnętrzniony zamiar wywołania określonych skutków prawnych np. zawarcia umowy.

Zauważyć należy także, iż terminem pełnomocnictwo określa się czynność prawną, której treścią jest oświadczenie woli mocodawcy (w przedmiotowej sprawie rektora) upoważniające wskazaną w nim osobę do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie. Na podstawie tego oświadczenia pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania (zastępstwa) mocodawcy,

w zakresie określonym w pełnomocnictwie, w stosunkach prawnych z innymi podmiotami prawa. Upoważnienie zaś legitymuje podmiot w nim wskazany do załatwiania w imieniu organu i na jego rzecz spraw w ustalonym zakresie (wydawania decyzji administracyjnych, zaświadczeń itp.).

Również przedłożone przez pełnomocnika organu, na żądanie Sądu pełnomocnictwo dla Prorektora ds. organizacyjnych [...] A. Ż. z dnia 19 listopada 2010 r. do wykonywania zadań należących do Prorektora ds. studenckich wynikających z zakresu czynności, przepisów wewnętrznych oraz udzielonych pełnomocnictw, w tym do podpisywania pism, dokumentów oraz umów związanych z wykonywanymi zadaniami, za wyjątkiem podpisywania dyplomów ukończenia studiów, legitymacji potwierdzających uzyskanie sportowych uprawnień instruktorskich oraz świadectw potwierdzających ukończenie studiów podyplomowych prowadzonych na uczelni nie uprawniało [...] A. Ż. do podpisania i wprowadzenia w życie regulaminu pomocy materialnej. Analiza, bowiem zakresu czynności Prorektora ds. studenckich

i postanowień regulaminu organizacyjnego nie pozwala na uznanie, aby Prorektor ds. studenckich upoważniony był do ustalenia takiego regulaminu. Z zakresu czynności Prorektora ds. studenckich wynika jedynie uprawnienie do koordynowania prac związanych z aktualizacją regulaminu pomocy materialnej. W związku z powyższym stwierdzić należy, że kompetencji i upoważnienia do działania w imieniu rektora i na jego rzecz nie można domniemywać, a uprawnienie do zastępowania rektora musi wynikać wprost z treści pełnomocnictwa. Zatem aby Prorektora ds. organizacyjnych [...] A. Ż. legitymowana była do podpisania regulaminu pomocy materialnej, takie umocowanie musiałoby zostać przekazane jej w sposób wyraźny i jednoznaczny

w treści pełnomocnictwa. W tym zakresie musiałoby zatem dojść do wyrażenia woli,

a wiec uzewnętrznienia woli mocodawcy (rektora) w sposób jasny i nie wymagający interpretacji. Pełnomocnictwo o takiej treści nie zostało przedłożone przez organ pomimo, że był on zobowiązany do złożenia kompletnych akt. Nadto nie sposób nie zauważyć, że na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2012 r. pełnomocnik oświadczył, że złożone zostały w sprawie wszystkie pełnomocnictwa, jakimi dysponuje organ. W tym stanie faktycznym i prawnym Sąd uznał, że regulamin pomocy materialnej ustalony został przez podmiot nieuprawniony, a tym samym, nie mógł stanowić podstawy prawnej zaskarżonej decyzji.

W tym miejscu zaakcentować należy także, że to na organie, a nie Sądzie ciąży obowiązek przedłożenia Sądowi akt sprawy wraz z kompletem dowodów zebranych

w sprawie. Akta administracyjne, o których mowa w art. 54 § 2 P.p.s.a., przesyłane do kontroli sądowej wraz ze skargą winny zawierać wszystkie dokumenty obrazujące kolejno czynności formalne i merytoryczne wykonywane przez organy prowadzące postępowanie w danej sprawie. Nadesłanie, zatem przez organ akt zawierających określone dokumenty oraz złożenie przez profesjonalnego pełnomocnika oświadczenia, że przedłożone zostały w sprawie wszystkie pełnomocnictwa, jakimi dysponuje organ nie obligowało Sądu do prowadzenia dalszego postępowania dowodowego, gdyż stałoby to w sprzeczności z art. 106 § 3 P.p.s.a.

Zdaniem Sądu, działanie organów administracji publicznej, nawet w tak specyficznej sferze, jaką jest nauka, zawsze musi być działaniem w granicach i na podstawie prawa. Podkreślić należy, że przepisy regulaminu nie wiążą Sądu, gdyż zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 178 ust. 1 Konstytucji, sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu podlegają jedynie Konstytucji oraz ustawom. Zatem w sytuacji wniesienia skargi na decyzję dotyczącą odmowy przyznania stypendium, którego zasady przyznawania określa regulamin, sąd administracyjny uprawniony jest do kontroli jego zgodności z prawem powszechnie obowiązującym, a w szczególności Konstytucją i ustawami.

Reasumując, wydanie przez organ decyzji, która określa sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie, na podstawie przepisu prawa wewnętrznego, którego wprowadzenie dokonane zostało z naruszeniem przepisów powszechnie obowiązujących, a to art. 186 ust. 1 ustawy, nie pozwala na uznanie, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu, a tym samym koniecznym było jej wyeliminowanie z porządku prawnego.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a., orzeczono jak w sentencji. Orzeczenie o kosztach uzasadnia art. 200 P.p.s.a. w zw.

z art. 205 § 2 P.p.s.a.